Morgunblaðið - 07.10.1920, Blaðsíða 2

2
ate. Mljía. ■'■■■ »
MOBGUNBLAÐIÍ)
Eitatjóri: Vilh. Finsen.
A fgreiðsla í Liekjargött! 2.
Sími 500. — Prentsmiðjusími 48.
Ritstjórnarsímar 498 og 499.
Kemur nt alla daga viktmnar, að
mámidögum undantekmim.
líítstjórnarskrifstofan opin;
Virka daga kl. 10—.12.
Helgidaga kl 1—3.
Auglýsingum sé skilað annaðhvort
k afgreiðslnna eða í ísafoldarprent-
ainiðju fyrir kl. 4 daginn fyrir útkomu
þess hlnðs, sem þær eiga að birtast í.
kuglýsingar, sem koma fyrir kl. 12, fá
ati öllum jafnaði betri stað í blaðinn
íá lesmálssíðnm), en þsrr rciu síðar
koma.
Augiýsingaverð: A fremstu síðu kr,
3.00 hver cm. dálksbreiddar; á öðrum
stöðum kr. 1.50 cm.
Verð blaðsins er kr. 2.00 á mói.uði.
Afgreiðslan opin:
Virka daga kl. 8—5.
Helgidaga kl. 8—12.
f ' ♦<*;v • '■* •+
INTERNTIONALB
ASSUEANCE COMPAGNl
Höfuðstóll 10 miljónir
Sjó- og stríðsvátryggmgar.
Aðalomboðsmaður:
Gunnar Egilson
Hafnarstr. 15
Talsími 608 og 479 (beima).
Húsnæði óskast,
1—2 herbergi og eldhús óskast til
leign nú þegar, handa hjónnm með eitt
barn. Há húsaleiga borgnð fyrirfram.
Uppl. í fsafoldarprentsmiðju, sími 48.
en 4 þingi þess í nóvember. Þá
verða einnig fulltróar frá Banda-
ríkjunnm, Þýzkalandi, Austurríki,
tlngverjalandi og Búlgaríu.
Allir fulltrúar hafa jafna að-
stöðu á þessum fundi, hvort sem
þjóðirþeirra eru í Bandalaginu eða
ekki. Því að fimdurinu er ekki bein
línis háldmn til þess að taka nein-
ar skuldbindandi ákvarðanir, beld-
ur til þess að hægt, sé að átta sig á
fjárhagsástandi heimsins eins og
það er nú. Og óbeinlínis á hann að
verða til þess að meira jafnvægi
komist á peningaviðskifti millj ríkj
anna en nú er- Mikill undirbúning-
ur hefir verið hafður undir fund
þennan. Skýrslum hefir verið safn-
að úr öllum áttum, og fengið álit
glöggvustu fjármálamanna út um
allan heim, enda munu og margir
slíkir verða þarna saman komnir.
Fulltrúarnir munu svo hver um sig
leggja fram skýrslu um fjárhags-
ástand sinnar þjóðar, og fær hver
fjórðnng stundar til þess að henda
munnlega á helstu drættina.
Frjáls sðmkeppni.
Niðurl.
Þegar svona stendur á, rísa upp
samsteypufélög (,,hringir“). Með-
MORGUNBLAÐIL
..-■ícÁsí.w'-. 1
! línglandi er Gla-xo nij.jlkin
útrýma allri annari tcg-
v.nd a.f mjóik, sérstaklega
harida hörnum og sjúklingum.
5». þú-.uud dósir ern seldar ::f'
<tla:-''i á hverjnm degi. —
i'Iiaxo cr aíi cins injólk og
i-jówi, scm ait vatn hefi'r ver-
ið t.ekið ú". Hún Jítur þvi úl
1 i:í - '.;r duft. Til þcss að geva
Iiaiia aftur að venjulegri
nijólk., þarf ekki anuað en að
bada í hana vatninu, sem tek-
ið hefir verio úr henni. Látið
fvær matskeiðar í hálfan liter
af sjóðandi vatni, og þér fáið
hreina, fitumikla, holla injólk,
notlueffl í stað kúamjólkur.
Umboðsmcnn á Islandi
Reykjavik.
Eigendur Glaxo: Joseph Nathan & Co. Ltd, London & New Zealand

AanindMR ■Drlwfari
Fregnirhafakomið fjyrir skömmu
af Amundsen heimskautafara. Var
hann þá í Nome í Alaska. Og var
ift.liin hans að fara til Wrangel-
cyjarinnar og iáta sig frjósa inni
norður af henni, í von um að 'hann
gæti rekið yfir Norðurpólinn með
hafísnum. í þessari för verðai með
honum ti'l aðstoðar þeir Dr. Sver-
drttp, Wisting og Olonkin. f vetur
var Amundsen á Amo-eyjunni og
hitti þar innfædda menn, sem hann
nefnir Tsehukbschere, ogsegir hann
Jraið vera merkilega menn. Og stú-
deri Sverdrup þá rækilega og ætli
h.ann að láta söfnin fá ýmsa hlnti
um mermingarástand þeirra. Fékk
Amundsen hjá þeim 50 hreindýr í
skiftum fyrir aðra vöru, og hafði
með því nýft hreindýrakjöt allan
veturinn.
Amundsen lætur vel yfir ■
leguim árangri ferðarinnar og hýst
'þó við enn hetri úrslitum.
Fyrst voru í för með honum Tess-
an nokkur og Knudsen. Voni þeir
sendir heim með póst. En þeir em
ekki komnir fram enn. Hefir rúss-
neska stjómin látið út ganga þær
upp'lýsingar, að þeir muni hafa far-
ist. En Amundsen sjálfur er h.rædd-
ur nm að þeir hafj verið drepnir.
Myndin. sem fylgir hér með, er
af Amrmdsen og hinum þremur að-
stoðarmönnum hans r hinni fyrir-
'huguðu Norðurpólsferð. Amundsen
or merktnr með X- Er myndin tek-
in af þeim í Nome.
Húsiignin Frakkast. nr. 13
fæst til kaups nú þegar. Húsið er hlýtt og vand-
að og raflýst. Nokkuð laust til ibúðar í okt.
Semja ber við
Herbert M. Sigmundsson.
al þeirra verksmiðja og gróðafé-
laga, sem framleiða sömu vöru eða,
samkynja. Samsteypan bjargar
hverju einstöku framleiðslufélagi
fi'á fal'li- — Þetta er margsýnt.
Am'eríkumenn segja, að nálega öll
samsteypufélög séu orðin ti'l á. þenn
an hátt, og fremur af knýj’andi
þörf en beinlínis gróðafíkn. Vitan-
lega eiga undanteknmgar sér stað
'hér, eins og t. d. olíusamsteýpufé-
lagið miklii. Og þar stendur sér-
staklega á um frarnleiðslrma. Oliu-
félagið „Standíird Oil“, sem skap-
að hefir okkur fslendingum þung-
ar búsifjar, er eitt hið gráðuga.sta
okurfélag, sem til er í veröldinni.
Það hefir sölu á miklum hluta allr-
ar þeirrar olíu, sem not.uð er í heim-
inum. Það á mestar olíulindir
heimsins og kemst því engin veru-
leg samkeppni þar að.
Samsteypufélögin teygja sig sum
aðeins irm eitt land, en önnur um
heilar heimsálfnr, eða jafnvel all-
an heim.
Nokkru fyrir ófriðinn mik'la voru
í beiminum nokkuð á annað hundr-
að samsteypufélaga- En svo lítil
var einokun þeirra flestra talin, j
að því var tæplega veitt athvgli. j
Aftur á móti voru þau nokkur til,
sem auðsjáanlega voru örgustu
blóðsugur, einkum í Ameríku.
Það má telja samsteypufélögun-
rnn það til gildis, móti ókostum
þeirra, að öll framleiðslan í þeim
er rniklu ódýrari, meira fram'leitt
með minni kostnaði, en ef hvert
framleiðslufélag (hlutafélag) væri
eitt út af fyrir sig. Þar kemur í Ijós
máttur samvinriurmar. Allri sam-
keppni, sem skaðað getur sam-
steypufélögin, er bægt frá. Þar í
felast 'aðalgallar samsteypufélag-
aima, ef Iþau hafa vonda eða sam-
vizkulausa stjóm-
En samsteypufélögin hafa sífelt
„I>emoklesarsverð“ yfir höfði sér.
Þau eiga. óvini, og fá þvr f'lest fyr
eða síðar keppinauta, hversu vel
scm þau girða. um sig. >Santstejrpu-
félögin fæðast, lifa og deyja nátt-
úrlegum dauða. Frjáls samk'eppni
í framleiðslu og verzlun verður
þeirra dauðamein fyr eða síðar. —
Reynslan sýnir þetta, þótt tilveru-
stund þeirra sé tiltölulega stutt í
marmfélaginrr. Þau isamsteypufé-
lög, sem traðka eðlilegum viðskift-
um, kveða sjálf upp yfir sér dauða-
dóm. — Það er þeirra óeð'lilega og
samvizkulausa gróðafíku sem drep-
ur þau.
Rás viðburðanna jafnar fyr eða
síðar það við jörðu, sern óheilbrigt
cr í viðskiftalífinu. Það þolir eigi
til lengdar nein okur- eða kúgunar-
börrd, önnur en þau, sem efla þjóða-
heill o-g stjórnað er jafnframt með
Leikfélaq Reykjavíkur.
í dag fimtudaginn og á morgun
föstudag í Iðnó kl. 8.
Yér morðingjar
Sjónleikur í þrem þáttum eftir
Guðrmmd Kamban.
Aðgöngumiðar seldir í Iðnó kl.
IO—12 Og 2—7.
mestu gætni. Það eitt, sem er í
fu'llu samræmi við eðlilega marm-
'lífsframþrómr, lagar .sig eftir tím-
anum og mönnunum, og fellur eigi
um 'koll. — Þetta geta allir huggiað
sig við.
Þegar eitthvert samsteypufélag
hefir annaðhvort Iþungað viðskifta-
lífið tilfiimanlega eða grætt óeðli-
lega mikið, rísa npp við hlið þeirra
miljón keppimaiutar, sem vilja. endi-
lega ná í þennan mikla gróða. Þahn
ig myndast nýtt samsteypufélag
sem keppir svo við hið e'ldra og
kemur því loks á 'kaldan klaka. —
Meðan á þessu stendur, það getur
verið svo skifti mörgum árum,
lækkar verð vörunmar, sern sam-
keppnin er um. Þegar óvinurinn er
lagður að velli, hækkar hún a'ftur,
og alt gengur svo vel, meðan sam-
steypufé'lagið nýja heldur sér inn-
an eðlilegra viðskiftatakmarka.
Nefna má, eitt dæmi þessu t.il
sönmmar. Hið i'llræmda járnbraut-
arteinasamsteypufélag okraði um
tíma afskoplega. Norður-Ameríku-
menn þurftu mjög á þeirri vöru að
halda í járnbrautalandinu mik'la-
Þeir þoldu eigi t.il lengd'ar einokun
þessa. N0rði 1 rálífufélags• Þeir stofn-
uðu margra milj. do'llara jámbraut-
arteinaverksmiðjur heimiai hjá sér,
og þær mynduðu svo nýtt sam-
steypufélag. Þá varð gamla gróða-
félagið >a.ð lækka seglin og það logn-
aðist út af eftir nokkur ár. Ame-
ríkumenn drápu það. Það spenti
gróðabogann svo fast,, að hann
biaut a,ð bresta-
Síðan hefir verið hei'lhrigt verð
á jámbrautartemum að fróðra
manna sögn.
En eins og fór fyrir þessu ill-
ræmda járnbrautarteinafélagi, svo
fer og fyrir öðrum, sem eigi kunua
sér hóf í ágimdinui. Sagt er að nú
séu mörg samsteypufélög í heimin-
um á heljarþröminni, meðan ný-
græðingamir, keppinautarnir, eru
•'ð koma ár sinni vel fyrir borð.
Þegar jámbrautin, sem félag eitt
átti, milli Chicago og Mihvanken
r*< yndist óvenju arðsöm, þá var *mn
að jámbrautafél'ag -stofnað við hlið-
ina á þvr eldra. Sömu leiðina, sam-
Miða hinni, laigði félagið jámhraut.
Borgin stækkaði og landið um-
þverfis haua bygðist enn m-eira. Og
enn græddu félögiii, þútt tvö væru
um hituna. Þetta þoldu eigi fésýslu-
mennimir til lengdar. Og nú kom
Þ'-iðja járnbautin, og svo hver af
annari. Voru þær orðnar 8 fyrir
stríðið, og háru sig vel. En frjáls
samkeppni hélt flutningsgjaldmu
niðri, svo um ékkert okur var að
ræða á því.
Þar sem frjáls samkeppni ræður,
eru atlar hendur á lofti til þess að
ná r gróðagæsimar. Allir múnnleg-
ir atorkuhæfileikar losna iþá úr
læðingi. En þar sem samkeppnin
er eigi, stirðnar filt. Það dregur úr
framþrúun mannfélagsins.
Þó að allar jámhrautir í Ameríku
séu í auðmannahöndum, þá er samt
h vergi í heiminum eins ódýrt flutn-
ir.gsgjald og þar. Til jafnaðar er
það nálega 'hálfu dýrara á Eng-
landi. Þetta er einmitt, hinni frjálsu
sambeppni að þakka.
Þegar fr'amleiðslan í lreiminum
með frjálsri samkeppni verður
héldur meiri en þörf er fyrir hana,
þá þrífast engin stór okurfélög- —-
Þau fá þá að kenna á hagfræðis-
'lögmáli heimsins. — Þetta er hinn
heilbrigðfisti jöfnnður, betri en
jafnaðarhugiSj ón Sócíalista.
S. Þ
Dagbök.
Athygli söngelskra manna skal v&h-
in á auglýsingu Ara Johnson söngle*^"
ara í blaðinu í dag. Hann hefir
mestallan aldur sinn í Þýzkalandi
er nafn hans ennþá eit.t með þektust11
söngxnannanöfnum þar í landi,
lmnn hafi hætt að syngja opinber'e“il
fvrir 12 árum síðan, enda hefir h<u111
sungið í öllum meiri háttar söngleih
hú.sum á Þýzkalandi, t. d. við biöfl
árlegu Wagners-sýningar í BajTTOUÍh,
en sá heiðnr hlotnaðist einungis pei111’