Morgunblaðið - 01.09.1914, Blaðsíða 2
H90
MORGUNBLAÐIÐ
Matvælakaup
h'óðverja á Norðurlöndum.
Fyrir skömmu komust Englend-
ingar að því að þýzkir umboðs-
menn fóru um öll Norðurlönd til
matvælakaupa. Buðu þeir svo hátt
verð fyrir vörurnar að öll samkeppni
var úti lokuð frá Englendinga hálfu.
Vörur þær, er þeir sóttust aðalega
eftir voru flesk, smjör ostar og
egg-
Englendíngar eru þessu afarreiðir
og þykja Þjóðverjar hafa snúið illa
á sig. Ennfremur þykir þeim það
sitja illa á Dönum að vera að selja
þeim matvæli á þessum tímum.
Þeim farast svo orð: — Þjóðverjar
hafa gengið miklu lengra i innkaup-
um á þessum vörum en nokkru
sinni áður. Það eitt nægir til þess
að spilla fyrir verzlun vorri og kem-
ur í veg fyrir það að vér fáum
keypt það af vörum þessum er vér
höfum þörf fyrir.
Vér stöndum enn vel að vígi
vegna þess að vér gátum flutt að
oss ærnar matbirgðir, þegar í byrj-
un ófriðarins. En sé ekki þegar
gripið í taumana er útlitið hið
ískyggilegasta.
Það ætti að benda Dönum á að
það er skylda þeirra að selja fyrst
og fremst föstum viðskiftamönnum
sínum, þegar hart er í ári eins og
nú. Það er Englendingum að þakka
að Hollendingar og Danir hafa kom-
ið á mjólkuriðnaði hjá sér, og þess
vegna ættu Englendingar að sitja
fyrir kaupum á mjólkurafurðum
þeirra. Þjóðverjar ættu ekki að fá
meiri vörur keyptar nú en endra-
nær.
Bréf úr ófriðnum.
Þýzk, ensk og frönsk blöð birta
mörg bréf frá hermönnunum, er
þeir skrifa vinum og vandamönnum.
Sérstaklega er svo að heyra á Þjóð-
verjum að þeir séu hrifnir að »hand-
verkinu« og líti smáum augum á
eymdina sem verður eftir þar sem
þeir hafa fárið um. Hér skal birt
stutt þýðing á annarskonar bréfi.
Það er frá ungri konu og er svo
sem ekki mikið nýstárlegt við það
reyndar. Það sem þar er talað um
er efalaust daglegur viðburður nú í
mörgum löndum. En þeir sem hafa
dálítið ímyndunarafl geta lesið mikið
— mikla sorg og mikla eymd —
út úr þessum fáu línum.
»Eg komst undan með mömmu
og tveimur krökkunum mínum.
Elsku gamla þorpið okkar er brunn-
ið til kaldra kola og iíka kirkjan.
Prússarnir ógnuðu okkur með skamm-
byssunum sínum. Þeir komu þriðju-
dagsmorgun eins margir og blöðin
á skógunum. Við vorum að vinnu
á ökrunum. Þegar við snerum heim
voru Prússarnir komnir inn í þorp-
ið. Þeir tóku prestinn og hann
pabba höndum. Svo kveiktu þeir í
nokkrum blutá þorpsins, og þegar
við hin vorum farin í rúmin, kveyktu
þeir í þeim húsum, er eftir voru.
Við komumst með naumindum úr
loganum, til allrar hamingju höfð-
um við ekki farið úr fötum. Eg sá
vesling, gamla húsið mitt brenna.
Allar skepnurnar brunnu inni . . .«
Stilsefni,
Þetta var efni í latneskan stíl í
þýzkum skóla þegar Englendingar
höfðu sagt Þjóðverjum stríð á hend-
ur: — Þess munu naumast dæmi
að önnur eins tíðindi hafi gerst og
þau, er nú eru fyrir dyrum. Föður-
landi voru, sem lengi hefir notið
friðar, er nú hvaðanæfa ógnað. Eftir
það að bandamenn vorir, Austur-
ríkismenn, gripu til vopna til þess
að berja á Serbum fyrir hina sví-
virðilegu framkomu þeirra gagnvart
Austurríki siðustu 5 árin, hafa ná-
búar vorir beggja megin einnig grip-
ið til vopna, og í dag kemur fregn
um það að Englendingar, sem allir
héldu að mundu verða hlutlausir,
hafa sagt Þjóðverjum stríð á hend-
ur. Hvert einasta ríki í Evrópu býr
sig til ófriðar. Það er svo að sjá
sem allir muni berjast. Og nú verða
þvi allir að neyta allra lífs og sálar
krafta, nú ræður að eins einn vilji,
ein von og ein ákvörðun.
Og til þess að þér, hraustu ung-
lingar, sem hér eru saman komnir,
rækið siðustu skyldur yðar við skóla
yðar, þá eigið þið i guðs nafni að
berjast fyrir konung yðar og föður-
land. En þeir, sem ekki ’nafa orku
til að fara í striðið, eiga, hvenær
sem færi gefst, að rétta föðurlandi
sinu hjáldarhönd.
Og hver yðar, sem þess er unt
að fara i stríðið, á að ganga i opinn
dauðann fyrir heill ættjarðar sinnar
ef guði þóknast. Sækist ekki eftir
fáfengilegri stöðu; ættjörðin yðar,
helgasta eignin yðar, mun lá yður
það.
Og því megið þér aldrei gleyma
að þér eruð synir Þýzkalands, sem
er hið fremsta menningarland. Og
er yður tekst að komast inn i land
óvinanna, munu þeir verða að við-
urkenna að þér eruð engir villimenn.
En við, sem heima verðum að sitja,
vonum að þér komið aftur heilir á
húfi og hugur okkar mun alt af
dvelja hjá yður. Hamingjan fylgi
yður!•
Nýja Bíó. »Ættjörðin í voða!«
er vafalaust lang-bezta hernaðarmynd-
in, sem sýnd hefir verið hér á landi.
Hún er tekin úr ófriðnum mikla
milli Þjóðverja og Frakka 1870—71,
en gæti sjálfsagt eins átt við ófrið-
inn, sem núna geysar milli sömu
þjóða, því að engir viðburðir gerast
i mynd þessari, sem ekki gætu eins
hafa gerst í dag eða gær. Kostir
þessarar tnyndar eru margir, en þó
einkum þeir, að hún lýsir hernaði
eins vel fyrir mönnum, eins og þeir
væru sjónarvottar hinna sönnu við-
burða, [og svo er hin unga franska
kona, hetjan sem leggur lífið I söl-
urnar fyrir föðurlandið, leikin af einni
beztu Ieikkonu heimsins, Henny
Porten. Það er óblandin ánægja að
öllum leik hennar. Margur vottur
er í myndinni góðra hvata og göf-
ugra tilfinninga og fáir munu standa
upp frá myndinni án þess að kom-
ast við af leik litlu telpunnar, sem
er að leitast við að bjarga lífi móð-
ur sinnar.
O.
Ófriðarsmælki.
Rússneskt ofboð. Ferðamenn, sem
komu frá Finnlandi til Stokkhólms
snemma í ágústmánuði, sögðu að
Rússar hefðu sprengt í loft upp
hafnarvirkin í Hangö og ýmsar opin-
berar byggingar, af ótta við það að
Þjóðverjar myndu ráðast á borgina.
Skaði sá, er þeir unnu sjálfum sér
á þennan hátt, nam 20 milj. rúblal
Hinir »göfuglyndu< Frakkarl Fyrstu
dagana eftir að ófriðurinn hófst milli
Frakka og Þjóðverja, streymdu þús-
undir þýzkra flóttamanna heim til
ættlands sins frá Frakklandi. í Frakk-
landi voru þá ótal margar þýzkar
þjónustustúlkur og voru þær allar
reknar úr vistunum. Kom stór flokk-
ur þeirra til Mölhausen þ. 9. ágúst
og höfðu frakkneskir hermenn mis-
þyrmt þeim og svívirt þær á hinn
viðbjóðlegasta hátt. Og þó áttu her-
menn þessir að vera fylgdarmenn
þeirra til landamæranna! Sjö þessara
veslinga voru svo illa leiknar að
þær urðu að leggjast á sjúkrahús í
Miilhausen. Auk þessa höfðu frönsku
hermennirnir rænt þær öllu þvi fé
og verðmætum munum, er þær
höfðu meðferðis!
5000 bankamenn í Berlinarborg
hafa verið kallaðir i herþjónustu.
Af þeirri ástæðu eru bankarnir opnir
4 stundum skemur en venjulega.
Ovenjumikið hefir selst af dag-
blöðum í Kaupmannahöfn síðan ófrið-
urinn hófst. Blaðsölumenn græða
sumir mikla peninga, en hingað til
hafa karlmenn aðallega annast söl-
una og kvenfólk útburð blaðanna.
Nú aftur á móti hefir fjöldi vinnu-
lausra kvenna hafið blaðsölu á stræt-
unum og virðist þeim ganga ágæt-
lega. Blaðsala er arðvænleg í stór-
bæjunum, ef vel er haldið áfram.
Spánverski sendiherrann í Berlín
hefir tekið að sér að vernda frakk-
neska og rússneska þegna í borg-
inni meðan ófriðurinn varir. En
Breta hefir ameríski sendiherrann
tekið á sínar náðir. Misþyrmingar á
þegnum óvinaríkjanna hafa orðið
talsverðar í Þýzkalandi, eins og æfin-
lega á ófriðartímum.
Auðugur jarðeplakaupmaður í Char-
lottenburg við Berlín, hefir gefið
60 miljónir punda af jarðeplum til
ættfólks hermanna þeirra, sem I her-
þjónustu hafa verið kallaðir. Skilyrð-
in eru að eins þau að fólkið sjálft
annist uppskeruna og flytji sinn skerf
heim til sfn.
í nánd við Næstved í Danmörku
hafa Danir reist herbúðir og kallað
þangað fjölda hermanna meðan á ó-
friðnum stendur. Búa hermennirnir
hjá bændum og bæjarfólki, en ekki
í tjöldum. En fólkið hafði ekki al-
staðar nógu mörgum rúmum af að
sjá fyrir hermennina. í einu þorp-
inu býr líkkistusmiður og átti hann
fjölda likkista á verkstæði sínu. Bauð
hann fólki að leigja kisturnar fyrir
rúm handa setuliðinu — og var því
boði tekið. — Nú sofa hermenn
Dana á hverri nóttu i likkistum, en
smiðurinn hefir auglýst i blöðunum:
»Brúkaðar líkkistur verða til sölu er
ófriðnum er lokið*.
»Brúkaðar líkkistur*!
--- . ---,--■--------------
E=3 DAGBÓBjlN. =3
Afmæli í dag:
Katrín Norðmann, jungfrú.
Sólarupprás kl. 5.10.
S ó 1 a r I a g — 7.43.
Háflóðkl. 3.15
og 3.38
Veðrið í gær:
Vm. v.s.v., kul, hiti 7.5.
Rv. s., kul, hiti 7,5.
íf. s.v., kul, 6.4.
Ak. s. kaldi, hiti 8.0.
Gr. s.s.v., gola, hiti 7.0.
Sf. v., kul, hiti 8.9.
Þh. F. u.n.v., gola, hiti 9.5.
Póstar í dag:
Póstvagn til Ægissíðu.
Austanpóstur fer.
Á m o r g u n :
Flora á að fara til Austfjarða og
Noregs.
Ceres á að koma frá Vesturlandi.
Þjóðmenjasafnið opið kl. 12—2.
F 1 ó r a var á ísafirði í gær.
I n g ó 1 f u r kom frá Borgarnesi £
gær. Farþegar m. a. Ól. Björnsson
ritstjóri og frú hans, Vilh. Bernhöft
tannlæknir og frú frá ferðalagi um
Borgarfjörðinn.
Maí kom frá Englandi í gærmorg-
un. Skipið hafði lítinn póstflutning
meðferðis.
C o 1 u m b u s, strandferðaskip Tuli-
niusar, er væntanlegt hingað í dag. —
Með skipinu búast menn við póstflutn-
ingi.
Ensk blöð frá 26. þ. mán. hafa
Morgunblaðinu borist.
Kveikt verður á götuljóskerum
bæjarins í kvöld. Var verið að koma
þeim í lag í gær.
------