Morgunblaðið - 22.01.1919, Blaðsíða 1

Morgunblaðið - 22.01.1919, Blaðsíða 1
Miðv.ðag 22. jan. 1919 ORGUNBLAOID 6. argangr 70. tðlublaO ísafoldarprentsmiðja || Afgreiðslnsími nr. 500 Ritstjórnarsími nr. 500 Kaupirðu góðan hlut, ',í>á mundu hvar þú fékst hann. Sigurjón Pétursson. Ritstjóri: Yilhjálmur Finsen Kaupirðu góðan hlut, þá mundu hvar þú fékst hann. Sigurjón Pétursson. Lögreglustjóraembættið á Siglufirði er auglýst laust. Árslaun 2000 krónur úr landsjóði og 500 krónur úr bæjar- sjóði. Umsóknarfrestur til 15. marz. Útsölu hefir Sören Kampmann á. öll- um vörum verzlunar sinnar her, fram til 8.*febrúar. Asahláka og rigning var hér enn í gærdag. Er nú snjór að mestu horfinn hér meðfram strandlengjunni. Skipshræið af „Philip* ‘ keypti Þór- arinn Egilson kaupmaður í Hafnar- firði á upboðinu á laugardaginn. Loftskeytastöðin fer nú að tgka á móti skeytum aftur og birtast þau þá jafnharðan. Viðsjá II. Verkamenn. — Eg þekki engan flokk manna, sem öðrum frernur getur tekið sér nafn- ið verkamannaflokkur, mælti Lloyd Georges forsætisráðherra Breta í ræðu fyrir nokkru. Hvað er verkamaður? Verkamaður er hver sá, karl eða kona, sem með einhver'ju starfi, líkamlegu eða ólíkamlegu, vinnur að því að auka auð og veg landsins. Eg mótmæli því þess vegna, þegar menn koma fram og segjast vera fulltrúar verkamanna. Eg mótmæli því, að það sé rétt að menn, er einhverja sérstaka atvinnu stunda, séu kaUaðir verkamenn, en aðrir, sem aðra atvinnu stunda, geti ekki heitið verkamenn. Oðru máli er að gegna, ef menn. vildu skifta þjóðinni allri i tvo flokka — þá sem vinna og þá sem ekk- ert vinna. En það eru sárfáir, sem ekki vinna og eftir að friður hefir ver- ið saminn, munu þeir verða enn færri en nokkuru sinni áður, því að þá fara menn að sjá það, að það er borgara- leg skylda þeirra við landið, að vinna. Og það er heldur enginn efi á því, að margir, sem höfðú gengið iðjulausir, hafa gefið sig fram til vinnu meðan á stríðinu stóð.---- Þetta segir einn af mestu mönnum sinnar samtíðar, maður sem h'klega hef- ir óskiftara fylgi þjóðar sinnar heldur en flestir aðrir stjórnmálamenn. I þessum orðum hans felst eigi að eins hin eðlilega skilgreining vinnunnar, sem viðskiftafræðin kennir: að liver sem eitthvað gerir sé verkamaður—rit- höfundur jafnt sem daglaunamaður, ráðherra jafnt sem sjómaður, þingmað- ur jafnt sem húskarl. Til allra starfa KaupirÓu góöan hlut, þá mundu hvar þú fékst hann. Sigurjón Pétursson. þarf einhverja þekkingu og hugs- un. Að eins beita menn hugsuninni misjafnt, en það kemur ekki þessu máli við. Það kemur undir hina hagnýtu sálarfræði, eða vinnuvísindin.' En í orðum forsætisráðherrans felst líka annað: sár gremja og rótgróin í garð þeirra manna, sem liggja á því lúalaginu að skifta þjóðunum í flokka, eftir atvinnugreinum manna, og ala upp stéttaríg og stéttahatur. Engiu stétt má án annarar vera og þjóðirnar mega ekki vera án neinnar stéttar. Menn hafa nú ljóst dæmi um það frá Bolzhewikkmn í Rússlandi hvernig fer, þegai' ein stétt manna nær undir sig völdum og ofsækir aðrar stéttir. Ein stétt? Það er að vísu of sagt, þó að Bolzhewikkar haldi því sjálfir frani að svo sé. Það er oreigalýðurinn, ó- nytjungarnir, úrlirök þjóðfélagsins, sem þar er hossað. Því fer sem fer. En ef menn vilja nú taka eftir sögu stríðsins í öllum löndum og leita uppi þá menn, sem óþarfastir hafa reynst' í hverju landf — sem reynt hafa aiÞ sundra kröftunum, þá eru það einmitt þeir, sem telja sig fulltrúa „verka- manna“. Það á ekki síður við í Eng- v landi en annars staðar. Þess vegna hefir Lloýd George nú opinberlega sagt þeim stríð á hendur til þess að geta hygt upp, það sem ófriðurinn mikli liefir brotið niður, og endur- skapa þjóðfélagið. En versti þrándur- inn í götu slíkra umbóta eru þeir menn, sem ala á stéttaríg og æsa upp alþýð- una til þess að komast sjálfir til valda. G o r m u r. Niðurjöínun í Hafrarfirði 1919. (100 kr. og þar yfir.) ' Kr. Ásgeir Stefánsson trésm. 190 Aug. Flygenring kaupm. 3500 Árni Þorsteinsson híóeigandi 300 Bergnr Jónsson skipstj. 160 Böðvar Böðvarsson 160 Bjarni Bjarnason kennari 150 Bjarni Ámundason vélstj. 230 Bjarui Snæbjörnsson læknir 250 Björn Helgason skipstj. 100 Bjarni Erlendsson ökumaður 150 Brauus verzlun 100 Böðvarssona verzlun 900 Birrel & Co. fiskkaupm. 3000 Christensen cand. pharm. 125 Dvergur, H.f. 1200 Eyþór Kristjánsson vélstj. 100 Einar Þorgilsson kaupmaður 4000 Ferdínand Hansen kaupmaður 1100 Guðm. Jónsson Setberg 200 Guðbjartur Ásgeirsson bryti 140 KaupirSu góSan hlut, þá mundu hvar þú fékst hann. Sigurjón Pétursson. Fossamálið. Hvar stöndum vér? Nýungarnar á sviði rafmagns- fræðinnar skópu fossunum verð- mæti. Og þó mest uppgötvunin, sem norsku hugvitsmennirnir Birke- land prófessor qg Sam. F.yde gerðu, að vinua köfnunarefni úr loftinu. Þar varð verkefni fyrir stórkostlega mikið afl, sem yfir- gnæfði verkefni'fossanna áður. Og nýja verkefnið er að kalla má ó- takmarkað. Fossarnir gátu fram- leitt áburð og honum er aldrei of mikið af. Undir eins og verkefnið var fengið hófst fossakaupskapurinn í Noregi, og eigi leið á löngu áður en hann bærist hingað. Ýmsir íslenzk- ir fésýslumenn tóku jægar að seil- ast eftir fossum og höfðu margir þfeirra erlent fé i bakhöndinni, eða voru beinlínis erindrekar útlend- inga. Fossabrallið komst í algleym- ing og að. kalla öll orkumestu vatnsrensli landsins eru í höndum útíendra eða íslenzkra foss.aprang- ara. 1 Noregi hafði þessi faraldur hinar verstu afleiðingar og bakaði ríkinu ýmis konar vandræði, en samt gat dæipi Norðmanna ekki orðið oss til viðvörunar. Þingið samdi lög* um fossa, sem gera það að verkum að útlendir menn eða félög verða að bafa ,,strámenn“ fyrir sig til dð. geta eignast fossa, en það ákvæði hefir ekki bagað, því hér liefjr til þessa enginn hörg- ull verið á ,,strámönnum“ og þeim ekki af verri endaimm. Eitt féiag, sem umráð hefir ýfir vatnsorkunni í Soginu, hefir þegar sótt um leyfi til iðnreksturs þar,, og annað miklu st.ærra, sem keypt hefir og leigt alla nýtilega vatns- orlat í Þjórsá, kemur sennilega með beiðni í sumar. Þá hafa ein- stakif mehn náð midir sig Gull- fossi, Dettifossi og mörgum fleiri. Eina nýtilega ákvæðið í fossalög- gjöf vorri var það, að landið á- skildi sér vatnsréttindi á opinber- um jarðeignum, sem seldar hafa verið til einstakra manna. Hins veg- ar er það bersýnilegt óráð, að selja jarðir frá fossum, því jöpðin bækk- ar auðvitað í verði þegar farið er nota fossinn, og lendir þá sú verð- hækktm ekki lijá þvi opinbera. Það hefði því verið nýtilegra að afnema algjörlega sölu þeirra jarða, sem vatnsorka fylgdi. Aðstaða vor er nú orðin sú, iýrir ötula framgöngu fossabrallaranna, að mikill ineiri hluti vatnsorkunn- ar í landblu er í hÖndum nýrra eig- enda, mest útlendinga. Og þetta hefir verið látið viðgangast, þó að löggjafarvaldinu hafi verið í lófa lagið að afstýra því. Það er því miklum erfiðleikum bundið, að landið geti eignast vatnsréttindin héðan af eða þðir notið þeirra, sem eðlilegastan réttinn hafa til, nefni- lega irpphaflegir eigendur. Og ekki bætir það úr skák, að vatnsorkan hefir verið seld fyrir sama sem ekki Ueitt, í hlutfalli við j)að sem annars st.aðar gerist. Eigi hcfir verið látið þar við sitja, að einstakir menn seldu vatnsréttindi .fyrir jörðum sínum, heldur hafa og hreppsnefndir selt réttindi í afréttum lilutaðeigandi hreppa. Það hefir héyrst frá fossa- nefnd, að hún áiíti slíka sölu óg'ilda og líta dómstólarnir vonandi sömu áugum a það. Hvita mansalið. Sé það satt, sem Vísir segir í grein sinni „Hvíta þrælasalan“ í gær uni framsölu kvenna hér í hæ, vil eg taka í sama strenginn og greinarhöfundur og sltora á lög- reglustjóra að taka sökudólginn fyrir ög afnema þessa svívirðingu ba^jarins. Þótt ekki væri annars vegna, þá vegna sjúkdómshættu, því varla mun vanþörf á því að forða bæn- mn frá opinberum sýkingastöðum. . 21. 1. 1919. Læknir. jj DA6BOK ý Ofviðri geröi hér um miðjan dag í gær, en um morguninn var gott veð- ur og höfðu margir bátar róið. Kom- ust flestir að hjálparlaust, en tveiin bátum héðau bjargaði vélbátur og einn varð að hleypa upp 4 Akranes. Tveim bátsliöfnum af Akranesi bjarg- aði „Skjöldur“, en er síðast fréttist í gærkvöldi voru ókomnar fréttir af einum bát þaðan. Botnía fór frá Kaupmannahöfn á sunnudaginn. Kemur við í Færeyjum.

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.