Morgunblaðið - 29.03.1917, Blaðsíða 1

Fimtudag
29.
marz 1917
4. argangr
145
tölublað
Ritstjórnarsími nr. 500
Ritstjóri: Vilhjálmur Finsen.
Isafoldarprentsmiðja
Afgreiðslusími nr. 500
Gamla Bio
Tvær mæður
Sjónleikur i 3 þáttum
frá Pathé Freres í Paris, leikinn
af beztu leikurum Parisarborgar.
Afaifalleg og áhrifamikil 'mynd. |
■nBHMiil------------
Ungl st. Unnur nr. 38
heldur árshátíð sina í Good-
Templarahúsinu föstudag 30. þ. m.
kl. 7 síðdegis.
Aðgöngumiða sé vitjað á Lindar-
götu 18, fimtudag, eftir kl. 4 síðd.
Hérmeð tilkynnist að jarðarför minnar
hjartkæru eiginkonu, Guðlaugar Jónsdóttur,
fer fram frá heimili hennar, laugardaginn
31. þ. m. og hefst með húskveðju kl. ll'/2
fyrir hádegi.
Guðm. Jónsson, Sauðagerði.
Smjörverð.
Þá er nú komið hámarksverð á
íslenzkt smjör, 3 — 3.30 kr. kíló hvert
í stað 4.50—4.60 kr. svo sem nú
hefir verið að undanförnu.
Menn eru að tala um það, að
þetta muni til ills eins. Bændur muni
heldur vilja eta smjör sitt sjálfir
heldur en selja það við þessu verði.
Kaupstaðabúar verði því alveg við-
bitslausir, þrátt fyrir útflutningsbann-
ið. Og í þriðja lagi muni þetta spilla
fyrir þeirri hugmynd að bændur færi
frá í sumar, eða jafnvel fæla þá al-
gerlega frá því að gera-það.
Það er rétt að athuga þetta dálit-
ið nánar.
Hver maður ætti að geta séð það,
að flytjist ekkert viðbit til landsins,
þá munu bændur nota smjör sitt
til heimilisþarfa, hvort sem verðið á
þvi er hátt eða lágt. Eu hitt væri
fásinna að ætla það, að þeir legðu
meira smjör til búa sinna, heldur en
nauðsyn krefur. Enginn bóndi mun
svo skyni skroppin. Og eigi munu
bændur heldur svo fáfróðir að eigi
viti þeit það, að smjör er ekki hægt
að geyma til langframa. Það er þvi
engin hættr á þvi að þeir haldi
smjörinu eftir, í þeirri von að þeir
geti fengið hærra verð fyrir það síð-
ar. Við geymsluna skemmist smjör-
ið og það kæmi þess vegna sjálfum
þeim verst í koll, ef þeir ætluðu að
fyrna það.
Á hitt ber einnig að líta, að há-
marksverð það, er verðlagsnefnd
hefir ákveðið og stjórnarráðið sam-
þykt, er svo hátt, að hver bóndi er
fullsæmdur af því. Og þótt smjörið
hafi verið selt hærra verði — miklu
hærta verði — hér i Reykjavík nú
að undanförnu, þá er það efasamt
hvort bændur hafa fengið 3 krónur
fyrir kilóið. Það er hægt að leggja
á smjör eins og hverja aðra vöru,
eigi sízt nú, meðan viðbits-eklan er
sem mest. Hins ber líka að gæta,
að þótt stærsti markaðurinn sé hér
i Reykjavík, þá þurfa fleiri að eta
smjör heldur en Reykvíkingar og
fr mleiða fleiri smjcr en þeir einir,
sem selja vörur sinar hér. Og bænd-
ur úti á landi — aðrir en þeir, sem
ef til vill hafa haft lag á því að fá
óhæfilega hátt verð fyrir vörur sín-
ar hjá Reykvíkingum — munu fagna
því, ef þeir geta fengið alt að 3
krónum fyrir kílóið af smjöri sinu.
Menn verða að gá að því, að þetta
er ekki litil verðhækkun frá því sem
var, áður en striðið hófst. Þá fengu
bændur kr. 1.20—150 fyrir hvert
kiló af smjöri. En þá var kjöt í
geypiverði — þótt hærra kæmist það
siðar. Nú er alt óvíst um kjötmark-
aðinn. Menn geta eigi haft neina
hugmynd um það hvað kjötverðið
vetður i haust. .En smjörverðið mun
óliklega verða iægra en þetta, því að
eigi eru horfur á því að framboð
af fituvörum verði um of. Af öllu
þessu er ljóst, að bændur þurfa eigi
að kynoka sér við því að færa frá.
Allar mjólkurafurðir verða i qeypi-
verði svo sem skyr, ostar og smjör
(því að geypiverð má á smjörinu
kallast samanborið við það sem áð-
ur hefir verið). Og það eru líkur til
þess að bændur muni ekki þurfa að
kvarta um skort á vinnuafli i sumar,
svo að eigi ætti það að verða til
þess að draga úr þeim kjark með
það að færa frá. Þeir vita svona hér
um bil hvað ærin gefur af sér mikla
mjólk á sumri og er það þá ein-
falt reikningsdæmi að finna hve
mikinn arð hver ær gefur. En að
hinu leytinu er það að renna alveg
blint í sjóinn — og eigi búmann-
legt — að íáta ærnar ganga *með
dilk, þegar engin vissa er um það,
að að hátt verð fáist fyrir kjöt í
haust.
En eitt er það í þessu máli, sem
athuga þarf rækilega: Hvernig er
hægt að að spara óþarfa milliliði í
innlendu verzluninni? Það er ákaf-
lega þýðingarmikið að milliliðirnir
haldi eigi niðri verðinu fyrir fram-
leiðendum og gæti þess þó altaf að
fá hámarksverð fyrir afurðirnar hjá
þeim, er þær kaupa til neyzlu.
Þeir bændur, sem eru í kaupfélög-
um og sameignarfélögum (svo sem
Nýja Bíó
Nýja Bíó <[
Skrifarittn
Þessi framúrskarandi lallega mynð verður enn sýnd
í Evolé, 29. marz.
— Aðgöngumiða má panta í síma 107 allan daginn®—■
Tltji dansskóíinn
dCfing í Evöíó Rí 9 í tSárunni.
Sláturfélagi Suðurlands) eru sæmi-
lega settir með það að fá fult verð
fyrir afurðir sínar. Hinum þyrfti
að hjálpa með einhverjum ráðum.
Fyrir sitt leyti gæti Reykjavík gett
það á þann hátt, að bæjarstjórnin
hérna keypti vörurnar af bændum
— skyr, smjör og osta — og seldi
svo aftur út um bæinn. Hagnað ætti
bæjarstjórn eigi að hafa á því, held-
ur að eins svo lág ómakslaun, að
þau hrykkju íyrir útgjöldum.
Og svo ber bráð nauðsyn til þess,
að komið sé á feitmetisskömtun
sem fyrst.
Guðm. Jónsson.
VerMagsnefndin.
Það er erfitt að lifa svo öllum
líki — ekki sízt hér á landi.
Veslings verðlagsnefndin hefir
undanfarið verið skömmuð nokk-
urn veginn látlaust fyrir að gera
ekkert. Og jafnóðum og árangur
af starfi hennar kemur fyrir al-
menningssjónir sern hámarksverð,
þá er hún skömmuð fyrir það.
Ignotus, sem skrifar í Morgun-
blaðið í morgun, skammar hana
bæði fyrir aðgerðir hennar og að-
gerðaleysi. Að hann ruglarsam-
an stjórnarráði, velferðarnefnd og
verðlagsnefnd skiftir vitaskuld
ekki máli. En grein hans er bygð
á svo mikilli vanþekkingu á því,
sem hann skrifar um, að hun má
ekki vera óátalin.
Þeir sem þekkja til, vita að
verðiagsnefndin, sem nú er, er sí-
starfandi og verður alls ekki af
henni heimtað með neinni sann-
girni, að hún eyði meiri tíma í
nefndarstörfin en hún gerir. Og
allflestir býst eg við að verði
henni sammála um þá stefnu, sem
hún hefir tekið, að reyna að kom-
ast sem mest hjá því að setja há-
marksverð á vörur landsmanna, en
semja heldur við framleiðendur
svo að verð á vörum verði ekki
sett hærra en sannsýnilegt er.
Annars er það ekki meining
mín að skrifa neina apologíu fyrir
verðlagsnefndina, en meginþáttur
greinar I. er um mjólkurverðið,
sem eg hefi haft afskifti af, og
finst nauðsynlegt að að minsta
kosti sé rétt frá skýrt.
Þegar verðlagsnefndin í haust
setti hámarksverð á mjólk, var
úrskurði hennar skotið til þáver-
andi ráðherra. Eftir að mjólkur-
framleiðendur höfðu lagt fyrir
hann gögn sín, félst hann á að
mjólkurverðið gæti ekki verið
lægra en 35 aura pr. líter eins
og framleiðslukostnaður væri þá.
Varð það að samningum milli hans
og Mjólkurfélagsins, að félagsmenn
skyldu slaka til og selja mjólk á
35 aura pr. 1., meðan maismjöl
vœri fáanlegt hér i bœnum á 20
Jcr. pr. 63 Jcg., en úrskurður verð-
lagsnefndar um 32 aura verð pr.
1. skyldi feldur úr gildi. Sam-
komulag þetta var birt í blöðun-
um í október í haust. Nú kostar
það maismjöl, sem mjólkurfram-
leiðendur nota kr. 27,50 pr. 63
kg. og auk þess hafa vinnulaun
hækkað um 25%- Sáu mjólkur-
framleiðendur sér því ekki fært
að selja áfram mjólk með gamla
verðinu. Vegnaþessþað varsamn-
ingum bundið frá í haust, þó sá
samningur væri bundinn skilyrði,
sem nú var 'fallið burtu, sneri
Mjólkurfélagið sér til stjórnarinn-
ar um þetta, en stjórnin vísaði
til verðlagsnefndar. Eftir ræki-
lega athugun samþykti verðlags-
nefndin að setja mætti verðið upp
c? ajn aóarmannafeíagsjunóur i Rvoló Rí. 9 i Sáruöúó (uppi)