Tíminn - 22.06.1956, Blaðsíða 7

TÍMINN, föstndagurinn 22. júni 1956.
7
Minningarorð: Bjarni Ásgeirsson sendiherra
Bjarni Ásgeirsson, -sendiherra,
verður jarðsettur að Lágafelli í
dag. Hann andaðist í sjúkrahúsi
í Osló 15. júní eftir löng og ströng
veikindi, tæplega 65 ára gamail.
Norska ríkisstjórnin sýndi íslend-
ingum hinn góða hug sinn og
vandamönnum sendiherrans virð
ingu og samúð meo því að senda
flugvél méð lík hans til Reykja-
víkur.
Ævi Bjarna Ásgeirssonar var
óvenju viðburðarík. Ungur aflaði
liann sér góðrar menntunar í
verzlunarskóla og búnaðarskólum
innanlands og utan. Hann var fjöl-
gáfaður, skáldmæltur og glæsileg-
ur sonur íslenzkrar sveitar, enda
gerðist hann bóndi tvítugur að
aldri og var það unz hann flutti
til Osló. Samfara búskapnum tók
Bjarni að sér fjölda trúnaðar-
starfa. Hann var þingmaður í 24
ár, bankastjóri í 8 ár og ráðherra
í 3 ár, svo nokkur af störfum hans
séu nefnd.
Tæplega sextugur að aldri dró
Bjarni sig í hlé frá hinum marg-
þættu störfum innanlands og þing-
mennsku og var skipaður sendi-
herr'a íslands í Osló 28. maí 1951,
er Gísli Sveinsson, fyrsti sehdi-
herra íslands þar, lét af störfum.
Samtímis var hann sendiherra ís-
lands í Póllandi og Tékkóslóvakíu
með aðsetri í Osló.
Kynni okkar Bjarna voru ekki
mjög mikil, svo að eigi væri ég
fær um að lýsa hans margbreyti-
legu; ævi. Veit ég, að það verður
gert. af þar til færum mönnum.
Ég hefi þó haft tækifæri til að
kynnast störfum Bjarna sem full-
trúa .íslands hjá þrem þjóðum og
þá fyrst og fremst hjá frænd- og
vinaþjóð okkar, Norðmönnum. Ég
hefi notið þeirrar ánægju að
koma nokkrum sinnum á heimili
þeirra Bjarna og frú Ástu í Osló.
Var þar ælíð gott að koma. Heim-
ilið var jafnfagurt utanhúss sem
innan. Hlýju og gestrisni hús-
bændanna lagði á móti gestinum
út á hlað og gesturinn var vissu-
lega eins og heima hjá sér, er inn
var komið. Bjarni og frú Ásta
nutu ekki einungis vinsælda í Osló,
heldur einnig virðingar. Allir, sem
ég hefi hitt í Osló, hafa lokið upp
einum munni um þetta. Bjarni var
glaðvær og glæsilegur gestgjafi
og húsfreyjan virðuleg og smekk-
leg. Virtist þeim vera í blóð borið
að umgangast með sóma, virðuleik
og innileika vini sína sem hina
tignustu gesti.
Bjarni rækti sendiherrastarfið
af miklum áhuga og alúð. Lagði
hann mikið á sig til þess að afla
sér aukinnar þekkingar, svo að
hann yrði sem hæfastpr til þess
að rækja starf sitt sem fulltrúi
íslands í þremur löndum. Fyrir bá
samvizkusemi þalcka ég.
Bjarni sagði við mig, er ég hitti
hann síðast í Osló, að þótt sér liði
þar vel, þá væri sig farið að langa
heim. Nú er hann kominn heim,
alkominn heim, til að hvíla í
„mjúku skauti móðurjarðar".
Ég þakka Bjarna Ásgeirssyni
sendiherra fyrir vel unnin störf í
þágu íslands á erlendum vettvangi.
Ég- þakka konu hans, Ástu Jóns-
dóttur, fyrir húsmóðurstörfin á
íslenzka heimilinu í Osló og stuðn-
inginn við mann: sinn. Ég votta
henni nú djúpa samúð, svo og
börnum þeirra hjóna og öðrum
skyldmennum.
Kristinn Guðmundsson,
Sú sorgarfregn barst mér til
eyrna fyrir nokkrum dögum að
Bjarni Ásgeirsson sendiherra
væri látinn. — Mig langar til að
kveðja þennan vin minn með fá-
einum orðum, — án þess að rekja
hinn mikla starfsferil hans, enda
munu aðrir gera það.
Eg var um alilangt skeið mjög
handgenginn Bjarna Ásgeirssyni
og hann er einn ailra skemmtileg-
asti og bezti drengur, sem ég hefi
þekkt.
Bjarni Ásgeirsson var fríður
maður sýnum, vel vaxinn, fyrir-
mannlegur í framkomu, andlitið
göfugmannlegt og gáfulegt. Hann
var manna ástúðiegastur, viðmóts-
hlýr og jafnan glaður með
skemmti- og hnyttiyrði á vörum.
Alls staðar þar sem Bjarni kom | ttioa ÓM upp hjá foreldrum sín-
var eftir honuip tekið, alls staðarlum og hlau. í æsku meiri menntun
var hann í vinaljóp miðdepill gleð-' en þ -. ar lítt um bændasyni, sem
innar, þar sem hann stráði á báð-iekk-. nófu embættisnám. Ilann
ar hendur græskulausri fyndni ogi iauk námi í Verzlunarskóla fslands
vængjuðum vísum, — því að hann [ árið 1910, búfræoinámi frá Hvann
var einnig skáld gott. ! eyri 1913 og stundaði síðan fram-
En alUaL.ýaj- gamansemi hans j haldsbúnaðarnám í Danmörku og
þannig og sama var um vúurnar,! Noregi. Hóf búskap í Knarrarnesi
að hvorugt skildi eftir sár. Öllum 1915 og bjó þar til 1921, er hann
var lilýtt til Bjarna Ásgeirssonar,; íluttist að Reykjum í Mosfells-
sem kynntust honum. Það var sveit og bjó þar til 1951, er hann
vegna þess að hann var drengur
góður.
Nú er þessi glæsilegi gáfumaður
horfinn af sjónarsviðinu. Það er
mikil eftirsjá að slíkum manni.
Mikill harmur kveðinn að eftirlif-
andi konu hans, börnum, ættmenn-
um og vinum.
Þegar ég hitti'Bjarna Ásgeirsson
síðast fyrir rúmu ári, sagði hann
fluttist af landi burt og tók við
sendiherraembætti í Noregi. Á
Reykjum reisti hann árið 1923
fyrsta gróðurhús á íslandi, og var
þannig frumkvöðull þeirrar starfs-
greinar landbúnaðarins. Árið 1918
kvæntist hann Ástu Jónsdóttur,
Þórðarsonar skipstjóra í Reykja-
vík, hinni mestu ágætiskonu, scm
alla tíð var honum samhent í því
félagsmálum og stjórnmálum. Vel
kveðnar vísur hans og ljóð munu
einnig lengi geymast. Við, sem
áttum því láni að fagna að kynn-
ast honum, geymum góðar minn-
ingar um margar ánægjustundir,
sem við áttum með þessum frjáls-
lega og glaða manni, þegar mál
hans féll í stuðla, svo að liprar
stökur og græskulaus gamanyrði
vöktu léttan hlátur og lyftu hug-
um okkar yfir önn og amstur hins
daglega lífs.
Á vegamótum kveð ég Bjarna Ás
geirsson með þökk í huga. Þökk
fyrir ágæta samvinnu um mörg ár,
og margar ánægjulegar samveru-
stundir. Konu hans og börnum
sendi ég samúðarkveðjur.
Skúli Guðmundsson.
Bjarni Ásgeirsson mun hafa ver
ið nálægt tvítugu, er ég sá hann
fyrst. Mér fór þá sem mörgum
lcðuðu í raun og veru alla að hon- j öðrum æskumönnum, að ég dáð-
um. jist mjög að þessum unga, glæsilega
Þegar ég renni huganum yfir manni. Kynni okkar urðu ekki ná-
störf Bjarna Ásgeirssonar, þá sýn-1 in Þá> Það beið seinni tíma. En
ast þau í fljóti bragði hafa verið éS heyrði margt frá honum sagt.
samvistir við, hvort sem það var
í sambandi við önn dagsins eða
hvíld kvöldsins, að loknu striti og
starfi. En svo er aðeins um þá
menn, sem eru drengir góðir í
sínu innsta eðli.
Eins og fyrr var getið, þá átti
Bjarni Ásgeirsson sín fyrstu barn-
æsku- og þroskaár í Mýrasýslu og
var þingmaður kjördæmisins í ald
arfjórðung. Við Mýramenn litum
því eiginlega alltaf á hann sem
einn af okkar mönnum, þótt bú-
settur væri hann í öðru héraði. í
okkar vitund átti hann alltaf heima
hér. Við nutum líka óslitið starfs
hans, bæði sem þingmanns og bún
aðarfrömuðar. Hér átti hann líka
marga vini og ég held mér sé ó-
hætt að fullyrða, að óvini ætti
hann enga hér, þrátt fyrir hina póli
tísku baráttu, sem hann varð að
heyja, vegna þingmennsku sinnar.
Drenglyndi hans og Ijúfmennska
ærið margvísleg. En svo er þó ekki,
sé betur að gáð. Störf hans sem
bónda, þingmennska
hans í þágu Búnaðarfél. íslands,
bankastjórastarf hans um skeið,
starf hans sem ráðherra og mörg
Voru þar mest til frásagnar skóla-
félagar mínir á Hvanneýri, sem
hans, störf Þá voru 1 eldri deild, því Bjarni
lauk námi á Hvanneyri vorið áður
en ég kom þangað, eftir eins vetr-
ar dvöl. Áður hafði hann lokíð
fleiri félagsmálastörf. Allt þetta verzlunarskólanámi. A Hvanneyri
mér að hann hefði hug á að koma að gera heimili þeirra að íslenzku
heim bráðlega og dvelja hér „síð- höfðingjasetri.
ustu árin áður en ég hverf inn \ Samhliða búskapnum hlóðust
fyrir við tjaldið“. — Þannig leit brátt á hann fjölþætt opinber
B. Á. á dauðann. Hann ekki aðéíns ! störf. Hann var alþingismaður fyr-
trúði því, heldur taldi sig hafa ir Mýrasýslu frá 1927—1951. í
fyrir því sannánir, sem ekki væri1 stjórn Búnaðarfélags íslands frá
hægt að véfengja, að dauðinn væri 1927 og formaður þess frá 1939,
aðeins stutt og eðlilegt ferðalag bankastjóri Búnaðarbankans frá
til betra og fullkomnara lífs. 11930—1938 og ráðherra 1947—
Og nú er hann lagður upp í 1949. Auk þess
þessa ferð. — j margvísleg félagsmálastörf fyrir
Þeir eru margir, og einn meðal sveit sma og í sambandi við þing-
þcirra er cg,, sem horfa á eftir mennsku, Búnaðarfélag lslands og
þessum mikiíhæfa og geðþekka margt fleira.
samferðamanni — með söknuði cg Þetta er ófulikomin upptalning
innilegu þakklæti fyrír samferð- á störfum Bjarna Ásgeirssonar,
ina. sem langt mál þyrfti til að fylla
upp eins og vert væri. En eins og
ég gat um í upphafi, þá verður
það ekld gert í þessum fáu línum.
Það eru nú liðin 45 ár síðan ég
kynntist Bjarna Ásgeirssyni fyrst.
myndar í raun og veru samfellda
heild. Á öllum þessum starfssvið-
um beitti hann fyrst og fremst
kröftum sínum til þess að koma
fram áhuga- og hagsmunamálum
bændastéttarinnar. Öll hans störf
báru þess vott að hann var vaxinn
upp úr bændastétt, var sjálfur
bóndi og tengsl hans við kjör
bænda og áhugamál héldust jafn-
an órofin. Það, ásamt ágætum gáf-
um, gerðú hann skilningsgóðan á
þarfir bændastéttarinnar og giftu-
drjúgan fulltrúa þeirra í opinber-
um störfum.
„Skjótt hefur sól brugðið sumri“.
— Við, vinir hans, höfðum vonað,
að við ættum enn eftir að lifa
nokkrar ógieymanlegar ánægju-
stundir með Bjarna Ásgeirssyni,
eins og svo margar áður. — „En
vegir skiljast.“ Og nú eigum við
endurminninguna um hinn gáfaða,
hugljúfa og glæsilega mann til að
ylja okkur við. Sú minning er hug
ljúf og mikils virði.
Svo kveð ég Bjarna Ásgeirsson
vinarkveðju og þakka honum ótald
ar ánægjustundir.
Frú Ástu Jónsdóttur og börnum
hlóðust á hann ] þeirra votta ég mína innilegustu
samúð og bið þeim alirar blessun-
ar. — Andrés Eyjólfsson.
Hermann Jónasson.
Það er ofvaxið mér — og ég
hygg reyndar öllum öðrum — að
gera minningu Bjarna Ásgeirsson- j,á jjafgj hann þegar notið nokk-
ar, ambassadörs, þau skxl, sem urrar skólamenntunar fram yfir
vert er og efm standa txl 1 „orfa- önnur ungmenni og var þá þegar
um línumj. Þar er af svo miklu megfæddra gáfna og glæsi-
efm að taka. Það mætti sknfa heil leika forustumaður á vettvangi
an kapitula um æsku hans og ungmennaféiagshreyfingarinnar, er
menntun. Annan um storf hans þá var ag breiðast um Borgar.
sem bonda og forustumanns a fjarðarhérað og flestir æskumenn
sviði groðurhusamala. Þnðja um f lktu sér um sú hreyfing vakti
storf hans sem alþingismanns al- eld ; h m æskumanna 0g
mennt. Fjorða um opinber storf hyatti þá ti] dáða drengskapar
hans 1 þagu bxendastettannnar og
var hann, sem vænta mátti sjálf-
kjörinn foringi skólasveina og þar
var þá margt vaskra drengja, sem
seinna tóku forustu á ýmsum svið
um þjóðlífsins. Ber skólablaðið frá
þeim vetri þess ljós mcrki, að þar
fór þroskaður æskumaður, öðrum
fremur, sem Bjarni var. Þá orti
hann ljóð, létt og ljúflega kveðin.
Hitt var þó ekki síður, að hann
bar langt af öðrum jafnöldrum
sínum í fljúgandi mælsku. Þóttu
ræður hans þá í frásögur færandi.
Veturinn sem Bjarni var á Hvann-
eyri var haldið þar bændanámskeið
á vegum Búnaðarfélags íslands,
eitt af þessum gömlu, góðu nám-
skeiðum, sem stóðu vikutíma eða
lengur. Stúdentafélag Reykjavíkur
sýndi þessum bændanámskeiðum
og bændastéttinni þann velvilja
og sóma, að senda þangað góða
fyrirlesara úr sínum hópi. Þetta
var mjög vel þegið og virt að verð
leikum. Einar H. Kvaran var sendi
maður stúdentafélagsins að þessu
sinni. Almennir málfundir voru að
kvöldlagi, fjörugir fundir einatt
og tóku skólapiltar þátt í þeim.
Ein ræða Bjarna bar svo af öðr-
unx, að Einar gat ekki orða bund-
ist á eftir og lýsti gleði sinni yfir
svo listfengri ræðu. Þótti honum
að margir alþingismenn' mættu
forustu hans í Búnaðarfélagi Is-
lands og sem landbúnaðarráðhe'rra.
Fimmta um starf hans sem sendi-
herra og ambassadors. Og síðast,
en ekki sízt, mætti skrifa um hann
fagran kapítula, sem hinn ágæta
heimilisföður, hugljúfa gestgjafa
og hugþekká Samferðamann allra
þeirra, senx höfðu af honum nokk-
ur kymii; — fiessar fáu línur frá
minni hendi verða því aðeins þakk
lætis- og kveðjúorð.
Bjarni Ásgeirsson var fæddur í
Knarrai'nesi í Mýrasýslu 1. ágúst
1891, sonur hjónanna Ásgeirs
Bjarnasonar, bónda þar og amts-
í starfi þeirra á hinum mörgu svið
um þjóðfélagsins. Mér finnst að
hugur og störf Bjarna Ásgeirsson-
ar hafi ávallt borið þess menjar.
í sambandi við starf okkar
Bjarna Ásgeirssonar í Ungmenna-
félagshreyfingunni eignaðist ég
einn af mínum beztu vinunx og á
þá vináttu bar aldrei neinn
skugga. Það eru einmitt samskipti
okkar, sem nú fylla huga minn þeg
ar leiðir okkar eru skildar í bili.
— Það er svo með suma menn, að
okkur líður jafnan vel í návist
þeirra, hvar sem leiðir liggja sam-
an. Og í minningunum um Bjarna
Ásgeirsson, finn ég ekki eitt ein-
ráðsmanns og Ragnheiðar Helga- asta. atriði eða augnablik, sem sær
dóttur frá Vogi, alþingismanns ir eða stingur. Hann var jafnan
Helgasonar. Var hann því kominn einn þeirra raanna, sem gott var
af gáfuðum mannkostaættum. og ánægjulegt að eiga samstarf og
vera stoltir af að flytja svo ske-
Við fráfall Bjarna Ásgeirssonar legglega mál sitt. Óx vegur Bjarna
frá Knarrarnesi er þjóðkunnur mjög af þessu, svo gott sem það
maður horímn sjónum okkar. Gáf þótti að fá slíkt lof frá öðrum eins
aður maður og glæsilegur, sem frá i manni og Einari Kvaran. Bjarni
unga aldri til æviloka var í hópi, var alla tíð, sem kunnugt er, mjög
forustumanna þjóðarinnar í sókn, listfengur ræðumaður. En þó að
hennar til framfara og fullveldis. honum væri létt um mál, var
Bjarni Ásgeirsson var fjölhæfur | mælska hans aldrei flaumkennd.
og átti mörg áhugamál. En kærast. Hún minnti meira á hina tæru,
var þessum syni sveitarinnar að [ djúpu lind, sem streymir jafnt
vinna að umbótamálum landbúnað fram og allir sjá, að uppsprettan
arins, og þar beitti hann kröftum er óþrjótandi.
sínum fyrst og fremst. Sem forvíg-
ismaður í félagsmálum bændastétt
arinnar og alþingismaður um aldar
fjórðung átti hann mikinn þátt í
þeirri landbúnaðarlöggjöf, sem sett
var á því tímabili og reynst hefir
Iyftistöng mikilla framfara í sveit
um landsins. Á Alþingi átti hann
sæti í landbúnaðarnefnd neðri
dcildar, og var oft formaður henn-
ar. Kom það því í hlut lians að
fá þingmenn til samstarfs um hags
munamál bændastéttarinnar, en
hann var sérstaklega samvinnu-
þýður og varð oft vel ágengt í því
að fá menn til fylgis við málefni,
sem hann hafði áhuga á. Bjarni
var ágætur ræðumaður, talaði gott
mál og færði ljós rök fyrir máli
sínu. Hann var sérstakt prúðmenni
í málflutningi og allri franxkomu.
En þó að hann væri óáleitinn og
friðsamur, kunni hann vel á vopn-
um að halda til sóknar og varn-
ar ef í odda skarst og ráðist var
gegn áhugamálum hans.
Minningarnar um Bjarna Ás-
geirsson eru ekki eingöngu bundn
ar við giftudrjúg störf hans að
Ljóðagerðip var æskuhugsjón
Bjarna og mun hafa sótt fasta að
honum, að helga henni líf sitt. —■
Hann tók þó það ráð, að víkja
henni frá vegi sínum, og sagði ein-
hverju sinni frá því í útvarpinu,
hvernig viðskiptum hans við ‘ljóða-
dísina lauk. Hagmælskunni hafn-
aði hann þó aldrei, og urðu margar
listfengilega gerðar lausavísur
hans landfleygar.
Það var ekki að undra, þótt ung
ir menn litu öfundaraugum til
Bjarna, sakir frábærrar glæsi-
mennsku hans bæði til orðs og
æðis. Reyndar var ekki um öfund
að ræða, í þess orðs eiginlegu
merkingu, heldur hitt, að honum
hefðu flestir kosið að líkjast. Og
sú var gæfa hans að hann átti ekki
öfundarmenn. Hinar frábæru vin-
sældir hans voru það vígi, sem
varnaði því, að sú óheill sækti að
honum, þrátt fyrir vaxandi völd og
metorð.
Þótt Bjarni Ásgeirsson hyrfi að
verzlunarnámi á æskuárum og lyki
því, er ólíklegt, að hann hafi ætl-
að sér verzlunarstörf og kaup-