Vísir - 27.07.1943, Blaðsíða 1

Ritstjórar:
Kristján Guðlaugsson
Hersteinn Pálsson
Skrifstofur;
Félagsprentsmiðjan (3. hæð)
Ritstjórar
Blaðamenn Siml:
Auglýsingar* 1660
Gjaldkeri 5 itnur
Afgreiðsla
33. ár.
Reykjavík, þriðjudginn 27. júlí 1943.
168. tbl.
Skiptar skoðanir
um Badoglio.
»Friðari§okii. . .« London
»Skdbóta$ki|)ti. . .« lew l ork
BANDAMENN MUNU RÁÐAST INN I ÍTALlU,
annað hvort með samningum eða vopnavaldi",
77 segir í forystugrein í „Daily Express“ í morgun.
Meðan Lundúnabúar bíða þess, að Churchill geí'i yf-
irlýsingu um það, með hverjum skilmálum bandamenn
muni semja frið við Italíu, ræða Lundúnablöðin stjórn-
arbyltipguna í Italíu af töluverðri bjartsýni. Stjórn-
málaritari „Daily Telegraplí“ getur |>ess til, að skilmál-
arnir verði í fyrsta lagi skilyrðislaus uppgjöf alls ítalska
hersins, í öðru lagi frjáls afnot bandamanna af itölsku
landi til árása á Þýzkaland og í þriðja lagi að allir fas-
istaembættismenn verði reknir frá og öll fasistafélög
leyst upp. Meiri hluti brezku blaðanna álítur að stjórn
Badoglio ætli sér að leita friðar.
í New York kveður við nokkuð annan tón. Útvarpsfyrirles-
ari sagði i gærkveldi, að ekkert hefði enn komið fram, er benti
til að Badoglio ætlaði að semja frið, og i sama stréng tóku
aðrir i morgun. „Þó að fasistastjórn sé farin frá völdum“,
sagði einn útvarpsræðumaðurinn, „þá er það að athuga, að
hemaðareinveldi er koroið á í staðinn. Breytingin er aðeins
fólgin i því, að ein einræðisstjórn hefir fallið og önnur kom-
ið í staðinn“.
„HÉR SVAF ADOLF HITLER“.
Amerísk skopmynd frá austurvigstöðvunum.
Sókn Rússa heldnr áfram
RÚSSAR SÓTTU ENN FRAM TIL OREL i gær, 5—10 kíló-
metra, tóku 70 hæi og þorp og felldu 4000 Þjóðverja.
Til harðra átaka kom við járnbrautina að sunnan frá Kursk um
25 km. frá Orel. Hrundu Rússar þar 5 gagnárásum Þjóðverja.
að mtan
harðnar enn.
Yfir 6 þús. smál. sprengja á Þýzkaland á 48 klst.
F
•LUGHERIR BANDAMANNA vörpuðu á síð-
ustu tveim sólarhringum niður meir en 6 millj.
kílóa sprengja yfir ýmsar borgir V.estur- og
Norður Þýzkalands. Auk þeirra borga, sem getið var
um í gær, urðu þessar fyrir árásum: Hannover, Wil-
helmshaven og Wesermúnde. En auk þess var farið í
víðtækar árásar- og könnunarferðir um herteknu lönd-
in og víða gerðar harðar árásir á herstöðvar, verk-
smiðjur, viðgerðastöðvar og miðunarstöðvar.
I gær misstu bandamenn 3 orustuflugvélar og 3 sprengju-
flugvélar af þeím, sem lil árása fóru frá Bretlandi, en skutu
niður 50 þýzkaf orustuflugvélar.
Verkföll riðú baggamuninn.
Verkamálafréttaritari brezka
útvarpsins hélt erindi um neð-
anjarðarstarfsemi stjórnarand-
stæðinga í Ítalíu í gærkveldi, og
taldi hann að ítalska verkalýðs-
hreyfingin liefði ráðið niðurlög-
um Mussolinis. Kvað hann hin
endurteknu verkföll, sem orðið
hafa upp á síðkastið, hafa orðið
til að flýta úrslitunum. Fyrsta
alvarlega verkfallið varð í marz
í vetur í Torino, þegar 50 jiús-
und verkamenn liófu verkfall,
sem ótt breiddist út. Nýja verk-
fallaaldan liófst 12 júlí, segir
verkamálafréttaritarinn. Hún
magnaðist svo ört, að Musso-
lini fékk við ekkert ráðið.
Bak við þessi banvænu högg
stendur allsherjar samstarf
allra andstöðuflokka fasismans
á Italíu, hélt fréttaritarinn á-
fram. Meðal þeirra má telja
sósialista, frjálslynda, kaþólska
og kommúnista, auk anarkista.
Menn hafa undanfarið ekki einu
sinni hirt um að leyna þvi, að
þeir hefði gerst meðlimir slíki*a
félagsdeilda, og fyrirskipunum
þeirra var hlýtt, en ekki fasista.
Vittorio Gini, sem var aðstoðar-
jámbrautarráðherra Mussolini,
varð að hrökklast úr stöðu sinni
fyrir skömmu, af því að jám-
brautarverkamenn hlýddu ekki
skipunum ráðuneytisins.
Þjóðverjar í vandræðum.
Þjóðverjar eru nú í þeim
vanda staddir að vita lítt meir
en aðrir um, afleiðingar stjórn-
arskiptanna i Róm. Ef Ítalía
neyðist til að liætta þátttöku í
stríðinu, kostar það Þjóðverja
að endurskipuleggja allar varnir
sínar. Skýringar Þjóðverja út
á við eru mjög á reiki, en inn
á við er ennþá haldið fast við
„heilsubrest“ Mussolinis.
Fregnir herma, að Þjóðverj-
ar sendi enn aukið hð til víg-
stöðvanna í Sikiley, og virðist
það benda til að þeir treysti á
samvinnuna við Badoglio, þó
að vitað sé að þeir hafa ekki
eins mikil tök á honum og þeir
höfðu á fasistastjórninni.
Páfi neitar.
Óstaðfestar fregnir herma að
I>áfi hafi neitað að takast á
liendur friðarumleitanir fyrir
ítaliu. í gær flykktist fólk til
Vatikansins, þrátt fyrir sam-
göngubann og liyllti páfa á St.
Péturstorginu.
Nýi utnríkisráðherrann.
Það er Rafaele Guariglia bar-
ón, sem síðast var sendiherra
ílala i Ankara, sem, tekið hefir
við utanríkisráðherraembætt-
inu, sem Mussolini hafði fyrir
skömmu tekið sjálfur af Ciano
greifa. Guariglia liafði áður ver-
ið sendiherra i Frakklandi og í
Vatikanríkinu. — 1 fregnum
bandamanna er gizkað á, að
hann hafi verið valinn sakir þess
live miklu betra tækifæri hann
hefir liaft en nokkur annar ut-
anrilíisfræðingur til að fylgjast
með stefnu bandamanna og af-
stöðu hlutlausra þjóða.
„Ítalía frjálrf!“
Þegar er fregnin barst um
fall Mussolini, safnaðist múgur
manns saman á götum Róma-
bor^jar. Báru menn kröfuspjöld,
sem á var letrað: „Lifi hin
frjálsa Ítalía“. Mannfjöldinn
söng frelsissöng Garibaldaherj-
anna, þar sem vikið er að er-
lendri kúgun. Samskonar upp-
þot áltu sér stað í Flórenz,
Milanó og Bologna. Fimm and-
fasistaflokkar, ítalski þjóðflokk-
urinn, demokrataflokkurinn,
kommúnistar, frjálslyndir og
sósíalistar, hafa gefið út sam-
eiginlegt ávarp, þar- sem þvi er
yfir lýst, að konungur og
Badoglio sé samsekir fasistum.
Ahnenningur heið frétla frá
ítaliu með mikilli eftirvæntingu
í London í gær. Hádegisblöðin
voru rifin út, jafnskjótt og þau
komu á göturnar, einkum eftir
að fregnin um herlögin barst
blöðunum.
t Hull, utanrikisráherra, Banda-
ríkjanna, lýsti í gær yfir því, að
stjornarbreytingin i Italíu
hreytti engu um þá ákvörðun
bandamanna, að krefjast skil-
yrðislausrar uppgjafar.
1 Ameríku vakti fregnin óvíða
meiri gleði en meðal Ameriku-
manna af ítölskum ættum.
Sforza greifi, sem hefir um
langt skeið verið landflótta,
Rússar sækja fram fyrir sunn
an, norðan og norðvestan Orel,
og segir í herstjórnartilkynn-
ingu þeirra í gærkveldi, að þeir
hafi fellt yfir 4000 Þjóðverja.
Að sunnan hafa þeir tekið
nokkra járnbrautarbæi á járn-
brautarlínunni milli Kursk og
Hálf fjórða herdeild Þjóð- i
verja berst á Sikiley, eftir þvi
sem nú er bezt vitað. Það eru
29. vélaherdeildin, Hermann
lýsti ýfir því, að fyrsla skrefið
hefði verið stigið að allsherjar-
landbreinsun i Ítalíu.
ENGAR FRIÐAR-
UMLEITANIR
segir Churchill
1 ávarpi því, sem Churchill
flutti brezka þinginu í morgun,
tók hann það fram, að brezku
stjórninni hefði ekki borizt nein
tilmæli um frið frá Itala hálfu.
Stjórnin væri í stöðugu sam-
bandi við Washington og Rúss-
um væri jafnóðum tilkjmnt um
allt, sem fram færi milli stjórna
Breta og Bandaríkjanna.
Churchill lauk máli sínu með
því, að hvað sem afstöðu ít-
ölsku stjórnarinnar liði, þá
myndu bandamenn ráðast inn í
ítaliu, þegar ástæður leyfðu og
eltir fyrirfram gerðri áætlun.
En ítalska stjórnin gæti sparað
iniklar mannfórnir og stytt
styrjöldina með því að biðja um
frið, áður en til slíks kæmi.
Orel.
, Á Donetzsvæðinu bæta Rúss-
ar enn aðstöðu sína. Sóknarinn-
ar á Leningrad-vígstöðvunum,
nálægt Ilmenvatni, er enn eklci
getið í tilkynningum Rússa, en
Þjóðverjar tala um „harða varn-
arbardaga“.
Göring bryndeildin og 15. bryn-
deildin. Allar þessar lierdeildir
eru „afturgöngur", segja her-
fræðingar bandamanna. Hin
fyrstnefnda var umkringd við
Stalingrad og endurreist með
sama nafni. Hinar tvær voru
ýmist stráfelldar í Tunis eða
teknar til fanga. Auk þessara
herdeilda mun vera samtíning-
ur hersveita, samtals um liálf
herdeild. Alls mun þetta lið
nema 40—50 þúsund manns.
ítalir hafa álíka lið eftir. Allur
herafli möndulsins er nú saman
kominn í norðaustur liorni eyj-
arinnar, og 7. herinn hefir lok-
ið við að hreinsa til á vestur-
og miðhjuta eyjarinnar, tekið
7000 fanga í viðbót í gær, þar
af sex bershöfðingja. Fangatal-
an á Sikiley er alls komin upp
í 70.000, þar af 10 liershöfðingj-
ar og 1 aðmíráll.
Sikileyingar fagna komu
bandamanna. Dæmi eru til að
fallhlífasveitir þeirra hafa ekki
þurft að lileypa af einu skoti,
beldur verið tekið með fyllstu
vinsemd af íbúum staða þeirra,
sem þær voru sendar til að taka.
Veður hamlar flugaðgerðum
stórra sprengjuvéla, en smáar
vélar hefja sig jafnan til flugs
og gera mikinn usla beggja
megin Messínasunds.
Amerísk flugvirki réðust í
gær á- flugvelli Þjóðverja við
St. Omer, Abbeville og Merville
í Frakklandi.
Árásin á Essen í fyrrinótt var
sú harðasta, sem sú borg hefir
hlotið. 2000 smálestum sprengja
var varpað niður á skömmum
tima. Þjóðverjar segjast hafa
skotið niður 60 flugvélar, en
Bretar töldu sig hafa misst 25.
Övinaflugvélar réðust á Malta
1 fyrrinótt.
40-50 þátttakendur í
Drengjamóti Ármanns
Yfir 40 þátttakendur hafa
gefið sig fram í Drengjamóti
Ármanns, sem hefst á morgun
og lýkur á fimmtudagskvöldið.
Þrettán eru frá Ármanni, ellefu
frá I. R„ sjö frá F. H. og tíu frá
K. R.
Annað kvöld fer fram keppni
í 80 m. hlaupi, 1500 m. ldaupi,
kringlukasti, liástökki, þrí-
stökki og 1000 m. boðhlaupi.
Á fimmtudaginn verður keppt
í 400 m. hlaupi, kúluvarpi,
stangarstökki, 3000 m. hlaupi,
spjótkasti, langstökki.
Ýmsir keppendanna eru mjög
góð íþróttamannsefni og má þav
t. d. nefna þá I. R.-ingana Finn-
björn Þorvaldsson, Jóel Sig-
urðsson og Jóhannes Jónsson
og K. R-inginn Braga Friðriks-
son, sem getið hefir sér ágætan
orðstir fyrir köst. Vera má einn-
ig að ýms íþróttamannsefni
komi manni á óvænt á mótinu
og verður gaman að horfa á
ungu kynslóðina keppa.
8íðnstu fréttir
Óstaðfestar fregnir herma að
Badoglio hafi, kvatt heim um
20 herdeildír Itala (2—300.000
manna her), sem hafður hafði
verið í Frakklandi, Júgóslavíu
og Grikklandi.
Óstaðfestar fregnir herma að
Mussolini sé «haldið í herfang-
elsi skammt frá Róm.
1 gær gerðu Þjóðverjar mestu
gagnárás sína á miðvígstöðvun-
um á Sikiley. Henni var þó
hrundið eftir mjög harðan bar-
daga. Litlar breytingar hafa átt
sér stað á vígstöðvunum, en
báðir halda áfram að draga að
sér lið og hergögn.
Bandamenn skutu í gær nið-
ur 21 þríhreyfla Ju-52-vélar og
5 orustuvélar, sem voru þeim
til verndar.
Moskito-vélar réðust á Ham-
>org í nótt.
Happdrættisbíll íyrir
Sjúkrahús Keflavíkur
Rauðakrossdeildin í Keflavík
hefir nú hafizt handa um undir-
búning að byggingu sjúkrahúss
í Keflavík, en mikil vöntun hefir
verið þar á einhverju sjúkra-
skýli.
Einn liðurinn í f jársöfnun til
þessara framkvæmda er happ-
drætti um nýjan Dodge bíl mod-
el 1942 og á að draga um, bílinn
núna 30. júlí.
Eflaust mun marga fýsa að
freista liamingjunnar í þessu
liappdrætti og um leið að styrkja
eitt mesta áhugamál Keflvík-
inga.
Bíllinn verður á götum borg-
árinnar í dag og í kvöld.
Handknattleiksmót
Ármanns í ágúst
Handknattleiksmót Ármanns
fer fram í þriðja sinn um miðj-
an ágústmánuð og er ákveðið
að það hefjist 13. ág. n. k. kl. 9
síðdegis.
I þessu móti er það 11 manna
lið (karlar) sem keppa. Þrjú
félög hafa þegar tilkynnt þátt-
tölcu, Ármann, Valur og Vík-
ingur og má vel vera að fleiri
bætist i hópinn, þvi að tilkynn-
ingarfrestur um þótttöku er enn
ekki útrunninn.
Bæði skiptin sem keppt hefir
verið í þessu móti hefir Valur
borið sigur úr býtum og sigri
hann enn í ár, hlýtur hann verð-
launagripinn til fullrar eignar,
en það er silfurbikar sem Ár-
mann hefir gefið.
Vestur-íslendingur
kennslumálaráðu-
nautur í N-Dakota
Albert F. Árnason, af islenzk-
um ættum, hefir verið kjörinn
kennslumálaráðunautur Norð-
ur Dakota. Albert Árnason er
rúmlega þritugur og er hann
yngsti kennslumálaráðanautur í
Bandaríkjunum.
Hann mun hafa yfirumsjón
með öllum æðri menntastofn-
unum fylkisins, svo sem liá-
skólum, verzlunarskólum,
bréfaviðskiptaskólum, jarð-
fræðirannsóknum o. fl. Hann
fæddist 1 Pembina County,
Norður Dakota og* er sonur
Árna Árnasonar frá Hámundar-
stöðum í Vopnafirði og Guðrún-
ar Baldvinsdóttur frá Rauðhóli
i Sléttulilið í Skagafirði. Mennt-
un sína hlaut hann í Pembina
County skólanum, Grand Forks
skólanum i Norður Dakota og
háskólanum í Grand Forks. —
Hans er getið i „Who’s Who in
American Education“.
Hlé í sókninni á Sikiley.
Báðir búast til átaka.
B
lARDAGAR A SIKILEY eru nieð minnsta móti
eins og stendur, og búast báðir til skarpra átaka.
Ameríski lierinn hefir lokið við að hreinsa til á
vestur- og norðurhluta eyjarinnar. Á miðhluta eyjar-
innar mætir kanadiski herinn vaxandi mótspyrnu, og
við Cataníu hefir áttundi herinn lítið sótt fram. Hern-
aðarfræðingar benda á, að nú sé svo komið í sókninni,
að komið sé að fyrirfram ákveðnum varnarstöðvum
óvinanna, og sé því allar sóknaraðgerðir jafn-erfiðar
og vandasamar fyrir bandamenn og sjálf landsetning
liðsins.
Herflutningar og vistaflutningar bandamanna ganga greið-
lega frá Túnis. Þjóðverjar halda einnig áfram liðsflutningum
sinum frá ítaliuskaga, senda bæði vélaherlið og fallhlifarsveitir,
en eiga óhægra um vik, því að bandamenn hafa yfirhöndina í
lofti og gera vel lieppnaðar árásir á flutningaskip þeirra á
Messinasundi.