Vísir - 06.11.1918, Blaðsíða 2

Að tilhlutun Búuaðurfélags ís-
lands var askan úr Ivötiu 1918 rann-
sökuð, til þess að komast að raun
nm, hver eíni vseru í henni og eru
aðalelniu sem hjer segir.
Askan úr Kötln er dökk á litinn,
mjög smágerð eu ekki mjög þung i
sjer. Meatur hluti öskunnar er kísil-
súr efuasamsteypa, auk þess er í henni
nokkuð af járni, aluminiura, kalki,
magnium, brennisteini, klóri og fosfór.
.Járnið er í svonefndu ferrosambandi,
en þannig er járuið skaðvænt öllura
jurtagróðri. Þegar askan viðrast,
breytist þetta skaðnæma jámsam'-
band i óskaðvæna efnasamsteypu
(ferrisamband). Járnið í öskunni get-
ur þvi aðeins dregið úr grasvexti á
meðan það er að viðrast, en það tek-
ur tiltöluloga 8kainman tíma. Brenni-
steínninn í öskunni er m^straegnis
satueinaður magnium. Sú einasam-
steypa rennur i vatni og hripar því
á skömmum tíma niður )i jarðveginn.
Brennisteinn ætti því ekki að valda
verúlegum grasbresti. Fosíóriun í
öskunni er að raiklu leyti sameinað-
ur kalkinu, en sú eíhasamsteypa
rennur treglega, en er freraur hag-
stæð jurtagróðri. Aluminium greið-
ir ekki lyrir grasvexti en magni.
um má telja hagstætt efni.
Eftir jressari ef’nagreiningu að
-dæma, verður ekki sagt, að nein þau
efni sjeu í öskunni, sem verulegageti
i valdið grasbresti, síst til lengdar,
Hitt er augljóst, að hlaðist mikið
á af ösku, þá kæfir húu gróðurinn,
því eius og áður er tekið fram, er
askan mestmegnis kísilsúr ef’nasam-
steypa, en húu rennur ekki í vatni og
sekkur því seint í jarðveginn.
!>au efni í öskunni, sem kyunu að
vera búpeningi saknæiu, eru fosfór
og maguium. — Magnium er í brenni-
steinssúru sarabandi og gæti Jiví
valdið skitu í fjenaði. liaunar telur
Magnús Einarson dýralækuir ekki
neina veiulega hæ.ttu stafa afþessu,
þvi að tæplega væri svo mikið af' þvl
efni, að vorulegra álirifa gæfti á fjen-
aði. Hitt tolur haun liklegra, að
íosfórinn geti ef íil vill valdið kvilla,
t. d. tannlosi eða oívexti i boinum.
— Eítir. tilmælum dýralæknisins
reyridi eg að kanna íosíórsýru og
VI
reyndist hún að vera mest l,6°/u,
en það var í ösku að austaD. í ösk-
unni hjeðan úr bænum var rnikið
minna af fosfór.
Askan var athuguð í sraásjá til
þess að komast að raun um, hvort
vart ýrði við glerkenda straungla, er
sært gætu innyflin, en ekki varð vart
við neitt þessháttar svo teljaudi sje.
Loks má geta þess, að askau var
ranusökuð eftir að hún var nýfallin,
en til þess að vita á hveru liátt hún
breytist við úrkomur og áhrif lofts-
ins var tekið dálitið af sama ösku-
sýnishorni og rannsakað var og
verður J»að iátið viðrast fram eftir
vetrinum, áður en það verður rann-
sakað.
fteykjavík, 21. okt. 1918.
J„Freyr“J. Gísli Guömundsson.
Dráttarrélar.
NL
Það sem Tíminn hefir fullyrt
um vaugildi þessarar dráttar-
vélar, er því í fyrsia lagi fram-
komið fyrir tímanu eins og allir
geta séð og er þess vegna að eins
sleggjudómur, er eg undrast að
Tíminn skuli álita heiðri sínum
samboðinn. En auk þess, þá
skal eg leyfa mér að fuliyrða,
að engin önnur tegund dráttar-
vóla þerira sem nú eru til, eiga
betur við íslenska staðhætti yfir-
leitt, en einmitt þessi sem hér
ræðir um, það mun reynslan
sanna á sínum tima, hvort sem
mörgum þúsundum króna af
landsfé — eða engum eyri —
værður kostað til þess að skoða
þær vestanhafs. Um það er mór
kunnugt, og líklega kunnugra en
flestum bér, því eg heti iagt
mig fram um að kynna mér sem
flestar tegundir dráttarvéia að
eg hefi átt kost á, ummörgund-
anfarin ár, einmitt til þe33, að
komast að raun um hver þeirra
mundi hentugust til hérlendra
nota, auk þess sem eg hefij um-
gengist þessar vélar af og til ár-
um saman, og unnið við þær
vestanhafs, þó eg liafi ekki dirfst
að frambjóða þær hér fyrri en
nú fyrir nál. tveimur árum, að
eg ritaði um þær aliýtarlega grein
í Landiö, sem þó varð til þess
að sú fyrsta er hér komin (þó
ekki só alt henni tiiheyrandi enn
þá komið); og eunrremur til þess
að nokkur áhugi or nú vaknað-
ur fyrir því að taka þær í þjón-
ustu landbúuaðaiins honum tii
■ fðreisaar.
En svo skal eg iaka það frarn,
að þótt eg haíi valið þes.?a drátt-
véiategund, sem þá einna fíldeg-
uslu til hérlendra nota, — sem
sé þá tegund, er hér muudi v ð
ast henta best eða eins vel og
nokkur önDur, — þá býst eg við
að sumstaðar hér á landi muni
IR
flsir er bezia
xnglýsugablaðið.
aSrar tegundir vera hentugri en
þessi, — einkum á votlendi, laus-
um eandi og til skurðagerða o.
s. frv. Og þær tegundir þeirra
er eg líka fús til að útvega þeim
er þess óska, einnig á verksmiðju-
verði að viðbættum flutningskostn-
aði — án aflrar framfærslu —
og heti eg einnig hér myndir af
þeim til sýnis.
Það, að þessi dráttarvél, er hér
ræðir um, sé of afllítil, einkum
til að brjóta með stórt þýfi, get
eg fallist á; þó að það só þessu
máli eiginlega óviðkomandi, með
því aS þær fást með svo miklu
afli, (alt að 60 h. a.) sem kver
óskar. Það er n. 1. undir vilja
og kröfum hvers einstaks komið
og stadháttum þar sem vélina á
að nota, hre aflmikil hún á að
vera. En því stærri og aflmeiri
sem þær eru, því dýrari eru þær
og þyngri, sem líka getur haft
sína þýðiugu að því er efnahag-
inn snertir, og svo vegina, en
þó einkum brýrnar hér á landi.
| [Stærð þessarar Akranesvélar,
sem er dráttarvél („Tractor), en
ekki ekki „dráttarplógur“ né
Mmótorplógur“, eins og sumir hór
hafa rangnefnt hana, hefir eins
og allir sjá, enga þýðingu fyrir
gildi þeirrar tegundar véla, sem
hór ræðir um til hórlendra nota
eins og hór að framan er ávikið,
þar eð þær fást á öllum stærðum
eftir vild. Það atriði varðar því
aðein3 eigendur hennar og enga
aðra, hr. kaupm. Þórð Ásmunds-
son og hr. skipstj. Bjarna Ólafs-
son á Akranesi, sem hata þann
heiður, að hafa fyrstir allra manna
ráðist í það tiltölulega stóra fyr-
irtæki að kaupa þessa fyrstu
dráttarvól hér til l&nds, eftir að
bæði landstjórnin og Búnaðar-
félag íslands og Alþing íslend-
inga hafði_hafnað kaupi á heuni.
Að endingu vil eg taka það
fram, eins og til frekari trygg-
ingar að því er snertir útoæganir
míuar á þessum véium, að hér í
Reykjavík er rnaður, vélasmiður,
hr. John Sigmundsson, sem hef-
ir uunið við þessar véiar og
stýrt þeim árum saman í Amer-
kn og mun þ?i vera fullfær()g
iíklega færastur alira hór), tii
þess að kenua meðferð þeirra.
Að fengnu samþykki haus get
eg því vísað tiL hans að því er
það snertir, sem og um upplýs-
iugar að þvi er snertir vai þesa-
ara véla.
Reykjavík 1. nóv. 1918.
Stefán B. JónsaOD.
VfSiR,
Aígrsiésia bUMfMis í Aísistrjsí
14, opm íi& k!. 8—t á nrei'pitó aagi.
Skriístofsi á sfuus. so&á,
SíiEÍ 400. P. 0, BttX 847.
Hitafcjöriaa tíi viðt&ic Ití kl. ö.
AaglýftisgiiKB v«ítt mtttaka i Laaáa
stjörnnsiai aftir kl. 8 & kvöldiii,
Anglýgingaverl: 7G anr. hvar ea.
iálks t st»i*i angL 7 eura oiðií
íra&finglýsingnn neð öbísytta letri.
Álþýðiibrauðgerðin.
Meö Jressari fyrirsögn birtist
grein í Vísi 29. okt. s.l. eftir hr.
Agúst Jósefsson prentara. Á hún
auösjáanlega aö vera hól um þá
stofnun og hr. Jón Baldvinsson
prentara, sem er forstjóri heunar.
Ségir J)ar íneðal annars, aö til-
gangur þessarar brauögeröar hafi
verið sá, aö brauðin hækkuðu ekki
i veöi og yrðu betri en þau hafa
verið. En, þótl undarlegt sé, þá
hefir J)að eki orðið enn. Enda veit
eg ekki betur en aö AlJjýöubrauð-
geröin noti saniskonar efni eins
og allir aðrir Sem J)á iðn stunda
hér í bæ, nema hvað heyrst hefir,
aö hún hafi fengið danskt rjóma-
bússmjör hjá landsversluninní
þegar almenningur varð aö borða
i'urt, og hafi notað það i kökur
og iJeira.
Hvað viðvíkur verði brauða,
þá er sáralítii! munur <á því, t. d.
1 eyrir á yí mgbrauði, og svo er
um freiri tegundir. Mer þætti þau
ekki mikiö, J)ó þeir féiagar gætn
selt brauðin miklu ódýrari en hin-
ir, J)ar sem ])aö er sannanlegt, að
})eir hafa fengið að vaða í vörum
landsverslunarinnar og tekið eins
mikið og þeim hefir þóknast. En
nú er landsverslunin búin með
hveitiö, sem hægt var að nota, svo
hinir, sem ekki voru nógu góðir,
fá ekki ncitt fyr en skip kemur,
eða verða með öðrum órðum að
hætta vinnu meðan Alþýðubrauð-
gerðin er aö koma sínum vörum
út. Því J)að er einnig sannanlegt,
að hún heíir ekki haft „pláss“
fyrir allar vörumar í sínu stóra
brauðgerðahú^i og orðið að fá
leigt annarstaðar fyrir . þær. Sjá
nú ekki allir hvað þetta er miki!
jafnaðarmenska? Við hinir höf-
um orðið að sækja mjöl til Hafn-
arfjarðar og víðar til að geta hald-
iö i horfinu, og á meðan liggja
þessir herrar með fulla kjallara af
hrauöaefni). Hvernig stendur á
því, aö þetta féltig hefir getað
birgt sig svona vel upp, ]>ar sem
öllum hinum hefir verið skamtað?
Hvað myndu nú prentarer segja
ef alt efni til Jieirra iðnar yrði
fengi ö Gutenherg i hendur og
aörir, sem bæðu um það, fengju
ekki neitt? Annars er það skrítð,
að þessir menn skuli vera að kalla
sig jafnaöarmenn. sem ekki hafa
annað til ])ess unnið, en að vera
sníkjúdýr aljrýýðunnar. í í
Heyrt hefi eg liaft eftir forstjór-
anum, að brauðverðið væri i rauti
og veru of lágt, og ekkért væri á.
bakstrinum aö græða. Það kemur