Morgunblaðið - 21.07.1918, Blaðsíða 2

2 MORGUNBLAÐIÐ
Bjargráðastörf.
Aður en þingi lauk, gaf bjargráða-
nefnd neðri deildar svolátandi skýrslu
um störf sín:
1. Nefndin hélt fyrsta fund sinn
20. apríl og ákvað að fara þess á
á leit við stjórnarráðið, að fá skýrsl-
ur
a. um aðgerðir viðvikjandi almennri
hallærishjálp, svo sem um lán
til sveitarfélaga og hallæris-
vinnu;
b. um úthlutun kola með niður-
settu verði;
c. um móvinslu frá Þorkeli Clem-
entz;
d. um brúnkolavinslu í Sviþjóð.
Nefndin fékk þessar skýrslur og
kynti sér þær eftir föngum og studd
ist að sumu leyti við þær við ákvarðan-
ir, er hún framkvæmdi siðar.
2. Erindi hafði nefndin tii með-
ferðar frá sýslumanni Strandasýslu
um kolanám í Gunnarstaðagróf. Var
lesið upp erindi frá landsverkfræð-
ingnum út af þessu erindi og skýrsla
frá N. P. Kirk um brúnkolanámur á
Skáni í Sviþjóð.
Eftir að nefndin hafði íhugað kola-
málið yfir höfuð, svo og mótekju-
málið, sbr. siðar, komst hún að þeirri
niðurstöðu, að mótekja muudi borga
sig betur og reynast víðast hvar
betra bjargráð við eldsneytisskorti
heldur en kolanám. Þess vegna
væri enn minni ástæða til að láta
landssjóð leggja út í ný kolanámu-
fyrirtæki.
3. Þá barst nefndinni frumvarp
stjórnarinnar um almenna dýitíðar-
hjálp. Eftir að nefndin hafði átt viðtal
við fjármálaráðherrann á fundi, ákvað
hún að gera allmiklar breytingar á
frumvarpinu, og hafa þær legið fyrir
háttv. neðri deild, bæði breytingar,
er þá voru bornar fram af nefnd-
inni, og siðari breytingar.
4. Þá spurðist nefndin fyrir um
það í bréfi, dags. 29. apríl, til stjórn-
arráðsins, hverjar horfur væru á því,
að landsstjórnin gæti fengið nauð-
synleg lán til þeirra bjargráðafram-
kvæmda á þessu og komandi ári, að
því leyti, sem væntanlegar tekjur
landssjóðs ekki hrökkva til, og mið-
að við ekki einungis þau lög og
ákvarðanir, sem nú eru í gildi, held-
ur og væntanlegar ráðstafanir Al-
þingis nú.
Nefudinni hefir ekki borist neitt
beint svar upp á þessa fyrirspurn,
hvorki munnlegt né skriflegt.
5. Þá fékk uefndin þingsályktun
um úthlutun matvöru og sykurs með
seðlum. Rætt var um tillögu þessa
við forstjóra landsverzlunarinnar, sem
lýstu því yfir, að þeir mundu, eftir
því sem vöruforði og flutningstæki
leyfðu, fullnægja því, sem meint væri
með tillögunni, og ákvað nefndin
því að leggja til, að tillagan yrði af-
greidd með rökstuddri dagskrá.
6. Með bréfi, dags. 5. maí, rit-
aði nefndin stjórnarráðinu og bað
það að leita upplýsinga í kaup-
stöðum og sjávarþorpum um, hve
mörgum róðrarbátum til fiskveiða sé
á að skipa í hverju héraði eða bæ,
og hver þörf viðkomandi sveitar-og
bæjarfélagi þykir á, að aukið sé þar
við. Enn í:emur hver efni séu fyrit
hendi, eða líkur til að fá, til nauð-
synlegrar aukningar.
Eftir að nefndin hafði fengið þessa
skýrslu, bar hún fram þingsályktun,
sem skorar á iandsstjórnina að hlut-
ast til um, að landið verði sem bráð-
ast birgt að áraefni, trjávið og saum
til viðhalds og smiða opinna róðrar-
báta, þar sem mest er þörf.
7. Nefndin leitaði sér upplýsinga
um það um alt landið, eftir föngum,
hvernig aðstaða einstakra bæjarfélaga
og þorpa væri til þess að geta birgt
sig upp með mó og öðru inniendu
eldsneyti. Komst nefndiu að þeirri
uiðurstöðu, sð viðast hvar mætti það
takast, með nægri fyrirhyggju, þó
einstöku héruð skorti tilfinnanlega
mótak, svo sem Reykjanesskagann.
Stjórnarráðinu var síðan skrifað um
að hvetja landsmenn til að afla sér
sem mest af mó og annars innlends
eldsneytis af eigin ramleik.
8. Þá grenslaðist nefndin eftir
þvi, hvað gert hefði verið til þess,
að útvega landinu kartöfluútsæði og
komst að þeirri niðurstöðu, að stjórn-
in hefði gert í því efni það, sem
hægt var að gera.
9. Frú Guðný Ottesen hafði sótt
um styrk til þess að afla útsæðis og
geyma það. Nefndin gat ekki fallist
á að veita þennan styrk, en ákvað
að flytja í þess stað þingsályktunar-
tillögu, þar sem stjórninni er faliö
að annast þetta útsæðismál og að
hvetja bæjar- og héraðsstjórnir til
þess að hafa vakandi auga á því
máli. Og ennfremur að annast um
leiðbeiningar til almenniugs um
geymslu á kartöflum.
10. Út af erindum þeim, sem
lágu fyrir þinginu um móiðnað í
stærri stíl, ákvað nefndin að bera
fram þingsályktunartillögu þess efnis
að fela stjórninni að láta gera ræki-
lega rannsókn á helztu mómýrum,
til þess að komast fyrir, hvort mó-
iðnaður með Lavals-aðferð væri til-
tækilegur.
11. Þá barst nefndinni erindi frá
skógræktarstjóra, þar sem hann ósk-
ar að fá heimild þingsins og fjár-
framlög úr landssjóði til þess að
höggva og flytja til Reykjavíkur við
úr Vatua- og Hallormsstaðaskógi.
Samkvæmt áætlun sem fylgdi erindi
þessu, á slíkt fyrirtæki að geta borg-
að sig eða borið sig sjálft, og þótti
nefndinni því réttast að vísa því máli
til stjórnarinnar með hvatning til
framkvæmda.
12. Stjórnin bar cpp erindi 5
sendimanna frá Fæieyjum um hjálp
til vöruflutninga frá Vesturheimi.
Voru bjargráðanefndir beggja þing-
deilda því eindregið fylgjandi, að
landsstjóinitj vikist undir þessa mála-
leitun eins vel og hún sæi sér fætt,
án verulegs bat'a fyrir landið.
13. Meit" huitt nefndarinnar var
því meðmæltur, að simþykt yrði
frumvarp um fólksráðningaskrifstofu
i Reykjavík, og vann nefndiu tais-
vert að því frumvarpi.
14. Sljórnartáðiö sendi nefndirini
með bréfi dags. 10. maí, erindi frá
landsveizluninni, þar sem hún legg-
ur tii, að landið taki að sér einka-
sölu á aðalkornvörutegundum og
sykri, er til landsins flytjast. Eftir
að samnrngur stjórnarinnar við Banda-
rnenn var orðinn kunnur, félst nefnd-
in á tillögu fo.stjóta landsveiziunar-
innar.
15. Með bréfi, dags. 29. maí,
sendi stjórnarráðið nefndinni erindi
frá landsverzluninni, þar sem hún
leggur til að hafa hér eftir að eins
einn erindreka i Vesturheimi. Nefnd-
in samþykti það samhuga fyrir sitt
leyti, og tilkynti landsstjórninni það
með bréfi, dags. 30. maí.
16. Nefndin samþykti að flytja
þingsályktuuartillögu um það, að
Iandsverzlunin hefði sem meginreglu
að fela kaupmönnum og kaupfélög-
um söluna á útlendum nauðsynja-
vörum, er landsverzlunin kaupir, og
að stjórnin reyni að útvega lán með
sem lengstum greiðslufresti.
17. Þá ákvað nefndin að bera
fram tillögu til þingsályktunar um
að veita stjórninni heimild til að
verja 4000 kr. styrk til þess að
koma á fót almenningseldhúsum í
Reykjavík, eða til utanfarar eins
karlmanns og kvenmanns til þess að
fræðast um rekstur slíkra eldhúsa og
fyrirkomulag þeirra.
18. Samkvæmt tillögum stjórnar-
innar ákvað nefndin að bera fram
viðauka við lög nr. 6, 8. febrúar
1917, þar sem stjórninni sé heimil-
að að taka eignarnámi innlendar
vörur, er flytjast eiga úr landi, ef
þörf gerist.
19. Þá afhenti stjórnin nefndinni
erindi frá síldjrútgerðarmönnum um
kaup fyrir landsins reikning á 150
þús. tunnum af síld í sumar. Attu
bjargráðanefndir beggja deilda sam-
eiginlega fundi um þetta mái, og
viðcal við umboðsmenn síldarútgerð-
armanna. Nefndirnar komu sér að
lokum saman um að bjargráðanefnd
efri deildar bæri fram frumvarp um
kaup á 100 þús. tunnum af sild á
þessu sumri, og var frumvarpið sam-
ið af báðum nefndum.
20. Vísað hafði verið til nefnd-
arinnar frumvarpi til laga á þtngskj.
336 um afnám verðlagsneínd?-.
Nefndin komst að þeirri niður-
stöða að verðlagsnefnd, eins og Al-
þingi hugsaði sér hana 1915, mundi
ekki geta komið að tilætluðum not-
um, og að þýðing hennar væri að
nokkru leyti fallin burt, er lands-
verzlunin hafði tekið að sér alla
verzlunina með helztu nauðsynja-
vörur. Eigi vildi hún þó afoema
verðlagsnefndir með öllu, og bar
því fram frumvarp, er heimilar stjórn-
inni að skipa verðiagsnefndir í kaup-
stöðum, eftir tillögum og eftir ósk
bæjarstjórnar og á kostnað kaup-
staðanna.
21. Þá óskaði stjórnin að fá laga-
heitnild til að banna útflutning á inn-
lendum vörum, einkum þeim, sem
skaðað gætu markaðinn fyrir nýja
framleiðslu, og að hegning yrði við-
lögð, ef útflutt vara reyndist svikin.
Nefndin féllst á að flytja frumvarp
um þessi efni, ef stjórnarráðið vildi
semja þnu, og var stjórninni tilkynt
það 29. júni.
22. Stjórnin hafði lagt fyrir nefnd-
ina erindi og frumvarp um sérstakt
útflutningsgjald á fiski, framleiddum
1916 og 1917, en útfluttum í ár,
frá uokkrum kaupmönnum, er beðið
hafa tjón af fiskkaupum af þessa árs
framleiðslu, sem yrði varið til þess
að bæta þeim tjónið.
Enda þótt nefndinni væri Ijóst, að
kaupmenn þessir hefðu beðið allmikið
tjón, og að þeir hefðu beðið það
vegna samnings landsstjórnarinnar í
ár við Bandamenn, þá gat hún þó
ekki fallist á að flytja frumvarp í
þessu skyni, þar sem bæturnar mundu
snerta að eins örfáa menn af mörg-
um, sem beðið hafa tjón, á einn og
annan veg, vegna þessa samnings,
enda örðugt að jafna skattinum rétt-
látlega niður.
Nefndin hafði afskifti af ýmsum
fleiri málum, sem eigi þykir ástæða
til að geta sérstaklega, og alls hélt
hún 47 fundi.
Influenza.
Á skeytum, sem komið hafa hing-
að, má sjá það, að inflúenza breið-
ist óðum út í nágrannalöndunum.
Englendingar segja að sókn Þjóð-
verja hafi orðið að fresta vegna in-
flúenzn meðal hermannanna. Sim-
skeyti frá Kaupmannahöfn herma
það, að veikin breiðist þar óðfluga
út og hafi orðið að taka ríkisþings-
aðsetrið gamla fyrir sjúkrahús. Og
hingað barst inflúenza á dögunum
með botnvörpungi frá Englandi.
Veikiu er sögð væg að því leyti
að hún drepi engan. Eigi að síður
ættum við að varast hana svo mjög
sem unt er.
Nú er Botnía komin hingað frá
Kaupmannahöfn, og er viðbúið að