Vísir - 13.09.1917, Blaðsíða 3

VIF IB
Skóhlífar — Clausensbræður.
Dýrtíðm og bændur
á Alþingi.
Eitt af þeim málum, sem vek-
ir hvað mesta eftirtekt á þinginu,
«r meðferðin á dýitiðsrmálumim.
Aukaþingið í vetur vaitti nokkra
dýrtiðanppbót þeim starfsmönn-
sm þjóðarinnar, s®m fengu laun
sín í peningum. Varð dýrtiðar-
uppbót þessi að visu álitleg fúiga
i heild sinni, en vitanlega ekki
nema litilfjörleg nppbót á verð-
falli peainga til hvers einstaks
manns, hvergi nærri nóg til þess
að vega upp dýrtíðina sjálfa.
Til slíks er nú í rauninni ekk-
8rt að segja. Ófriðurion og það
sem af honsm leiðir, er þjóðarböl,
hér á l*ndi eins og annarataðar í
heiminum. En hin stefnan, að
þykjait veita dýrtíðaruppbót í
gustukaskyci við þá sem hennar
njóta, eða vilja neita um alla dýr-
tíðaruppbót, það er blátt áfram
þjófnaðarstefna, sem ekki má vera
óátalin. Og sUt af öllu má svo
ærulans stefna vera kend við
bændastéttina i heild sinni, þótt
svo iillir bændur þingsins fylgi
henni. Vér bændur viijum fá
hækkað verð fyrir allar afurðir:
vér heimtum fyrir hverja einetaka
Vörutegund &ð minsta kosti helm-
ingi hærra verð og þaðan at meira,
eu tíðkaðist fyrir stríðið. Og vér
þykjumst eiga full&n rétt til þessa,
þar sem allur framleiðslukostnað-
ur hefir hækkað evo mjög í verði,
að hann ekki atendur í neinu hlut
falli við það sem áður v&r. Út-
lenda varan hefir þó hækkað enn
meira, og er óþarfi að gera nán-
ari grein fyrir því-sem allir vita.
En af þessu leiðir aftur, að þeir
starfsmenn þjóðarinnar, sem taka
laun bíe í peningum, eiga blátt
áfram heimtingu á uppbót, sem
alls ekki má minna vera m í
vetur sem leið, og þessi uppbót
gerir þó ekki meira en vega á
móti litlu einu af þeim halla, sem
dýrtíðin skapar.
Vel má ver«, að sumir þing-
menn hafi I vetur, er þeir komu
heim af þingi, verið sneyptir af
kjósendum sinum fyrir dýrtíðar-
uppbótina. Við öllu verður ekki
séð. En þó svo hafi verið, ætti
þó hverjum þingmanni að vera
gefiu svo mikil æru- og sjálfstæð
istilfinning, að hann ekki hikaði
við að fara eftir sinnfæringu ainni,
leggja þá heldnr sætið í sölnrnar,
ef á þyrfti að halda. Er ekkl svo
miklu slept, að það ætti að rera
vorkunarlaust.
Þingmenn, og einkum þó bænd-
ur, ættu að vera allra manna víð-
sýnastlr og frjálslyndastir. Þeir
ættu að get* myndað sér heil-
brigða sannfætingu, sem þeir geta
staðið við, því að eina getur
bændastéttin vænst þess að verða
öndvegisstéttin i landlnu. En hitt
er meira en hörmnng, þegar þing-
menn, og þairra fyrstir bændurn-
ir, gera siálfa sig að bur>dnþúfum
til afnota fyrir auðvirðilee»í.ta
skrílinn af sínnm „háttvirtu kjó -
endum“.
Því að það mega þessir þing-
menn vita, að frjálsir bændur
landsins óska þess alla ekki að
gera sjálfa sig að þjófum, þóþeir
geti fengið tækifæri til þes8. —
Samvinnufélög bænda hafa hik-
laust veitt starfsmönnum sinum
dýrtiðaruppbót. og sama hafa al-
þýðumenn gert annarstaðar, þar
sem líkt hefir staðið á, svo sem í
Sparisjóði Árnessýsln. Er það
því auðsætt, að þessir sömu menn
hljóta að ætlast til þess, að full-
trúar þeirra sýni ekki ærulausa
framkomu við starfsmenn þjóðar-
innar. Og jafn auðsætt er hltt,
að hér er að eins um sjálfsagða
uppbót að ræða, en ekki nm neina
gustukahjálp, sem þingmenn auð-
vitað hafa enga heimild til aS
veita.
Það er annars nndarlégt, hvað
frjálslyndi almennings er lítt þrosk-
að. Sést þetta ekki hvað síst að
því er til embættismann^nna kem-
ur. í gamla dagá sátu embættis-
mennirnir eins og goð á Btalii,
dýrkaðir af lýðnum, sem þeir oft
beittu við „föðurlegri“ býðingutil
þess að balda öllu í skefjum og
kefja niður allan útbrjót. Nú er
lýðurinn komirm til valda, og vill
þá umfram alt taka vöndinx I
sínar hendur til þess að láta hanc
riða á embættismönnunom. Er
slíkt ekkert annað en afturkast frá
embættismannadýrkuninni gömlu,
og gefur henni ekkert eftir að
heim«ku og þýlyndi. Frjálsir ménn
eru laasir við hvorttveggja þetta,
þeir skoða embættismennina eins
og hverja aðra starfsmenn þjóð-
arinnar, sem verða að »jóta launa
fyrir þá vinnu sem þeir eru ráðn-
ir til, að sömu itölu eins og þeir
menn bera úr býtum, sem leggja
fram úlika kraft og undirbúning
eins og embættismennirnir. En því
miður virðist svo, sem bændur á
þingi séu [ekki vaxnir til slika
frjálslyndis. Álit meiri hluta bjarg-
ráðanefndar í neðri deild nmdýr-
tiðaruppbótina kemur upp um þá;
þar fær maður ekki að horfast í
augu við frjálslynda menn, heldur
sjást þar að eins malirnar á niðj-
um marghýddra forfeðra, sem kipr-
ast sam&n undan væntanlegum
hirtlngarvendi skrilsins.
Slíkum þingmönnum verða frjáls-
ir bændur að votta óþökk sína og
fullkomna fyrirlitningu. Það er
bvo ógeðslegt að fremja vísvitandi
ranglæti og óheiðarlégt athæfi i
vissunni um, að menn ekki bak.
sér neina hegningu með því. Þá
ern þeir miklu skemtilegri þjóf-
arnir upp á gamla móðinn. Þeir
stela þó svo, að þeir vita, að þeir
eiga eitthvaö i hættunni.
En andstygð og fyrirlitning allra
góðra manna er lika kanp út af
fyrir sig, og slíkt kaup geta skríls^
spekúlantar þingsins átt von áað
fá, og það ekki við neglur numið
En dýr verða sætin á þingi þeim
. - 84 -
dag, ef þeir hefðu ekki snúið við. Ef við
hefðum haldið áfram einni klukkustund
lengur, hefðum við náð norðvesturströnd-
inni. Þeir eru einstakir ræflar!“
„Það eru þeir“, sagði Shorty. Hann
horf ði í eldinn stundarkorn og þagði. „Sjáðu
nú til Kitti! Það eru mörg hundruð mílur
til Dawson. Ef við eigum ekki að verða
strandaglópar hér, þá verðum við að láta
hendur standa fram úr ermum".
Kitti horfði á hann og beið þess að hann
segði meira.
„Við höfum í öllum höndum við þess-
um ræflum og getum f'arið með þá eins og
okkur sýnist“, sagði Shorty ennfremur.
„]?eir geta skipað og ausið út peningum,
en þeir eru ræfiar, eins og þú segir. Ef
við ætlum að komast til Dawson, þá verð-
um við að taka að okkur stjórnina á skút-
unni“.
3?oir horfðust f augu.
„Gott og vel!“ sagði Kitti og rótti
fram hendina til merkis um að þetta skyldi
fastmælum bundið.
Morguninn eftir, löngu fyrir birtu, blés
Shorty til brottferðar!
„Hana nú!“ grenjaði hann. „Skammist
þið nú á lappir, svefnpurkurnar ykkar!
Harna er kafið! Hvolfið þið því í ykkur,
og svo leggjum við af s,tað!“
Stanley og Smith báru sig hörmulega,
Jack London: Gull-æðið.
- 85 -
en það stoðaði þá ekkert og þeir urðu að
sætta sig við að vera reknir af stað tveim
tímum fyr en vant var. I?að var miklu
hvassara en nokkru sinni áður, og brátt
voru andlit þeirra huliu af klaka og ár-
arnar eins og klumbur. Þeir þræluðu í
þrjá tíma og þeir þræluðu í fjóra, einn
stýrði, annar hjó klaka, eu tveir reru, til
skiftis. Nær og nær komust þeir norð-
vesturströndinni. En það hvesti meira og
meira og loksins lagði Smith inn árina til
merkis um að hann væri uppgefinn. Shorty
hljöp þegar og tók við af honum, þó ekki
væri nema augnablik síðan hann slepti ár-
inni.
„Höggvið þér þá!“ sagði hann og rétti
Smith öxina.
„Já, en hvað stoðar það“, emjaði hinn.
„Við komumst aldrei yfir um. Við verðum
að snúa við!“
„Við höldum áfram!“ sagði Shorty.
„Höggvið þér nú ísinn, og þegar yður fer
að skána, þá getið þér tekið við af mór“.
Eftir atskaplegt strit kornust þeir loks
yfir að ströndinni, en lítil hughreysting
var íjjþvi, því svo langt sem augað eygði
var húii] eintómir klettar og klungur og
hvergi lendandi.
„Þetta sagði eg ykkur!“ sagði Smith í
eymdarróm.
- 86 -
„Hafið þér komið þar áður?“ sagði
Shorty.
„Nú suúum við við!“
Eugiun svavaði, en Kitti hélt bátnum
upp í vindinn, og þeir hóldu áfram róðrin-
um. Þeim miðaði sama sem ekkert, með
köffum gerðu þeir ekki betur en að halda
við. Kitti gerði sér alt far um að tala
kjark í þá Smith og Stanley. Hann benti
á, að enginn báturinn, sem komist hefði að
ströndinni hefði snúið við, það hlyti þvi að
vera einhverja lendingu að finna. Þeir
streyttust við árarnar í klukkiustund eftir
klukkustund.
„Ef þið hefðuð drukkið ögn minna af
kaffinn i bælunum ykkar, og í þess stað
reynt að komast upp á að eta „bjarndýra-
buff“, þá hefðum við það þó ef til vill af“,
sagði Shorty. „En þið berið ekki við að
taka neitt á áruuum".
Skömmu siðar lagði Smith árina inn.
„Nú get eg ekki meira“, sagði hann og
það var grjáthljóð í röddinni.
„Það getum við ekki beldur“, sagði
Kitti, sem sjálfur var orðinn svo örmagna,
að honum lá við gráti og hefði þó helst
kosið að kirkja hann í greip sinni. „En
við höldum nú samt áfram“.
„Við snúum við. Snúðu bátnum undan!®
„Shorty, ef hann vill ekki róa, þá verður
þú að taka við árinni!“ sagði Litti.