Morgunblaðið - 25.06.1922, Blaðsíða 1
Stofnandi: Vilh. Finsen.
Landsblað Lögrjetta
Ritstjóri: Þorst. Gíslasosa,
«■ ápg., 191 tbl.
Sunnudaginn 25. júni 1922.
ísafoldarprentsmiBja h.f.
aaawwg- ’ Gamla Bió mmsmmmt
Þeasi gullfallega og lærdómsríka myn^ verður sýud enn-
^ í kvöld kJ. 7 og 9.
Sjerstök sýning fyrir börn kl. 6.
Agætar landslags og gamanmyndir.
Aðgangur aeldur í Gamla Bíó frá kl. 4.
11 hin
Jarðarför elsku dóttur okkar, Dagbjartar, fer fram frá heim-
öar látnu, Baldursgötn 22, þriðjudaginn 27. þ. m. kl. 10 f. h.
Dagbjört Brandsdóttir. Guðmundur Einarsson.
2 herbergi
án húsgagna á góðum stað i bæn-1
um óskar einhleypur karlmaður
eftir 1. júlí n. k. A. v. á
Heildverslun
Garðars Gíslasonar
Talsímar: 281, 481 og 681.
Fyrirliggjandi s
Bifreiðahringir,
— slöngur,
— fjaðrir,
— smurningabollar,
— bremsuborðar,
kúiu-lagera«,
og ýms fleiri bifreiðatæki.
Nýja Bió
Ný ^úö
v« ipiuO i Liygmg gg I gir,
. bar verða seld brauð og kökur frá kökugerðinni á Laugaveg
öaargskonar vörur aðrar.
^omið og reynið viðskiftin á Laugaveg 58.
Trópenól
þakpappinn sem þolir
rlt. Fæst altaf hjá
A. Einarsson & Funk,
Reykjavík.
niEKikanskir stigamenn.
Skemtilegur sjónleikur frá Mexico, í 5 þáttum. :— Aðaihut-
verkin leika, hin undur fagra leikmær
Œinam Ccmper dq finbart Dnsmarth.
Mynd þessi er mjög spennandi frá upphafi til enda,
og gefur glöerga hugmynd um hinar sífeldu innanlands ó-
eirðir í Mexico.
Aukamynd: Ki na . kafli.
Fróðlegar myndir af iifnaðarháttum og siðvenjum í þessu
eldgamla ríki.
Sýningar kl 0, og 9-
Börn fá aðgang að sýningunni kl. 6.
Agöngumiðar seldir frá kl. 4.
ið i Ijósmyndagerðp
sjer til gamans, verður haldið í Iðnskólanum. Allar nánari upp-
lýsingar í Sportvöi uhúsinu Bankastræti 11. Liggur þar frammi
listi til áskriftar til 29. þ. m. Pjetur Leifsson ljósmyndari.
Timaspiiling.
Eftir Garðar Gíslason.
Tileinkað „J. J‘.‘
, fjórtándu ath. get jeg einn-
* Ver,Ó stuttorður. Þar finst höf.
V6ra n°gu skáldlegur, og
(j. st til þess aö verslunarástana
kaupmönnum eins og
íj^ suýr því í hendi) sje eigi
if Vlf) nauðstaddan gemling, held
k^rgandi fugl. Þótt jeg álíti
gu hans eiga best við
^ ei!?in kenningar, vil jegsýna
j^. 111 tilhliðrunarsemi í þessu at-
afle'6^ hefir Þýðingarmiklar
f ei^lu?ar‘ ‘ fyrir samvinnnmenn
'^tándu ath. spyr höf. hvers
nflla 'íeg ueiti því, aö ísl. þjóðin
í flokka á þann hátt,
^ónas frá Hriflu tilgreinir í
lej^ -ui „Komandi ár“. Jeg
iljg . V1’ af því að sú aðgreining er
kki v'tleyf;a. Menn flokka sig
leldu si'l®runiúlum eftir efnahag,
eftir skoðunum. Ef póli-
lskar ,
ftij, , koðanir J. J. fara mest
...Ví- kve hátt er í buddunni
v°n um völd, fer fram-
í g f,lls að verða. skiljanleg.
J —*uuu ath. og víðar lætur
• ta]a;° 8ein l)aÓ hneyksli hann
'«ss 0p. si'e um stuðning af hálfu
tjettio; ■ ei>a ,if !'ari<!a verslunar-
onuitt f-’ °.g er svo að Skilja, að
tfiittyjn ^t maklegt og rjett að
>a<S oj^n^’0 v®lt í götu hennar.
að }j- en^’1Tn blandast hngur
ns: ,eðal<ír 6r eiíÍ£1 útt við stuðn-
i-Þttarjjn fJtyrl£ til einstaklinga
ar> (þótt J. J. vilji snúa
því þannig) heldur gagnvart heild
inni, eins og áður er bent á, svo
liún geti unnið Þjóðfjelaginu sem
mest og best gagn. í þessu sam-
bandi má ekki einblína á inn-
byrðis samkepni í verslun, heldur
ta.ka fult tillit til heildarverslun-
ar landsins við aðrar þjóðir. Þar
á öll þjóðin aö standa saman, og
það getur aðeins orðið með góðu
skipulagi alfrjálsrar verslnnar, sem
studd er af ríkinu með sjerment-
un og bættri aöstöðu erlendis. —
Meðan sá rígur er í versluninni,
sem nú er og hefir verið nokkur
undanfarin ár, stendur hin unga
og fátæka innlenda verslnnastjett
il’a að vígi að vinna hlutverk sitt.
I þessari sömu athugasemd seg-
>r J- J.:
„Höf. gleymist að geta þess,
að stjóm J. M. ljet hann hafa
meðmæli landsinis, þegar hann
fór út til að útvega sjer vöru-
slatta þann, sem kom fyrir
nokkru‘ ‘.
Og. þessa gleymsku álítur hann
víst mjög bagalega (fyrir sam-
vinnumenn ?) og afbrot stjórnar-
innar mikil.
Sannleikurinn í þessn efni er
sá, að þáverandi atvinnu- og versl
nnarmálaráðherra Pjetur sál. Jóns
son, form. Sambands ísl. sam-
vinnufjel. mæltist til þesis að jeg
í utanför minni leitaði eftir mark-
aði fyrir íslenskar afurðir og
greiddi fyrir söln þeirra, og var
„meðmæla.brjefið“ stílað til stjórn
arvalda þeirra, er jeg kytnni aö
snúa mjer til í þessn augnamiði.
Það átti ekkert skylt við innkaup
mín, og skal jeg góðfúslega sýna
J. J. það, þegar hann vill svala
sannleiksfýsn sinni og gefa hin-
um framliðna ráðherra frið í gröf
smni.
Til þess aö hugga J. J. ogmilda
gagnvart stjórn J. M. vil jeg
einnig geta þess, að ferð mína
kostaði jeg að ölln leyti sjálfur,
og sje nokkur í þakklætisskuld í
þessu efni, þá eru það þeir sem
mæstir standa Sambandi ísl. sam-
vinnufjel., og skal jeg nú fyrst
tilefnið gafst sýna, hvernig þeirra
opinberu þakkir hljóða.
í ræðu hr. Hallgríms Kristins-
sonar, forstjóra Sambandsins, er
Tíminn flytur 20. f. m. eru marg-
ar rúsínnr til kaupmanna, sem
ástæöa hefir þótt að setja til
smekkbætis í grautinn. En þar er
ein, sem mjer mun sjerstaklega
vera ætluð, og er hún svohljóð-
andi:
„Einn af stærstu heildsölnnnm
hjer í Reykjavík keypti gærur
og seldi til Ameríkn. Hann mun
hafa horgað nokkum hluta
þeirra hjer meö 80 aurum
kg. og sumt jafnvel niðnr í 70
au. pr. kg. Hæst mun hann hafa
greitt 90 aur. pr. kg. Ekki er
minsti vafi á því, að ef vjer
hefðum ekki verið búnir aö ná
síðastl. hanst þeim góðu sam-
böndum í Ameríku í þessari
grein, sem vjer höfum nii, þá
mundi verðið hafa orðiö tölu-
vert lægra, og jafnvel óvíst að
allar gærnrnar væru seldar enn‘.
í skýrslum, sem jeg gaf um
söln ísl. vara erlendis og prent-
aðar eru í 96. og 103. tbl. Morgun-
blaðsins þ. á. og 19. tbl. Lögrjettu,
sjest hvernig ástatt var með söln
á ull og gærum í Ameríku í fyrra
sumar meðan- jeg dvaldi þar.
Bráðabirgðatolllögin voru geng-
in í gildi, en eftir þeim bar
að greiða mjög háan innflutn-
ingstoll af allri ull annari en teppa
ull (carpet wool). Nú var það
vitanlegt, að ísl. ullin, sem er sam-
bland af fínni og grófri ull (þeli
og togi) haföi bæði verið notuð
til klæðadúka og teppa, var því
mjög vafasamt hvort hiin, og
nokkrar aðrar líkar nllartegundir
mundu verða undanþegnar hinnm
háa tolli. Þessi tolll. örsökuðu verö
fallið og kyrstöðunaí nllarmarkaðn
um í fyrrasumar. Jeg gekk fyrst
á milli líklegra kaupenda og
reyndi aö telja þá á að kaupa
smásendingu til þess að komast
að raun nm hvort- tolls yrði kraf-
ist, en allir ljetu í ljósi, að enginn
vafi væri á því, að tollupphæðina
yrðu þeir að leggja út („depo-
nera“) strax sem ullin kæmi á
land, svo ættu þeir eftir á undir
högg aö sækja gagnvart tollstjórp
inni um endurgreiðslu, ef ullin
yrði álitin teppaull. Það myndi
hafa í för með sjer kostnað og
óþægindi, málalok fengjnst ekki
fyr en seint og nm síðir, og ef ill'a
færi, væri tollupphæðin töluvert
meiri en verðmæti nllarinnar. Aft-
ur á móti buöust ýmsir kaupeud-
ur, ef jeg gæti fengið vissu um
það thjá fjármálastjórninni í
Wakhington að ullin yrði -eigi
tolluð. Jeg leitaði álits og um-
sagnar tolleftirlitsmannanna í ^
New York og fór tvisvar snður •
til Washington í þessum erindum.!
Eftir langa bið fekk jeg tilkynn-
ingn þaöan, að íslenska ullin yrði
ekki tolluð meðan bráðabirgða-
tolllögin giltu. Þetta tilkynti jeg
ýmsum ullar- og gærukaupendum,
sem jeg vissi að höfðu nn hug á
að kaupa þessar vörur frá íslandi.
Skömmn seinna hepnaðist mjer
meö vissum skilyrðnm að fá pönt-
un á miklu af gærum. Á heimleið-
inni í september fann fulltrúi
Sambandsins í Leith mig að máli.
J-eg sagði honum allar kringum-
stæður viðvíkjandi ullar- og gæru
markaðinnm í Ameríku og að jeg
væri reiðubúinn aö kaupa allar
gærur Sambandsins fyrir hátt
v-erð. Hann vildi ráðfæra sig við
forstjórann og vísaði til hans. Um
það bil, sem jeg kom til
Reykjavíkur, fyrst í okt., hafði
gæruverðið fallið vegna gengis-
breytingar, gat jeg þá boðið for-
stjóranum ákveðið 90 aura pr.
kilo fyrir allar gærur Sambands-
ius, eftir innvigt. Þegar hann
hafnaði því, af þeirri ástæðu að
hann væri á förnm til útlanda og
vildi reyna þar fyrir sjer, urðnm
viö ásáttir nm það að hann símaði
mjer tilboð á gærunum eftir að
hann hefði rannsakað markaðinn
og gaf jeg honnm í skyn, að jeg
kynní að geta náð hærra verði með
fast tilboð í höndnm. Gæruverðið
hækkaði aftur seinna á haustino,
en tilboðið kom aldrei frá forstjór-
anum, þrátt fyrir ítrekaða fvrir-
spurn um það hjer á skrifstofn
Sambandsins.
í ræðu sinni telur forstjórinn
að meðalverð á gærum Sambands-
ins hafi orðið hr. 0.91þ^ nettó pr.
kíló, og ber það saman við verö er
hann segir að jeg muni hafa borg-
að. Á þetta að sýna yfirburði
Sambandsins. Fyrst forstjórinn
vill gera samanburð á tölnm, get
jeg gefið þær upplýsingar, að jeg
borgaði enga gæru, sem jeg keypti
síöastliðið haust til útflutnings
nndir kr. 0.90 pr. kilo á ísl. höfn
eftir innvigt. þeirra (auk þess
keypti jeg nokkuð af gömlnm
gærum og ósöltnðnm. lausum gær-
nm í smákaupum hjer á staðnum,
sem jeg að mestu leiti ljet rota,
og koma eigi málinn við). Eftir
því sem jeg hefi sannfrjett, seldi
Sambandið gæmr sínar í Ameríkn
fyrir 55 cents hverja géra þ a n g-