Vísir - 17.11.1952, Blaðsíða 4

Mánudaginn 17. nóvember 1952.
VlSIR
D4GBLAÐ
Bitstjórar: Kristján Guðiaugsson, Hersteinn Pálsson.
Skrifstofur. Ingólfsstræti 3.
Útgefandi: BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H.F.
Afgreiðsla: Ingólfsstræti 3. Símar 1660 (fimm línur).
Lausasala 1 króna.
Félagsprentsmiðjan h.f.
MINNINGARORÐ
sö'ngkennari.
Kröfur verkalýðsfélaganna.
Samninganefnd verkalýðsfélaganna hefur sent dagblöðunum
fréttatilkynningu, varðandi kjarabótakröfur, sem nefndin
hefur komið sér saman um, fyrir hönd 60 verkalýðsfélaga, er
sagt hafa upp samningum frá dg með 1. desember nk. Verka-
lýðsfélögin hafa gert með sér samkomulag um samstöðu við
væntanlega samningagerð og kosið 11 manna samninganefnd,
en formaður hennar er fulltrúi verkamannafélagsins Dagsbrún-
ar. Með samkomulagi því, sem orðið hefur hjá verkalýðsfélög-
unum „um samstöðu“, er athyglisvert, að eitt félag getur
stöðvað eða hafnað tillögum til lausnar deilunni, enda heita
félögin því öll og hvert fyrir sig að gera ekki samninga né sam-
komulag við atvinnurekendur, nema með samþykki félaganna
allra. Þetta þýðir m. ö. o. að verkamannafélagið Dagsbrún, eða
önnur félög, sem sagt hafa upp samningum, en eru háð valdi
og Vilja kommúnista, geta stöðvað samningaumleitanir og hafn-
að samkomulagi, ef þeim býður svo við að horfa. Hafa komm-
únistar hlunnfarið keppinauta sína innan verkalýðsfélaganna
með slíkum ákvæðum og fengið í hendur sjálfdæmi um samn-
ingana. 1
Kröfur verkalýðsfélaganna eru í aðalatriðum þær, er hér
. greinir: Allt grunnkaup í samningum hækki um 15 af hundraði,
þó þannig að grunnkaup karla við almenna vinnu sé hvergi
lægra en kr. 10,63 á klst. Qg grunnkaup kvenna verði samræmt
og hækki þannig, að bilið milli þess og grunnkaups karla
minnki frá því, sem nú er. Verðlagsuppbót verði greidd á allt
. grunnkaup mánaðarlega samkvæmt framfærsluvísitölu næst.a
mánaðar á undan, en í þessu felzt krafa um að horfið verði að
•öllu að ófremdarástandi því, sem ríkjandi var á styrjaldarárun-
um. Þá er þess krafist að atvinnurekendur greiði 4% af fjárhæð
vinnulauna, er renni í atvinnuleysistryggingarsjóð viðkomandi
, stéttarfélags. Lágmark orlofs lengist úr 12 virkum dögum í 18
virka daga á ári, enda hækki orlofsfé samkvæmt því úr 4% í
6 % á greidd vinnulaun, eftir sömu reglum og gert er ráð fyrir
í orlofslögunum. Loks fer samninganefndin fram á að athugaðir
verði möguleikar á framkvæmd 40 stunda vinnuviku og að
. samið verði um kaup iðnnema, þannig að það miðist að hundr-
aðstölu til við kaup sveina og fari hækkandi, eftir því sem á
námstímann líður.
Samkomulag það, sem verkalýðsfélögin hafa gert sín á milli
• og Alþýðusambandsstjórn virðist hafa stuðlað að fyrir sitt ley.ti,
miðast fyrst og fremst við það, að til stöðvunar komi með verk-
fallsyfirlýsingu félaganna 'allra. Gert er jafnframt ráð fyrir að
leitað verði til erlendra verkalýðssamtaka í því augnamiði að.
; stöðvuð verði afgreiðsla á skipum og öðrum farartækjum
erlendis, en jafnframt leiti ASÍ eftir fjárhagslegum stuðningi
Alþjóðasambands frjálsra verkalýðsfélaga handa verkalýðsfé-
lögunum, komi til verkfalls. Er þessi þáttur yfirlýsingarinnar
• athyglisverður að því leyti, að hér virðast kommúnistar hlut-
. gengir á við aðra, þótt samband frjálsra verkalýðsfélaga hafi
■ einmitt byggt starfsemi sína á sérstöðu gagnvart kommúnist-.
iskum samtökum. Kommúnistar virðast því ætla sér að nota
aðstöðuna út í yztu æsar, með velþóknun og blessun Alþýðu-
. sambandsstjórnar, hvernig sem slíkt tiltæki verður séð hjá
alþjóðasambandi frjálsra verkalýðsfélaga.
Sunnudaginn 9. þ. m. lézt að
heimili sínu, Sólvallagötu 6 hér
í bær, einn elzti stjórnandi og
forystumaður lúðrasveita á ís'-
landi, Hallgrímur Þorsteinssoh
söngkennari og tónskáld, hátt
á níræðis aldri.
Flestir Reykvíkingar er komn-
ir eru til vits og ára sinna,
munu minnast Hallgríms frá:
því hann var meðal aðalsöng-
og orgelkennara bæjarins, en
kunnari mun hann þó hafa ver-
ið fyrir sitt mikla og ósérplægna
stai'f í þágu íslenzkra lúðra-
sveitarmála. Ungur nam Hall-
grímur orgelleik hjá Einari'
Einarssyni, bónda, og síðar
hljóðfæraleik hjá Helga heitn-i
um Helgasyni tónskáldi, sem
fyrstur stofnaði lúðrasveit á ís-
landi. Upp frá því vann Hall-
grímur af miklum dugnaði og
fórnfýsi að stofnun og velgengni
lúðrasveita og mætti með sanni
segja, að hann hafi verið faðir
flestra ef ekki allra núverandi
lúðrasveita hér á landi.
Hér í bæ gekkst hann fyrir
stofnun lúðrasveitarinnar
,,Svanir“, er starfaði innan góð-
templarareglunnar, „Sumar-;
gjafarinnar“, er starfaði innan
K.F.U.M. og lúðrasveitanna
„Hörpu“ og „Gígjunnar“, sem
síðar sameinuðust, er Lúðra-
sveit Reykjavíkur var stofnuð,
7. júlí 1922. Hallgrímur vann
einnig að stofnun lúðrasveita
víðs vegar um land, m. a.
stjórnaði hann Lúðrasveit Vest-
mannaeyja um skeið og var
kjörinn heiðursfélagi hennar.
Árið 1930 átti Hallgrímur
mikinn þátt í stofnun Lúðra-
sveitarinnar Svanur og var
hann fyrsti kennari og stjórn-
andi hennar, og lét sig síðan
miklu varða starfsemi Svans.
Hallgrímur var kjörinn fyrsti
heiðursfélagi Lúðrasveitarinnar
Svanur í viðurkenningarskyni
fyrir sitt mikla og óeigingjarna
starf í hennar þágu.
Einnig starfaði Hallgrímur í
þágu ýmissa söngkói'a, svo sem
Kennarakórs Reykjavíkur er
hann stjórnaði 1934 við góðan
orðstír. Um mörg ár kenndi
Hallgrímur orgelleik og var
kirkjuoi'gelleikari bæði hér í bæ
og víðar. Margir okkar -mikil-
hæfustu söngvai'a hlutu sína
fyrstu söngmenntun hjá honum.
Með alli’i þessari stayfsemi sinni
hefur Hallgrímur eflt mjög tón-
listarlíf Reykjavíkur, og munu
þeir áreiðanlega margir hinir
íslenzku hljómlistarmenn, sem
hlotið hafa síná fyrstu tilsögn
undir handleiðslu hans. Þ. á. m.
meðal má nefna Karl Runólfss.,
tónskáld og' núverandi stjórn-
anda Lúði'asveitarinnar Svan-
ur. Hallgrímur átti mikið safn
innlendra og erlendra tónverka
og samdi sjálfur mörg lög, þó
ekki hafi nema fá þeirra birzt
á prenti.
Fyrir nokkrum árum, er út-
hlutun listamannafjár var í
höndum listamanna sjálfra, var
Hallgrími veitt smá viðurkenn-
ing fyrir unnin tónlistarstörf.
Ef saga tónlistarinnar á íslandi
veiður einhvern tíma í letur
fæi'ð, verður Hallgrími vafa-
laust ætlaður þar veglegur sess
við hlið brautryðjendanna,
þeirra Péturs Guðjohnsen og
Helga Helgasonar.
Undiri'itaður átti því láni að
fagna að kynnast Hallgrími
ungur að aldri. Fyrst í Miðbæj-
arbarnaskólanum, er Hallgrím-
ur kenndi þar söng, og síðar
innan Lúðrasveitarinnar Svan-
ur og hafði um mörg ár náið
og ánægjulegt samstarf við
hann um málefni þess félags,
og getur því af reynslu vitað
um hans mikla og ódrepandi á-
huga við raddsetningar og
kennslu, sem oftast var í té lát-
in gegn lítilli þóknun eða engri.
í dag verður Hallgrímur Þor-
steinsson jarðsettur frá dóm-
kirkjunni. Félagar Lúðra-
sveitai'innar Svanur fylgja hon-
um með lotningu til hinztu
hvíldar, þakka honum ánægju-
legar og heillaríkar samveru-
stundir, og flytja eftirlifandi
konu hans og börnum fyllstu
samúðai'kveðj ur.
Þökk fyrir fyrstu sporin, sem
þú kenndir okkur að ganga.
Hreiðar Ólafsson.
Gœfan fylglr hringunum frc
SIGURÞÓR, Hafnarstræti 4,
Margar gerðir fyrírlíggjandi.
♦ BEBGMAL ♦
Sáttaumleitanir.
'VTafalaust hefjast viðræður milli atvinnurekenda og verka-
" lýðsnefndar mjög fljótlega, ef vera mætti að til samkomu-
iags dragi, þannig að afstrýrt yrði verkfallsboðun samninga-
nefndarinnar. Þykir ólíklegt að ói’eyndu, að samkomulags-
. grundvöllur geti verið fyrir hendi, með því að atvinnurekstur-
fnn hefur dregist svo saman og býr við slíkar aðstæður, að
allar líkur benda til að gera verði sérstakar ráðstafanir til þess
■eins að halda uppi venjulegum atvinnurekstri í landinu. Má
í því sambandi minnast samþykkta og yfirlýsinga nýafstaðins
fundar útvegsmanna og fleiri ályktana af hálfu atvinnurekenda.
Á þessu stigi málsins er ekki tímabært að taka afstöðu til
jþeirra krafna, sem fram eru bornar af hálfu verkalýðsfélag-
anna, enda ekki vitað hver alvara fylgir þeim. Venjulega eru
átrustu kröfur gerðar í upphafi, til þess að unnt sé að slá hæfi-
lega af við endalega samninga. Eftir því sem línurnar skýrast
við umræður deiluaðíla, má dæma þann þátt, sem hvor þéirra
um sig vill eiga að blómlegu atvinnulífi í landinu, sem nú er
hauðsyn á að þrífist.
Fyrir tæpu ári var stofnað
hér félag í bænum, sem hefir
það að markmiði, að leitast við
að styðja og styrkja lamað fólk
og fatlað. Hlaut félagið nafnið
Styrktarfélag lamaðra og fatl-
aðra. Um þetta félag hefir verið
hljótt frá stofnun þess, þótt
þess hafi verið getið í fréttum
blaða á sínum tíma og seinast í
fyrradag, vegna hljómleika
brezku hljómsveitarinnar af
beitiskipinu Swiftsure í gær í
Austurbæjar-bíói.
Þarft félag. '
Félagsstofnun þessi var þörf
og spor í rétta átt, en víða um
land ,og þó allra helzt hér í
höfuðstaðnum er allmargt fólk,
sem hefir tapað að meira eða’
minna leyti vinnuorku vegna
lömunar eða fötlunar. En
reynslan sýnir að fólkið, sem
hér um ræðir, gefur sig ekki
fram af sjálfsdáðum, og nauð-
synlegt er að bindast samtök-
um til þess að ná til þess og
vinna að því, að skapa því betri
lífsskilyrði en það oft hefir.
Læknir fer
um landið.
Fyrsta verk félagsins var að
fá lækni til þess að ferðast um
landið til að safna skýrslum
um fólk, sem svo er ástatt um,
að það er lítt sjálbjarga vegna
lömunar eða annarrar fötlun-
ar. Ferðaðist læknir félagsins
um Vesturland í sumar, og
mun fara um aðra landshluta
næsta sumar. Þegar skýrslu-
söfnunum læknisins er lokið
fæst fyrst nákvæmt yfirlit um
þetta fólk, og verður þá fyrst
hægt að skipuleggja nánar
framtíðarstarfsemina.
Æfingarstöð
fyrir sjúka.
Það mál, sem er mest aðkall-
andi í sambandi við stuðning
við hið lamaða fólk, er að upp
rísi sem fyrst æfingastöð fyrir
fólkið, en fram til þessa hafa
einstaklingar, sem viljað hafa
leita sér lækninga orðið að taka
á sig dýr ferðalög til annarra
landa til þess að komast á slík-
ar æfingastöðvar. í öðru lagi
þarf að fá hjúkrunarkonur, sem
hlotið hafa sérstaka þjáífun í að
meðhöndla lamað fólk. Og' er
nú í undirbúningi að senda út
hjúkrunarkonur til þess að
kynna sér meðferð lamaðra
sérstaklega.
Snúið sér
til almennings.
Vegna þess að mikill kostn-
aður er samfara öllum undir-
búningi og framkvæmdum
þessa máls hefir félagið nú snú-
ið sér til almennings og heitir
á hann að styðja þetta málefni,
eins og hann hefir styrkt svo
mörg önnur mannúðarmál.
Ýmsar fjáröflunarleiðir eru á
prjónunum, t. d. sala sérstakra
eldspýtustokka, sem verða dýr-
ari en venjulegir stokkar, en
mismunurinn mun renna til
styi'ktar lömuðum og fötluð-
um. Styrktarfélagar geta menn
og líka orðið og öll aðstoð í
hvaða mynd sem er, er þakk-
samlega þegin.
Það er ástæða til að vekja
eftirtekt almennings á þessu
málefni. — kr.
Gáta dagsins.
Nr. 302:
Eikur tvær á einum hól
eg hef litið standa,
önnur föl og ellimóð,
en önnur vel í blóma stóð.
Svar við gátu nr. 301:
Hugurinn.