Morgunblaðið - 03.12.1916, Blaðsíða 3

3. desbr. 33. tbl.
MORGUNBLAÐIÐ
1
Búnaðarskýrsíur
um árið 1915
hefir Hagstofan sent út þessa
dagana. Mega þœr skýrslur heita
glænýjar, samanborið við það sem
áður hefir verið. Skulum vér hér
drepa á sitt hvað, er í þeim
stendur:
Býli og bændur.
Síðustu 5 árin hefir býlatalan
I .landinu verið um 6500—6600
og mun því mega telja áreiðan-
legt, að bændur, sem eingöngu,
eða aðallega stunda landbúskap,
séu rúm 6000. En framteljendur
voru alls 11070 árið 1915.
Búpeningur.
Samkv. búnaðarskýrslum hefir
tala sauðfjár verið alls 556 þús.
i fardögum 1915. En reynslan
hefir sýnt það undanfarið, að fjár-
talan í búnaðarskýrslum er æfin-
lega töluvert of lág. T. d. kom
það í ljós við fjárskoðunina vet-
urinn 1906—07 að sauðféð var um
109 þús. fleira en talið var fram
i búnaðarskýrslum vorið eftir.
í fardögum 1915 var sauðféð
alls 5% færra heldur en árið áð-
ur. Mest varð fækkunin á Vest-
urlandi 9%> en á Austurlandi stóð
það í stað. En ef fækkunin er
tekin eftir sýslum, þá er hún mest
i Gullbringu-, Kjósar- og Mýra-
sýslu 14%, í Borgarfjarðarsýslu,
Dalasýslu og Austur-Skaftafells-
sýslu um 13%. í 5 sýslum, V.-
Skaftafellssýslu, Múlasýslum, S.-
Þingeyjar- og Eyjafjarðarsýslu
hefir fénu fjölgað lítilsháttar.
Nautgripir voru taldir 24,732 í
fardögum 1915, en árið áður
25,380. Hefir þeim þvi fækkað
um nær 3%. Mest varð fækk-
unin á veturgömlum nautpeningi,
22%, en kálfum fjölgaði aftur um
8%. Á Suðurlandi fjölgaði naut-
peningi um 2%, en í öllum öðrum
landshlutum varð fækkun. Mest
hefir fækkunin orðið í Húnavatns-
og ísafjarðarsýslum, 9%, en fjölg-
un mest i V.-Skaftafellssýslu, 5%.
Hross voru í fardögum talin
46,618 og var það næstum jafn
margt og árið á undan. Fullorðn-
um hrossum og tryppum hafði
fækkað nokkuð, en folöldum fjölg-
að um 31%. Fækkunin varð mest
á Suðurlandi, 5%, en á Norður-
landi fjölgaði hrossum um 4% og
á Austurlandi um 3%. Mest varð
fjölgunin í Eyjafjarðarsýslu 8%,
og mest fækkun í Borgarfj.s. 8%.
Geitfé er að fjölga. í fardögum
1915 var það talið 1127, eða um
10% fleira en næsta ár á undan.
Á síðari árum hefir skepnueign
landsmanna verið þessi (á 100
manns):
Sauðfé. Naut. Hross.
1901 614 33 55
1911 671 31 51
; 1912 695 30 53
1913 727 31 54
1914 664 29 53
1915 625 28 52
Sauðfjártalan hefir aldrei
verið eins mikil eins og
1913 (634,964), nautgripatalan var
hæst árið 1904, rúm 30 þús. (á
fyrri hluta 18. aldar var hún þó
nokkru hærri), en hrossatalan
1905 og 1906, 49 þúsund.
Heyskapur.
Töðufengur varð nokkru minni
1915 heldur en næstu áráundan
og heldur rýrári en meðaltöðu-
fengur undanfarandi ára. En út-
heyskapur varð i bezta lagi,
miklu meiri heldur en meðalfeng-
ur útheys næsta ár á undan.
Uppskera úr görðum.
Af jarðeplum fengust 24 þús.
tunnur árið 1915. Er það miklu
meira en næsta ár á undan, en
þó fyrir neðan meðaluppskeru
næstu 5 ára á undan (26 þús. tn.)
Uppskera af rófum og næpum
varð með mesta móti, 19 þús. tn.,
en meðaluppskera undanfarinna
5 ára var að eins 19 þús. tn.
Eldsneyti.
Árin 1910—1914 var mótekja
að meðaltali 261 þús. hestar, en
var 313 þús. hestar 1915. Hrís-
rif var að meðaltali 1910—1914
Í2 þús. hestar, en varð 15 þús.
hestar 1915.
Danskar nýlendur.
Islenzki landnám á Grænlandi?
Deilan um sölu Vesturheims-
eyjanna dönsku hefir komið nýju
lífi í dönsk nýlendumál. Þó Danir
séu dugleg þjóð og miklar fram-
farir orðið í þeirra eigin landi á
síðustu áratugum, hafa þeir sjald-
an gert mikið fyrir þau lönd, sem
undir þá hafa heyrt. Þeir hafa
verið mjög fáfróðir um alla hagi
þeirra og þær fáu tilraunir, sem
þeir hafa gert til að bæta um
hngi þessara landa, hafa því oft-
ast komið að litlu haldi. Engir
ættu að þekkja það betur en ís-
lendingar. Fyrst eftir að við
fengum stjórnina sjálfir í hendur,
fór okkur að miða áfram, og nú
sjá Danir fyrst, að landið er alls
ekki lítils virði, heldur er land,
sem mikla framtíð á fyrir hönd-
um, og nú sárnar þeim, að hafa
svo að segja mist það frá sér.—
En nú hefir deilan um Vestur-
heimseyjarnar mjög vakið áhuga
þeirra fyrir nýlendunum og margir
Danir finna nú til þess, að þeim
beri að gefa þeim meiri gaum en
áður, kynna sér vel alla hagi
þeirra og reyna að gera þær að
arðberandi löndum. Að vísu deila
andstæðingar og meðmælendur
eyjasölunnar um, hvort eyjarnar
geti nokkurn tíma orðið eign,
sem borgi sig fyrir Dani að eiga,
en hjá báðum pörtum er nú vakn-
1 andi áhugi fyrir Grænlandi sem
| landi, er töluverða framtíðarmögu-
leika hafi og Dönum beri nú að
snúa athygli sinni að. — Og nú
hafa nýlega komið fram tvær
tillögur um, hvað bezt verðigert
fyrir Grænland.
Fyrri tillögan er frá aðstoðar-
manni við Grænlandsstjórnina,
Harald Olrik. í 3. hefti af »Det
grönlandske Selskabs Skrifter«
skýrir hann frá þessum fyrirætl-
unum sínum. Tillaga hans er í
stuttu máli sú að flytja 10 sel-
veiðafjölskyldur frá norðvestur-
strönd Grænland, þar sem hann
álitur nú ofhlaðið fólki, til hér-
aðsins við Scoresby Sund á aust-
urströndinni, þar sem nóg og gott
landrými sé og stofna þar með
þessu fólki grænlenzka nýlendu.
Hann viH með þessu varðveita
þetta landsvæði fyrir innflutningi
frá öðrum þjóðum og láta Græn-
lendinga njóta þess sjálf. Þessi
ritgerð H. O. um þessar fyrirætl-
anir hans hefir fengið einróma
lof fyrir, hve nákvæm hún væri
í öllum atriðum, skrifuð að mik-
illi þekkingu á öllum högum
landsins.
Hin tillagan mun að sjálfsögðu
vekja athygli íslendinga. Hún
er sem sé þess efnis, að Islend-
ingar flytji til Grænlands og stofni
þar nýlendu, sem brautryðjendur
fyrir frekari innflutningi frá Norð-
urlöndum. Tillagan er frá stud.
polit. Jóni Dúasyna. Ritar hann
alllangt mál um þetta í oktober-
hefti »Atlantens« (tímarit Atlant-
hafseyjafélagsins). — J. D. getur
þar fyrst um, þegar íslendingar
í fornöld stofnuðu nýlendu á
Grænlandi, og þessa nýlendu vill
hann nu endurreisa, ekki að eins
fyrir Islendinga, heldur alla Norð-
urlandabúa, en Islendingar eiga
að ríða á vaðið. '
Hann lýsir rajög girnilega græn-
lenzkum landsháttum. Á land-
námsöldinni, þegar íslendingar
fyrst komu þangað, hafi það ver-
ið gott land og sé að mörgu enn
hið sama. Með góðri stjórn megi
hagnýta sér hinar ýmsu auðsupp-
sprettur þess. — Þar megi hafa
kvikfénað (úr því gerir höf. að
vísu ekki mikið), en þó einkum
hugsar hann sér loðskinnatekju,
fiskiveiðar, iðnað og jafnvel námu-
gröft sem framtíðaratvinnuvegi
landsins. J. D. álítur því sjálf-
sagt, að íslendingar mundu una
sér vel á Grænlandi. Atvinnu-
vegir íslands séu að mestu sniðnir
eftir sömu nátturuskilyrðum og
séu á Grænlandi. íslenzk húsdýr
— en þau ættu menn að hafa
með sér frá íslandi — séu vön
hörðum lífskjörum. Sjálfir séu
íslendingar og aðrir Norðurlanda-
búar harðfengnir og kulda vanir,
enda sé ekki óliklegt, að mörg
bygð héruð á íslandi séu ekki
betri frá náttúrunnar hendi en
sumar sveitir á Grænlandi. Höf.
bendir lika á, að siðan útflutn-
ingur frá íslandi til Ameríku
byrjaði fyrir alvöru um 1880‘
hafi 30—40 þús. danskir þegnar
flutt frá íslandi til Ameríku, og
þessir menn hefðu eins vel getað
flutt til Grænlands og hjálpað til
að reisa landið við. — J. D. fær
heldur ekki annað séð, en að á
Grænlandi sé nóg landrými. Sér-
staklega hefir hann augastað á
héraði því, sem íslendingar bygðu
í fornöld, í Austurbygð, innst við
Igaliho og Amitsuarhuk-fjörðinn,
þar sem Grænlendingar sjálfir
aldrei komi.
Mörg dönsku blaðanna hafa
skýrt f rá þessum tillögum og sum
þeirra gert þær að frekari um-
talsefni.
Um till. J. D. skrifar »Politi-
ken* í leiðandi grein nýlega með-
al annars: »Fyrirætluninni er
ekki lýst í einstökum atriðum,
og raargar upplýsingar vanta. —
Fyrst og4 fremst er engin vissa
fyrir, að Islendingar kæri sig um
at flytja til Grænland og heldur
ekki fyrir því, að Grænlendingar
kæri sig um, að íslendingar komi
og setjist að í beztu sveitum
þeirra. Því maður getur skilið,
að það séu ekki verstu héruðin,
sem J. D. ætlar löndum sinum«.
Blaðið bætir þó við, að tillaga J.
D. sé gleðilegur vottur vaxandi
áhuga fyrir Grænlandi og ánægju-
legt að sjá, að ungur íslendingur,
sem mikið hefir lesið, skuli fylla
flokk þeirra, sem álíti að stofna
eigi grænlenzka nýlendu.
»Berlingske Tidende« skrifa
líka alllangan leiðara um græn-
lenzku tillögunnar, einkum þó
um till. J. D. Blaðið segir m. a.:
»Tillaga J. D. virðist vera sprott-
in af áhrifum »skandinavismans«.
Þetta kemur meðal annars fram
i orðum tillögumanns um, »að
Danmark stjórni nú engu betur
Grænlandi en á sínum tíma Suð-
ur-jótlandi o. fl. löndum, sem eru
töpuð, eingöngu danskt land, en
þó líka hluti af hinu sameigin-
lega norræna föðurlandi og fram-
tíð Norðurlanda«. — Þetta getur
að vísu hljómað mjög fallega, en
um þessa hlið málsins er alt svo
alment og óákveðið, að ekki er
mögulegt að sjá, hvað tillögumað-
urinn á hér við, eða sjá, hvort
honum sjálfum hefir verið hugs-
unin ljós«. — Hvað framkvæmd
þessar tillögu snertir, telur blaðið
marga örðugleika i veginum. —
Fyrst og fremst hvað sjálfa ís-
lendinga snerti geti maður ekki
líkt því saman að flytja til Græn-
lands til að nema land og að
flytja til Ameríku, til að láta sér
líða betur og það væri of léttúð-
ugt að hugsa sér, að Íslendingar
hefðu ekki við erfiðari kjör að
búa í Grænlandi en heimafyrir,
og að þeir ekki jafnframt þyrftu
hjálpar með, ef þeir flyttu til
Grænlands. En einmitt hjálpin
til innflytjenda gæti komið rugl-
ingr á núv erandi fyrirkomulag
og vakið óánægju Grænlendinga,
%
/