Morgunblaðið - 17.02.1920, Blaðsíða 1

Morgunblaðið - 17.02.1920, Blaðsíða 1
7. árg., 85. tbl. t»riðjudag 17 febrúar Í920 Isatoldarprentsmiðja H,f. Cari HAepfner kaupir selskinn og hrogn Tíilboð ónkast Hæstiréttur settur. Frá setningarathðfniuni í gser. ----- GAMLA BIO nm Sýning í keöldkl. 9 Leyndarmál systranna Áhrifamikill o® afarspennandi nútimaskáldsaga 5 þittum. Að- alhlutverkin sem Agnes og Láru leikur Páline Frederich sama laglega leikkonan sem lék Sappho, og leikur hún svo sem oftar af frábærri snild. OAKLAND bifreiðar og SUPER- TON flntningabifreiðar, (bera 114 tonn), ásamt allskonar vara- hlutum tilheyrandi, væntanlegar með næstu skipum. Kaupendur beðnir að finna mig að máli hið fyrsta. G. EIRÍKSS, Reykjavík Einkasali & íslandi. Ny stjórn? Fleygt er því í bænum að í dag muni vérða mynduð ný stjórn í Jjinginn. Yita menn enn eigi hvernig hún verðnr skipuð, en eigi er ólík- legt talið, að ætlunin sé sú. að skifta að eins nní atvinnumálaráðherra, hvernig som það gengnr. bigurfarinn talinn af. -O- Sigurfarinn, fiskiskip Duns-verzi- x.nar, sem seldur var til Færeyja og sóttur hingað af Færeyingum, fór hcðan, hlaðinn vörum til Færeyja fyrir þrem vikum eða svo. Síðan hefir ekkert spurst til skipsins og •eru menn hræddir um að það muni hafa farist í hafi. -----0------ Vélbátur ferst Fyrir nokkrum dögum fór vélbát- nrinn „Már“ á fiskiveiðar úr Vest- mannaevjum, en hefir ekki komið að landi aftur, svo menn telja víst að hann hafi farist og menn allir, er á honum voru, fjórir talsins. • Af öðrum bátuin, sem voru á veið- um, sást „Már“ og var hann þá að búa sig til heimferðar og þykir lík- legt að hann hafi farist skamt frá eyjunum. „Már“ var um 12 smálestir að stærð og formaðurinn hét Bernótus Sigurðsson. Hinir mennirnir voru Gísli Þórðarson, Finnur Guðmunds- son frá Pétursey í Mýdal og Guðm. Sigurðsson frá Grund undir Eyja- fjöllum. Báturinn var að sögn ágætlega út- búinn að öllu leyti. Einni stundu eftir hádegi í gær var hæstiréttur settur í hinum nýju húsakynnum, sem honum eru ætl- uð, þar sem áður var hæjarþing- stofan. Breytingar hafa miklar ver- ið gerðar á húsinu og eru húsa- kynnin hin snotrustu og vistleg- ustu, en heldur er hæstaréttarstof- an lítii. Yar því eigi annað manna við þessa athöfn, en þeir sem boðn- ir voru. Má þar telja ráðherrana, forseta alþingis, erlenda sendiherra, biskup íslands, bæjarfógeta, yfir- foringja „Islands Falk“, prófess- ora við Háskóilann og fréttaritara dagblaðanna. Þessir málafærsln- menn voru og viðstaddir: Sveinn Björnsson, Eggert Claessen, Lárus Fjeldsted, Guðm. Ólafsson, Gunnar Sigurðsson, A. Y. Tulinius, Jón Ás- björnsson, Björn Páisson, Páll Pálmason, Sigfús Johnsen. Dómendur voru klæddir í ein- kenniskápur, dökkbláar með hvít- um bÖrmum og síðar. Olafur Lár- ússon prófessor skipaði sæti Páls Einarssonar dómara. Einkennis- kápa skrifara var eins, nema ljós- blá. Málafærslumenn voru einnig í einkenniskápum, svörtum, með blá- um börmum. Þegar menn böfðu tekið sér sæti í salnum, stóð dómstjóri, Kristján Jónsson á fætur, og mælti á þessa leið: Bæða dómstjóra: Háttvirtu meðdómendur, hátt- virtu málflutningsmenn, háttvirtu herrar! Þegar Hæstiréttur Islands nú í dag á að hyrja starfsemi sína, vildi eg leyfa mér að ávarpa yður, hátt- virtu herrar, nokkrum orðum, og verður mér það þá fyrst fyrir, að líta nokkuð aftur yfir liðinn tíma. Síðustu 20 eða 25 árin hafa fært oss Islendingum margar og miklar breytingar á þjóðarbögum vorum, breytingar, er jafnvel mætti kalla byltingar; mest áberandi eru að \ ’su brejttingarnar á atvinnuvegum vorum, á allri verzlun, á sjáfarút- vegi og fiskiveiðum, á siglingum og samgöngum við umheiminp; allar þessar breytingar eru vottur fram- sóknar af vorri hálfu, og fara að eg vona í rétta átt, stefna til þjóð- þrifa, og hafa þó síðustu 5 árin, sem kunnugt :er, verið á margvíslegan hátt mjög erfið sökum styrjalaar- innar mikln. En jafnfram't þessari framsókn á sviði atvinnumálanna, er aðallega hefir átt sér stað síð- ustn 25 árin, höfum vér sótt fram langan veg á stjórnmálasviðiuu, og það svo, að nú erum vér komnir að því marki, er vér áður höfrun þar sett oss fremst. Eftir 67 ára nær látlausa baráttu fengum vér fyrir rúmu ári síðan með góðu sam- komulagi við meðsemjendur vora, Dani, viðurkend með sambandslög- unum ríkisré'ttindi lands vors og þjóðar á þann veg og í svo ríkum mæli, að allur þorri þjóðarinnar hefir með ánægju þegið þau mála- 'lok. — Eitt ákvæði sambandslag- ánna heimilar oss að stofna æðsta dómstól hér innanlands, eða sem það tíðast hefir verið kallað, að flytja æðsta dómsyaldið aftur inn í landið, og hefir þetta nú verið gert, því að með lögum 6. október f. ár er Hæstiréttur stofnaður, dóm- stóllinn, sem nú á að taka til starfa. Eg' sagði áðan „a f tur“ um flutn- ing dómsvaldsins inn í landið og miðar jiað t.il þess, að endur fyrir löngu blutu íslenzk dómsmál fullu- aðarúrlausn liér mnanlands fvrir is- ■lenzkum dómstóli. A lýðvalds- eða þjóðríkis-tímum þessa lands fengu innanland® dómsmál fullnaðarúr- slit hjá dómstólunnm á alþingi við Oxará, fjórðungsdómmium og fimt- ardómnum, og það er ekki fyr en nokkrum árum eftir að landið gekk undir konungsvald, að heimilað er að skjóta íslenzkum málum undir dómstóil erlendis til síðustu úrlausn- ar. Það er fyrst eftir að Jónsbók var lögtekin eftir 1280, að laga- heimild finst fyrir því, að skjóta megi dómum lögmanna og lögrétt- unnar, er þá fóru með æðsta dóms- valdið innanlands, út úr landinu i:ndir dóm konungs, og skyldi hann skera úr málunum með ráði vitr- ustu manna. Vitanlega á lögbók hér við réttan íslands konungs eft- ir gamila sáttmála, og varla getur þa.ð verið efamál, að lögbók vor hefir haft íslendinga fyrir augum, er hún hér nefnir vitrustu menn. En í framkvæmdinni varð þetta svo, að málin, er héðan var stefnt undir konungsdóm, voru lögð undir ríkisráðið til úrlausnar, fyrst hið norska og síðar hið danska. Og var þannig farið með dómsmál vor alla leið fram yfir 1660, unz HæStirétt- ur var stofnaður í Danmörku. Kon- ungur varð þá forseti Hæstaréttar, og var það þá all-eðlilegt að íslenzk- um málum væri skotið til h a n s í Hæstarétti, og skiljaulegt, að heim- iidin fyrir því væri enda talin áðui' áminnst ákvæði Jónsbókar.Hefir ís- lenzkum málum síðan verið skotið til hæstaréttar Danmerkur til síð- ustu úrlausnar alt til loka síðast- liðins árs, og varð engiu breyting á því, er konungur hætti að vera forseti réttarins fyrir 70 árum síð- an. — En með áðurnefndum lögum 6. okt. f. ár er dómsvald þessa rétt- ar í íslenzkum málum flutt hingað heim, og fengið í hendur innlendum dómstóli, hæstarétti þessa lands. Þessi ráðstöfun löggjafans mun verða talin á réttum rökum bygð, því að eigi verður það talið hagfelt eða viðeigandi, að íslenzkir horgar- ar sæki úrlausn mála sinna til dóm- stóla í öðrn ríki, þar sem ræður önnur tunga, staðhættir og lifnað- arhættir eru allir aðrir en hér, og &lt umhverfi gerólíkt. Það er vegsemd fyrir hina ís- lenzku þjóð, að hún nú aftur hefir fengið æðsta dómsvald og alt dóms- ■vald sinna mála í sínar hendur, og það er vegsamlegt gtarf, sem þess- um dómstóli er falið, að kveða upp úrslita-úr skurði í réttarþrætum bor g aranna, og leggja fullnaðardóma á misgerningamál, en hér sannast að vísu hið fornkveðuá, að vandi fylg- ir vegsemd hverri, og ,,vandinn“, hann hlýtur að leggjast þunglega á dómendur og málflutningsmenn, þyí að í þeirra höndum eru úrslit hvers máls. Iíáttvirtu málflutningsmenn! — Yðar stétt er ung hér á landi. En hún á mikla framtíð, framtíð döfn- unar og þroska. Hlutverk yðar er mikilsvert, vaudasamt og áhyrgðar- mikið, og hefir vandinn og áhyrgð- in aukist að stórum mun við hinar nýju réttarfarsreglur Hæztaréttar- laganna, er hér á landi hafa áður verið óþektar. Þér eigið að búa málin í hendur dómstólnum, og þau verða dæmd eins og þér 'leggið þau fyrir réttinn. Það er yðar hlutverk, að draga upp fyrir réttinum glögga, greinilega og sanna mynd af þeim málstað, sem þér farið með. Sér- staklega vil eg leggja áherzlu á, að það er öllu öðru fremur áríðandi, að myndin sé sönn, að satt sé skýrt frá atvikum málsins og yfirleitt, að eig'i sé vikið frá sannleikanum, og hállað á hann. Eg tek þetta liér fram fyrir því, að á þessu hefir á- stundum þótt vilja verða misbrest- ur, málflutningsmennirnir þótt leggja alla stund á að fegra sinn málstað, og þá farið ógætilega með sannleikann, en það má ekki vera. Það verður að vera ófrávíkjanleg regla, að segja satt í málsfærslu, enda varðar við 'lög, ef út af því er brugðið. Frægur grískur ritliöf- undur segir á einbverjum stað, að hlutverk málflutningsmanns sé: „TOV \0y0v xpS'TTU TOOIS'.V1' þ. e. að gera verri málstaðinn að betri niálstað, og er það einkenni- legt, að þetta virðist vera nokkuð almenn skoðun enn nú á dögum, en það er þó víst að góður málstaður getur aldrei orðið vondur, og vond- mmmm NÝJA BÍÓ mmmm Miijónamær við þvott. Amerískur gamanleikur, afar- skemtilegur, i 4 þáttum, tek- inn af »Triangle«-félaginn. Aðalhlutverkið, miljónamær- ina, sem send er í háskóla og tekur þar upp á því fá- heyrða og ósæmilega fram- ferði að gerast þvottakona, leikur hin fagra og fræga leikkona Enid Bennett Sýning i kvöld kl. 9. i siðasta sinn. SAXON bifreiðar, og varahlutar allskonar tilheyrandi, væntanleg- ar með skipnm á komandi vori. Kaupendur beðnir að gera pant- anir í tíma. G. EIRIKSS, Reykjavík Einkasali á íslandi. ur málstaður aldrei góður, en satt og rétt verður að skíra frá máls- atvikum, eigi málstaðurinn að koma fyrir dámstólinn í sinni réttu mynd og fá þar réttláta úrlausn. — Eg éfast ekki um, að þér, háttvirtu málflntningsmenn, er fengið hafið leyfi til að reka mál fyrir hæsta- réttí, munið rækja starf þetta með alúð og samvizknsemi, og dugnaði, hver eftir sínum kröftum og hæfi- legleikum, og aðþérmunið verðaöfl- ug og ábyggileg stoð fyrir dómstól- inn, þannig að samvinnan milli yðar og hans verði svovaxin,aðbúnverði trygging fyrir réttlátnm úrslitum dómsmá'lanna. Háttvirtu meðdómendur! Ekki er vandinn og ábyrgðin minni, er á oss hvílir, dómendunum, sem eigum &ð leggja síðasta dómsorð á réttar- þræturnar, og þykist eg vita, að oss sé það öllum vel ljóst. Hvert mál \erður að dæma eftir lögum og la.ndsrétti, skrifnðum og óskrifuð- um, eins og það er lagt fyrir dóm- stólinn með öllum þess margbreýti- legu atvikum. Að skapa sér glögga en sanna mynd af hverju niáli eins cg það liggur fyrir með öllum at- vikum þess, er til greina eiga að koina, er að mínu viti erfiðasta verk dómarans, en þetta á að takast, ef alúð og kostgæfni er beitt, og dóm- endurnir hafa þá þekkingu á þjóð- arhögum og lífi almennings, sem ætla má að dómarar í þessum rétti hafi. Þegar slík myud málsins er fengin, er það því næst hlutverk dómstólsins að úrskurða um, eftir liverjum laga-ákvæðum úrlausn málsins skuli fara, og er það að míuu áliti minna vandaverk en hið áðurtalda fyrir dómendur, er feng- ið hafa þá fræðslu í lögum, sem beimtuð er af hérlendum dómurum. Þegar vór nú eigum að leysa þetta dómstarf af hendi, er eg þess full-

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.