Tíminn - 12.09.1963, Blaðsíða 8

V
DIUONS - ÆTTARINNAR
Eins og menn muna fannst
hér iyrir nokkru erfðaskrá
Dillons ]ávarðar og er hún nú
komi.i i Dillonshús. Lárus Sig-
urbjörnsson hefur látið fara
fram nokkra rannsókn á ætt
Dillons og afdrifum hennar og
sem afleiðingu af því hefur
hann fengið sent skjaldarmerki
ættarinnar, sem nú hangir uppi
í Dillonshúsi.
Dillons-ættin kom frá Frakk-
landi til Englands á 12. öld og
heitir pá deLion, en er öðluð
af konurgsvaldinu í Englandi
á 16. b’d. Á tímum Cromwells
er ættm flæmd úr landi, þar
sem hún er kaþólsk og konungs
sinnuð. Dillon 13., faðir þess er
hingað kom átti þrjá sonu og
er íslandsfarinn sá yngsti. Þeg-
ar hann kemur hingað ber
elzti bróðir hans aðalsnafnbót-
ina og lítil líkindi til að hann
öðlist hrna nokkurn tíma. Því
er það eingöngu vegna þess,
að hér gat hann ekki útvegað
sér neina svaramenn, vegna
trúar sinnar, sem dönsku yfir-
völdin reita honum og mad-
dömu Ottesen um giftingar-
leyfi. Árið 1873 verður hann
svo ið Dillon 16., og tekur þá
upp þac gkjaldarmerki, sem
ættin hafði haft í Frakklandi.
Dóttir sú, er hann átti með
maddömu Ottesen hét Henri-
ette og giftist hún dönskum
kaupmanni, er lézt gjaldþrota.
Vitað e: til þess, að Henriette
hafði samband vig föður sinn
alla æv, og borgaði hann m.a.
skuldir manns hennar. Sonur
Henriette hét Pétur Arthur,
og eftir lát móður sinnar, held-
ur hann á fund afa síns, sem
kostar hann í herskóla. Pétur
gerðist svo liðsforingi í brezka
hernum i Indlandi og síðan hef-
ur ekki til hans spurzt. Þetta
var í stómm dráttum það sem
komið hefur á daginn við rann-
sókn á afdrifum Dillons-ættar-
innar, en ýmsar minjar henn
ar geta menn nú séð í Dillons-
húsi.

Herdís Jakobsdóttir
Fædd: 5. ágúst 1875.
Dáln: 2. september 1963.
í BYRJUN þessa mánaðar lézt hér
í bænum Ilerdís Jakobsdóttir frá
Húsavík, háöldruð kona. Þeir, sem
voru í blóma lífsins, í byrjun þess-
arar aldar hverfa nú hver af öðr-
um, en skilja eftir minningarnar og
sporin, sem þeir mörkuðu. Og við,
sem njótum markvissrar sporgöngu
aldamótakynslóðarinnar, stöldrum
við á kveðjustund og rennum hug
til baka. Við undrumst dugnað og
bjartsýni þeirra, sem áttu þroska
sinn í byrjun aldarinnar, þökkum
þeim þá trú, sem þeir höfðu á landi
og þjóð og þau verk, sem þeir skil-
uðu.
Konan, sem ég helga þessi fáu
mlnningarorð, Herdís Jakobsdóttir,
var roskin kona, þegar fundum okk
Björk
Ragnarsd.
Gengin ertu af götu
eftir göngu skamma
leidd í ljósdýrð
af leiðum þrauta
elskuð af öllum
af öllum saknað
Ijós augna þeirra
og iitfríðust björk
Barstu þitt böl
með blíðu og þrótti
æðraðist ekki
þó að syrti
gafst hmurn eldri
gott fordæmi
ag s«o tekur æskan
erfiðum kjörúm.
Sofðu í guðs friði
systirm unga
unnusta og dóttir
og einlæg vina
rís upp að nýju
með röðli eiUfum
ódauðleg björk
við árroða skin.
G. Þ. E.
ar bar fyrst saman í Kvenréttindafé
lagi íslands. Þessi tígulega kona
vakti strax athygli mína með vökul-
um áhuga sínum, og ég dáðist að
því, hve hún lagði sig fram um að
fylgjast með umræðum um mál þó
það kostaði hana oft ærna fyrirhöfn,
þar sem hún var farin að tapa heyrn.
Við hittumst síðar oft á heimilum
systurbarna hennar tveggja, og
meðan hún hafði heilsu entist henni
áhugi til umræðu um framfara- og
menningarmál, og miklu máli þótti
henni það skipta, að konur létu ekki
sitt eftir liggja, að vinna sem bezt,
hverju því máli, sem tii heilla horfði.
Saga Herdísar er löng og merk,
en ekki kann ég að rekja hana nema
að litlu leyti. Hún fæddist 5. ágúst
1875 að Grímsstöðum við Mývatn.
Foreldrar hennar voru Petrína
Kristín Pétursdóttir, frá Reykjahlíð
og Jakob Hálfdánarson, sem þá var
bóndi á Grímsstöðum, en seinna
varð kaupfélagsstjóri á Húsavík. —
Herdís fluttist á barnsaldri með for
eldrum sínum til Húsavíkur og ólst
þar upp. í samstarfi ,við föður sinn,
hinn kunna sporgöngumann sam-
vinnumanna, kynntist hún þeim fé-
lagsanda, sem mótaði líf hennar og
starf að verulegu leyti. Ung að ár-
um tók hún þátt í stofnun Kvenfé-
lags Húsavíkur og snemma tók hún
og þátt í ýmiss konar félagsstarfi svo
sem kórsöng, leiksýningum o. fl.
Rúmlega tvítug fór Herdís til
Kaupmannahafnar og dvaldi þar á-
samt Aðalbjörgu systur sinni vetrar
langt við nám. Lagði hún stund á
ýmiss konar handavinnu, svo sem
vefnað, útskurð, bastvinnu o. fl. —
Fór hún þegar eftir heimkomuna
að fást við kennslu í þeim greinum
og kenndi á námskeiðum.
Herdís giftist árið 1912 Birni Vig-
fússyni, prests á Skinnastað Vigfús
sonar, hann var söngkennari. Þau
stofnuðu heimili á Húsavík, en þar
bar fljótt skugga á. Húsbóndinn
veiktist af berklum og varð að fara
á sjúkrahús. Hann andaðist á Akur
eyri snemma árs 1915. Herd:r>
mjög mikið um fráfall manns síns,
og sögðu kunnugir, að hin þrek
mikla kona hafi um skeið verið nið
urbrotin af harmi.
Sjötugur í dag
Sigurður Geirfinnsson
hreppstjóri
í dag er Sigurður Geirfinnsson
hreppsstjóri á Landamóti í Ljósa-
vatnshreppi sjötugur. Þannig líð-
ur tíminn og við því verður víst
ekkert sagt né gert, en maður á
svolítið eriitt með ag átta sig á
því, að Sigurður Geirfinnsson skuli
nú gerast gamall. í barnsminni
minu var hann ímynd lífsgleðinn
ai og mér fannst hann alltaf vera
í ætt við sunnanátt og sólfar, vor
þýðu og leysingu. Mér er í
fersku mmni, hvernig drungi
hversdagsleikans hvarf á brott,
hvar sem leið hans lá. Það var
e:ns og líx'sgleðin sprytti upp í
nonum tær og óblandin eins og
kaldavermsl Aldrei var , svo
drungalegt samkvæmi, ag Sigurði
Geirfinnssvni tækist ekki að blása
nnhverju.m lífsanda í það, enda
var hann hrókur alls fagnaðar á
hverju mannamóti. og bar margt
'il. Hann hafði flesta þá hæfileika
‘il að bera, sem til þurfti, ágæta
söngrödd og leikarahæfileika,
skemmtileg kímnigáfu, sem var
merkilegn laus við þann leiða
Herdís bjó stutt á Húsavík eftir
lát manns síns. Aðalbjörg, systir
hennar var nýflutt til Eyrarbakka,
ásamt skylduliði sínu og flutti Her
dís til hennar misseri síðar. Þegar
Aðalbjörg flutti suður hefur hún
ekki getað hugsað sér, að skilja syst
ur sína eina eftir með hugarangur
sitt. Sonur Aðalbjargar, 8 ára gam
all var skilinn eftir hjá Herdísi,
henni til félagsskapar, sumarlangt.
Þau fluttu síðan suður næsta haust.
Eftir það var Herdís á heimili Aðai
bjargar á Eyrarbakka. Tók hún þátt
í því heimili alla tíð og átti með
því gleði þess og raunir. Jafnframt
tók Herdís mikinn þátt í félagsmál
um ferðaðist um og hélt námskeið
í handavinnu. Árið 1928 var stofn
að Samband sunnlenzkra kvenna.
Frumkvæði að stofnun sambandsins
áttu þær Haildóra Bjarnadóttir, rit
stjóri og Herdís. Herdís var svo for
maður sambandsins samfellt 20 ár
og átti þar farsælt starf og fórn
fúst. Hún var hvatamaður að stofnun
Húsmæðraskóla Suðurlands og lengi
í skólanefnd hans.
Árið 1944 fluttu þær systur Her
dís og Aðalbjörg til Reykjavfkur og
áttu þær enn saman heimili um
skeið. En árið 1957 missti Herdís
heilsu og var sjúkl'ingur eftir það.
Hún andaðist 2. september s. 1.
Ég kynntist þrem dætrum Jakobs
Háifdánarsonar, þeim Aðalbjörgu,
Herdísi og Jakobínu, Þær eru nú
allar horfnar af sjónarsviðinu, en
lifa i minningunni sem þrjár sér
stæðar og minnilegar persónur, en
þó hugþekk systurleg eining, fulltrú
ar dugmikillar kynslóðar, sem nú er
öll, en skilaði góðum arfi.
Valborg Bentsdóttir.
Vilhjálmur frá Skáholti
i.
Er skáldið frá Skáholti kvaddi
skuggi yfir bæinn leið.
Og mér fanpst eitthvað svo
andkalt
og eyðileg strætin breið.
í bárunnar eilífa óði
/arð ómurinn tregasár.
í blómanna bláu augum
blikuðu d-iggartár.
II.
Ilann var barn þessa bæjar,
feiik af h-ms draumi og þrá.
Hann ólst npp í Austurstræti
úti við sundin blá.
Blæinn og blómailminn,
brimgný jg stormsins hljóð.
Daganna önn og yndi
nann óf ; sín dýru ljóð.
m.
Harpan er þögul og hnípin.
Því hönd:n er stirð og köld,
strengina biítt sem bærði.
En bak við hin dökku tjöld,
r.ærra og skærar mun hljóma
um himinsins bjárta svið
'iofsöngur skáldsins til lífsins
er lýkst upp hið gullna hlið.
Reinhardt Reinliardtsson
Skugga, ag stinga eins og þyrni-
bioddur þann, sem fyrir varð,
enda var það aðalsmerki Sigurðar
að leggja gott eitt til hvers máls,
hver sem i hlut átti." Heimili hans
'ar mjög aðlaðandi, og þar naut
hann ag konu sinnar, Klöru Guð-
laugsdóttur Þar var tekið á móti
öilum með opnum örmum, og
þeim mun betur, sem gesturinn
/ar lægra settur í þjóðfélaginu. En
eftir því sem á ævina leið dró ský
lyrir sólu. Ástvinamissir og veik-
n.di hafa skyggt á, svo að hér
sannast hið fornkveðna að dag
skal að Kvöid’ lofa.
Þessum fáu línum fylgja hug-
heilar afmælisóskir og þakkir fyr-
ír gamalt og gott.
Til hreppstjórans í Ljósavatns-
hreppi.
Vist að hætti höfðingja
hafa mæt.ti dagskrána.
Tölur ætta uppruna,
og svo þætti framkvæmda.
Margar gióa minningar,
manni fróa hugþekkar.
Oít við hlogum áður þar,
alltaf nógir brandarar.
Jlan ég sól og sunnan vind,
sveipa hói og fjalla tind,
Ljartrar fjólu blika mynd,
berja skjól við tæra lind.
Þá kom vor og vaskir menn,
v’ldu þora margt í senn.
Þín eru sporin þarna enn,
þu hefur skorað mörkin tvenn.
3yltast hrannir breytinga,
blöskrar manm daglega,
tímans aor,ir. óðfluga,
áia sanoa töíuna.
Margra samar. fórum för,
fvlgdi tamin lukkan rör.
Allt varð gaman, afrek snör,
aldrei framin strákapör.
Set ei fieira á framtalið,
f nn þv.i meira vantalið.
Fólks við fyru oflofið,
ekki hey.'ist velþegið.
Vilji þyngjast vegurinn,
v ð bara syngjum góði minn.
Heldur yngist hugurinn,
bó heimurinr, spryngi rangsnúinn.
Auðna, gengi. eins og ber
óska ég icng: fylgi þér.
Höpp, sem enginn nugsar sér, —
hafðu drensur það trá mér.
Höskuldur Einarsson
T f M I N N, flmmtudagjnn 12. september 1963.