Vísir - 10.07.1943, Blaðsíða 3

Vísir - 10.07.1943, Blaðsíða 3
VISIR Þessi mynd er tekin í vermireit Eiríks Hjartarsonar.í Laugar- dal. Til vinstri er Hlín Eiríksdóttir og milli stúlknanna er hluti bananaplöntunnar. — Bonesteel hershöfðingi lét taka þessa mynd fyrir sig, áður en hann fór af landi burt. Bananarækt á fram- tíð fyrir sér á hslandi. Hægt að nota hita frá rafmagni eða hveravatni. Fyrir skemmstu var sagt frá því í blöðum hér, að ungur Islendingur, sem er í Bandarík junum, sé að kynna sér þar bananarækt. Hefir hann í hyggju að stofna til bananaræktar hér, þegar hann hef- ir kynnt sér hana rækilega vestan hafs. En hér i Reykjavik hefir farið fram hananarækt undanfarin fimm ár, þótt það sé fæstum bæjarbúum kunnugt. Það er Eirík- ur Hjartarson, sem hefir reynt þessa ræktun og gefizt vel. — Þeir sem leggja eða liafa lagt leið sína um Suðurlandsbraut liafa tekið eftir því, að þegar komið er inn að Múla, sér mað- ur tvö hvít liús standa niðri i lægðinni. Innra liúsið er tölu- vert stærra og umhverfis það er stór trjágarður. Spölkorn frá því standa gróðurhús. Hús l>etta er Laugalækur við Engjaveg, og býr þar Eiríkur Hjartarson raf- magnsfræðingur. Tíðindamaður Visis liefir farið inn i Laugardal og átt stutt viðlal við Eirík. „Hvenær datt yður í hug að byggja gróðurhús sem hituð væru upp með rafmagni?“ spyr tíðindamaður. „Strax og eg kom liingað inn- eftir eða árið 1929, en fyrstu tvö húsin voru byggð árið 19S7 og liin 1938. Er eitt þeirra liitað upp með rafmagni, en fyrir það þarf eg 50 kw eða 50.000 wött. Til hitunar nota eg geislaofna sem komið er fyrir innan á þaki hússins. Ofna jiessa nota eg þó ekki að staðaldri en mest á vet- ,urna. Auk þess liefi eg aðrar gerðir ofna, sem liggja á jörð- unni og eru lireyfanlegir. Á þeim logar að staðaldri. Þá eru í liúsinu 24 lampar og i hverjum ]>eirra er 1000 watta pera af venjulegri gerð, en að fengnum upplýsingum bæði frá Svíþjóð og Ameriku hafa þær reynzt beztar. Á lömp- unum læt eg loga kvölds og morgna, vor, haust og vetur.“ „Þarf ekki að vera mismun- andi hiti í húsnnum eftir þvi hvað ræktað er í hverju þeirra?“ „Jú, við skulum lita inn í þau og þá getið þér fundið það sjálfur.“ Við göngum inn í innsta hús- ið. Þar verður fyrir manni um það bil mannhæðar liár bauna- blóms-„veggur“. Mér verður fljótlega full-lieitt og fyrstu svitadroparnir koma þegar fram. „Hér er hitinn um það bil 25 stig,“ segir Eiríkur, „en eins og þér sjáið hefi eg mest af blóm- um i þessum hluta hússins, en í hinum hluta þess hefi eg ban- anajurt og þar þarf hitinn að vera að jafnaði 25—40 stig.“ „Hvað getið þér sagt mér af bananaræktinni ?“ Við göngum í hinn enda liúss- ins, sem þiljaður er af, en þar ber að líta tröllvaxna jurt með stórum bananaklösum. „Plöntu þess fékk eg frá Eng- landi árið 1938. Hún er í sjálfu sér mjög merkileg, því að hún er afkomandi plöntu, sem ræktuð liefir verið undir gleri á annað hundrað ára, og má nærri því segja, að hún hafi aldrei komið undir bert loft. Áður fyrr ræktuðu Englending- ar banana i heimalandi sínu með góðum árangri, en þegar komizt var að því, að liægt var að liöggva fullvaxna banana frá jurtinni og láta þá þroskast með því að vera i nægilegum hita, þá tóku menn að flytja banana í „hita“-skipum frá hitabeltislöndunum, en það reyndist svo miklu ódýrara, að bananaræktin lagðist niður í Bretlandi. Planta þessi þarf mjög litla umhyggju, en hún verður að vera í röku og heitu lofti. Eins og eg sagði áðan verður hitinn að vera 25—40 stig að jafnaði og með þeim hita ætti að vera hægt að fá eina uppskeru á ári. Strax og plantan liefir borið ávöxt, deyr hún og er þá skorin af niður við rót, en af sömu rótum sprettur svo hin næsta. Eg hefi fengið 3 „uppskerur“ og voru banan- arnir þetta milli , 100—200 stykki og fannst mér þeir vera öllu bragðbetri en bananar þeir, sem látnir eru þroskast í „hita- geymslum“. „Hafa ekki gróðurhúsaeigend- ur fengið hjá yður plöntur?“ „Jú það hafa ýmsir menn fengið hjá mér plöntur.“ Að lokum spyr tíðindamaður: „Haldið þér að bananarækt eigi sér framtíð hér?“ „Eg er viss um það, svo fram- arlega að hitinn sé nægur.“ Þegar hitaveitan kemur ætti það að geta farið svo, að við hvert hús stæði vermiraitur með einni eða fleiri banana- plöntum, og upp til sveita, þar sem ekki væri heitt vatn að fá, gæti rafmagnið komið i stað- inn, þvi eins og menn vita stendur fyrir dyrum að virkja ýms vatnsföll landsins. Bæjar - fréttír Messur á morgun: Dómkirkjan. Kl. n f.h. sr. Bjarni Jónsson. AÖ Elliheimilinu kr. 2.30 (altarisganga), sr. Sigurbjörn Á. Gíslason. Hallffrímssókn. Engin messa vegna viðgerða á Austurbæjarskól- anum. Fríkirkjan. Kl. 5 e. h. sr. Árni SigurÖsson. Kaþólska kirkja. 1 Rvík kl. 10 og í Hafnarfirði kl. 9. LágafeEskirkja. Kl. 12.30', sr. Hálfdán Helgason. Viðeyjarkirkja. Kl. 3.30, sr. Hálf- dán Helgason. Útvarpið. / kvöld: 19.25 Samsöngur af plöt- um. 20.30 Útvarpstríóið. 20.50 „Temjúdín snýr aftur“ (Úr „Sjö töframönnum — H. K. Laxness les). 21.25 Klassiskir dansar af plötum. 22.00 Danslög til miðnættis. Á morgun. 11.00 Messa í dóm- kirkjunni (Bjarni Jónsson). 15.30 —16.00 Danssýningarlög. . 19.25 Ensk tónverk (Bax og Coates). 20.20 Eggert Gilfer leikur gamalt danslag eftir Bach og brúðarmarz eftir Reissiger á harmóníum. 20.35 „Á landamærum lífs og dauða“, erindi eftir Guðmund Friðjónsson. Jakob Kristinsson les. 21.00 Schu- bertslög. 21.15 Smásaga eftir Arn- ulf Överland (Sig. Magnússon kennari). 21.35 Danslög til 23.00. Ameríska útvarpið. / dag ea. 13.40 Symphonie fan- tastique eftir Hector Berlioz. Sym- fóníusveitin í Cleveland leikur und- ir stjórn Arthur Rodzinski. . Á morgun. 10.00 Guðsþjónusta. 13.00—14.00 Jascha Heifetz leik- ur á fiðlu, 1812 forleikurinn eftir Tsjaikovski. Lög eftir Victor Her- bert. Fertugs-afmæli á í dag Magnús Valdimarsson rakarameistari. Lúðraspil á morgun. Stjórn ameríska setuliðsins hef- ir sýnt þá vinsemd, að bjóða að láta lúðrasveit frá setuliðinu leika á lúðra fyrir almenning öðru hvoru. Hefir orðið að samkomulagi, að lúðrasveitin leiki fyrst um sinn annan hvern sunnudag kl. 3—4 síð- degis, og verða fyrstu hljómleik- ar sunnudaginn 11. þ. m. Bæjarráð hefir fyrir sitt leyti fallizt á, að hljómleikarnir fari fram á Austur- velli. ^IKILEÝ. Frh af 1. síSu. liúsa, virkja og grafhúsa. Nú er þarna veigamikil höfn til við- skipta viS NorSur-Afriku. Borgin Messina fórst í jarS- skjálftanum og' flóSinu 1908, og var ný borg reist á rústunum. Sú borg hefir nú aftur orSiS fyrir miklum loftárásum. Milli Messínu á Sikiley og San Giovanni og Reggio (á Kala- briuskaga) ganga járnbraut- arferjurnar, en járnbraut- arsamgöngur eru viS Neapel, Róm og Pódalinn á NorSur- Italíu. Annars eru fáar járn- brautarlínur um eyna, mest meS sjó fram og kring um Etnu og milli Palermo og Agrigento. Línurnar eru einfaldar og hafa kostaS mikiS verk í byggingu. Það hefir einnig veriS dýrt aS leggja bilvegi um hraun og fúa- mýTförj enda eru vegir víSa slæmir. FólkiS er fátækt. Fáir land- eigendur eiga mestan hluta eyj- arinnar, og þaS er taliS aS þrátt fyrir hina miklu frjósemi, sé aSeins um þaS bil tíundi partur landsins í góSri rækt. Sikileyjarbúar bera merki um langa og gamla kynblönd- un. Þeir eru mjög dökkir ó hár og olívulitir á hörund. Þeir eru taldir slægvitrir, hefnigjarnir og grimmir viS skepnur. Fyrir nokkrum árum var Sikiley heimkynni hins alræmda Mafia- leynifélags. ÞaS eru lientug skil- yrSi á eynni fyrir launsát og skæruhernaS, en telja má vist aS möndulveldin hafi þar nú öflugan her og lögreglu. Varnir Italíu. Eftir MORLEY RICHARDS, stríðsfréttar. „Daily Express“. Þrátt fyrir liið víðtæka eftir- lit, sem Þjóðverjar liafa með Itölum, her þeirra, flugher og flota, lögreglu, dómsmálum og öllum innanríkisviðskiptum, verður þess ekki vart að þeir liafi gert viðtækar ráðstafanir til verndar landinu ef til innrás- ar skyldi koma. Þetta verður því furðulegra, sem nú virðist draga nær því með liverjum deginum, sem líður, að banda- menn geri innrás i Ítalíu. Tvennt er aðallega hugsanlegt til skýringar. Annað að Hitler liafi nú i svo mörg liorn að líta, að hann neyðist til að fela Mussolini varnir Ítalíu að mestu leyti einum, hitt að þýzka her- foringjaráðiS telji það sennileg- ast, að bandamenn rnuni ekki ráðast gegn Italíu. Við skulum fyrst athuga stað- reyndirnar. Þjóðverjar hafa nú meir en nokkuru sinni áður yfirráð yfir italska flotanum, sem ennþá er voldugur aðili í striðinu. Flugfloti Kesselrings marskálks, um 700 flugvélar, liefir bækistöðvar á Suður- Ítalíu og Sikiley. Þjóðverjar hafa aukið loftvarnir þessara landshluta með loftvarnabyss- um frá Þýzkalandi. Þýzka ríkis- lögreglan hefir ráð itölsku leynilögreglunnar í hendi sér, og sækja ítalir til Þjóðverja öll ráð um hvemig halda skuli al- menningi í skefjum. ASstoðarforingjar lialda uppi sambandi milli italska hersins og hins þýzka, en samt sem áð- ur er ekki nema hverfandi lítill þýzlcur her i Italíu. Styrkleiki Mussolini. Ef gengið er út frá þvi að handamenn hyggi á innrás, vaknar sú spurning, livaða varn- ir Italir liafi gegn henni. Strand- lina meginlands ítaliu er 4000 kílómetrar, Sikileyjar 1100 km„ Sardiníu 1300 km„ Elbu og smáeyjanna samtals um 1800 km. Til umráða liefir Musso- lini 40 herfylki heima fyrir, 34 á Balkanskaga og 6 í SuSur- Frakklandi. Þau eru mismun- andi að stærð, frá 8000 til 13000 manns hvert. Útbúnaður er fó- tæklegur. Ítalía skarst í ófrið- inn, þótt hún ætti ekki nema þrjú vélaherfylki, og þeim hef- ir enn ekki fjölgað. Þetta er framleiðsluörðugleikum að kenna, samfara hinu liroðalega tjóni á mönnum og hergögnum í Afríku. I stuttu máli lítur dæmið þannig út, að Mussolini bauS út 1.500.000 manna her, jók hann á tveim árum um 300.000, en missti 300.000 af bezt æfSu liersveitum sinum í Afríku. Núverandi styrkur ít- alska hersins er þvi um 1V2 millj. manna, ásamt % milljón manna i heimavarnarsveitum, sem teljast mega hálfdrættings- lið. Þeir eru sæmilega þjálfaðir, en þá vantar algerlega hergögn. Lið þetta er mjög dreift, og telja má, að aðeins um lielming- ur þess sé fyrir hendi heima fyrir, til þess að verja meira en 8000 kilómetra strandlengju. 1 I Kjarkur Itala. Næsta spurningin er sú, hvort Italir myndu berjast. Það er engin óstæða til að draga slíkt í efa. Italir munu berjast af hreysti fyrir heimalandi sínu, enda hafa þeir viða varizt vel, eins og til dæmis i Marethlín- unni og í Eritreu. Aðal-vapdi itölsku herstjómarinnar liefir verið só, að ítölsku hermenn- irnir hafa ekki haft nægan á- huga fyrir hernaðinum í Afriku. Auk þess hafa fasistar oft verið lélegir liðsforingjar, betur að sér i stjórnmálaþrefi en hern- aði, auk þess sem • ítölum er meinilla við hrokann i Þjóð- verjum, sem þeir liafa orðið að berjast með. Dæmið litur allt öðruvisi út, þegar italski her- maðurinn á fósturland sitt að verja. Það er hpgsanlegt að Hitler hyggist að fela Itölum einum varnir lands síns, og að liann muni láta sér nægja að láta þeim i té vopn og kalla heim it- alska herinn á Balkan, en senda þeim nægilegan þýzkan flug- styrk. Þetta væri töluverð á- hætta, þvi að svo mikið er und- ir stjórnmálalifi landsins kom- ið og afstöðu almennings til fasistastjórnarinnar, en að þessu er mjög erfitt að leiða getum, sökum þess hve litið þeir þekk ja til, sem utan landsins eru. ítalir byrði fyrir Hitler. Þá er að athuga, hvaða leið aðra Hitler myndi kjósa. Trú- anlegt er, að hann hugsi sem svo, að Italir sé Þjóðverjum hvort sem er ekki til annars en trafala. Hann gæti liugsað sér að verja norðurliluta landsins, strandlengju Suður-Frakklands og Balkanskaga með þýzkum hersveitum og herjum fylgi- fiska möndulsins. En i þessu myndu enn meiri hættur vera fólgnar. Ef Ítalía yrði neydd til að gefast upp, myndi það liafa ófyrirsjáanlegar afleiðingar fyrir kjark og mótstöðukraft allra annara Evrópuríkja, sem Hitler fylgja að málum, jafnvel fyrir Þjóðverja líka. Slík upp- gjöf myndi opna Bretum Mið- jarðarhafið endanlega og jafn- vel Adriahaf (mare nostrum) einnig. Jafnvel þótt „Evrópu- vigið“ væri eins öruggt og nokkru sinni áður, gætu þessar auknu skipaleiðir skapað banda- mönnum möguleika til land- setningar liers viðar. Það er þvi ólíklegt að Hitler telji sig liafa cfni á að fórna Ítalíu, og líklegra má telja, að bezt muni borga sig fyrir hann að berjast þar um livern þuml- ung lands. Hin spurningin var, livort herráð Þjóðverja hefði komizt að þeirri niðurstöðu, að land- setning liðs af hálfu banda- manna á ítaliu væri svo ólikleg, að ekki þyrfti að gera miklar ráðstafanir hennar vegna. Her- ráðinu er fullkunnugt um að slíkt væri tröllaukið verk og yrði sennilega að vinna Sikit- ey og Sardiniu fyrst. Það er al- kunna, að herflutningar banda- manna fá ekki örugga vernd orustuflugvéla, nema þessar eyjar hafi náðzt á vald þeirra fyrst. En hitt er víst, að það myndi kosta miklar sjóorustur og loftbardaga og margra vikna áframhald. Það er ekki útilokað að þýzka herstjórnin liafi kom- izt að þeirri niðurstöðu, að slíkt borgaði sig ekki fyrir banda- menn og liagi sér nú í samræmi við þá skoðun. Hinsvegar benda liinar ofsalegu loftárásir banda- manna á Italiu og eyjarnar í gagnstœða átt. Varnar- árás. En það getur verið um aðrar röksemdir að ræða, sem liggja ekki eins í augum uppi. Allir vita, að þýzkir hershöfðingjar treysta meira á sókn en vörn. Það getur þvi hugsazt að þeir sendi ekki vamarher til Italíu af þvi að þeir ætli að nota her- imi til sóknar annarsstaðar. 1942 réð Hitler yfir 325 her- fylkjum, en af þeim voru 194 þýzk og 34 önnur á Rússlands- vigstöðvunum. t lok marzmán- aðar i ár hafði hann 70 her- fylkjum minna úr að spila, og allir vita, aö hann reynir eins og óður maður að vinna það tap upp. Hann getur sennilega aldrei bætt sér tapið með jafn- góðum hersveitum, eii jafn- mikinn mannafla er ekki ó- liugsanlegt að hann geti öðlazt. Ef Þjóðverjar ætla sér nú að halda styttri viglínu í Rússlandi i sumar, þá er það auðsætt, að mikill her verður afgangs til stórræða. Sóknai- möguleikar. Hvar eru þá ipöguleikar til sóknar fyrir Þjóðverja, annars- staðar en í Rússlandi? Bersýni- lega aðeins á Pýreneaskaga, íiE Gíbraltar, i því skyni að loka Miðjarðarhafiim aftur, og ums Tyrkland, ný sókn til Miðjarð- arhafsbotns. Nú hefir Hitler mikinn heraflá í •suðvesturhluta 0 Evrópu, 50—60 herfylki undir stjórn Lást marskálks. Eins og stendur hefir her þessi ekki nægilega flugvernd lil sóknar- aðgerða, en, • slíkt mætti á skomipum, • tima taga. Sóknin um Balkan er erfiðari, ekki sizti vegna fjandskapar Balkanbúa og skæruherjanna þar. Hins- vegar má gera ráð fyrir að liægft sé fyrir hann að h$fa Spánverja góða. Nú er mjög líktegt, að Þjóð- verjar geri alvöi u úr sókn sinni i Rússlandi og þá um leið úr- slitatilraun lil að gersigra Rússa, áður en það verður of seint. En hitt er Íiugsanlegt líka, að sókn þeirra hjá Kursk sé yfirvarp eitt, gert í því skyni að fela hinn raunverulega tilgang Þjóðverja, sem sé þann að rugla áformum bandamanna með nýrri og ó- væntri sókn frá Evrópu, ti! auslurs eða vesturs, þvi að það er ástæðulaust að ætla að þeir sitji rólegir hjá, meðan banda- menn bollaleggja um innrás sína i Evrópu. Útgerðarmenn! Lítil holbauja og Drwgnót til sölu á Kárastíg 13.. í fjarvem minni iil 12. ágúst gegnir hr. 'j læknir Karl Sig. Jónasson læknisstörfum fyrir mig: á í lækningastofu minni. Öfeignr J. ófesgsBon. ^ Haður sem é nýja fólksflutnings- bifreið ásamt útflutnings- eyfi þar og flutningsleyfi, komast í samband við mann, sem á innflutnings- leyfi hér, með viðskipti fyrir augum. Uppl. i sima 4888. Ford 5 manna, tíl sölu og sýnis á Mímisveg 2, eftir kL 2*4 i dag.

x

Vísir

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Vísir
https://timarit.is/publication/54

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.