Vísir - 17.03.1918, Blaðsíða 3

V íSIBT"
Lágmarks-lann
og ímyndaðar skaðsemdir
sem afleiðingar þefrra.
„Jöfnuður“ heitir grein, sem
•einhver G. ritar í Vísi 10. þ. m.
Mér þykir gæta nokkurrar óná-
kvæmni í hugsun og frásögn
þessarar greinar. En vegna þess
hvað efnið er merkilegt, sem
hán ræðir um, vil eg biðja Vísi
um rúm fyrir nokkrar athuga-
eemdir, ef verða mætti til stuðn-
ings G. þessum eða öðrum, sem
síðar kynnu að rita um sama
■efni.
G. segir það vera tilgang sinn
með greininni, „að benda á skað-
legar verkanir jafnaðarstefnunn-
ar hér á landi, sem þegar eru
komnar í ljós“. Þó kennir hann
ekki stefnunni þessar „skaðlegu
verkanir", heldur þvi, hvernig
hagað er framkvæmd hennar
hér.
Hann segir að jafnaðarstefnan
hafi (hér á landi) „aðallega eða
því nær eingöngu komið fram í
samtökum verkamanna til að fá
kaup sitt Jh.ækkað“ og bætir því
við, að „slík saratök séu
réttmæt og sjálfsögð.“ En
jafnskjótt semhannsleppir þessum
orðum, kemst hann að þeirri
niðurstöðu, að afleiðing þessara
samtaka „eins og þau eru hér“,
hljóti vafalaust að verða sú, að
ver verði unnið, og horfi til stór-
ijóns fyrir þjóðfélagið, ef ekki
verði að gert. En hvernig sam-
tökin eru hér, fáum við að sjá rétt
á eftir í þessari setningu: „Sam-
tök verkamanna hér miða að því
einu, að tryggja lágmarks-
laun, sem allir eiga heimtingu
á að fá, sem til algengrar vinnu
ganga, hvort sem þeir eru góðir
eða lólegir verkmenn“. Þetta
álítur G. að verði til þess, að sú
hugsun komist inn hjá verka-
lýðnum: „að um það eitt beri
að hugsa, að leggja sem minst
á sig“. Síðan vill haDn láta
verkamannafélögin og vranuveit-
endur taka höndum saman um
að reyna að ráða bót á þessari
„stórhættu“. Takist það ekki,
spáir hann að fyr eða síðar bíði
atvinnureksturinn stórtjón við
þetta, „eins og t. d. er þilskipa-
útgerðin lagðist niður hér“. Að
lokum bendir hann á það úr-
ræði, að verkamannafólögin miði
kaupgjaldsákvæði sín við dugn-
að einstaklinganna.
Hefi eg nú rakið efni greinar-
innar og skal svo athuga það
nokkuð nánar.
Það er rangt að segja, að verk-
mannasamtökin hér miði að því
einu, að tryggja lágmarkslaun,
þau hafa látið landsmál og
héraðsmál til sín taka. Þau
eiga fulltrúa á Alþingi ogmeira
en þriðjung allra fulltrúa í bæjar-
stjórn Reykjavíkur. En leiðin
til að hækka kaupgjald, liggur
ekki um gáttir þeirra stofnana.
Yerkmannasamtökin hafa haldið
úti blöðum, sem ræða almenn
mál og flytja ýmsau fróðleik, en
tiltölulega lítið af efni þeirra
hefir lotið að kaupgjaldshækkun.
Verkmannafélögin halda fjölda
funda, en fæstir þeirra fjalla
um kaupgjaldsákvæði. Iðulega
eru þar haldnir fræðandi fyrir-
lestrar, um önnur efni en
verkmannasamtök eða kaupgjald.
Samtökin hafa komið upp styrkt-
ar- og sjúkrasjóðum, sem þegar
hafa gert mikið gagn. Afþessu
er ljóst að samtökin skifta sér
af fleiru en kaupgjaldsákvæðum.
En þó litið sé aðeins á afskifti
þeirra af kaupgjaldi, þá er frá-
sögn G. samt röng. Það eru að-
eins nokkur af verkmannafólög-
unum sem tryggja meðlimum
sínum að eins lámarks-
1 a u n. Hin eru vissulega eins
mörg, ef ekki fleiri, sem hafa
einnig gert gildandi reglur um
kaupgjald „eftir dugnaði,,, þ a r
sem því verður komið
viðogþarsem atvinnu-
rekendur erufáanlegir
til að hlýða slíkum
r e g 1 u m. Á eg þar við svo-
kallaða samningsvinnu eða á-
kvæðisvínnu, þar sem kaupið er
beinlínis miðað við það, hve
miklu er afkastað. En það
hefir sýnt sig, að þeirri aðferð
er ekki unt að komaa við al-
ment, og það hefir sýnt sig, að
atvinnurekendur eru ófúsari til að
fara eftir þeim reglum, en verka-
menn. Enn má geta þess, að í
sumum félögunum, t. d. „Dags-
brún“ á þetta “lágmarksákvæði"
aðeins við fullvinnandi menn.
Um hina meðlimina, sem sannað er
að ekki eru fullvinnandi, gilda
önnur ákvæði, og hefir þeim oft
verið beitt (lægra kaup). (Frh.)
^ o- u. -i. xL. sLt vL. il- ...lU .*U »
i I
11 Bæjarfréttir.
i*
Afmæli í dag.
Marta Arnórsdóttir, ungfrú.
Guörún Jónsdóttir, ungfrú.
Anna Kr. Sigmundsdóttir, ekkja.
GuSríður ÞórSardóttir, húsfrú.
Arndís Björnsdóttir, verslm.
Guðm. Hannesson, málafl.m.,
Einar Magnússon, stud. art.
„Botnia“ '1
fór frá Færeyjum x gær á hingaö
leið og er því væntanleg hingaö
annað kvöld. Hún hefir um 300
srnál. af ýmsum vörurn meðferðis.
Farþtgar eru sennilega fáir eða
engir með skipinu. Þeir munu held-
ur hafa kosið að fara með „Ster-
ling“, sem átti að fara hingað beina.
leið.
Hjúskapur.
Uungfrú Hólmfríður Óladóttir
og H. E. Smith bankamaður voru
gefin saman í hjónaband í dóm-
kirkjunni í gær.
Fiskiskipiu.
Þrjú þilskip eru nýkomin inn
af fiskiveiðum með dágóðan afla.
Skip Duusverslunar, Valtýr, kom
inn í gær með hálft níunda.
þúsund og Hafnarfjarðarskipin
tvö hafa fengið sjö og níu þús-
und. Má þetta heita góður afli,
þegar þess er gætt hve gæftir
hafa verið fllar, en fiskur er nóg-
ur á miðunum.
Trúlofun.
Ungfrú Guðríður Jónsdóttir
(steinsmiðs heitins í Sauðagerði
Þórarinssonar) og Kristjáu prent-
ari Ágústsson (Jósefssonar, bæj-
arfulltrúa) hafa birt trúlofun sina,
Leikhúsið.
Frænka Charleys var leikin t
gærkveldi og fyrrakvöld fyrirtroð-
fullu húsi og gerðu áhorfendur á-
gætan róm að letknum.
Samskot.
3 krónur fsærði J. J. Vísi i
gær, handa manninum sem mistt
fætuma.
368
verið birtur mér enn og sömuleiðis veit eg,
;að þeim dómi verðpr ekki áfrýjað, enda verð-
ur máliö ekki tekið upp aftur, nema þvi að
eins, að annar finnist sekur. En sá sem í raun
og veru er sekur, mun ekki gefa sig fram,
og hins vegar ætlaði eg mér ekki að gera þetta
að umtalsefni mínu.“
„Ef nokkur minsta von væri---------“ sagði
frúin.
„Það er engin von — ekki nokkur vonar-
neisti. Klukkan er nú orðin þrjú og klukk-
an sjö fer að skyggja. Uni þaö leyti mun
varðflokkur koma og færa mig til ríkisfang-
elsisins og klukkan átta verö eg fenginn bööl-
inurn í hendur.“
„Já, nú skil eg yöur. Þennan tíma veröum
við að nota til þess að leita aðstoðar vina
okkar-------
Lagai-dere hristi höfuðiö og brosti mæðu-
lega.
„Nei, þér skiljið mig ekki,“ sagöi hann, „0g
■eg verö aö skýra þetta betur fryir yður, ])V;
að þér getiö ekki giskað á hver hugsun mín
er. Á leiöinni héðan til fangelsisins förum viö
lxjá kii-kjugarðinum Saint-Magloire.“
„Kirkjugarðinum Saint-Magloire!“ tók frú-
in upp aftur og titraði við.
„Hvað annað! sagöi Hinrik. ,,Hinn sanni
morðingi ætlar sér að leggja hæfilega fórn
-á leiði Jxess, sem myrtur var.“
369
„Og sú fórn eigið þér að verða, Hinrik!
Þér, sem hafið verið vörður okkar og vernd-
ari!“
„Sei-sei! Talið þér ekki svoxia hátt, kæra
frú! Framan við leiði Nevers hefir verið lát-
inn höggstokkur og öxi og þar á að höggva
af mér hægri höndina
Furstafrúin greip höndum fyrir andlit sér,
en Áróra grét og baðst fyrir í hinum enda
salsins.
„Þá, þetta er himinhrópandi ranglæti, kæia
frú, og eg vona að yður skiljst ]xað, að einna
sárast fellur mér þó að þurfa að deyja með
flekkað mannorð mitt.“
„En hvað á þessi grimd að þýða?“ spurði
frúin.
„Dómstjórinn hefir sagt, að ekki mætti líð-
ast, og Yær> >lt til afspurnar, að fursti eða
hertogi væri mýrtur, eins og hver annar ó-
valinn maður og yrði mitt víti að verða öðruin
til varnaðar.“
„En nú eruð þér saklaus og ríkisstjórinn
mun aldrei — —
„Rikisstjórinn hefði getað þetta eins og
honum sýndist, áður en dómurinn féll, en nú
getur hann engu umþokað, nema því aö eins
að sá seki gefi sig fram. En það er nú ekki
til neins að vera að hugsa um það. En nú kem
eg að þessari seinustti bæn, sem eg ætlaði
að biöja yður. Yður er hægt að bjarga mann-
. 370
orði minu við, þegar eg er dauður, svo að al-
menningur fái að vita það, að eg hefi orðíð
að líða dauðann, þótt alsaklaus væri. Viljið
þér verða við þessari bón minni?“
„Hvemig i dauðanum dettur yður í liug,
að vera að spyrja slíks ? Eins og það sé ekki
sjálfsagt, að eg vilji gera það, en þér verðið
að segja mér hvernig eg á að fara að því.“
Lagardere lækkaði röddina og svaraöi í
hálfum hljóðum:
„Kirkjudyrnar eru rétt hjá leiði Nevers
eða leiðið hjá þeim, réttara sagt. Ef ungfrú
Nevers stæði nú í kirkjudyrunum búin brúð-
arskarti, og þér og presturinn sitt við hvora
hlið hennar — og ef eg gæti svo íúútað varð-
mönnunum til þess að bíða nokkrar mínútuf
__ íí
„Já, það er sjálfsagt að gera ]xetta að vilja
yðar,“ sagði furstafrúin.
Augu Lagardere ljómuðu af fögnuði og-
kysti haun á hönd frúarinnar og mælti enn-
fremur:
„Já, ef þessu væri komið svona fyrir — hver
mundi þa dirfast að segja, að ekkja Nevers
sem liefir harmað hann í full tuttugu ár, mundi
gifta morðmgjanum dóttur sina?“
„Þetta er snjallræði, Hinrik, og þurfið þér
nú ekki aö eyða fleiri orðum að þessu eða
útlista það nánar, þvi að eg skil yður vel