Tíminn - 24.12.1960, Blaðsíða 5
TÍMINN, laugardaginn 24. desember 1960.
Útgefandh FRAMSÓKNARFLOKKURINN
PramKvæmdastióri: Tómas Arnason Rit
stjórar Þórarmn Þórarmsson láb ), Andrés
Krtstjánsson Préttastjóri Tómas Karlsson
Auglýsingast.i Egtll Bjarnason Skriístofui
I Edduhúsinu — Símar L8300—18305
Auglýsingastml: 19523 Afgreiðslustmj
12323 — Prentsmiðian Edda h.f
Friður á jörðu
Jólaboðskapurinn er boðskapurinn um frið — frið á
jörðu. Boðskapur Krists er mesti iriðarboðskapur, sem
fluttur hefur verið Þrátí fyrir allar deilur og annríki,
megna jólin að draga njkkuð úr hvorutveggja, þót enn
sé langt til þess marks, sem Kristur setti.
Þegar litið er á vígbunað stórveldanna einan saman,
mun mönnum vart finnas* að friðvænlegt sé í heimin-
um í dag. Aldrei hafa voprin, sem venð er að framieiða,
verið geigvænlegri. En /ígbúnaðurinr- einn segir ekki
alla söguna. Þótt mönnum finnist bað hljoma ólíklega,
er vígbúnaðurinn eitt gieggsta tákrnð um friðarviljann.
Stórveldin vígbúast fyrsx og fremsi til að tryggja sér
frði og öryggi. Sama giidir um vígbúnað hinna minni
ríkja. Þjóðirnar færa hirtar þungu fórnrr á altari vigbún-
aðarins í trausti þess, að bannig tryggi þær bezt frið og
öryggi, eins og ástandi beimsmálanna er háttað x dag.
Það er hins vegar ölium ljóst — og það ekki sízt
þeim, sem stjórna vígbúnnðinum, — að friðui' sem bygg-
ist á vopnum, er ekki öruggur frið'ur. Honum er við-
haldið með gagnkvæmum ótta — órtanum við voprnn.
Öruggur verður friðurinn þvi aðeins, að hann bvggist
á gagnkvæmu trausti og vináttu.
Þess vegna er það sameiginlegt takmark allra hinna
beztu manna í heiminum . dag að vinna að því að vig-
búnaðarkapphlaupinu verði hætt dregið verði úr víg-
búnaðinum með samkomulagi og þeim miklu fjármun-
um, sem nú renna til haus. verði varið til uppbyggingar
og viðreisnar — til þess að skapa betri og fegurri heim.
Þetta er hins vegar erfitt verk. Farartáimarnir eru
margir og miklir, en mestur og verstur er þó tortryggn-
in, sem eitrar sambúð stórþjóðanna Vestrið óttasi árás
að austan og austrið óttast árás að vestan Allir vilja
frið, en óttinn og tortryggnin knýr þó til vígbúnaðar.
Samkomulag um afvopnun mun ekki nást fyrr en
hægt er að komast úr vö'.undarhúsi óttans og tortryggn-
innar. Leiðin úr því vö'undarhúsi ar hms vegar vand-
rötuð. Margt þarf að brevtast ef hún á að fmnast. Fram-
ar öllu þurfa gagnkvæm kynni þjóða þó að aukast. Það
myndi geta eytt mörgum misskilningi. Það myndi íram-
ar öðru geta glætt þann skilnmg og vinarhug, er sigrað
gæti tortryggnina og óttann.
í dag eru það Bandankjamenn og Rússar, sem eru
áhrifamestir meðal stórþiéðanna og raða mestu um fram-
vmduna í náinni framtíð. Vafalítið er, að báðar vilja
þessar þjóðir frið af meiri einlægm en nokkrar aðrar,
því að eldur styrjaldar myndi brenna heitast á þeim. ef
til slíks kæmi. Engir vita betur um tortímingarmátt
hinna nýju vopna en forvstumenn þessara þjóða Tor-
tryggnin og óttinn skilur þær í sundur í dag. Vonandi
er það góðs viti, að gagnkvæm kynni þeirra hafa farið
vaxandi seinustu misserm, og munu væníanlega halda
áfram að aukast á komandi árum.
Þótt mest velti á stórbióðunum ! pessum efnum, geta
smáþjóðirnar haft sitt að segja Þæ- geta agt sitt fram
með því að hjálpa til að draga úr tortryggrunni og ótt-
anum eftir því, sem hægt er Umfram allt ber þeim að
forðast það, sem aukið gc-tur á tortryggnma.
Margar blikur eru á lufti um þess’ jól, ems og jafnan
áður. Þær breytingar eru þó jafnframt í vændum. sem
heldur glæða vonirnar. Og enn sem fyrr mmnir boð-
skapur jólanna á, að há'eitast allra markmiða er að
skapa frið á jörðu.
É
/
t
't
t
t
t
t
t
't
't
t
't
't
't
1 't
't
't
't
't
't
't
't
't
't
't
't
't
't
't
t
't
't
't
't
't
't
't
't
't
't
't
't
't
't
't
't
't
't
't
't
't
't
‘t
't
't
't
't
't
t
t
't
't
't
'/
t
/
Siguríur Ólason, IögíræSingur:
Altaristaflan úr Ögurkirkju
f Mbl. á sunnudaginn birtist
viðtal við Ponzi nokkurn, út-
lendan liistftæðing, þar sem
segir að altar’istaflan úr Ögur-
kirkju sé þvílíkt listaverk, að
fyrir það mætti „kaupa alla
Reykjavík“.
Ekki alls fyrir löngu lét ís-
lenzkur listfræðingur og list-
vinur svo um mælt, að Ásgríms
safnið væri meira vir’ði en all-
ur íslenzki togaraflotinn í
fuliri driít.
Reyndar munum við, þó leik-
menn séu í „listfræðum", fara
nærri um það, að bæði altaris
taflan og Ásgrímssafn séu mikil
listaverk, enda þótt okkur
bresti kunnáttu á við listfræð-
ingana til þess að meta þau til
verðgildis, sízt með slíkri ná-
kvæmni.
En nú höfum við sem sagt
verið leiddir í allan sannleika
þar um.
Ponzi á ek’ki nógscimlega sterk
orð um meðferð íslendinga á
listaverki þessu, þar hafi allt
verið „á kafi í skít, o. s. frv.“.
Það sé ekki fyrr en hann hafi
farið höndum um það, að ,,þá
blasi öll dýrðin við“.
Það verður þó að segja Ponza
að það er alls ekki hann, sem
hefur uppgötvað eða endurvak-
ið þetta listaverk. Við höfum
innlendir menn vel vitað, að
það var til, og m. a. s. margir
okkar skoðað það, og marg-
sinnis. Það er okkur engin ný
tíðindi, að um mikið listaverk
sé að ræða.
Hitt má segja, að frekar hafi
vafizt fyr’ir mönnum hér, hver
ger’t hafi listaverkið. En einnig
þá gátu telur Ponzi sig geta
leyst með nokkurri vissu Það
á að vera flæmski inálarinn
Dixck Bouts (d. 1475), og væri
vissulega ekki skömm að.
Er hér komið að því atriði,
sem gaf mér tilefni til þessara
athugasemda.
Lítil athugasemd
Ögurtaflan — vinstri vængur
Eg skal reyndar taka fi’am,
að mig brestur þekking td þess
að ræða málið frá hinni „list-
fræðilegu" hlið, og skal að
mestu leiða minn hest þar frá.
Hins vegar má nokkuð geta sér
til um þett-a út frá sögulegu
samhengi og eðlilegum líkum.
Mynd Memlings
Það er talið fullvíst, að mynd
in sé eftir einhvei’n hinn
flæmsku málara um eða fyrir
aldamótin 1500, enda höfðu ís-
lendingar mikinn samgang við
Niðurlönd í þann tíð. Hins veg-
ar virðist mjög ósennlegt, að
myndin sé eftir Direk þennan
Bouts, þegar af þeirri ástæðu,
að hann dó 30 árum áður en
myndin var gefin, og gefand-
inn þá varla enn kominn til
manndómsára. Altaristöflur
voru ekki málaðar til þess að
seljast „á lager“, þær voru og
eru enn „pantaðar“ með
ákveðna „notkun“ fyrir’ augum.
Sérstaklega á(tti) þetta við,
þegar um fræga og eftirsótta
málara er/var að efla, eins og
hér var vafalaust, eftir liinni
enistæðu list þessarar myndar
að dæma.
Björn sýslumaður í Ögri
Guðnason, (laun)dóttursonur
Björns ríka, þess er féll á Rifi
vestur, mikill höfðingi sinnar
tíðar, er talnn hafa gefið mynd
þessa Ögurkirkju 1504 eða 5,
þegar vigð var þar ný kirkja.
Hann hefur því hlotið að hafa
lagt drög að því við málara
þann, sem hér á hlut að, að
gera mynd (altaristöflu) handa
hinni væntanlegu kirkju. Það
er eftirtektarvert í þessu sam-
bandi, að myndin er fyrst og
fremst helguð Maríu mey, en
Ögurkirkja var/er einmitt
Maríukir’kja. Jafnvel nú, þótt
gjöf þessi hafi átt sér nokkurra
ára aðdraganda, sem vel má
vera, þá eru 30—40 ár alltof
langur tími. Sýnisf því varla
koma til mála, að Dirck Bouts
geti verið „höfundur" marg-
nefndrar altaristöflu.
Fyrrv. fornminjavörður, próf.
Matthías Þórðarson, mun á sín-
Framh. á 11. síðu.
••V*-V*V*V*V.*V*X*X*V*V<V'
•V»V«V‘V*V*V*V*V'V *v*v*v*