Morgunblaðið - 31.08.1919, Blaðsíða 4

4
morounb;laðið
formann, Jón Laxdal gjaldkera og
Svein Björnsson ritara.
Sjóðsstjórnin byrjaði þegar eftir
stofnfundinn að leita fyrir sér um
kaup á radium því, sem áætlað var
að hæfilegt myndi til þess að byrja
mætti lækningar í svo fullkomnum
mælikvarða sem tiltækilegt þætti.
Með aðstoð Gunnlaugs Classen
læknis var fyrst leitað til prófess-
ors Porsells, forstjóra radiumstofn-
unarinnar í Stokkhólmi, en hann
gat ekki útvegað radium það er
þurfti. Fyrir millig'öngu stjórnar-
ráðsins var svo leitað til ful'ltrúa
fslands í Kaupmannahöfn og Lund-
únum og þeir beðnir að’ aðstoða við
útvegun á radium. Tókst Krabbe
skrifstofustjóra í Kaupmannahöfn
að úvega tilboð í radium frá Þýzka-
landi. Radíum þetta átti að koma
frá Litlu-Asíu, og var kaupskilyrðið
það, að það yrði borgað í gulli í
Konsantinópel. Þótt borgunarskil-
yrði þetta væri örðugleikum bund-
ið, tókst Krábbe þó að fá loforð um
kaupverðið í gulli í Konstantínópel.
En á þennan hátt höfðu þau 200
milligröm af radium, sem um var
að ræða, kostað 100.000 kr. Þótti
líklegt, að hægt væri að fá það ó-
dýrara, eins og á stóð, og var því
lögð sérstök áherzla á pað að fá
radíum frá Englandi eða Ameríku.
Björn Sigurðsson í Lundúnum tók
að sér að reyna að útvega radium
frá Englandi eða Ameríku. Voru
ýmsir örðugleikar á því, meðal ann-
ars af ástæðuui, sem stóðu í sam-
bandi við ófriðinn. En með aðstoð
aðalefnafræingsins við radiumstofn
unina í Lundúnum, Altons forstjóra
tókst Birni Sigurðssýni að lokum
að fá þau 200 milligröm, sem á
þurfi að halda, þó ríflega útilátið,
frá Ameríku. Jafnframt tók Alton
forstjóri að sér að reyna að sann-
prófa gæði radiumsins áður en þao
yrði látið í hylki. Síðan fór Gunn-
laugur Claessen læknir til Lundúna
til að sjá um skifting radiumsins í
hylki o. fl. viðvíkjandi radiumstofn
uninni og naut hann þar góðrar að-
stoðar forstjórans. Sjóðurinn naut
og sérstaks velviija brezku stjórn-
arinnar, þar sem hún leyíði kaupin
og flutning radiumsins hingað á
ófriðartímum. . .
Altons forstjóri iiefir ekki tekið
neina þóknun fyrir sína ágætu að-
stoð við radiumkaupin, og er það
mjög þakkarvert af.óþektum manni
Radium það, sem sjóðurinn hefir
fengið, kostar hijigað komið, í
glerhylkjum svo vönduðum sem
hægt er að fá þau í heiminum nú,
hér urn bil 62.000 kr. Er þetta, eins
og sjá má á því, sem að framan er
sagt um tilboðið frá Þýzkalandi,
þ0% ódýrara heldur en þar var
hægt að fá radium, og talsvert
miklu ódýrara heldur en gert var
ráð fyrir í fyrstu, að hægt væri að
ta það fyrir.
Sjóðurinn fékk þegar í byrjun
loforð Giuinlaugs Claessen læknis
um að verða læknir við Radium-
s tofnuniúa og vera hjálplegur við
undirbúning heunar. Hefir hann
verið í ráðum með sjóðstjórninni í
ýtnsu þessu viðvíkjandi og í desem-
bermánuði síðastl. fór hann tii út-
landa í þeim erindum að kynna sér
nýjustu aðferðir við radiumlækn-
ijigar, taka við radium I Lundún-
um o. fl. Haun var 5 niánuði í ferð-
inni og dvaldist lengst af í Stokk-
hólmi og á Bretlandi, í skýrslu sem
hann heíir gefið sjóðstjórninni um
ferð sína, lætur hann mjög vel af
þeirn viðtökuin, sem hann hafi feng-
ið hvervetna, ekki síst í Stokkhólmi
þar sem hann átti kost á að kynnast
því allra fullkomnasta í radium-
lækniugum. Sérstaklega tók prófes-
sor Forsell hpnum hið bezta og
greiddi götu hans í hvívetna. Fyrir
hans aðstoð fékk hr. Gunnlaugur
Claessen færi á að fást við radium-
lækningar við radiumstofnunina í
Stokkhólmi. Var það honum mikils
virði að geta íengist við lækningar
^essar í návist hinna frægu radium
lækna þar, áður en hann tæki við
forstöðu slofnunarinnar hér.
Er nú búið að útbúa radium-
iækningastofu við hliðina á Rönt-
genlækningarstofunm í húsi Nathan
& Olsen, og er hún þegar te'kin að
veita sjúklingnm viðtöku.
Auk radium-kaupanna og alls
kostnaðar við umbúnað þess og
heiinflutning, liefir sjóðurinn haft
nokkur úgj'öld við kaup á tækjum
og annan útbúnað stofnunarinnar,
ferðir læknisins o. fl. Sjóðurinn er
nú um 70 þús. kr., og á stofnunin
þá 50 þús. kr. um vonir fram' því
í upphafi var áætlað, að hún mundi
kosta um 130 þúsund krónur.
Þennan hag sinn á sjóðurinn að
miklu leyti því að þakka,hversu á-
gætlega hr. Birni Sigurðissyni tókst
að leiða radium-kaupin til lykta,
og ber sérstaklega að þakka honum
dugnað hans í þessu máli.
Eins og kunnug er, er radium-
sjóðurinn ekki hlutafé, heldur eru
framlög þau, sem haim er myndað-
ur af, gjafir til fyrirtækisins. Á
Stsfnfundi sjóðsins var það ákveðið
að öllum gefendum skyldi afhent
failegt hlutdeildarbréf í viðurkenn-
ingar.skyni fyrir gjafir þeirra. Bréf
þessi væntir stjórnin að geta aflient
í síðasa lagi á komandi vetri, og
verður reynt að gera þau svo úr
garði, að þau geti orðin kærkomin
veggprýði og til heiðurs hverjum
þeim er til þessa he'fir stutt og í
framt'íðinni mun styðja þetta þjóð-
þrifafyrirtæki. Bréf þessi þyrftu í
framtíðinni að komast inn á hvert
heimili á landinu. Því þótt hagur
sjóðsins sé viðunanlegur á því stígi
sem stófmmin er nú, þá þarf þó enn
mikils við, ef hún á að komast í það
horf, sem ákjósanlegast væri- Allar
Ijóslækningar liér á landi ættu í
fraintíðimii að geta sameinast í
eina stofnun, er eigi sér rúmgóða
byggingu, þar sem meðal annars
séu nægar sjúkrastofur. Til þess að
þessu marki verði nóð, þarf sjóðn-
um stórum að aukast fé, og það svo,
að framkvæmdir hans gætu orðið
eftirkomendunum taiandi vottur
um rausn Jieirra kynslóða er að
þeim stóðu.
Gefendur til sjóðsins hafa hiugað
til aðallega verið úr hópi verkluuar-
og útgerðarmanna, en margir þeir
eiga enn óge'fið í sjóðinn er vel geta
og vafalaust munu styrkja sjóðinn.
Enn fremur þykir oss líklegt, að
sjóðnum berfet margar gjafir frá
mönnum allra annara stétta um
land alt, nú eftir að fulllkunnugt
verður um mál þetta og stofnunin
er tikin til starfa. Gjaldkeri hans,
hr. Jóu Laxdal, veitir viðtöku bein-
um gjöfum og áheitum, og mun af-
henda hlutdeildarbréf sem viður-
kenniUgu fyrir, þegar þau eru tii-
búin. Minstu gjafir hingað til hafa
verið 25 kr., og eru allar gjafir,
iótt ekki séu hærri, þegnar með
'ökkum, því að safnast þegar sam-
an kemur.
Að endingu vottar stjórnin þakk-
ir sínar öllum gefendum til sjóðsins
og jafnframt hr. Gunnlaugi Ciaes-
sen sem hefir átt upptök þessa máls
og með áhuga og elju leyst af hendi
?au störf því til framkvæmda, er
stjórnin hefir trúað faonum fyrir.
Reykjavík í ágúst 1919.
Stjórn Radiumsjóðgins.
i r i O ....
Listasýningin
í dag gerist nýr atburður í þessu
Iandi, sá að opnuð verða fyrsta al-
menna listasýningin hér á landi.
Það er Listvinafélagið sem geugst
fyrir sýníngu þessari, og forstoðu
nefnd sú, sem félagið hefir kosið,
itefir haft ærin starfa. Því það er
ekkert smáræði sem borist hefir af
myndum. Það sáum vér bezt í gær
er vér kómum suður í Barnaskóla,
þar sem verið er að hengja upp og
raða niður. Allar sex stofurnar í
framhbð skólans hafa verið teknar
undir sýninguna og hver veggur
hefir eitthvað að bjóða sém dregur
að sér athygli manna.
Margir listamenn hafa sent verk
sín á sýninguna. Einna mest ber á
Ásgrími og Kjarval, þeir eru lrvor
um sig með fjöida mynda. Jóns-
messunótt Kjarvais er á einna bezt-
um stað sem sýningarsvæðiö hefir,
stað sem henni veitti ekki af, til
þess að hægt sé að sjó til fullnustu
hver dýrgripur hún er- Þór. B.
Þorláksson á margar myndir á sýn-
irigunni og flestar afbragðs góðar.
Þá eru myndir eftir Kristínu Jóns-
dóttur, Júliönu Sveinsdóttur, Emil
Thoroddsen, Guðmund Thorseins-
son, Jón Helgason veggfóðrara, Jón
Þorleifeson frá Hólum, Ólaf Túbals-
son frá Múlakoti, Ríkarð Jónsson
og Arngrímur Ólafsson.
Höggmyndir cru á sýningunui
eftir Einar Jónsson, Nínu Sæmunds
son og Ríkarð Jónsson samtals 21.
Eru þær flestar simó gipssteypur;
ein „Kentar rænir stúlku“ stærst
og mun hún áreiðanlega vekja at-
hygli allra sem koma á sýninguna,
eins og aðrar myndir ungfrú Nínu.
Myndir þessar hafa verið sýndar á
Charlottenborg í Khöfn, og er það
eitt næg rygging fvrir að þær séu
listaverk. Meðal mynda Ríkarðs er
ein ný, af prófessor Sveinbirni tón-
skáldi.
Það er óhætt að fullyrða að aldrei
hefir betra úrval íslenzkra lista
verið samankomið á einn stað en nú
í Barnaskólanum. Satt að segja er
það undravert, að hægt sknli að
sýna jafn fagran og fjölbreyttan
jávöxt eftir ekki lengri tíma en lið-
inn er síðan fyrstu listamennirnir
okkar ruddu brautina. í Barnaskól-
anum halda listamennirnir þegj-
andi þing, þeir mæta auganu, hver
með sín einkenni, stefnu og tak-
mark.
Dómur bíður seinni tíma. Þess-
ar línur eru að eins til þess að beina
athygli a 11 r a, bæði þeirra er list-
ina els'ka og hinna, sem enn hafa
ekki „fundið púðrið“ í list augans,
til þess að koma og sjá með eigin
augum frumgróðurinn, því hann er
svo efnilegur, að þó fer ek'ki að lík-
um ef ekki verður fjölskrúððugur
er 1- tímar lííSa-
j§ JP A6 BOK |
Veðrið í gær:
íteykjavík: Logn,hiti 4,6.
Isafjörður: Logn, hiti 5,5.
Akureyri: Logn, hiti 1,0.
Seyðisfirði: N. kul, hiti 4,9.
Grímsstaðir: Logn, hiti 2,0.
Vestmannaeyjar: NNV. st. gola, hiti
4,6.
Þórshöfn NNA, st. gola, hiti 9,3.
Messað í fríkirkjunni í Rvik kl. 2
í dag (síra Ól. Ól.).
Kjötverðið. Sláturtélag Suðurlands
biður oss að geta þess, að kjöt frá því
sé alls eigi selt á kr. 4.80 eins og sagt
hefir verið hér í blaðinu. Verðið er nú
4.20 í heilum skrokkuih, spaðket kostar
kr. 4.40 en læri kr. 4.60 hvert kíló.
Templarar fara í skemtiför kl. 10 í
dag suður að Bessastöðum. Þar verða
ræðuhöld, kaffidrykkja og horna-
blástur.
Hjónaband. í fyrrakveld voru gefin
saman á Eyrarbakka ungfrú Karitas
Ólafsdóttir og Helgi Guðmundsson
bankaritari.
Listasýningin verður opnuð ki. 3 í
dag í Barnaskólanum.
Síra Sigurður Jenson í Flatey hélt
heimleiðis til sín með mótorbátnum
„Úlfi“ í fyrrakveld.
Slys. í gær vildi það slys til, að
Kristján GestSon verzlunarmaður hand
leggsbrotnaði. Vildi það þftnnig til að
hann var að setja mótor í bifreið á
stað og sat sveifin föst á'vélarásnum
og snerist áfram er vélin tók að vinna.
slóst sveifitu í handlegg Kristjáni rétt
íýrir ofan úlnliðinn og braut báða
leggina.
Hollenskt skip er nýkomið til Eyrar-
bakka með vörur. Hefir það verið mjög
lengi að velkjast í hafi og mikið af
farminurn stórskemt á leiðinni. Sjó-
réttur er nú að komast að orsökum
Beint samband
Undirritaður óskar sarr banda til að
versla með viðurkendar ostategundii:
Emmenthaler, Rcchefort og rjóma-
mysuost.
Mouritz Rasmussen,
Bernstoffsgade 25.
Geværer Ammuniton
Cyklsr
Leverancer Omgaaende fra Lager.
H. Platou & Co. AS.
Bergen.
Telegr.adr.: Platogri (Bas)
3pela flöskur
keyptar í
Reykjavíkr Apóteki
Simi 60,
Kaupakonu
vantar mig að Reynisvatni í Mos-
fellssveit í viku til hálfsmánaðar tima,
Magnús Blöndahl,
Lækjargötu 6 B. Sími 520
Samkomu
heldur
Páll Jóusson trdboði
i Goodtemplarahúsinu kl. 8^/g í kvöld.
Efni:
Jesús, guð og maður.
Aliir velkomnir.
Auglýsing.
Tveir ó g e 11 i r, því ó f r i ð -
h e 1 g i r hestar, r a u ð u r 3 v., mark:
sýlt v., rauðblesóttur mark-
laus 3 v.(?); 2 ágangs óskila-
b r o s s, grár hestur 4 v., brún
hryssa 2 v., sama mark á báðum,
boðbíldur a. h. Hross þessi, sem
afhent hafa verið hreppsnefnd Kjósar-
hrepps, verða i vöktun hér á heim
ili oddvita til mánudags 8. n. mán.
(sept.), en þá seld hér við uppboð
kl. 2 e. m.. það af þeim sem eig-
andinn hefir þá ekki helgað sér, inn-
leyst og borgað áfallinn kostnað.
Neðra-Hálsi 27. ág. 1919.
Þórður Guðmundsson,
(p. t. oddviti)
skemdanna og fór túlkur austur í gær
til aðstoðar við prófin, þyí sjódómur-
inn á Bakkanum kann ekki liollensku.
„ísland“ koin frá Vestfjörðum á há-
degi í gær. Meðal farþeja voru: Garð-
ar Gíslason stórkaupm., Jón Björns-
son blaðamaður, Carl Proppé stór-
kaupm., Árni Riia skipstjóri og frú,
Jakob Jónsson verzlunarstjóri, Helgi
Magnússon, Bjarni Magnússon banka-
ritari, Páll Jónsson trúboði 0. fl.
E.s. „Nyköbing' ‘ i'rá Nyköbing Mors
kom hingað í gær með állmikið af salt-
fiski frá ýmsum höfnum fyrir austan.
Skipið tekur hér það sem ávantar full-
fermi og flytur til Spánar. Farþegar
£rá Austf jörðum voru: Georg Georgs-
son læknir, Pétur kaupmaður Bóasson
og frú, í'rú Guðrún Wathne og Margrét
Thorsteinsson.
Önnur skip komin í gær:
„Patrekur“ frá Eyrarbukka með ull.
„Vínland“ af fiskiveiðum með 500
„kitti“.
„Clotille' ‘ af fiskiveiðuiii.
Skip farin í gær:
„Milly1 ‘ vestur fermd vörum.
„AgatSie“, dönsk skonnorta, til Fær-
eyja og á að taka þar fisk.
„Njáll“ til Vestmannaeyja með
frosna síld.
„Skatfellingur til Víkur með tunnur
og salt.
Munið eftir fðstu
ferðunum
frá Sölutnrninum eins og áður
til Grindavikur og Keflavíkur
kl. 9 hvern mánudag og fimtudag.
Ai ðifusá
kl. 9 fyrir hád. hvern þriðjudag og föstu lag.
Kaupil farseðla í tíma.
I dag opnum við uudirritaðir
nýtt Qonéiíori á JBaugavegi ð.
Viiðingaifyllst.
Jðn Símonarson, Júíius Ttl. Guðmuncfsson.
Sími 658.
»
Stefán læknir J ónsson
tekur aftur á móti sjúklingum.
Stúlka
sem er dálitið vön bókfærslu og kann að vélrita, getur feugið atvinnu
nú þegar. Tilboð merkt „2800“ sendist afgreiðslu Morgunblaðsins.
Islenzka smjðrllkið
fæst nú
hjá fillum kaupmðnnum.
Bílhanzkar
margar tegundir, nýkomnar í
Hanzkabúðina Áustorstr. 5
Dugí. Drengur
geíur fengið alvinnu nú þegar
við að bera úí Ttlorgunbí.
Skrifstofustarf.
Stúlka vön vélritun og sem hefir talsverða þekkingu í enskri tungu
getur fengið gott skrifstofupláss nú þegar hjá heildsöluverslun hér
bænum.
A. v. á.
1 eöa 2 ungir menn,
vel skrifandi og reiknandi, geta fengið góða atvinnu við skrifstofustörf.
Eiginhandar] umsóknir, ásamt meðmælum, sendist afgreiðslu blaðsins i
okuðum utnslögum, auðkendum B. fyrir i, september.