Morgunblaðið - 24.04.1917, Blaðsíða 1

Ritstjórnarsími nr 500| Ritstjóri: Vilhjálmnr Finsen. |Isafoldarprentsmiðja
I»riðjudag
24. v
apríl 1917
4. argang'f
169.
tölubiað
Afgreiðslnsimi nr. 500
Gamía Bíó
Luciííe íove,
21., 22., 22., 22., 22. og 26. þáííur
verða sýndir í kvöld og nasstu kvö!d, fram til sum'.udags.
Sýningin stendur yfir 1V2 kl.st.
Aðg.m. kosta eins og áður 70, 50 og 25 aura.
Tölusett sæti má panta í síma 475 til kl. 5.
Pantaðir aðgöngumiðar afhendast i Gamla B o kl. 7— 8.
Æfing í nýtízkudönsum
Yerður í kvöld kl. 9 i Iðnó.
Stefanía Guðmundsdóttir.
^ffarzlun, maé falsvaréum vörum, íií söíu
úti á landi. Arðvænlegur staður. Góðir borgunarskilmálar. Til greina
getur komið að aðrar eignir yrðu teknar i skiftum.
Lysthafendur sendi adressu sína til Morgunblaðsins, í lokuðu um-
slagi, merkt „100“, fyrir lok þessarar viku.
d. S. <3. <3. S. <3
íþróttafélag Reykjavíkur
heldur
kvöldskemtun
fimtudaginn 26. þ. m. kl. 9 síðdegis í Iðnó. Húsið opnað kl. 8^/g.
Skemtiskrá:
fiuðm. Björnson landlæknir: Upplestur.
Theodór Arnason: Fiðluleikur.
Fimleikaflokkur I. R. sýnir fimleika.
Skrautsýning (Nýjasta nýtt).
&ezta Rvolésfiamíun arsins.
Aðgöngunaiðar seldir í Bókverzlun ísafoldar og kosta 1 krónu sæti,
75 aura standandi.
HérmeO tilkynnist aO okkar hjartkæri sonur, Eiríkur Óskar
Þorsteinsson rakari, verOur jarösettur fimtudaginn 26. þ. m. og hefst
meO húskveöju á heimili hins látna, Laugaveg 38 B., kl. II1/* f- h.
GuOrún Vigfúsdóttir, Þorsteinn Þorsteinsson.
Bezt er að bua að sínu.
(Niðurl.)
Þá vildi eg leiða athygli að sæ-
þörungunum.
í 20. árgangi Búnaðarritsins árið
1906 er fróðleg grein eftir Helga
Jónsson, grasafræðing: »Nokkcr orð
um notkun sæþörunga«, og enn-
fremur er í 24. árgangi Búnaðar-
ritsins, árið 1910, grein eftir Asgeir
sál. Torfason efnafræðing um efna-
greining á þörungum þeim, sem
hr. Helgi Jónsson skrifaði um. Eru
báðar þessar greinar mjög fróðleg-
ar og vildi eg benda almenningi á
að kynna sér þær. í grein sinni seg-
ir H. J., að gróðurinn við strendur
íslands sé »tiltölulega miklu fjölbreytt-
ari og þroskameiri en gróðurinn á
landi,< einkum séu sæþörungarnir
mjög blómlegir við suðvesturhluta
landsins. Varla getur það verið efa-
mál, að lán væri það, ef við fær-
um nú að nota okkur af þessum
þroskamikla sævargróðri, sem í sér
hefir falið mikið af þeim efnum,
sem gefa korninu gildi þess til mann-
eldis. Hér skal þó að eins drepið á
tvær af þessum sæjurtum, sem sé
sölin og pnrpura-himnuna, þótt fleiri
mætti nefna. ,
Sölin (Rhodymenia palmata) þekkja
sjálfsagt margir og fáir eru þeir vist,
sem eigi hafa heyrt þeirra getið að
einhverju góðu. Það yrði hér of-
langt mál að fara að taka upp alla
efnagreiningu Asgeirs sál. Torfason-
ar um sölin; en hér skal að eins
tekið upp niðurlagið, er segir: »Á
efnagreiningunni sést að söl eiga
fullkomlega skilið að þau hafa þótt
góð fæða. Köfnunarefnasamböndin
eru mikil og auðmelt. Að visu er
askan mikil, en sjálfsagt er hægt að
minka hana að mun með þvi, að
leggja sölin i ósalt vatn. Áð líkind-
um færi þá meiri hluti matarsalts-
ins (Na Cl) og talsvert af öðrum
söltum burtu.« En þetta er einnig
það, sem reynslan hefir kent mönn-
um fyrir löngu. Þannig segir í ferða-
bók E. Ó. og B. P., bls. 444, að á
Breiðafjarðareyjum séu sölin þvegin
upp úf ósöltu vatni áður en þau
séu þurkuð, því að með þessu móti
verkist þau betur og verði sætari.
En í Saurbænum segja þeir að þess
þurfi ekki með, því að þar rennur
ósalt vatn um fjöruna þar sem grös-
in vaxa. Svo segir ennfremur í um-
getinni ferðabók, bls. 483, að Barða-
strandasýslu séu sölin látin í báta
og þeir fyltir ósöltu vatni. Séu söl-
in látin liggja í vatninu í sólarhring,
en slðan breidd á jörðina til þurks.
Þegar búið var að þurka sölin voru
þau látin i tunnur eða önnur lík
ílát og geymd þannig. Eftir nokk-
urn tima sezt þá á sölin hvítleitt
og sæt dust, sem nefnt er hneita.
77//777 BÍÓ
mtt
prógram
i kvötdt
Kvenfélag Fríkirkjunnar
heldur fund
25. þessa mán.
á venjulegum stað og tíma.
Frá því i fornöld og öld eftir öld
hafa menn hér á landi neytt sölva
og jafnan hafa þau þótt góð og holl
fæða. Af oftnefndri ferðabók E. Ó.
og B. P. og fleiri öðrum ritum má
sjá, að sölva hefir verið neytt svo
að kalla daglega, að minsta kosti alt
fram að 19. öldinni, En úr því
virðist fara að draga úr notkun sölv-
anna til manneldis, og á síðustu
tímum mun hún hafa lagst niðnr,
að minsta kosti á flestum efnaðri
heimilum. Að vísu get eg ekki sagt
að eg sé þessu nákunnugur. En
eg get ekki leitt hjá mér að minn-
ast eins dæmis, sem eg þekki. Það
var fyrir mörgum árum að eg
var gestur á alkunnu rausnarheimili
í grend við Reykjavík. Við sátum
þar við morgunverð, og eins og lög
gera ráð fyrir var þar margbrotinn
og góður matur fram borinn. En
á borðum var líka meðal annars
diskur fullur af velverkuðum, hvítum
sölvum. Lagði einkennilegan ilm af
þeim. Það var eitthvað farið að tala
um sölin, og sagði hin elskuverða
húsmóðir þá, að þar í húsinu væru
söl jborðuð jafnaðarlega; heimilis-
fólkinu þætti þau sælgæti og bætti
hún brosandi við: »Mér virðist það
annars vera skortur á réttu uppeldi
að kunna ekki að borða söl«. Svona
leit hún nú á sölin og heimafólk
hennar sjálfsagt líka. Víst væri það
enginn skaði, ef fleiri — húsmæður
og aðrir — vildu Hta eíns á þetta
og hún, eigi síst á þessum timum.
Sölin munu venjulega hafa verið
borðuð hér á landi hrá eða ósoðin -
með harðfiski og smjöri. Þar á móti
virðast þau sjaldan hafa verið borðuð
soðin, og kemur það ef til vill af
því að soðin söl þykja vera nokkuð
væmin. Það þarf að krydda þau.
En um krydd hefir oft verið lítið
hér á landi.
I öðrum löndum eru sölin brúkuð
ýmist hrá eða soðin. í hinni fróð-
legu ritgerð sinni: »Um manneldi«,
prentaðri 1868, segir Jón landlæknir
Hjaltalin, að sölin hafi á Færeyjum