Morgunblaðið - 12.08.1917, Blaðsíða 3

Morgunblaðið - 12.08.1917, Blaðsíða 3
12. áeiist 278 tbl. MORGUNBLAÐIÐ 3 10,000.000 , stangiraf Sunlight sápu eru seldar í hverri viku, og er þa5 hin besta sönuun fyrir þvi, aö Sunlight sápa hefir alla þá kosti til aö bera, sem henni eru eignaöir, og aö hún svarar til þelrra eptir- væntinga, sem menn hafa gjört sjer um ágæti hennar 1585 . Fáninn. Þingsályktunartiliaga um siglinga- fánann var til einnar umræðu þ. 7. þ. m. Framsögumaður sjálfstæðis- nefndar, Bjarni frá Vogi, mælti á þessa leið: »Eg þarf eigi að leiða rök að því hér, að ísland eigi fullan rétt á því, að hafa sinn eiginn farfána jafngild- an farfánum annara ríkja og rétt til þess, að sigla undir honum hvar sem er um höf heimsins. Eg þarf eigi að leiða rök að þessu fyrir þá sök, að hér er enginn innan vébanda þingsins, er eigi sé fullkomlega sann- færður um það áður. Eg þarf eigi heldur að leiða rök að því, að réttmætur sé brennandi áhugi á því, að fá hann þegar, því að eg veit að hér er enginn sá, að hann hafi eigi áður fullráðið við sig að veita þessu máli fast fylgi. Mér er engin þörf að telja rök tii þess, að nauðsyn sé á fslenzkum farfána, því að hún hefir ætíð verið tík. En nú er lífsnauðsyn að fram gangi málið. Ber það einkum til nú, að alt er á hverfanda hveli á þessum ófriðartímum og veit engi, hvenær oss verður meinað að sigla undir þeim fána, sem vér höfum hingað til haft með samþykki annars ríkis, þess er fánann á, né heldur veit nokkur hvenær tekið getur fyrir alla aðflutninga af þeirri ástæðu. Nú er svo langt að ná til kon- ungs, að eigi yrði bætt úr í svip, ef þetta bæri að höndum, og er því eigi seinna að vænna að bera fram þessa alþjóðarkröfu svo að vér náum fullum létti vorum hér um. Fullveldisnefndin hefir borið fána- málið fram með þessum hætti sakir þess, að hún hafði ástæðu til að vænta greiðari framkvæmda með því. Hinsvegar var henni það ljóst, að pinqvilji er jcijngildur við þessum hætti sem öðrum. Styrkleik hans ber eigi að meta eftir því, með hverjum hættt hann kemur í ljós, heldur eftir því atkvæðamagni sem styður málið og atfylgi þings og sijórnar. Sá ótti hefir komið fram, að Al- þingi léti málið úr höndum sér með þessari tillögu. En hann er þó œeð öllu ástæðulaus við það niðurlag, sem er á tillögunni. Því aðeins heimilar þingið þessa meðferð, að það telur sig bært um að veita þá heimild. Hér er því eigi játning um hið gagnstæða. Og aðferðin, sem er heimiluð, er flutningur á málinu frá löggjafarvaldinu til úr- skurðarvaldsins. Hvorttveggja er ís- lenzkt og hlýtur þinginu því að vera jafnheimiit að flytja málið aftur frá úrskurðarvaldinu til löggjafarvaldsins, þótt svo ólíklega færi, að til þyrfti að taka. Alþingi treystir þvf, að sljórnin leggi alla alúð við þetta mál og geri sitt ítrasta til að fram gangi. Veit eg með vissu að hún hefir þar að baki fult og óskift fylgi þingsins og þingmenn standa þar allir sem einn maður. En þingmenn hafa að bak- hjalli alla kjósendur landsins, er standa svo fast að þessari einróma alþjóðarkröfu, að þeir munu nú eigi skiljast við málið, fyr en það er leitt ttl farsællegra lykta. Eg vænti þess, að menn sanni mál mitt með samhljóða atkvæðum um tillöguna og samþykki hana í fullu trausti þess, að konungur gefi nú þegar út á ábyrgð forsætisráð- herra vors og með undirskrift hans úrskurð sinn um að gera íslenzka fánann fullkominn farfána í samræmi við tillöguna og einróma viljayfir- lýsing þings og þjóðar.« Forsætisráðherra: Ráðuneytið veit hve mikils vert málið er og mun því leggja alla sina krafta fram til að koma málinu fram, og það svo fljótt sem verða má. Var síðan gengið til atkvæða, og sögðu allir já að viðhöfðu nafna- kalli. Ráðherrarnir greiddu ekki atkvæði. Útflutningsbann Bandarlkjanna. »Vér meigum eigi ganga á rétt hlutieysingja. < »New York Americanc segir svo í ritstjórnargrein hinn u. júlí: Stjórn vor ætlar nú að leggja bann við vöruflutningi til Hollands, Sviss, Danmerkur, Svíþjóðar og Noregs til þess að koma þessum hlutlausu þjóð- um í svelti og knýja þær á þann hátt til þess að hjálpa til að fullkomna hafnbannið á Þýzkalandi. Það eru nú eigi nema fáir mán- uðir síðan að Mr. Lansing mótmælti að undirlagi Wilsons sliku hafnbanni á hlutlausum þjóðum og Þýzkalandi, vegna þess að það kæmi í bág við alþjóðalög og væri því »óréttlætt og óverjandi«. Þetta eru nákvæmlega þau orð, sem Mr. Lansing viðhafði í hinum opinbern mótmælum gegn hafnbanni því er Bretar höfðu lagt á Þýzka- land og hin hlutlausu Niðurlönd og Norðurlönd. Það er óskiljanlegt fyrst hafnbann lagt á hlutlausar þjóðir var óréttlátt og óverjandi árin 1915 og 1916, hvernig það verður réttlátt árið 1917. Réttur hlutleysingja til þess að eiga skifti við ófriðarþjóðir, er löghelgað- ur. Hann er ótvírætt löghelgaður í Parisarsamþyktinni, í Haagsamþykt- unum og í Lundúnasamþyktinni. Honum hefir hvað eftir annað ver- ið haldið fram af stjórn vorri og enska stjórnin hélt honum skörulega fram í stríðinu milli Rússa og Japana. Þá hafði Landsdowne Iávarður í hót- unum um það við Rússastjórn, að Bretar mundu segja henni stríð á hendur, ef herskip Rússa skiftu sér nokkuð af brezkum kaupförum, sem fluttu matvæli og hergögn til Japans. Rétti hlutleysingja til þess að eiga frjáls viðskifti við hernaðarþjóðir hefir ætíð verið haldið fram af Bandarikj- unum. Til varnar þeim rétti höfð- um vér í hótunum um ófrið við Frakka árið 1796 og hófum ófrið við Breta árið 1812. Frá því á dögum Washingtons for- seta og fram að þessum tíma, hefir engin Bandarikjastjórn efast um þenn- an rétt. Og siðan Norðurálfustyrj- öldin hófst og þangað til vér geng- um sjálfviljugir í ófriðinn, hefir stjórn vor haldið fram þessum sama rétti. í samræmi við þessa stefnu höfum vér svo í rúm tvö ár birgt banda- menn að öllum nauðsynjum, mat- vælum, skotfærum, fallbyssum og flugvélum. Og þegar Miðveldin kvörtuðu undan þessu, sögðuœ vér að vér værum fúsir til þess að selja þeim allar samskonar vörur, ef þau vildu sækja þær á markað vorn. En nú virðist svo sem vér ætlum að ganga i lið með Bretum í því að neita hlutleysingjum um þann rétt, er vér sjálfir þóttumst hafa meðan vér vorum hlutlausir og verzluðum óhikað við ófriðarþjóðir. Þetta virðist oss í alla staði slæm stefna. Hún fer alveg í bág við stefnu þá, er vér höfum haldið fram í þessi 140 ár sem vér höfum verið sjálfstæð þjóð. Og með þvi að taka upp þessa stefnu, sem vér höfum Dýr sparnaður. Þrátt fyrir dýrtið og ýmsa örðug- leika, hugsa þó menn fyrirkomandi tíma, enda mun ekki af veita. Fram- farahugsjónir dugandi manna vinna hugi þeirra, sem hafa ráð á veltufé landsins, svo að lán eru veitt og ýms fyrirtæki styrkt af opinberu fé, sem álitið er að gagnleg og arðber- andi séu, annað hvort til lands eða sjávar. Hér á Suðurlandsundirlendinu, (Arnessýslu og Rangárvallasýslu) er nú talað um og unnið að sumum þeim mannvirkjum, sem stærst eru og húist er við að komist i framkvæmd á næstu árum. Nú i undanfarin ár hefir verið unnið að mælingum, sem lotið hafa að: vega- og járnbrauta- lagningu, áveitu yfir Skeið og Flóa og loks eru þær miklu fossa og afl- stöðvamælingar, sem sagt er að Norð- menn láti framkvæma hér, og senni- lega stefna að ákveðnu marki. Alt þetta er rætt um, og er það gott og blessað að reynt sé að auka framleiðsluna í landinu og bæta sam- göngurnar. Gott er lika, að sem flestir festi sér í huga, að enn þá njótum vér ekki nema litils af öll- um þeim gæðum, sem landið getur oss i té látið. Mér detta i hug orð, sem gæt- inn og reyndur bóndi í Rangárvalla- sýslu, sagði við mig fyrir nokkrum árum, og sagðist vilja gera að »motto« sínu, bæði i sveitamálum og lands- málum, en þau voru þessi: »að láta ekkert, en .fá sem mest«. Svo þarf það að vera með alla kosti landsins; það þarf að nota kosti þess og gæði — en láta ekkert af þeim, hvorki til útlendra manna eða félaga; ekki heldur i eyðileggingu þá, sem hér er landlæg og rótföst af gömlu aðgerða- leysi og blindum vana. Framfaramennirnir þurfa að hafa hugföst gömlu orðin: »ekki er minni vandi að gæta fengis fjár en afla þess« — en oft gleymist umhirða og viðhald á hlutum. Állir ættu þó að vita að ekki er nóg að vinna verk og láta það svo afskiftalaust. Náttúruöflin gera bæði að skemma og bæta, eftir því þarf að líta og beina áhrifum þeirra í rétta átt. I byrjun eru flestar skemdir litlar — en geta orðið lítt bætanlegar, ef ekki er viðgert í tlma. Þegar um ræktun og aukna fram- leiðslu er að ræða í þessum tveim sýslum, þá verður að taka til athug- unar þær skemdir, sem vofa yfir þessum héruðum, bæði af vatnagangi og sandfoki. Stórkostlegri eru skemdirnar í Rangárvallasýslu. I Landmannahreppi U beirri sýslu er t. d. 20 býli ann- aðhvort alveg I auðn, eða bæir hafa verið fluttir af sandfoki. Auk þess margar fleiri jarðir í mikilli hættu. Likt má segja um Rangárvelli ofan verða. Það er ömurleg og ieiðinleg sjón að sjá þessi uppblásnu svæði og gamlar rústir af merkum stór- býlum og skinin og hálffúin manna- bein úr uppblásnum grafreitum. Það er þreytandi fyrir þá, sem þar búa, að sjá á hverju ári takast skák af graslendisblettunum sem eru i kring um bæina þeirra og sjá sandkafið koma nær og nær bústöðum þeirra. Skemdirnar eru svo stórkostlegar víða i Rangárvallasýslu, að margir halda að ekkert sé hægt að ráða við þær. Einn bóndinn á Rangárvöllum sagði við mig um daginn, að hann áliti þýðingarlaust að reyna að gera nokkuð til varnar sandfokinu þar, því að það mundi enginn mannleg- ur máttur megna að sporna við þeim ósköpum, sem þar gengju á f

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.