Tíminn - 11.01.1961, Blaðsíða 8

8
TfMINN, miðvikudaginn 11. janúar 19«Í
MINNING:
SIGURÐUR BIRKIS
söngmálastjóri Þjóðkirkjunnar
Sigurður Birkis söngmálastjóri
þjóðkirkjunnar andaðist á sjúkra-
húsi Hvítabandsins þ. 31. des. s. 1.,
eftir skamma legu en langvarandi
v.inheilsu. Sigurður var fæddur á
Krithóli í JLýtingsstaðahreppi 9.
september 1893. Eftir andlát föður
síns fluttist hann, barn að aldri,
tii prestshjónanna á Staðastað í
Snæfellsnessýslu, séra Vilhjálms
Briem og konu hans, þar sem
hann ólst upp og dvaldist til full-
crðinsára. Ungur að árum stund-
aði hann nám við Flensborgarskól-
ann í Hafnarfirði, en síðan við
verzlunarskóla í Kaupmannahöfn.
Snemma mun hugur Sigurðar
hafa hneigst að sönglistinni, og
innritaðist hann í konunglega tón-
listarskólann í Kaupmannahöfn,
með söng sem aðalnámsgrein, og
lauk þaðan burtfararprófi. Síðan
stundaði hann söngnám á Ítalíu
og í Þýzkalandi, unz hann fluttist
alfarinn heim, og settist að í
Reykjavík. Eftir heimkomuna
hélt hann hljómleika víðs vegar
um landið auk þess sem hann
söng við ýms tækifæri hér í höfuð-
staðnum og víðar.
Kveðja frá
Karlakór Reykjavíkur
f dag er söngmálastjóri Sigurður Birkis, kvaddur hinztu
kveðju.
Um leið og vér vottum ástvinum hans innilega samúð, minn
umst vér með þakklátum huga fölskvaiausrar tryggðar hans
og vipáttu við félag vort, frá fyrstu kynnum fyrir 34 árum,
til hinzta dags.
Fyrstu tuttugu starfsár kórsins, nutu flestir kórféiagar
kennslu hans, er hann var söngkennan Sambands ísl. karla-
kóra og í einkatímum. Sigurður Birkn átti því mikinn þátt
í þroska kórsins og þeim góða árangri og vinsældum sem hann
hefur náð í þrjátíu og fimm ára starfi..
Sigurður Birkis þjálfaði kórfélaga sérstaklega fyrir þrjár
fyrstu utanferðir kórsins: Ferð til Norðurlanda 1935, til Mið-
Evópu 1937, og til Bandaríkjanna og Kanada 1946. Sjálfur
var hann með í fyrstu ferðinni. Þeim söngmönnum, sem tóku
þátt í þeirri för, er minnisstæð umhyggja hans fyrir því, að
söngmenn vöruðust allt sem gæti haft siæm áhrif á röddina.
Sigurður Birkis var einn af þeim fyrstu, sem Karlakór
Reykjavíkur heiðraði með því að kjósa hann heiðursféiaga
kórsins.
Félag vort saknar sárt þessa vinsæla heiðursfélaga og
brautryðjanda í söngkennslu á landi hér og á um hann ó-
gleymanlegar minningar um árangursmikið og ágætt samsfarf.
Guð blessi minningu hans.
F. h. Karlakórs ReyKÍavikur
Hallgrímur Sigtryggsson
Á þessum árum var lítið um
söngkennslu í Reykjavík, enda
fátt lærðra manna á því sviði.
Hófst því Sigurður fljótlega
handa með söngkennslu, og rak
söngskóla um árabil. Var þarna
bætt úr brýnni þörf, enda
streymdu til hans nemendur hvað-
anæva af landinu Urðu ýmsir
þeirra síðar kunnir söngvarar, svo
sem Stefán Guðmundsson, síðar
íslandi, sem stundaði árum saman
söngnám hjá Sigurði, og hlaut þar
staðgóða undirstöðu undir mennt
sína og frama. Hef ég það fyrir
satt, að •söngkennari Stefáns á
Ítalíu hafi rómað raddbeitingu
hans, og talið sig geta haldið
áfram að byggja ofan á þann
hornstein, sem þegar hafði verið
lagður. Snemma fóru karlakórarn-
ir í höfuðstaðnum að falast eftir
tilsögn hjá Birkis fyrir meðiimi
sína. Fór svo, að hann varð fastur
kennari hjá Sambandi ísl. karla-
kóra, og gegndi því starfi allt fram
tii þess, að hann tók við embætti
söngmálastjóra við þjóðkirkjuna,
árið 1941, en því starfi gegndi landinu, enda mun það ekki of
hann til dauðadags. Samhliða. n/ælt, að söngmennt landsmanna
þessu hafði hann á hendi kennslu | væri ólíkt skemmra á veg komin
í raddbeitingu og tóni við guð- en raun ber vitni um ef hans hefði
fræðideild Háskólans, og enn-! ejfki notið við.
fremur veitti hann forstöðu orgel-! Þegar Sigurður Birkis tók við
skóla, þar sem kirkjuorganleikar- embætti söngmálastjóra þjóðkirkj-
ar gátu fengið ókeypis kennslu hjá 'unnar, mátti segja, að kirkjusöng-
færustu mönnum í þeirrj grein. ur Væri víðast hvar í molum, eink-
Þó að hér hafi verið stiklað á' um í dreifbýlinu. Fátt var um
stóru og aðeins drepið á það j skipulagða eða þjálfaða kóra, og
helzta, sem Sigurður Birkis hafði hending ein réði, hvaða söngkröft-
með höndum, má þó jjggt, yar á að skipa hverju sinni.
hve ríkan og giftusamlegan þátt Með tilkomu söngmálastjórans
hann átti í uppbyggingu sönglífs í varð hér á slík breyting og í svo
skjótri svipan, að einstætt mí
kaila. Sigurður lagði þegar leif
sína út á landsbyggðina, ferðaðist
um landið þvert og endilangt,
reisti við eða stofnaði kirkjukóra,
síðar kirkjukórasambönd í próf-
astsdæmunum, veitti leiðbeining-
ar, glæddi áhuga manna og vakti
hjá þeim þann metnað að sýna
hvers þeir væru megnugir í sam-
keppnj við aðrar kirkjusóknir. Sá
áhugi, elja og ósérplægni, sem
Sigurður sýndi í þessu starfi,
verður seint metin að verðleikum.
Sjálfur hlaut hann að launum
Heilsuverndarstöð tekur
til starfa á Akranesi
Heilsuverndarsföð hefur
starfsemi sína á Akranesi í
þessari viku. — Um alllangt
skeið hefur staðið til að hefja
rekstur heilsuverndarstöðvar
á Akranesí og má því segja
að langþráðu marki sé náð
með þessu.
Markmið heilsuverndarstöðvar
e>- eins og nafnið bendir til að
sluðla að verndun heilsu manna
og reyna að koma í veg tyrir
sjúkdóma, jafnframt því sem
fólki er gefinn kostur á að fá ó-
keypis læknisskoðanir. svo að
fjnna megi siúkdóma á þyrjunar-
sligi.
Heilsuvetrndarstöð má reka á
margvíslegan hátt, en hér á 4kra
nesi mun verða byrjað á tveimur
þattum hennar, Mæðravernd og
Eerklavarnarstarfsemi
Mæðraverndarstöð annast ettir-
lit með barnshafandi konum og
leiðbeinir beim Getur það haft
mikla þýðingu fyrir heilsu og líf
hinna verðandi mæðra og barna
Séra Jóhann Hannesson, prófessor:
Upplausn heimilis-
lifs og trúarlífs
þeirra, að vel sé fylgzt með
heilsufarj mæðranna á meðgöngu-
t:manum og má með því að finna
sjúkdóma þá forða ýmsum alvar-
legri sjúkdómum síðar.
Berklavarnarstöð fylgist með
öRum berklasjúklingum í læknis-j
héraðinu, en annast jafnframt j
hópskoðanir starfsmannahópa, sér!
sraklega allra sem við matvælii
fást.
Stjórn Heilsuverndarstöðvar
Akraness var kosin á síðasta Bæj-
aistjórnarfundi og skipa hana:
Kálfdán Sveinsson, formaður Jón
S’.gmundsson, Sveinbjörn Oddsson,
Þóra Hjaitar og Þorgeir Jóseps-
Hefur nú verið ákveðið, að
5farfsemin, sem mun fara fram í
Sjúkrahúsi Akraness. hefiist
strgx í þessari viku og mun mót-
taka á Mæðravernd fara fram á
niðvikudögum kl. ?—5 e.h. en
a Berklavarnarstöð á mánudöuum
k.. 11—12 f.h. eða eftir samkomu-
lagi.
Páll Gíslason,
yiirlæknir á Sjúkrahúsi Akraness.
Mér leikur hugur á að
ræða lítillega um upplausn
heimilislífs og trúarlífs. Fyrst
er þá auðvitað nauðsynlegt
að gera sér grein fyrir því
hvað upplausn er. Salt leys-
ist upp í vatni, en í þvi sam-
bandi er upplausnin eðlis-
fræðileg. En hér er ekki um
slíkt að ræða, heldur þjóðfé-
lagslega upplausn. Hún er
með allt öðru móti en upp-
lausn salts í vatni og þó er
þar nokkuð sameiginlegt, en
það er dreifingin Þegar um
þjóóiélagslegar stofnan’r er
að ræða, eins og heimili eða
kirkju. þá eru þær samtengd
ar af félagslegum böndum,
sem aðgreina þessar stofn-
anir frá öðrum stofnunum
Upplausn verður þá með því
móti að þessi bönd hverfa
með öllu eða verða lausari
en þau voru áður. Tökum t.d.
verzlunarfélag, sem stofnað
^ar i gróðaskyni í e’-londri
stórborg í fyrri heimsstyrj-
öld. Menn græddu þar 20 kr.
á einni krónu, 20 milljónir á
einni milljón á nokkrum ár-
um. Þá ákváðu félagsmenn
að leysa félagið alveg upp og
það hætti að vera til, enda
hafði það náð tilgangi sín-
um. Stundum tölum við um
að félög lognist út af, en með
því er ekki átt við formlega
upplausn, sem félagsmenn
eru sammála um, heldur hæg
fara breytingu, sem er fólg-
in i því að félagsmenn hætta
að koma saman og félagið
hættir að gegna sínu hlut-
verki.
Hvort sem um er að ræða
kristinn söfnuð eða heiðinn,
þá er þar með átt við flokk
manna, er safnast saman á
tilteknum stað . til þess að
að tilbiðja þann guð sem
þeir trúa á. Upplausn safn-
aðar getur verið algjör. Söfn
uðurmn dreifist og nafn
hans verður aðeins til í
heimildum. Þannig er um
söfnuði Maníkea. þeir eru
fyrir mörgum ,öldum horfn-
ir af jörðinni, en voru áður
í mörgum löndum. En upp-
lausn safnaða getur verið af
stæðileg. Söfnuðurinn kemur
örs’jaldan saman og fáir
taka þátt í hinum helgu at-
höfnum hans og þær hafa
lítil áhrif á menn. Þessi upp
lausn getur verið svo hæg-
fara að menn taki ekki eftir
henni og hún getur tekið
heila öld eða jafnvel marg-
ar aldir.
Það er eitt af sérkennum
nútímans víða um heim að
þessar merku og gömlu
stofnanir, heimili og kirkja,
eru hægt og hægt að leysast
upp. Þetta er ekki eitthvað
sem mér dettur í hug að
segja ykkur til að drepa tim
ann. Það er fræðilegt, eða
ef menn vilja, vísindaleg
staðreynd og þúsundir og
jafnvel milljónir sannana
hafa verið lagðar fram. Sú
fræðigrein, sem dregið hef-
ur saman hinn mikla lær-
dóm á þessu sviði, nefnist
sócíólógi á erlendum málum,
en á íslenzku þjóðfélags-
fræði. Til stuðnings henni
eru aðrar fræðigreinar ná-
skyldar, etnografí (þjóða-
lýsing) og etnológi (þjóða-
fræði) og hér koma einnig
sálarfræði og uppeldisfræði
til greina. Við getum nú
gengið beint að heimildum
og ausið af þessum þekking
arforða, sem til er orðinn
fyrir áratuga starf og mikla
vinnu fræðimanna.
Um leið og heimilislíf og
kirkjulíf missir meira og
meira af gildi sínu í þjóðlíf-
inu, hefur orðið hraður vöxt
ur á öðrum sviðum þjóðfé-
lagsins. Nýjar stofnanir hafa