Alþýðublaðið - 10.05.1950, Blaðsíða 5

Miðvikudagur l'fl. mai 1950
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
NOKKRAK UMRÆÐUR eru nú um það innan biezka
.Alþý’ðuflokksins, hvaða baráttuaðferðir bezt muni henta
til áð tryggja frekari viðgang flokksins. Eru skoðanir dá-
lítið skiptar um það. Norski jafnaðarmaðurinn Jacob
Sverdrup skýrir frá þessum umræðum i greininni, sem
hér fer á eftir í íslenzkri hýðingu. ,
ÞAÐ ER sízt ástæða til þess
að örvænta um framtíð brezka
Alþýðuflokksins, ef það er rétt,
sem sumir telja, að fjörugar og
hispurslausar umræður um
stefnumál séu öruggt merki um
gróanda. Tap hans við kosn-
ingarnar var öldungis mátu-
iega mikið til þess að verða til-
efni til umræðna um markmið
<og leiðir hans. Kosningarnar
fóru sannarlega vel, en honum
verður þó að ganga enn betur
næst, eigi hann að geta haldið
áfram hinni friðsamlegu um-
sköpyn þjóðfélagsins, sem hann
hefur unnið að síðustu fimm
árin.
Oft er næsta gagnlegt að
setja sig í spor andstæðinganna,
og nú skal íhaldsþingmaður
nokkur látinn hafa orðið.
Hann segir: Við verðum að
reyna að komast hjá nýjum
.kosningum fyrst um sinn.
Efnahagsvændræðin munu
fara vaxandi, og því lengur
sem jafnaðarmannastjórnin sit
ur að völdum, því meiri verður
ósigur hennar. Verkalýðsleið-
togarnir munu missa tökin á
verkalýðnum og kornast að
raun um, að þeir hafa róið á
öfugu borði síðan þeir bundu
trúss sitt við Alþýðuflokkinn.
kfunurinn á jafnaðarstefnunni
<og hagsmunum verkalýðsins
verður ljósari með hverjum
deginum, sem líður, og það hlýt
ur að enda með því að flokkur-
ínn klofni. Annar íhaldsmaður.
dálítið varkárari, segir: Annað
hvort verðum við að vinna
fleiri atkvæði verkamanna eða
Alþýðuflokkurinn að vinna
fleiri atkvæði úr millistétt, ef
traustur meirihluíi á að nást
1 neðri málstofunni. Meiri lik-
ur eru til að hamingjan verði
okkur hliðhollari, bví að marg-
ir verkamenn kusu íVialdsflokk-
ínn við síðustu kosningar.
Þessar hugleiðingar íhalds-
manna snerta beinlínis þau at-
riði, sem jafnaðarmenn ræða
nú sem ákafast, enda þótt klofn
ingur í Alþýðuflokknum sé
ekkert annað en óskadraumur
íhaldsins. En satt er það þó*
að nokkur kurr er kominn upp
meðal verkamanna og margir
kusu þeir íhaldið síðast. Einn
ig missti Alþýðufíokkurirm
talsvert fylgi úr millistéttum.
Hvað er nú til ráða?
Maurice Edelman, kunnur
jafnaðarmaður og þingfulltrúi,
færist í fang að svara þessu i
grein í Spectator 7. apríl. Þykir
greinin gefa vel til kynna skoð
anir fjölda margra jafnaðar-
manna í Englandi. Skoðun hans
er í fáum orðum ?,agt þessi: Við
megum ekki rígbinda okkur
við þær hugmyndir, sem Karl
Marx og brautryðjandi verka-
lýðshreyfingarinnar á Sret-
landi grundvölluðu skoðanir
sínar á: Framleiðslutækín, at-
vinnureksturinn og bankar og
lánstofnanir verði almennings
eign“, eins og komizt var að
orði í samþykkt árið 1893.
Flokkurinn má ekki einskorða
starfsemi sína við erfiðismenn
ina. Hann verður nú að leggja
sig í framkróka til þess að laga
sig eftir þeim brevtingum, sem
átt hafa sér stað síðustu fimm-
tíu árin. Nú hafa menn tií
dæmis fundið upp aðrar að-
:"erðir til þess að stjórna at-
vinnumálum en þjóðnýtingar-
leiðina. Mjög hefur fjölgað
fólki í millistéttum en erfiðis-
mönnum fækkað, öfugt við það,
em jafnaðarmenn héldu hér
áður fyrr. Fyrir því verða jafn
aðarmenn að hætta að rigbinda
'ig við það, sem Edelman kall
ar ,,helgisögnina um öreigana“
og enn er haldið á loft af þeim
er hann nefnir ..háværustu
fræðimenn jafnaðarstefnunri-
ar“. Virtist Edelman hallast að
því. að þjóðnýtingarúrræðin
verði fremur höfð að bakhjarli
Alþýðuflokksins en brjóstvörn
hans, og hliðra verði til fyrir
hugsjónum og hagsmunum ýms
íssa millistétta. Fylgi iðnverka
manna við Alþýðuflokkinn er
talíð öruggt.
*
Tvímælalítið hefur Edelman
og þeir, sem eru s§mg sinnis.
mikið til síns máls,, Kosninga-
sérfræðingar Alþýðuflokksins
eru nú önnum kafnir við að at-
huga kosningaúrslitin með hlið
stjórn af landfræðilegum og
þ j óðf élagslegum skilyrðum.
Skipta þeir landinu niður í ell-
efu svæði. E£ borin eru saman
úrslit kosninganna nú og 1945,
kemur í ljós, að breytingar á
fylgi á þremur þessara svæða
eiga mesta sök á þingfulltrúa
sízt að ólíkindum, að frjálslvnd
ir kjósendur skipi sér í annan
hvorn hinna stóru flokka, eins
og komið er málum, svo að-það
er í alla staði eðlilegt, að for-
ustumenn jafnaðarmann brjóti
heilann um það, hvernig þeir
eigi að vinna á meðal milli
stéttamanna. Hinir bezt laun-'
i:ðu verkarnenn og lægri milli
rtéttamenn munu líka njóta
mests góðs af skattalækkunun
um í fjárlagafrumvarpi'stjórn-
arinnar, hvort sem svo var
hagað til í ákveðnu augnamiði
eða ekki.
Alþýðuflokkurinn ætti þó að
fai'a að gera sér titt um hags-
rnuni millistéttarinnar. Skatt-
arhir verða að lækka, og: þeir
vo'ru lækkaðir. O? mínnka ætti
nfskipti af smáfyrirtækjum.
Ráðuneytið vilí vekja athygli útgerðarmanna,
er' hafa í hyggju að stunda sumarsíldveíðar fyrir
Norðurlandi á þessu sumri á því, ,að samkvæmt
ákvæðum 3. gr. reglugerðr nr. 46, 22. apríl 1950,
um verndun fiskimiða fyrir Norðurlandi, ber
þeim að sækja-um Ieyfi til ráðunevtisins fyrir 1.
júní n.k. og skal tilgreint í umsókninni nafn skips
3g hvers konar veiðarfæri verði otuð.
Sjávarúívegsmálaráðuneytíð, 10. maí 1950.
Þeir, sem eru þessum :skoð-
unum andvígir. hafa ekki stér
staklega sterk rök fram að færa
máli sínu til stuðnings. Raunár
benda þeir á það, að íhaldið
eigi enn talsvert fylgi með erf
iðismönnum, og mikill styrkur
yrði það Alþýðuflokknum, ef
honum tækist að vinna það af
íhaldinu, t. d. í Lancashire.
En yfir höfuð að tala hlyti
fylgisaukning jafnaðarmanná
ineðal iðnaðarverkamanna að
verða í kjördæmum, sem jafn-
aðarmenn hafa í öruggan meirt
hluta fyrir. Það er nefniíega
vafasamt, að jafnaðarmenn geti
unnið traustan þíngmeirihiuia
með fulltingi iðnaðarverka-
manna einna.
Tímaritin „Tribune" og
„New Statesman“ leggja ríka
tapi jafnaðarmanna. Eru þau | ýherzlu á hreina sósíalistíska
nefnd Suður, Suðvestur cg ’ r.tefnu, og þeim fylgir tiltölu-
Austur-Englandi og leggja frá iega lítill en mjög starfsamur
ræður snúast meira um það, j hvað verður uppi á íeningn-
iivernig -stefna flokksins skuíi j um í þessu efni, en margt bend
vera.á borð borin fyrir almenn j ir til, að Alþýðuflokkurinn sé
ing, en stefnuna sjálfa. Enginn j nú staddur á vegamótum.
rem einstaklingar hafa komið agreiningur er um stefnumal. Flokkurinn getur valið un^ það,
rér.uno.. Stefnu flokksins favrfti j eins og þjóðnýtinguna. Allir eru hvort hann ætlar að halda á-
að'kvnna sem hún væri mörkuð | rammála um, að þjóðnýting fram nleð hreina sósíalistíska
fyrst og fremst eftir heilbrigðri. rtáljðnaðarins hafi átt fram að
brezkri skynsefni. en grund- j ganga, en gjarnan mætti draga
vallaratriði jafnaðarstefnunnar | þjóðnýtingu á sykur- ög sem-
entsframleiðslunni. Hins vegar
hafa þeir róttækari það á horn
um sér, að þjóðnýtingu stál-
íðnaðarins var komið á í kvrr-
bev, meðan Kosningabaráttan
stóð vfir, og því ekki á loft
haldið, að hún hefði verið nauð { átökunum um það.
væru höfð að bakhiarli. Er
Herbert Morrison snillingur í
slíkum baráttuaðferðum.
stefnu eða gerast róttækur
umbótaflokkur og taka þar við,
r-.em frjálslynda flokkinn þrýt-
ur stefnumál. Sennilega Mða
nokkur ár áður en séð verður
•hvora leiðina brezkir jafnaðar
menn velja og samning stefnu
skrár flokksins við næstu
kosningar verður fyrsta lotan
synlegur liður í þeirri stefnu
jafnaðarmanna að viðhalda
meiri atvinnu. En það er raun
ar ekki sterkur áróður að rétt-
læta þjóðnýtingu stáliðnaðarins
með því. að hún hefði verið
nauðsynleg eins og á stó5. því
að stálframleíðslan eykst nú
'\ með hverjum mánuði, sem lið-
ur. Þessi gagnrýni virðist að-
eins leiða það í Ijós, að stefna
rtjórnarinnar sé í reýndinni
betri , en hun þorir sjálf að
halda fram.
rjar Dðiienmynair
suðurströndinni dálítið norður
fyrir Lundúnir og að austan
norður fyrir skagann Austur-
Anglíu, en Lundúnir og Wales
eru sértök svæði. Fólkið á þess
um svæðum er einkum milli-
stétta og bændafólk, og milli-
stéttin þó fjölmennari. Alþýðu-
flokkurinn háfði í kosningun-
um 1945 8 þingfulltrúa meiri-
hluta á þessum svæðum en nú
hafa íhaldsmenn þar 87 full-
trúa fram yfir. Kjördæma-
breytingarnar þarna hafa eitt-
hvað auðveldað íhaldsmönnum
sigurinn — kjördæmunum var
fjölgað um f jórtán frá kosning-
unum 1945 — en þó hlýtur fylg
ið að hafa hrunið af jafnaöar-
mönnum. Jafnaðarmenn heldu
nefnilega alveg velli í öllum
eiginlegum landbúnaðarkiör-
dæmum, Nú er það auk þess
og dugmikill hópur flokks-
manna. íhaldið mun, að þeirra
^yggju græða mest á þvi, að
minni yrði gerður munurinn á
Þéssum umræðum‘hefur því
verið markaður nokkuð þröng ,
ur bás, og það, sem tengir sam
an er fleira og sterkara en
hitt, sem aðskilur. Sannleikur-
inn er sá, að flokkurinn er enn
önnum Kafinn við þá viðamiklu
rtefnuskrá, sem stjórn Attlees
framkvæmdi á síðasta kjör-
tímabili. Menn greinir ekki á
um það, að nú þurfi að festa
flokkunum. Róttækur flokkur og tryggja hið nýja skipulag,
þarfnast hugsjóna, sem vekja og næst sé hendi fyrir að gera
hrifningu. Það glappaskot væri það slétt og fellt, sem áunnizt
tniklu mest, að gera leik að uefur. Vinnstri armuxinn
‘pví að draga úr muninum á telur einungis, að á slíku tíma-
ítefnu Alþýðuflokksins og í- bili sé hætta á, að hugsjónir
haldinu með qrvæntingarfullri þynnist út, í stað þess að lagt
en vafasamri tilraun til að né kapp. á að láta kjósendum
yinna fylgi smáborgaranna. ckiljast, hvað jafnaðarstefnan
Þeir telja líka, að flokksforust er í raun ,og veru. Þess. vegna
an hafi ekki gert sér nægilega vilja. þeir fá nýjar kosningar,
tnikið far um að forðast það í '.vo fliótt sem-við verður kom-
tvennum . siðustu kosningum. ið. Það er betra fyrir jafnaðar-
Þessi ásökun er þó naunr.ast menn, að vera í stjórnarand-
réttmæt, því að fylgi Alþýðu-. r.töðu en .sitja.að völdum, án
flokksins 1945 náði langt út fyr þess áð geta. framkvæmt jafn-
ir raðir iðnaðarverkamanna. aðarstefnuna, segja sumir
Nauðsynlegt er að gera sér þeirra.
grein fyrir því, að þessar um- Ógerningur er að gízka á það,
1. vinrángur:
Heimilisbókasafn að verðmæíi kr. lö.000,00.
2. vinningur:
Heimilisþvottavél, kr. 3.000,00.
Tvær krónur miðinn. K.R. frestar aldrei Iiappdrætti.
KaupiS okkar vinsælu tveggja krónu mioa.
TJARNARBÍÓ sýnir um
þessar mundir myndina ..BaM-
ettkvöld“. Eru það tveir ball-
ettar méð russneskum dönsur-
um. Dansleikúrinn ■ í kvenna-
skólanum og Álftavatn, og auk
þess ballettinn úr Rauðu skón
um eftir ævintýri H. C. And-
ersens.
Allir þaettir þessarar sýning
ar eru töfrandi fagrir, enda
Ieggja þarna saman frægir
rússneskir og enskir dansarar,
heimsfræg tónskáld svo sem
Jóhann Strauss og Tschaikows
ki og hinn alþekkti snillingur
H. C. Andersen. Menn ættu að
nota þetta einstaka tækifæri
til þess að kynnast þessari sér-
stæðu greín leiklistarinnar, bal
lettinum. sem svo jgpið er þekkt
hér á lantíi. Bjarni Guðmunds
son blaðafulitrúi skýrir efiii
hvers þáttar fyrir sig og segir
auk þess í stuttu máli sögvc
ballettsins og lýsir honum.
Ej’kur það mjög á gildi sýn-
ingarinnar.
Kvikmyndin „Síðasti
bærinn í dainum"
sýnd í Færeyjum
ÓSKAR GÍSLASON Ijós-
myndari tók sér í dag far með
Drottningunni til Færeyja, eí»
þar ætlar iiann að sýna kvik-
myndina „Bærinn i . dalnum“
eftir sögu Lofts Guðmundsson-
ar.
Hefur verið talaður inn. á
myndina á íæreysku skýring-
artexti og ícrmáli. Þess má
geta, að þegar Látrabjargskvik
mýndin var sýnd í Færeyjum
í vetur. voru skýringar einnig
talaðar inn á þá mynd á fær-
eysku, og var það í fyrsta
skipti, sem Færeyingar heyrð.i
rnál sitt talað í kvikmyna.