Vísir - 28.08.1933, Blaðsíða 2

VlSIR
OPAL, OPALCOL
Sími 1-2-3-4.
kaldir litir eru fallegir og lærir, sem
litir náttúrunnar. — Þola sólskin og
þvott, án þess að upplitast.
OPAL, OPALCOL
litir eru einu litirnir, sem fullnægjá al-
gerlega kröfum tiskunnar og þeirra
vandlátu. Kaupið
þvi OPAL og
OPALCOL liti, ef
þér viljið vera
viss um, að fá
það besta.
mOOOQOOQOQQCXKXaOQOtXXXMKXXKKXXXXSQQOCCXXXXKlOOOOOQCíOOQt
Kraftmiklir, gangvissir, sterkbygðir
og olíusparir. Lágt verð og hag-
kvæmir skilmálar.
Aðalumbod:
Þóföup Sveinsson & Co.
Reykjavík. |
XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX
Vinir oy féiagar!. Þökk fgrir kveðjamar «tg blóm-
in 26. ágúsf.
Sæm, Rjitrnhjeðmifsori.
Símskeyti
—s—
Vínarborg 28. ágúst.
, United Press. - FB.
Austurrískir og þýskir
rithöfundar.
Austurríski PEN klúbburinn,
sem hefir á stefnuskrá sinni aö
gæta hagsmuna austurrískra rit-
höfunda, hefir farið j)ess á leit við
stjórnina, aS hún veiti borgara-
réttindi þýskurrí rithöfundum, sem
sest hafa aS í Austurríki og glat-
aS borgararéttindum sínum í
Þýskalandi.
Dublin 28. ágúst.
United Press. - FB.
1 Fundahöld O’Duffy.
O’Duffy hélt fundi í forboSi
stjórnarinnar í gær, bæSi í Bandon
og Crookstown. Upphaflega hafSi
O’Dttffy tilkynt, aS hann ætlaSi aS
halda fund í Bealnáblath, en ríkis-
stjórnin lagSi bann fyrir og sendi
mannafla þangaS til þess aS koma
í veg fyrir þaS. O’Duffy lagSi þá
af staS í bifreiS, aS því er virtist
til Du1)lin, en meS aSstoS manna
í annari bifreið tókst honum aS
leika á lÖgregluna, er veitti hon-
um eftirför. BáSir fundirnir, sent
O’Duffy hélt fóru friSsamlega
frani. LandbúnaöarráSherrann heí-
ir tilkynt, aS fríríkisstjórnin muni
bráSum beita ákvæSutn öryggis-
laganna gegn O’Duffy.
Hyde Park 28. ágúst.
United Press. - FB.
Frá Bandaríkjunum.
Roosevelt forseti hefir undir-
skriíaS stjórnársamþykt um viS-
reisn IbifreiSaiSnaSarins. Ford
hefir enn ekki fallist á viSreisnar-
skilmála stjórnarinnar.
Roosevelt hefir fallist á lausn-
arbeiSni Moley prófessors, aSstoS-
ar utanríkismálar^Sherra.
Ofviðrið
í fyrrinótt.
—o—
Þjórsá, 28. ág. FB.
ASfaranótt sunnudags, um miS-
nætti, skall á ofsaveSur hér eystra
á austan Iandsunnan, meS mikilli
úrkomu. Telja menn aS þetta hafi
veriS meS allra snörpustu veSrum,
sem hér hafa koiniS. Stórtjón varS
hvergi hér nærlendis, svo vitaS se,
en skemdir á húsum viSa nokk-
urar og heyfok. þar sem merm
höfSu ekki haft tíma til þess aS
ganga vel frá heyjum. Á Sandhóla-
ferju í Ásahreppi fauk hlaöa og
ærhús, en skemma i VælugerSis-
Iiolti í Flóa og á Efri-Gróf tók
þak af baSstofu, á LangstöSutn í
HraungerSishréppi sömuleiðis, en
hér fauk þak af haughúsi. VíSa
munu járnplötur hafa fokiS af i-
veru- og útihúsum. Tjón á mönn-
um og skepnum varS • ekki, svo
vitaS sé. Einnig fauk þák af húsi
á SySri-Brú í Grímsnesi.
Heyskapur er vel á veg kominn.
Munu menn vera búnir aS afla
nálega jafnmikilla heyja og i fyrra,
en þau munu yfirleitt mun lakari
aS gæSum en þá. Flestir munu
halda áfram heyskap fram eftir
ræstu viku.
Borgarnesi 28. ágúst. FB.
Ofsarok á austan skall á hér aS-
faranótt sunnudags, laust eftirmiS-
nætti. NokkuS tjón varS á mann-
virkjum, en hvorki á mönnum eSa
skepnum, svo vitaS §é. í Borgar-
nesi fauk J>ak af húsi (viSbótar-
Lyggingu í smiSum) í einu lagi
og vestur á sjó. Einnig fuku
uokkrir smáskúrar. — RefagirSing
hjá GuSmundi í Svignask'arSi fauk
(ekki félagsgirSingin) og voru í
henni 7 refapör, en sum munu hafa
náSst aftur. — Bátur brotnaSi í
RauSanesi. — Heyfok víSa. —
VeSurhæSin var afar mikil í
])rjár stundir samfleytt, en |)ó fór
íerSafóIk leiSar sinnar.
BjargráS súsialismans
°g
flömnr reynslnnnar.
—o—
Kommúnisminn í Rússlandi.
Iðnaðurinn.
Stjórnarherrunum í Rússlandi
var }>aS Ijóst frá upphafi, aS J)eir
urSu aS leggja sérstaka rækt viS
iönaSinn. Hann er atvinríuvegur
flestra verkamanna í borgunum.
Og þeim var ætlaS aS mynda líf-
vörö unt hiS kommúnistíska skipu-
lag.
Stjórnarherrarnir sýndu J)aS i
tnörgu aS sá var tilgangurinu.
Kosningarétturinn í Rússlandi' er í
raurí réttri einkisviröi, eins og áö-
ur hefir,veriS drepiS á. Þó er hon-
urn ])annig misskift, aS atkvæöi
eins verkamanns jafngildir at-
kvæSum fimm bænda.
IðnaSartækin voru ekki þjó'ð-
nýtt fyrst í stað. Verkamenn fengu
þó yfirstjórn iSnaöartækja og
verksmiöja í sínar hendur. AS
sjálfsögSu voru þeir háSir eftir-
lita nefndar sem varö aö hlýöa
annari nefnd. ÞaS er annars erfitt
aö greina í því, hvaS margar
nefndirnar voru.
Stj órnarherrarnir losuöu sig
ekki strax viS stjórnenduf verk-
smiöjanna. Þeir hafa líklega séö
])aö, aS þaö var ekki álitlegt að
vera án þeirra.
En brátt tóku verkamennirnir i
taumana og ráku eigendur verk-
smiöjanna, stjórnendur þeirra
og sérfræöinga af hönndum sér.
Stjórnarherrarnir geröu þá iönaö-
artækin aö ríkiseign. Eigendur
þeirra fengu auövitaö engar bætur
iyrir þau.
Strax á árinu 1918 sá Lenin. aö
stjórnarfyrirkomulag iönaöarmál-
anna var i ólagi. Hann lét það i
ljós við félaga sína, a'ð nauðsyn
bæri til þess að hafa sérfræðinga
úr ,,æÖri stéttum“ i öllum verk-
smiSjum. Og aS sjálfsagt væri að
greiöa þeim há laun. Hann sagöi.
aö stjórnin í verksmiSjunum ]>yrfti
aö vera mjög ströng, aö verka-
menn yrðu skilyrSislaust aS hlýöa
stjórnandanum og aö launagreiösl-
ur yröu að fara eftir árangri
vinnunnar. Hann taldi meS öör-
tun orSunt nauösynlegt, aS taka
upp aftur öll aSal-atriöi þess skipu-
lags, sent kommúnistar höfðu tal-
iö óhjákvæmilegt aö afnema, og
sem þeir höfðu afnumið.
Þessi skoöun Lenins, aSal-spá-
manns kommúnista og vafalaust
mesta mannsins, sem fram hefir
komið á meðal þeirra, er ótvíræö
játning á þvi, aö hiS sósialistiska
skipulag í atvinnumálum sé ger-
samlega ómögulegt.
Reynslan haföi sýnt þetta. Og
Lenin horföist í augu viö sannleik-
ann, sem hún leiddi í ljós.
Þessi skoöun, sem Lenin lét hér
uppi, er rothögg á marxismann.
Hún kollvarpar megin stoöum
hans: stéttabaráttunni, verögildis-
og afSránski,nningunni.
Þrátt fyrir þær tilraunir, sent
geröar voru, til þess aö efla iSnaö-
inn á sósialistískum grundvelli,
minkaSi framleiSslan stórum.
FrantleiSsla í stóriðju- og stærri
iðngreinum var nteira erí sjö sinn-
um minni 1920 heldur en 1912. I
smærri iSngreinum var hún nærri
4 sinnum minni.
Frjáls verslun hvarf alveg úr
sögunni, þegar kommúnisminn
komst á. Frjáls verslun innanlands
var óheimil, en stjórnin tók utan-
rikisverslun alla í sínar hendur.
Peningar áttu einnig aS hverfa.
Vöruskipti og vörttseðlar áttu að
konta í þeirra staö.
Þegar kont fram á áriö 1921,
varö Lenin ljóst, aS kommúnistar
yrSu að breyta um stefnu.
FramleiSslan var aS komast í
kaldakol. FóIkiS dó unnvörpum úr
ur hungri. Óánægjan Iweiddist út.
Uppreisnir urSu í Petrograd,
vegna brauöskorts. Og sjómanna-
uppreisn varö í Kronstad.
Lenin flutti tvær miklar ræöur
um nauösyn stefnubreytingar.
Fyrri ræSuna flutti hann- á þingi
kommúnistaflokksins 15. rnars
1921. Hann sagöi ,aö þaö væri aö-
eins hægt aö bæta ástæöur sntá-
bæncla með því aö veita þeim
nokkurt verslunarfrelsi og sjá til
þess aö ]>eir gætu fengið þaö, sém
þeir nauösynlega þyrftu aö hafa.
Hann mætti nokkurri mót-
spyrnu. Því var meöal annars
hreyft, aö vershinarfrelsiS rnundi
koma hinu fjármagnaSa skipu-
lagi (kapitalisma) aftur á fót.
Hann viSurkendi þaS. Hann sagði:
Þaö er tilgangslaust aö leyna því
fyrir sér. .. Verslunarfrelsið styö-
ur aS þrosktm hins fjármagnaða
skipulags. Fram hjá því veröur
ekki komist.
* Frh.
Islensk
—>
kaupi
eg ávalt
hæsta verði
Gísli Sigurbjörnsson,
Lækjargötu 2. Sími: 4292.
Látið börnin læra enskn.
—o—
Eitt sinn í sumar var eg aö horfa.
í bókaglugga hér í bænum, og; tók
þá eftir bók, sem nefndist „The
Light-hearted Student"', eftir
Bryher og Trude Weiss. Eg íór
inn og keypti bókina. NafniS lét
vel í eyrum, en ]>ó réS hitt meirtv,
að annar höfundurinn var kunn-
ingjakona mín, hin gáfaðal og
ágæta mentakona, sem ritar undir
dulnefninu Bryher. Eg vil gjarna
ciga allar hennar bækitr, enda býst
eg viö, aö um livaö sem hún skrií-
ar nntni vitsmunir hennar og yíir-
lætislaus góövild skína þar í gegn.
Bók þessi er kenslubók i
þýsku og þó ólík öSrum kenslu-
bókum, sem eg hefi séð i því rnáli.
En hún hefst á merkilegum inn-
gangi um málakenslu alment, og'
þaS er greinilegt að sá inngangur
er eftir Bryher, sem er málfróS og
hefir m. a. lagt stund á íslensku.
Er þar rætt um galta þá, sem á eru
málakenslu eins og' hún er í skól-
unum, víðasthvar. umbætur á
henni og á hvaöa aldri byrja skuli
að kenna börnum erlent mál.
Ályktanir höfundarins eru bygðar
á víðtækri reynslu og skýrri at-
hugún, enda er eg fyrir mitt leyti
ekki í efa um aö þær eru í hverju
einasta atriöi hárréttar. Eg ætla þó
ekki aS íara aö rekja þær hér, en
vil geta þess, og færa sjálfum mér
td tekna, aö Bryher færir fram
hin sönni; rök og eg hefi nú gert í
rnörg ár í blaöagreinum þeim, sem
eg hefi ööruhvoru veriö aS skrifa
um enskukensluna hér á landi.
Ekki leggur húrí þó á annaö meiri
aherslu en eitt atriöi, sem eg
hygg aö tiltölulega fáir hér á
Jandi hafi gert sér Ijóst. Þó hefir
hér verið á þaö bent oftar erí einu
sinni. Þettá er það, aö láta börnin
mjög snemrna fara aö læra er-
lent mál. Sé rétt aöferö viShöfö
(og maöur skyldi ætla aS hver
kennari þekti rétta aöferS), þá
lærir barniö’ erlendu tunguna jafn
íyrirhafnarlaust eins og móöur-
málið og hún verður því viölíka
töm og eSlileg. Erlent mál kann.
enginn fyr en hann hefir drukkið
þaö í sig, og reglurnar, sem skól-
arnir eru (ávalt með lélegum ár-
angri) aö leitast viö aö troSa i
nemendurna, konta yfirleitt ekki
aö miklu liði. En á bernskuárun-
um er öllu námi þannig variö, aö
]>aS sem barniö neraur, þaö drekk-
ur það í sig (absorberar), og
ekkert er attövekíara að Iæra á
þann hátt en tungumál. En hæfi-
leikinn til þess aö læra óafvitandi,
drekka t sig, rénar óSfluga meö
aldrimtm, auk þess sem barninu
er auöveldara en ungltngnttm aö
læra frambttrS og ttnglingnum
lieldur en þeim sem fttlIorSinn er.
Bryher heldur því fram, aS sé
kensla erlenda málsins byrjtið þeg'-
ar barniS er sjö ára, þá rnegi ná-
lega segja, aS of seint sé á staö
farið.
Þaö er aðeins eitt erlent mál,
enskan, sem almenn nauösyn
heimtar aö kent sé hér á landi.
Hana getur ekki lengur neinn ung-
lingur sér aS skaSlaustt vanrækt
aö læra. Því miðttr er það svo víö-
asthvar á landinu, aö ekki ertt nein
tök á því, aS láta börn á unga
aktri læra ensku, en hér i Reykja-
vík ætti ]>aS þó aS vera auSvelt,
svo framarlega, sem almennttr
áhugi er fyrir því. Til þess að
þetta geti oröiS, þarf aS stofna
enskuskóla, sent tekiö geti móti
fjölda barna. Fengju svo skólar
þessir góöa aösókn, ætti kenslu-
gjald aö geta veriö lágt, enda verö-
ur þaS aö vera lágt til þess aö
efnalitlir foreldrar geti látiö börn
sín sækja skólann. En þess er aö
gæta, aö við börn verður aö naga
kenslunni þannig, aö hana geta
ekki int af hendi aðrir en þeir,
sent algerlega hafa máliS á valdi
sínu. Æskilegast af öllu væri þaö
vitanlega, ef þess væri kostur, að
það væri móðurmál kennaranna.
Hinsvegar er ónauðsynlegt aö þeir
kunni íslensku, því viS kensluna
er eingöngu notaö málið, sem ver-
iö er aS kenna, ]). e.. enskan.
Ensk-uskólar fyrir börn ættu að
starfa eigi slcemur en níu ríiánuöi á
ári, því falli kenslan niSur ttm
langan tíma, er hætt viS aöj ntikiS
gleymist af því sem numiS var.
Rétt er aö geta þess, að ensktt-
skólum fyrir börn hefir veriö hald-
ið hér uppi meS lofsveröttm ár-
angri, en þaö ertt tiltölulega aö-
eins örfá börn, sem þar hafa not-
iö tilsagnar.
Heimsókn skosktt skátanna er
nýlega uni garö gengin og öllum í
fersku minni. Svipaöra heim-
sókna megttm viö sennilega vænta
árlega framvegis. Þannig er nú
tíilaö ttm líkindi fyrir því, að
h.ópttr enskrá skólabarna komi
næsta sttmar, og amerískttr kenn-
ari, sem var hér í sumar, hvarf
heitn meö miklttm áhuga fyrir
því, aö korna meS hóp amerískra