Morgunblaðið - 31.05.1918, Blaðsíða 1

Föstndaí
31
maí 1913
ORfiUNBLASIÐ
5. argangr
203
tðlubiað
Ritstjorsiarsím! nr. 5<-
Kitstjón: Vilhjilmnr Finsen
ísafoldarprentsmiSja
Afgreiðslusími nr. 500
I. 0. 0 F. 1005319.
Clsmla Bió
Tökubarnið
Od rógborni presturinn
Fallegur 02 áhrifaniikilt f-jónl.
i 4 páttum.
Ef þér viljið sji verulega. góða
kvikmynd, sem sýnir yður mjög
viðbu’ðaríkan, undarlegan og
spetinandi æfiferil, þá sjáið þetta
sem þér hljótið að horfa hug-
fangnir á frá upphafi til enda.
:rl simfregnir
(frá fréttaritara Morgunbl.)
Khöfn 29. raaí.
I opinberum tilkynningum frá
London og Paris frá því á há-
degi á þriðjudag, viðurkenna
bandamenn öll aðalatriði í skýrslu
Þjóðverja, sem símuð voru í gær.
Frá Berlín er símað í nótt, að
Þjóðverjar haldi áfram sókninni
yfir Aisne með stöðugum áhlaup-
um og að þeir hafi sótt meira
fram á sömu slóðum og í gær.
Barist er milli Soissons og Rheims
og hafa Þjóðverjar komist yfir
Vesle-ána báðumegin við Fis-
mes.
Khöfn 29. maí.
Frá París er íilkynt á þriðju-
dagskvöld að framsókn hcrarma
Þjóðverja haíi verið hnekt.
Þjóðverjar hafa farið yfir Vesle.
Bandaríkjamenn hafa sótt fram
hjá Contigny.
Bretar tilkynna á þriðjudags-
kvöld að bandamenn haldi stöðv-
sínum.
Það er álitið að Þjóðverjar
hafi meira lið heldur en banda-
menn.
Frá Berlín er símað, að það
sem blöð • hlutlausra þjóða hafi
sagt um samninga milliÞjóðverja
og Finna, sé uppspuni einn.

ilaí á Nýja-Landi
Bifreiðar verða hér eftir ávalt til leigu fyrir sanngjarna borgun, á
Nýji-Landi. Síml 367»
Spvrjist íyrir um taxta hjá okkur áður en þér pantið bíl annarstaðar.
Virðingarfylst.
Magnús Skaftféld. Hafliði Hjartarson. Magnús Bjarnason
Liugavegi 50. Bókhlöðustig 10. Bókblöðustíg 10.
Sími heima 695. Sími heima 485. Sími heima 485.
lslandsmál
í erSendum blöðum.
VIII.
Hvað vilja íslendingar?
»Kristeligt Dagblad* ritar langa
grein um íslandsmál hinn 15. maí
og slíulum vér hér taka dálítinn
kafla úr henni:
— — Hvað er það þá, sem ís-
Lndingar vilja? Skilnað við Dani?
Ríkissjálfstæði? Að vera óháðir i
menningar tillili? Hafa engin ^kifti
við Dani?
Vér trúum því ekki almennilega —
að minsta kosti trúum vér þvi eigi,
sé þetta rétt, að íslendingar hafi þá
hugsað um hvað það er, sem þeir
sækjast eftir.
Vérskulum nú virða fyrir osshvern-
ig íslendingar væru staddir ef þeir
ættu algerlega með sjálfa sig.
Þjóðin er rúmlega 85.000 manna
og tnenning hennar hvilir nær öli
á þeirri mentun, ssm hún hefir sótt
til Danmerkur. Hún talar það tungu-
mál, er engin önnnr þjóð skilur,
og jafnvel skólagengnir Færeyingar
geta eigi lesið islenzku nema með
hinni mestu fyrirhöfn.
Hér i Kaupmannahöfn er miðstöð
menningar íslendinga. Þeir stunda
nám hér, verða prófessorar, verzlun-
armenn og iðnaðarmenn hér og til
þess að fá lesendur að bókum sin-
um og áborfendur að leikritum sín-
um, verða isienzkir rithöfundar að
rita á dönsku.
Vér skulum hér bæta þvi við, að
vér Danir berum hina mestu virð-
ingu fyrir störfum islenzkra rithöf-
unda og þeim skerf, er íslenzkir pró-
fessorar hafa lagt til andlegra fram-
fara vorra og visindalegra rannsókna.
En þegar um það er að ræða, hvor-
ir geti fremur komist af án annara,
þá er eigi vandasamt að svara því.
Þess vegna trúum vér því eigi al-
mennilega að íslendingum sé alvara
með það að skilja við Dani. Vér
álitum að íslendingar qeti ekki verið
sjálfum sér nóqir og vér efumst
mjög um að þeir séu svo ssjálf-
stæðir« að þeir geti ekki séð það.
Að minsta kosti getur islenzkur skáld-
skapur eigi þrifist á íslandi og svo
virðist það ekki alveg »fair«, ef hir.-
ir stóru ísleuzku spámenn yrðu fram-
vegis að lifa á dönskum styrk og
danskri alþýðu, þá er þeir hafa snú-
ið við oss bakinu algerlega.
En vér skulum kannast við það,
að vér séum kærulaus þjóð. Vér
höfum sem sé vanrækt eitt: að iáta
íslendinga 'nafa eitthvað að gera.
Það er enginn efi á þvi, að mikl-
ir fjársjóðir eru fóignir í islenzkri
jörð, eða öllu heldur við strendur
íslands og fjöllum þess. Það eru
margir Llendingar sem sjá þetta og
ætla að sjálfstæði — í einhverri
mynd — muai verða lyftistöng fram-
fara á eynni. En slikt sjálfstæði skap-
ar eigi ?fl þeirra hluta sem gera
skal: Peninga. Þessu rfli hefðu Dan-
ir átt að veita inn i landið, svo að
íslendingar hefðu haft nó% að qera.
Það er hættulegt — og óholt —
að vera iðjulaus. Iðjulausir menn
reka sig á marga meinbugi og miklu
fleiri heldor en þeir. sem hsfa nóg
að starfa.
Og svo kemur hin almenna þrá
til þess að tala, að halda ræður og
þessir ræðumenn fá þeim mun fleiri
áhevrendur sem fleiri eru atvinnu-
lausir. Og þá fer óánægjan fyrst að
aukast. Því að þá ná þjóðmálaskúm-
arnir sér niðri. Og þá fjúka tíðum
orð eins og »kúgun«, »frelsi« og
»sjálfstæði«.
En látum oss eigi koma til hugar
að Danir »kúgi« íslana. Það væri
brosleg ímyndun. Og vér skulum
þess vegna segja við þi sem koma
og heimta af oss sjálfstæði ogfrelsi:
»Eruð þið nú vissir um það að
þið hafið íbugað málið vel? Væri
það ekki betra að við kæmum okk-
ur saman um það, að þið færuð að
gera eitthvað og að við semdum um
það hvernig við getum hjálpið ykk-
ur til þess að byrja?«
Getuleysi Dana.
Út af þeim ummælum »SociaI-
Demokraten* að Danir gætu eigA
.Nýja Biö<
Ást þjöfsins
Ljóœaudi fallegur sjónleikur í
3 þáttum, leikinn af afburða-
góðutn leikendum.
Skemtileg —
hrífandi —
vel leikin.
Það eru nóg meðmæli með
þessari mynd, því að þau eru
sönn.
Til Vífilsstaða fer bifreið fyrst um
sinn hvern þriðju-, fimtu- og sunnu-
dag kl. it frá Breiðabliki. Farseðlar
verða að kaupast þar.
(Aukaferðir vanalega kl. 2).
./•7J v,.
St. Einarsson. Gr. Sigurðsson.
Simi 127. Sími 581.
.U.M
V a 1 u r. Æfing i kvöld kl.
8Ví hverju sem viðrar. Fjöl-
mennið ve!. — Stundvísir.
beitt íslendindinga valdi, risa þau
upp blöðin »Köbenhavn« og »Vort
Land« með miklum bæxlagangi.
»Köbenhavn« segir:
— Þessi »rökfærsla«, (fyrir því að
Danir geti eigi beitt valdi), sem gæti
haft hættulegar afleiðingar og Borg-
bjerg rekur þess vegna með þeirri
nákvæmni, sem væri flóðhest sam-
boðin, mun áreiðanlega verða metin
að verðleikum á íslandil ,
Vér vitum eigi hver sú alvarlega
hætta er, sem Borgbjerg á við. En
vér munum enn hverjir það voru,
sem gættu «rikiseiningarinnar« með
þvi að selja höfnina á St. Thomas.
Það var kænskubragð, sem varð
þungt á metunum og íslendingar
tóku eftir 1 Og fyrst það eru nú
peir, sem Danmörk á i höggi við,
þá vonum vér fastiega að aðrir eins
rikisverðir og hr. Borgbjerg verði
•kefltðir sem fyrst.-------
»Vort Land« talar fyrst langt mál
um það, að Borgbjerg gangi altaf
eriuda Þjóðverja og ems í þessu
máli. Og svo minnist það á van-
mátt Dana og segir:
— Vér erum fullvissir um það,
að danska þjóðin mun aldrei gefa
samþykki sitt til þess, að íslending-
ar verði beittir valdi. Hr. Borgbjerg
veit það eins vel og hver annar að
vér qœtum beitt þá valdi ef vér vild-
um. Það er aðeins ef eitthvert
Kaupirc'u góðan hlut
pá. mundu hvar þú tekst hann.
Smurningsolía: Cylinder- & Lager- og 0xulfeiti
eru áreiðanlega ódýrastar og beztar hjá Blguvjóul
Hafnarstræti 18
-Simi 137.