Morgunblaðið - 31.08.1916, Blaðsíða 2

2
MORGUNBLAÐIÐ
aði þvi, að víxlabækurnar kæmu sér
við, sér kæmi alt við í bankanum;
sýndi hann og með atferli sínu, að
hann hefði í hyggju að hafa fyrir-
skipanirnar að engu. Við þetta féll
talið niður og bankastjórinn gekk
burtu.
Rétt á eftir kom bankastjórinn
aftur inn í herbergi bókara; er Sig-
riður Brynjólfsdóttir þar komin, en
hún var áður inni í skjaiaherberginu
við vélritun, (en ekki í sæti féhirðis
eins og hann skýrir frá). Þá stóð
féhirðir á bak við hana, og horfði á
það sem hún var að rita. Banka-
stjórinn segir honum enn, að hann
eigi ekki að vera að hnýsast í þetta;
hvorki þessi bók né aðrar bækur,
er hann hafi verið að skoða, snerti
starf hans. Féhirðir sinti þessu ekki;
sagði bankastjórinn þá Sigríði að loka
bókinni, og skýrði henni frá fyrir-
skipun þeirri, sem hann hafði gefið
féhirði. Bankastjórinn gekk síðan
inn í herbergi sitt.
Rétt á eftir varð bankastjóra Bimi
Kristjánssyni gengið inn f skjala-
herbergið, stóð þá féhirðir yfir starfs-
manni þeim, Brynjólfi Þorsteinssyni,
sem færir gerðabók bankastjórnar-
innar, og virtist vera að lesa það,
sem hann var að skrifa. Bankastjór-
inn sagði féhirði, að þessi bók kæmi
bankastjórninni einni við, og bað
hann að hætta að hnýsast i hana, en
féhirðir skeytti því ekki. Sagði
bankastjórinn piltinum þá að láta
bókina aftur, en varð fyrri til að
leggja hana aftur sjálfur. Ekki breiddi
Brynjólfur neitt yfir bókina eins og
féhirðir segir frá.
Siðar um daginn varð bankastjór-
anum gengið inn i skjalaherbergið;
er féhirðir þar þá, og er hann að
blaða í þunnri bók, sem liktist bók-
um þeim, sem notaðar eru við upp-
talningu víxla. Bankastjórinn spurði
hann, hvort þessi bók væri viðkom-
andi féhirðisstarfinu. Féhirðir svar-
aði því ekki beint, en mun hafa sagt
á þá leið, sem segir í kæru hans,
að það væri bók tilheyrandi bank-
anum, sem hann þyrfti að athuga.
Bankastjórinn tók þá bókina til að
gæta að, hvort hún tilheyrði féhirði,
og gekk með hana i herbergi bók-
ara, og athugaði hana þar ásamt bók-
aranum. Þegar það kom i ljós, að
bókin tilheyrði féhirðisstarfinu, af-
henti bankastjórinn féhirði bókina á
fullkomlega kurteisan hátt. Gekk
féhirðir þá burtu með bókina.
Þannig skýrir bankastjórinn frá þvi,
sem gerðist milli hans og féhirðis
7. þ. m., en mótmælir öllu því í
frásögn féhirðis, sem brýtur í bág
við það, sem að framan greinir, enn-
fremur mótmælir haun þeim orðum
sérstaklega, er féhirðir hetír eftir
honum, en ekki eru tilfærð hér, svo
og því, að hann hafi verið í æstu
skapi, og að hann hafi brugðið hend-
inni fyrir augu féhirðis, er hann var
að horfa i gjörðabók bankastjómar-
innar hjá Br. Þ. Ef srjórnarráðið
véfengir skýrslu þessi, leyfum vér
oss að æskja þess að fá tækifæri tii
þess að leiða vitni í málinu, og þá
helxt um hegðun gjildkerans yfir-
leitt. Frh.
Slysför.
(Símfregn.)
Maður nokkur, }óh. Guðmunds-
son að nafni, féll út af bryggju Edin-
borgar á ísafirði i gær. Náðist hann
von bráðar, en var þá með litlu lifs-
marki og dó skömmu síðar.
Gasverðið.
Það hefir nú um langt skeið verið
höfð á því allströng regla hvernig
stærri bæir og borgir byggjast í öll-
um siðuðum löndum.
Um minni bæi hefir oft verið
minna skeytt og viða hafa vaxið upp
smá bæir einkum meðfram járnbraut-
um í algerðu eftirlitsleysi og stjórn-
leysi. Þannig hafa orðið tilallstórir
bæir sumstaðar sem aldrei ætluðu að
geta beðið þess bætur hvað óreglu-
lega og dýrt þeir voru bygðir í upp-
hafi.
Þjóðverjar, Englendingar og Ame-
ríkumenn hafa séð hvað fyrirsjónar-
leysið getur orðið dýrt í þessu efni
og hafa varið allmiklu erviði til
að finna upp hentugt byggingarfyrir-
komulag einnig fyrir smábæi hvað
litlir sem þeir eru.
Danir eru nú einnig farnir að sjá
að sér i þessu efni og hafa stofnað
félag til þess að stuðla að því að
smábæir með brautum fram byggist
ekki upp þannig að tilviljun ein ráði
lagi þeirra og gerð.
Þörf væri á því að gera eitthvað
líkt hér á landi, verja til þess um-
hug;un og viðleitni að búa í haginn
fyrir framtíð bæja vorra umhverfis
landið. Það væru mörg lög ónyt-
samari en þau sem samin væru í
þeim tilgangi að koma reglu á
þorpin sem vaxa nú upp óðum í
sjávarplássunum út um landið. Og
tækifærið er aldrei betra en nú, er
byggingarefnið er að verða steinn í
stað timburs og velmegun fer vax-
andi.
Það er alveg hörmulegt að sjá
hvernig flest sjávarþorp vor eru bygð.
Gisin og köld smáhýsi á víð Og
dreif, auðsjáanlega bygð án þess að
láta sér detta í hug að reyna að
skapa nokkur sameiginleg þægindi.
Það er varla að hægt sé að vona að
á þessum stöðum vaxi upp mensk
kynslóð.
Bústaðir vorir eru í miklu fyllra
skilningi partar af oss sjálfum en
flesta grunar og óhætt mun að segja-
að eitt af aðal menningarskilyrðum
þjóðarinnar sé það að koma bústöð--
um sinum í sæmilegt horf.
CS23 DAQBOFflN.
Afmæli í dag:
Oddn/ Þorsteinsdóttir, húsfrú.
Böðvar Kristjánsson, kennari.
Þorl. 0. Johnsen, kaupm.
f. Jón konf. Eiríksson 1728.
20. vika sumars hefst.
S ó 1 a r u p p r á s kl. 5.8
S ó 1 a r 1 a g — 7.46
Háflóð í dag kl. 6.41 f. h.
og kl. 6.57 e. h.
(eftir íslenzkum meðaltíma.;
Veðrið í gær:
Miðvikudaginn 30. ágúst.
Vm. logn, hiti 6.3
Rv. logn, hiti 6.0
ísafj. n.a. hvassviðri, regn, hiti 5.2'
Ak. n.n.v. kul, regn, hiti 4.0
Gr. v.n.v. kul, regn, hiti 2.0
Sf. n.a. kul, hiti 7.3
Þórsh., F. v. andvari, hiti 8.4
Ingólfur kom aftur frá Borgarnesl
í fyrrakvöld. Með honum komu K.
Zimsen borgarstjóri, N. P. Kirk verk*
fræðingur og fröken Ingunn Bergmann.
Frá Austur-Afrfku.
Það dregur nú óðum að því, að
hin síðasta nýlenda Þjóðverja v.erði
af þeim tekin. En lengi mun minst
hinnar frækilegu varnar hennar. Á
þriðja ár hefir hún nú reist rönd
við ofurefli óvina, sem sótt hafa að
henni öllum megin. Hún hefir verið
einangruð, og ekki getað náð sér í
neinar birgðir neins staðar að. Þessi
nýlenda, sem enn er tiltölulega ung,
hefir þó getað framleitt a!t til sinna
þarfa, bæði matvæli, klæði og skot-
vopn, jifnframt því, sem hún hefir
átt í vök að verjast fyrir óvinum
hvaðanæfa. Barátta hennar var frá
öndverðu vonlítil, og langt er nú
síðan að auðséð var, að hverju mundi
fara. En þeim mun ágætaii er
vörnin, svo ágæt, að Búar geta ekki
annað en dást að henni.
Smuts hershöfðingi hrekur nú
meginher nýlendunnar á undan sér
og verður þess sennilega ekki langt
að bíða, að hann neyði herinn til
úrslitaorustu, ef hann leysist þá ekki
upp og heldur ófiiðnum uppi með
þvi að berjast í smáhópum, svo sem
títt er í nýlendustyrjöldum.
Botha hershöfðingi hefir nýlega
verið á ferð í Austur-Afriku til þess
að líta eftir því, hvernig herförin
gengi. Hefir hann dvalið um hrið
í herbúðum Smuts og síðan skýit
fiá áliti sínu um heiförina. Segir
hann þar, að árásarherinn hafi átt
við mikla ör'ugleika að stríða, sér-
staklega vegna frumskóganna, sem
eru svo miklir, að naumast er hægt
að brjótast í gegn um þá. í þess-
um skógum er loftslag óheilnæmt
og sýktust hermennirnir hrönnum
saman. En óvinirnir lágu heldur
eigi á liði sinu. Hersveitir hinna
innfæddu Askara, segir Botha, að
hafi verið ákaflega hraustar, barist
snildarvel og þeim verið ágætlega
stjórnað. Vélskyttur Þjóðverja hafi
og getið sér ágætan orðstír og yfir-
leitt hafi óvinirnir verið snillingar í
því, að víggirða stöðvar sínar. En
nú segir Botha, að mikið sé farið að
draga af þeim, sérstaklega séu Ask-
arar eigi jafn ótrauðir nú, sem þeir
hafi verið áður.
Fyrst í stað var gasverðið her í
Reykjavík svo sem hér segir:
Ljósagas . . . 20 a. ten.m.
Suðu- & vélagas 15 - —
Sjálfsalagas . . 25 - —
Siðan hefir gasverðið verið hækk-
að tvisvar sinnum, fyrst um 5 aura
á hverjum teningsmetra á öllu gasi,
og nú um síðustu mánaðamót gekk
hin síðari hækkun í gildi. Kostar
gasið nú samkvæmt samþykt bæjar
stjórnar:
Ljósagas . . . 40 a. ten.m.
Suðu- & vélagas 30 - —
Sjálfsalagas . . 35 - —
Hækkunin á sjálfsalagasi er því
alls 10 aurar á hverjum tenings-
metra, eða 40 %• Fyrir hvern 23
eyring, sem er í sjálfsölunurn núna
um mánaðamótin, eiga gasnotendur
að greiða að auki 10 aura, eða 40
aura fyrir hverja krónu, sem í sjálf-
sala er.
Nú er oss sagt af skilríkum mönn-
um, að „gasstöð n heimti meira —
nærri þvi helmingi meira. Oss er
sagt, að þess sé krafi .t af gasnot-
endum, að þeir greiði 75 aura fyrir
hverja krónu, sem í sjálfsala er. Sé
nú miðað við það, að sjálfsalarnir
skili einum teningsmetra af gasi fyiir
hvern 25 eyring, sem í þá er látinn
— og til þess mun ætlast — þá
kostar hver teningsmetri eftir reikn-
ingi gasstöðvarinnar 438/é eyri. Verð-
ur það þá dýrasta gasið, því að
ljósagas kostar þó eigi meira en 40
aura og suðugas 30 aura.
Nú er það kunnugr, að flestir
þeir, sem sjálfsala hafa, nota gasið
mest til suðu. Og það veit gas-
nefnd ofurvel og bæjarstjórn lika.
Þess vegna lagði gasnefnd það til,
og bæjarstjórn samþykti, að menn
mættu hafa alt að fjórum lömpum i
sambandi við sjálfsala. Var það til
miðlunar gert.
Þess vegna kemur það nú all-flatt
upp á menn, að gasstöðin skuli
heimta svona mikið fyrir hvern ten-
ingsmetra af sjálfsalagasi. Væri gott
að fá upplýsingar um það, hverja
heimild hún hefir til þess að taka
nærri því 9 aurum meira fyrir hvern
teningsmetra gass, heldur en bæjar-
stjórn hefir ákveðið.
Regla í byggingum.