Morgunblaðið - 07.01.1919, Blaðsíða 1
8. argHní{f I
-í» riðiudag
7
•jan. 1919
H0B6UNBLADIÐ
55
tðlublftA
iiszz-.------------------ ■ ■ ■=
Ritstjórnarsími nr. 500
Úr loftinu
London, 6. jan.
Alþjóða-samband.
Fréttaritari „Times“ í París seg-
ir að það sé sennilegt, að fyrsta
verk friðarráðstefnunnar verði það
að koma á fót alþjóðasambandi til
bráðabirgða. Síðan verði sérstakri
nefnd falið að vinda bráðan bug
að því að koma fram með uppá-
stungur að því, hvernig alþjóða-
yfirráðum skuli háttað. Alþjóða-
stjórn muni sennilega hafa ítök í
ýmsum sameigihlegum stofnunum
og stjcrnardeildum bandamanna,
sem reynzt hafa vel í stríðinu.
Hallærishjálp.
Wilson forseti liefir sent ráð-
stefnunni skeyti og biður þess, að
veittar séu 20 miljónir Sterlings-
punda til þess að létta liungu*s-
neyðina í Evrópu. Það er álitið,
að fénu eigi aðallega að verja til
þess tið senda matvœli til vestur-
hluta Eússlands, Póllands og Aust-
Urríkis-Ungverjaiands. Forsetinn
segir, áo sennilega vi'rði Bandarík-
in að sendk 000 miljónir Sterlings-
punda virði af matvælum til Ev-
rópu á uæstu sjii mánuðum.
Beatty flotaforingi
verður bráðum skipaður í brezka
flotaráðuneytið sem „First Sea
Lord“.
Afvopnun þýzka hersins.
Reinhardt herforingi hefir ver-
ið skipaður hermálaráðherra Þjóð-
verja í stað Scheuch hershöfðingja.
Fyrirætlun hans er sú, að afvopna
þegar í stað þýzka hcrinn og koma
upp landvarnarliði. (
Vetrarharka í Englandi.
Það er nú alsnjóa um nær alt
England. I Yorkshire eru 12 feta
djúpir skaflar. Yíða eru símaþræð-
ir á kafi í snjó og járnbrautasam-
göngur hafa mjög truflast.
Uppalinn bitvargur
í seinasta tölublaði „Tímans“ er
grein um tófurækt, eftir Ólaf Jó-
hannesson í Ólafsey, og segir hann
þar meðal annars svo frá:
„Síðastliðinn vetur var, eins og
öiönnum er í fersku minni, mjög
hiikill frostavetur, enda er talið
v*st, að mikið af yrðlingum, er í
Ritstjóri: Vilhjálmur Finsen
fsafoldarprentsmiðja
Afgreiðslusími nr. 500
Nýkomið með síðustu skipum:
Baikabtur, Lóðaibelgir, Önglar handfæra og lóðar,
Línur, B!ý í plðtum, Keðjur fleiri stærðir,
Mastursbönd — Blakkir — Luktir — Luktarglös,
alt selt með aiarlágu verði.
Kmpið vörurnar þar sem þær eru ódýrastar. Það er hjá
Sigurjóni Péturssyni,
Sími 137 Hafuarsttæti 18
eyjum var, eiukum í Grímsey (á
Húnaflóa), hafi sloppið í land, enda
Jiótt hlutaðeigendur, af skiljanleg-
um ástæðum, reyni að leyna því.
Þessu til söimunar er hið mikla
tjón á sauðfé af völdum tófunn*
ar, er orðið liefir hér á Vestur-
landi síðastliðið vor og siunar, og
hafa tófurnar verið svo spakar, eða
óvenju nærgöngular, að þær hafa
oft sést í túnum og matjurtagörð-
um, þótt ekki hafi þær náðst, enda
venjulega, ekki skyttur við hend-
ina. Það er því auðsætt, að hér er
um heimalninga, en ekki f jalladýr
að ræða. Enda var tófan nálega
orðin upprætt hér á Vesturlandi.
Eg hefi aflað mér upplýsmga um,
bve inikið af lömbum muni hafa
dýrbitist hér í Skógarstrandar-
hreppi síðastliðið vor, frá byrjun
sauðburðar til fráfærna, og hefir
bændum talist svo til, eftir því sem
næst verður komist, að tófan hafi
drepið að minsta kosti 100 lömb á
jiví tímabili. Frá fráfærum og til
slátrunartíma er ekki hægt að segja
með vissu, hve mikið tjón hefir af
hlotist, en heimturnar voru óvenju-
lega slæmar í haust, einkum á lömb-
um, og veit eg, að lítið er í lagt,
að gera jiað 50 lömb. Hér að auki
er fullkuimugt, að dýrbitist hafa
um 20 kindur rosknar hér í hreppi
á sama tíma. Það mun láta nærri,
að reikna hvern dilk að meðaltali
nú í haust á 25 kr., og þverja kind
roskna á 35 kr, og getur þá hver
reiknað, hve mikinn skatt þetta
hefir tekið af að eins einu sveitar-
télagi á jiessu stutta tímabili, og
er hér þó ótalið, að ærnar drepast
mjög oft sjálfar þegar lömbin fara
undan þeim mjög ung.
Þetta. var því miður ekki ein-
stætt hér í hreppi. Hið sama var
að frétta úr öðrum hreppum hér
í sýsln; og emi ver leikniy, að
sögn, 'voru Dalasýslubúar, einkum
í norðursýslunni.
Það er því auðséð, að við svo
búið má alls ekki standa, enda eru
menn stórgramir, sem von er, yfir
þessu tjóni. Hér við bætist og. að
búast iná við enn verri árás á sauð-
fé á komandi sumri, Jiví tófum
fjölgar fljótt, sem kunnugt er.“
Þetta er svo alvarlegt mál, að
eigi má það liggja í láginni og
fyrnast, eins og svo margt annað,
sem aflaga fer hér á landi og margt
eru sjálfskaparvíti.
Enginn efi er á því, að góður
arður gæti orðið að refarækt hér
á landi, ef henni væri skynsamlega
hagað og því væri það ekki rétta
leiðin í þessu máli, að hanna J)á
atvinnugrein með lögum. En það
verður að húa svo um huútana, að
e n g i n hætta geti verið á því, að
heima-aldir refir sleppi. Nógur er
bitvargurinn sanjt hér á landi og
nógu miklu er til þess kostað ár-
leg'a að útrýma honum. Og hver
fær tölum talið Jiað tjón, sem hann
veldur hæiidum árlega
Það er gömul þjóðtrú, að refir,
sem menn ala upp, verði versti bit-
vargurinn, ef þeir sleppa. Frásögn
Olafs virðist benda til þe&s, að
nokkuð sé hæft í þessu, og jafnvel
ástæða til að óttast að liér af ger-
ist stefnuvargur.
En hvað verður gert í málinuf
‘ Að austan.
Þjótanda, á jólunum 1918.
Inngangur.—Langt er nú síðan
að eg lofaði Morgunhlaðinu frétta-
pistli og lengi hefir mér verið of-
arlega í hug að efna Jiað, þótt dreg-
ist hafi úr hömlu fyrir mér sök-
uni ýmsra hluta. En nú tek eg' rögg
á mig, sting niður pennanum og
hugsa sem svo, að: hátíð sé til
heilla hezt!
Flest bréf byrja á veðráttunni
— skýra frá því, hvort tíðin hafi
verið blessuð eða bölvuð. Og er jiað
sízt að undra í landi þar sem Jijóð-
in á jafnan í höggi við dutlunga
veðráttunnar — þar sem líf og heill
Jijóðarinnar er komið undir „bless-
aðri tíðinni“ ! ^
I. Veðrátta.
Öskufall.—Frásaga mín hefst 13.
október, á sunnudegi. Þá varð svo
dimt af öskufalli, að varla mátti
ratljóst heita um nón, en um kvöld-
ið gerðist myrkrið svo mikið, að
mörgum fanst því líkt, sem hann
Jireifaði á því. Þá sló óhug að öll-
um og eflaust voru Jiað ýmsir þá,
er lítið sáu framnndan annað en
myrkrið þreifandi.
Nóg komið.—Þeim fanst nóg
komið: grasbrestur tilfinnanlegur,
heyföng með allra minsta móti
undan sumrinu. Norðanhál og frost
síðan nokkru fyrir réttir — sjaldn-
ast torfuþítt, svo peningshús voru
óviðgerð. Viðskiftalífið lamað og
verzlun öll í kaldakolum vegna
heimsstyrjaldarinnar .... og fá
svo ofan í alt þetta ö s k u ....
vita af K ö 11 u spúa eldi og eim-
yrju yfir sveitirnar .... guð má
vita hvað lengi .... Og ekki var
að furða, þótt sumir spyrðu út í
bláinn: hvenær léttir þessuin ó-
sköpum ?
Betra en áhorfðist.—En þetta fór
betur en áhorfðist. Askan mein-
lausari en menn höfðu búist við.
Skepnur íundti illa í högum fyrstu
dagana, en svo fauk askan lit í veð-
ur og vind eða rigndi niður En
miklu tjóni olli þetta í austur- og
uppsveitunum, Jiar sem *grasbrest-
urinn var svo mikill að ekki þótti
taka J)ví að bera ljá á tún síðast-
liðið sumar og þar varð öskufallið
einna mest. Verður ekki á heitiru-
ár að býggja þar í vetur, enda
íuunu flestir Jiar hafa gengið nærri
bústofni sínum — lógað fleiru en
þeir ætluðu sér í öndverðu. Og
víðar mun öskufalljð hafa nokkru
um ráðið, að hændur gengu nær
skepnum sínum en ella.
Harðindi.—Veðrátta var sæmi-
leg alt fram um veturnætur, nema
frost allmikil með köflmn. En um
mánaðamótin versnaði tíðin og
gerði snjó nokkurn í ýmsum sveit-
um. Mátti þá harðindi kalla sum-
staðar, 1. d. í öllum fjallasveitun-
um og víðar. Skiftust þá á hríðar
og spilliblótar, en-Katla öðru hvoru
að senda kveðju sína vestur yfir.
Spiltist jörðin Jiá svo mjög, að víða
varð að taka fénað á gjöf og suni-
staðar gefin full gjöf öllum skepn-
11111 undir það hálfan mánuð.
Strokuhestar.—Sem dæmi þess,
að Htið og slæmt hafi verið undir
tönnina Jiessa daga, niá geta þess,
að suniar sveitir tæmdust alger-
lega af hrossum — jörðin svona illa
gerð og eitruð — kent um öskunni,
er hún fraus við .snjóinn og stráin.
Leituðu hrossin aðallega þangað,
er loðnan var, jafnvel gamlir heim-
alningar og áburðarjálkar, er al-
drei höfðu sjálfráðir farið úr
heimahögum, lögðu á flótta og
spurðist ekki til þeirra vikunum
saman. Fyltust aðrar sveitir af
þessum strokuhestum og einstaka
jarðir urðu fyrir svo miklum á-
gangi og usla, að til vandræða
horfði. Voru þá réttir aftur upi»