Morgunblaðið - 11.09.1917, Blaðsíða 3

mfihC W f« H!. A f) {h
3
Atvinna við siglingar.
Mér varð litið á þauu kafia far-
mannaiaganna, er ber ofanritaða yfir-
skrift og gat eg þá ekki orða bundist.
Þó að finna mætti ýmislegt þar i,
sem betur mætti öðruvísi vera, er
það þó sérstaklega eiít ákvæði, sem
mér finst alveg óþolandi og til stór-
tjóns fyrir siglingar okkar framvegis.
— Það er ákvæðið urn ógildingu
skírteiria íslenzkra skipstjórnarmanna,
er þeir hafa aflað sér i útlöndum
við atvinnu á islenzkum skipum, þar
með einnig talin skirteini frá Dan-
mörku. Lög þessi öðlast gildi i.
janiiar 1918.
Hvað vakað hefir fyrir löggjöfinni,
þegar þessi ákvæði voru sett, er
mér alveg óskiljanlegt. Hitt, hvaða
afleiðingar þau hljóta að hafa, sýnist
mér miklu ljósara.
Það er í fyrsta lagi alveg ástæðu-
laust, að setja þannig löguð lög á
meðan að auðsjáanleg vandræði eru
með að fá innlenda menn með inn-
lendum skirteiuum á þau fáu skip,
sem nú þegar eru komin, sökum
þess að þeir eru ekki til, og hefir
því orðið að fá útlenda menn með
útlendum skírteinum til að stjórna
sumum þeirra, og sýnir í að bezt,
hvoru megin þörfin er.
Nú er þetta þannig að eins i svip,
en alveg mun það rétt áætlað, að
skipin munu fjölga óðara en hægt
væri að fjölga skipstjórnarmönnum
á sama tíma, vegna þess, að bæði
þkif fleiri menn en skip, og því
fleiri þess stærri sem þau eru, og í
öðru lagi það, að mennirnir þurfa
ákveðinn tima til fullkomnunar, en
skipin fjölga alveg óákveðið — og
máske koma mörg í einu.
Hver verður nú afleiðingin af
svona litt fyrirhugaðri lagaskipun ?
Hún verður auðvitað sú, að minsta
kosti í íyrstu — eintómar undan-
þágur frá lögunum, og verður þá
eðlilega að fara bæði uppfyrir og
niðurfyrir það er lögin tilætlast. Eg
meina með því, að bæði verði inn
lendum og útlendum mönnum með
t. d. dönsk skírteini, (en þau skil-
yrði sem þau krefja eru talsvert
meiri en ennþá er hjá okkur), og
aftur innlendum mönnum með minni
innlendum skírteinum, leyft að
gegna þeim störfum við siglingar á
islenzkum skipum, sem samkvæmt
lögunum eru eingöngu ætluð mönn-
um með meira innlendu skíiteini.
Þetta er nú að eins eih hlið máls-
ins og sýnist hún benda á, að ekki
hafi bráða nauðsyn borið til þess að
stía svo fljótt milli þessara landa
skírteina (d:, danskra og íslenzkra).
Þau virtnst vera á sínum stað,
þegar fengin væri næg reynsla fyrir
þvi að nógu margir eða fleiri hæfir
menn til nefndra starfa væru til, en
skipastóll okkar gæti notað, að þá
setja einhverjar skorður við þvi að
mönnum með innlendum skirteinum
ekki verði bolað frá, eöa jafnvel al-
gerlega hefðu aðgangsrétt fram yfir
menn með útlendum skirteinum.
Reyndar finst mér mjög mikill
vafi leika á þvi, hvort hægt sé með
lögum að neita mönnum með dönsk-
um skipstjóiaskirteinum að hafa skip-
stjórn á hendi á íslenzkum skipum,
svo lengi sem ísland er i rikissam-
bandi við Danmöiku og bæði lönd-
in nota hinn sama verzlunarfána, því
með skirteinum þessum veitist eig-
endunuaa iéttur til að nota þau á
skip, er sigla undir dönskum fána,
án tillits til þess, i hvoru landinu
skipið > á heima. Þelta væri nógn
fróðlegt að fá uppiýsingar um. —
Mér skilst það á einn veg, nefni-
lega samkvæmt orðaiagi þess. Hér
var þó eitt atriði, þó það beinlínis
ekki væri það sem vakti fyrir mér,
þegar eg mintist á afleiðingarnar, þá
er það þó atriði, sem sjálfsagt gæti
orðið deilt um.
En það var sérstaklega viðvíkj-
andi framtíðaisiglingum okkar að
mér finst þessi lög hafa búið okkur
íslenzkum sjómönnum of nærskor-
inn stakk (mér lá við að að segja:
sett okkur hnífinn á barkann), þvi
það liggur hverjum heilbrigðum
manui í augum uppi, sem þekkingu
hefir á þessu máli, að þau hljóta að
gera það. Vil eg nú stuttlega benda
á það helzta þvi að lútaudi.
Eins og maVgir munu vita, hafa
þeir fáu sjómenn (0: farmenn) sem
við eigum, aflað sér þekkingar á sigl-
ingum, bæði veiklegrar og bóklegr-
ar, í útlöndum. Þeúrar verklegu á
ýrasra landa skipum, en hinnar bók-
legu aðallega í Danmörku. Þetta
varð svo að vera, hvað hina verk-
legu þekkingu snertir, þar sem lögin
hér, jafnvel fyrir löngu, hafa ákveðið
að menn, sem öðlast vildu þessi eða
hin skipstjórnarskhteini innlend,
skuli hafa siglt svo og svo lengi á
verzlunarskipum landa á milli. Allir
vita að við höfum ekki. átt nein
veizlunarskip, sem verið hafa í för-
um landa á milli, svo auðvitað urðu
hérlendir menn að afla sér siglingar-
þekkingar í útlöndum og á útlend-
um skipuro, til þess að uppfylla
kröfur iaganna.
Hingað til hefir það þá verið
þannig, að íslenzkir sjómenn hafa
aflað sér þekkingar viðsvegar um
heiminn, enn aðallega i Danmörku
og hefir það verið viðurkent hér
sem fullnægjandi til að stunda sigl-
ingar á íslenzkum skipum. Nú á
einmitt að breyta þessu, eins og áður
er áminst, og setja skorður við þvi
að nokkur maður með útlendu (c:
dönsku) skýrteini, fái að nota það
hér við siglingar. En hvað leiðir
nú af þessu enn á ný? íú, það er
fljótsagt. Mennirnir skiftast i tvo
flokkí', þannig, að þeir sem í sigl-
ingum eru i útlöndum, munu eins
og að undanförnu, taka próf þar, en
þeir sem eru hér við heimasiglingar,
munu cð líkindum flestir taka próf
hér; við það eru flokkarnir orðnir
tveir með tvennskonar réttindum,
en sigla þó undir hinum sama fána.
Þetta sem vakir fyrir islenzkum
mönnum, sem á danska sjómanna-
skóla ganga, er, að hið islenzka sjó-
mannapróf og islenzk skipstjóraskýr-
teini, eins og þau nú eru úr garði
gerð, gefa þeim ekki rétt til að vera
skipstjórar á dönsku u skipum, af
þeirri ástitðu, eins og áðui er áminst,
að hið íslenzka skýrteini geiir væg-
ari kröfur en það drnska. En úr
tvetinu vöadu að ráða, þá velja menn
þó heldur hið fyrra, s kum þess að
það hefir verið meiii lærdómur og
sérstaklega vegna þcss að þeir eiga
hægra með að nota lærdóm sinn
þar sem um fleiri skip er að ræða,
heldur en hér heirna.
Væri prófið hér við stýrimanna-
skólann alveg jafnt þvi danska — og
eg get ekki séð af hvaða ástæðum
það er ekki haft svo og aðrar
kröfur viðvíkjandi sigliogatíma eins,
þá væri enginn efi á þvi, að menn
með skýrteinum héðan hefðu jafnan
aðgang mönnum með dönsk skýr-
teini, á dönskam skipum.
Það er þenna hnút sem þarf eð
leysa, áður en farið er að setja þessi
einskorðunarlög. Yrði hann leystur
er enginn vafi á þvi, að íslenzkir
sjómenn mundu mikið fiemur kjósa
að koma heim til að læra, ef þeir
vissa að þeir hefðu hin. sömu rétt-
indi á hvoru landinu sem væri, eins
og ef þeir hefðu lært ytra. Þessi
aðferð findist mér ánægjulegri og
affarasælli fyrir okkar islenzku sjó-
mannastétt heldur en hin, ef það
er tilgangur laganna, að neyða menn
til þess að læra hér heima og verða
aðnjótandi þeirrar þekkingar sem
að eins veitir þeim rétt til siglinga
á hérlendum skipum.
Með núverandi fyrirkomulagi tel
eg vist að við missum marga af
okkar góðu, ungu sjómönnum út úr
landinu, því þeim ægir í augum að
einbinda sig við okkar litla flota og
geta aldrei haft tækifæri á að kynna
sér siglingaaðferðir á öðrum skipum,
því þau skip er vér enn eigum, eru
af þeirri gerð og bundin við þær
vissu ferðir, að erfitt verður að fá
fjölbreytta þekkingu á siglingum,
enda vantar okkur alveg seglskip
sem verzlunarskip, og er það stór
vöntun fyrir framþróun siglinga-
þekkingunnar.
Að endingu vil eg þá benda á,
að mér finst bera brýn nauðsyn til
þess að breyta sem fyrst þeim ákvæð-
um, sem hindra íslenzka sjómenn,
er afla sér skýrteina hé*-, i því að
hafa jafnrétti við þá, er afla sér
samskonar skýrteina í Danmörku,
þannig að samvinna i sigliugum geti
haldist á. Að minsta kosti ætti
þetta að vera svo á meðan bæði
löndin hafa sameiginlegan verzlunar-
fána, og þó svo færi að breyting
yrði á þvi, get eg ekki séð annað
en að ávalt yrði okkar sjómannastétt
til mikils gagns.
Með þessu móti væri að mestu
loku fyrir það skotið, að íslenzkir
sjómenn leituðu erlendra skóla, en
ekki ómögulegt að hingað slæddust
titlendingar á skólann, ef þeir væru
hér í förum á einhverju skipi af
okkar stóra framtiðar siglingaflota.
P. t. Reykjavik 6. sept. 1917.
Olajur Siqurðsson.
Til unga fóiksins
á Islandi.
Eg hefi nokkrum sinnum í sumar
skrifað hvatningarorð viðvíkjandigarð-
rækt og sé að þau orð — hvort sem
það er af mínum völdum eða ann-
ara — hafa þó borið ofurlítinn ár-
angur. Bæði hér og annarsstaðar
hefir fólk lagt meiri rækt við garð-
ræktina i sumar en undanfarin ár.
Getur verið að þeir sem bezt sjár
hafi séð að þess þurfti með, en þó
held eg — án þess að eg ætli að
hrósa mér — að skrif mín, þó ekki
hafi verið löng, eigi ekki lítinn þátt
i að hafa hvatt menn til þess að
framleiða sem mestan jarðarávöxt,.
enda fæ eg ekki séð að það sé unnið
fyrir gig að hafa þó hvatt mennr
því eins og nú er ástatt i heiminum
er hver og einn bezt staddur, sem
getur eitthvað framleitt, þó aldiei sé
nema handa sjálfum sér. Það er
gott að treysta á aðra, en skylda
hvers eins er þó og á að vera að
treysta á sjálfan sig.
Hvatning um framleiðslu hefirkom-
ið fram hjá stjórn vorri, sem þar
með hefir gengið á undan með góðu
eftiidæmi. Eg sný mér nú sem oft-
ar til unga fólksins, því framtíðin
byggist á þvi.
Sumarið er nú svo langt liðið að
menn geta alls ekki búist við
neinni verulegri ræktuppskeru í sum-
ar af þvi, sem ekki var unnið að og
sáð í vor. En sumar kemur eftir
þetta sumar. Þá vil eg biðja æsku-
lýðinn að snúa sér að garðræktinni,
hugsa minna um kaffihúsin þó þau
séu góð i og með. Þótt áliðið sé, þá
er þvi þó svo varið, minsta kosti
hér sunnanlands, að vel kljúfandi er
að uudiibúa garða og hafa þá til í vor.
Ungu stúlkurnar finst mér ættu
líka að leggja sinn skerf i að prýkka
margan reitinn, að minsta kosti það
sem viðvikur allri blómarækt, enda
á eg við að stúlkur vinni líka að
garðrækt, alveg eins og karlmenn.
Blómarækt ætti að vera áhugamál
og yndi islenzkri kvenna. Sjálfar
eru þær kjarni mannlífsins, eða svo
ætti það að vera. Líf blómanna er
að mörgu leyti líkt og lif meyjanna,
enda hafa mörg skáld likt þeim við
blóm, sérstaklega fegurð þeirra, blíðu
og viökvæmni.
Þú ert sem blómið blda,
svo blíð o° hrein 0% skar,
segir þýzka skáldið H. Heine um
unga, fallega stúlku. Vangar þeirra
eru eins og rósir, ennið eins og lilja,
en augun eins og gleym-mér-ei — á
skáldamáli. Á nú ekki vel við að
ungu stúlkurnar taki blómarækt ís-
lands að sér, telji það ekki eftir sér
að prýða lautir og flatir fögrum blóm-
reitum, jafnframt þvi sem ungu pilt-
arnir skrýða landið laufviði milli fjalls
og fjöru? Þá hefir hvor helmingur
þjóðarinnar sér samboðið verk að
vinna til gagns og prýðis fyrir ætt-
jörð sina — sér sjálfum til gagns og
ánægju.
Guðný Ottesen.
)