Morgunblaðið - 17.03.1938, Blaðsíða 5

íflmtudagur 17. mars 1938.
■ .... 1 r\ —
| ■■■" JFftotgtmMaMft-------------------------
f, Útgref.: H.f. Árvalcur, Reykjavlk.
Ritstjðrar: Jðn Kjartansson ogr Valtyv Stefánsson (ábyrgrBarœaOur).
j . Auglýslngar: Árnl 6la.
Ritstjðrn, auíjlýsingar og afgrelBsla: Austuratrsetl 8. — Siml -1«00.
Áskriftargjald: kr. 8,00 á mánuBl.
í lausasölu: 15 aura elntaklB — 26 aura meB Hesbök.
KAUPGJALDSMÁL Á ALÞINGI
MORGUNBLAÐIÐ
tt -b*
| Frumvarp Framsóknarmanna um |
lögþvingaðan gerðardóm
Frá því kl. 1 niiððegis í gær
og fram á nótt var fundur í
«efri deild um gerðardómsfrum-
varp Hermanns Jónassonar. Þar
fleiddu talsmenn vinstriflokkanna
saman hesta sína, ráðherrarnir
fyrst og fremst, foripaður Sjó-
mannafjelags Reykjavíkur og for-
maður Kommunistafldkks íslands.
Magnús Jónsson hafði orðið
fyrir hönd Sjálfstæðismanna og
lýsti afstöðu flokksins til þessa
frumvarps, sem er ekki í samræmi
við þá meginstefnu flokksins, að
sem mest frelsi ríki í viðskiftum
manna og kaupgjaldsmál verði til
lykta leitt án íhlutúnar löggjaf-
arvaldsins, enda er vinnulöggjaf-
,-arfrumvarp Sjálfstæðismanna hygt
,á þeim frjálsa ákvörðunarrjetti
aðiia.
En Magnús Jónsson skýrði frá,
. að Sjálfstæðisflokkurinn liti svo
;á, að svo mikil þjóðarnauðsyn
væri á, að greiða §em mest fyrir
lausn þessarar deilu, að hann
myndi í þessu tilfelli fylgja gerð-
.ardómsfrumvarpinu.
*
Deilan í Bfri deild í gær var
aðallega milli stjórnarflokkanna
tveSgja, Alþýðu- og' Pramsókn-
arflokksins, og alveg furðuleg,
því þar var í raun og veru eng-
inn meiningarmunur um aðalat-
riði málsins, eins og best sjest af
frásögn þeirri, sem birtist á öðr-
um stað hjer í blaðinu, frá um-
ræðuum.
Atvinnumálaráðherrann og' for-
maður Sjómannafjelags Reykja-
víkur útmála það með offorsi, að
gerðardómur sje alveg óhafandi
og ótækur. Slíka íhlutun telja þeir
að verkalýðsfjelögin geti ekki á
neinn hátt unað við. En jafnframt
þessari afstöðu þeirra bei’a þeir
fram tillögu í þinginu um það,
að lögfesta hluta af kaupgjalds-
tillögu sáttanefndarinnar, og það
enda þótt sjómenn hafi greitt at-
kvæði um tillögu þessa og felt
hana.
Gerðardóm, þar sem Hæsti-
rjettur ræður mestu uin hverjir
sjeu dómendur, mega þeir Alþýðu-
flokksmenn ekki heyra nefndan.
En þeir vilja keyra í gegnum þing
ið og lögþvinga kaup sjómanna
samkvæmt tillögu, er sjómenn
hafa felt. Og þetta ætla þeir að
telja flokksmönnum sínum trú
um, að sje verkalýðsfjelögunum
hagkvæmara, skapi meinlausara
fordæmi heldur en gerðardómur.
Það er ekki von að vel fari
fyrir stjórnmálaflokki, er liefir
aðra eius grautarhéila sem for-
; ystumenn.
*
Jafnvel formaður Kommúnista-
flokksins, Brynjólfur Bjarnason
lcomst að þeirri niðurstöðu í sinni
ræðu, að löggjafarvaldið yrði að
grípa inn í kaupdeilur, þegar svo
1 bæri undir. Hann var t. d. á því,
að það væri rjettmætt nú. En það
var að vísu ekki vegna þess, að
honum væri svo umhugað um að
togararnir kæmust á veiðar og
fólkið fengi atvinnu. Hann bar
sýnilega ákaflega mikinn kvíð-
boga fyrir því, að ef slitna skyldi
upp úr stjórnarsamvinnunni. Yf-
irboðarar Brynjólfs Bjarnasonar
austur í Moskva eru ánægðir með
þá stjórn, eða öllu heldur óstjórn,
sem hjer er í landinu. Það er í
kjölfar óreiðu og' ráðleysis-stjórn-
arinnar, sem kommúnistapiltarnir
ætla sjer að undirbúa þjóðfjelags-
byltingu sína. Það eru hinir auð-
sveipnu bandamenn þeirra í
Pramsóknar- og Alþýðuflokknum,
sem eiga að hafa sem bestan og
lengstan tíma til að eyðileggja
atvinnuvegi og fjárhag landsins,
áður en hinir rússnesku eiga að
taka við.
Þegar Sigurjón Ólafsson for-
maður Sjómannafjelags Reykja-
víkur hóf upp raust sína í Efri
deild í gær, byrjaði hann á því,
að þetta myndi verða talinn
merkilegur dagur í sögu Alþingis,
því nú ætti að fara að ákveða
með lögum, hvað liinn óbreytti
verkamaður ætti að fá í kaup.
Sigurjón talaði í þrjá stundar-
fjórðunga. Og hann endaði mál
sitt með því, að liann gæti búist
við því — hann vonaði það, að
þessar aðgerðir Alþingis gagnvart
verkalýðnum myndu hefna sín á
þeim, sem bæru þær fram.
Sjálfur var Sigurjón flutnings-
maður að því að lögfesta kaup
sjómaryia á saltfiskveiðum. Það
hefnir sín áreiðanlega, fyr eða
síðar, þegar menn flytja mál af
annari eins tvöfeldni og vesalings
Sigurjón, sem bókstaflega gleym-
ir eða gætir ekki að livar hann
sjálfur stendur, þegar hann held-
ur að hann sje að ráðast á and-
stæðinga sína.
En auk þess, sem það er með
öllu ómögulegt að berjast gegn
íhlutun löggjafarvaldsins á þann
hátt að telja gerðardóma óhaf-
andi, en lögfesting ákveðins kaup-
tasta frjálslegri, þá er tillaga
Alþýðuflokksmannanna hrein vit-
leysa, af því hún er ekki nema
hluti af tillögu sáttanefndar, sem
rifin er þar út úr samhengi.
Tillaga Alþýðuflokksins er sú,
að ákveða með lögum kaupið, sem
sáttanefnd lagði til að greitt yrði
á saltfiskveiðum, en fresta allri
ákvörðun um kaup á ísfiskveið-
um og síldveiðum.
Tillaga sáttanefndarinnar var
um kaup á öllum þessum veiðuin.
Sjómönnum liefir aldrei dottið
annað í hug, en að gengið yrði
frá kaupinu alla leið til næstu
áramóta. Og tillaga nefndarinnar
var miðuð við það, og ekki hitt,
að liægt væri að taka úr henni
einstaka liði og’ ákveða kaup eftir
þeim.
Miss Thornton flytur næsta liá-
skólafyrirlestur sinn í dag, fimtu
dag 17. þ. m. kl. 8 og ræðir um
Aldous TTuxley og önnur samtíð-
arskáld. Öllum keimill aðgangur.
1. gr. í gerð skal lagður á-
greiningur sá, sem nú er uppi milli
Pjelags íslenski'a botnvörpuskipa-
eigénda annars vegar og hius veg-
ar Sjómannafjelágs Reykjavíkur,
Sjómannafjelags Hafnarfjarðar og
Sjómannafjelags Patreksfjarðar
um ráðningakjör á botnvörpuskip-
um við fiskveiðar í salt og í ís,
við síldveiðar og karfaveiðar.
2. gr. Gerðardóminn skipa for-
maður og fjórir meðdómendur.
Skulu þeir nefndir til starfans
sem hjer segir: Hæstirjettur skip-
ar formann dómsins. Enn fremur
tilnefnir Hæstirjettur fjóra menn,
en af þeim ryðja deiluaðilar hvor
sínum manni. Hina tvo skipar
Hæstirjettur síðan til að taka sæti
í dóminum. Loks tilnefna deilu-
aðilar livor sinn mann í dóminn.
Nú ryðja deiluaðilar, annarhvor
eða báðir ,ekki dóminn innan þess
tíma, sem dómsformaður tiltekur,
og' ryður þá dómsmálaráðherra
dóminn í þess stað.
Nefni deilúaðilar, annarhvor eða
báðir, ekki mann í dóminn af
sinni hálfu innan þess tíma, sem
dómsformaður tiltekur, skal Hæsti
rjettur nefna í dóminn í þess stað.
Nú verður laust sæti í dómin-
um, og skal þá um tilnefningu
manns í það sæti fara svo sem um
val þess manns, sem forfallast
hefir.
3. gr. Hver lögráður íslenskur
ríkisborgari er skyldur að taka
sæti í dóminum samkvæmt lög-
legri kvaðningu. Dómendur ern í
starfi sínu opinberir sýslunarmenn
og njóta rjettinda og bera skyldur
samkvæmt því.
4. gr. Dómsformaður kveður
dóminn saman og annast um, að
störfum dómsins sje hraðað svo
sem verða má. Skyldir eru aðilar
að láta dóminum í tje skýrslur og
upplýsingar, sem dómurinn kann
að æskja og aðilar geta í tje lát-
ið, og getur dómurinn kveðið upp
úrskurð, þótt annarhvor eða báð-
ir aðilar mæti ekki Ráðningarkjör
þau, sem dómurinn úrsktírðar að
gilda skuli milli aðila, skulu vera
bindandi fyrir þá báða á sama
hátt og liefðu þau verið ákveðin
JIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHIHlr
| Frumvarp
sósíalista
1. gr. Akvæði samnings dags.
28. jan.. 1935 á milli Sjómanna-
fjelags Reykjavíkur og Hafnar-
fjarðar og Pjelágs íslenskra botn-
vörpuskipaeigenda, varðandi lág-
markskaup og kjör sjómanna á
saltfiskveiðum togara, skulu gilda
á árinu 1938 með þeim breyting-
um á þessum ákvæðum, er getur
í tillögum sáttasemjara ríkisins,
er bornar voru fram í kaupdeilu
á milli sjómauna og togaraútgerð-
armanna í marsmánuði 1938 og
geng-ið var til atkvæða um af að-
ilum liinn 14. þessa mánaðar.
2. gr. Ríkisstjórnin skal hlutast
til um, að lialdið verði áfram
sáttatilraunum í yfirstaudandi
kaupdeilu á milli sjómanna og
togaraútgerðarmanna, með það
fyrir augum að koma á samning-
um með aðilum.
3. gr. Lög þessi öðlast gildi
þegar í stað og falla úr gildi þeg-
ar er samningar kunna að nást
samkvæmt 2. gr., er einnig taka
til saltfiskveiða.
með samningi þeirra á milli. Kjör
þéssi skulu gilda til ársloka 1938.
Kjörin skulu einnig vera bindandi
fyrir þá eigendur íslenskra botn-
vörpuskipa, sem ekki eru fjelags-
menn í Fjelagi íslenskra botn-
vörpuskipaeigenda. Þó er sam-
vinnuútgerð undanskilin.
5. gr. Samningar þeir, sem í
gildi voru milli deiluaðila til árs-
loka 1937, skulu gilda framvegis
til bráðabirgða þangað til úr-
skurður gerðardómsins fellur.
Dómurinn skal ákveða að ráðn-
ingarkjör þau, sem hann úrskurð-
Á síðustu árum hefir safnast
hingað allmargt af útlending-
um, er setjast hjer að sem verka
fólk í iðnaði eða verslun, og
jafnvel tekur að reka slíka
starfsemi upp á eigin spýtur.
Virðist mjög lítið og ófullnægj-
andi eftirlit vera haft með
þessu af hendi yfirvaldanna,
þrátt fyrir skýr lagafyrirmæli
um, að svo skuli gert.
Hjer á landi er, eins og nú
háttar, tilfinnanlegur skortur á
verkefnum fyrir landsins eig-
in börn. Borgararnir eiga því
skilyrðislausa rjettlætiskröfu á
því, að þeir atvinnumöguleikar,
sem til eru, sjeu verndaðir fyr-
ir þá, og ekki farið þar skemra
en landslög leyfa. Ef lögin bjóða
þeim ekki nægjanlega vernd
í þessu tilliti, þarf að breyta
þeim í þá átt.
Eins og kunnugt er, starfar
hjer svonefnt friðarfjelag. Er
það út af fyrir sig næsta auð-
virðileg stofnun, sem á senni-
lega rætur sínar að rekja til
þess að einstakar persónur, sem
gjarnan vilja láta á sjer bera
í opinberu lífi, fá þarna tæki-
færi til að leika „rullu“ við sitt
hæfi, þ. e. a. s. fjasa um og
fást við hluti, sem einungis eru
markleysa og vitleysa. Fjelags-
skapur íslendinga, ef annars
má nefna þetta fólk, sem lifir
og hrærist eingöngu í „inter-
nationölum“ grillum, því nafni,
hefir eðlilega ekki og getur
ekki haft nein áhrif á friðar-
eða ófriðarmál heimsins. Slíkt
er aðeins ómerkileg tilraun til
að sýnast.
Nú hefir þetta ,,merkilega“
friðarfjelag ungað út enn
merkilegri nefnd, en stofnunin
sjálf virðist vera, eftir lof-
gjörð þeirri að dæma, er rauðu,
og þá einkum rauðustu blöð-
in syngja um þessa nefndar-
stofnun. Nefndinni er ætlað það
hlutverk, að veita „flóttamönn-
um“ viðtöku og greiða götu
þeirra. Nú getur því allur lands-
horna- og flökkulýður heims-
ins komið hingað, og sem
„flóttamenn“ átt það víst, að
verða tekið hjer opnum örmum
af Stefáni Jóh. Stefánssyni, Að-
nlbjörgu og' Co. Hvað ætli að
ar, skulu gilda frá áramótum
1937. Dómurinn skal afla sjer upp
lýsinga hjá sáttasemjara ríkisins
í vinnudeilum um kröfur og' tilboð
deiluaðila. Hvonigum aðila má
dómurinn dæma frekari rjett en
hann hefir þegar gert kröfur til
fyrir sáttasemjara, þó þannig, að
skipverjar sæti ekki lakari kjörum
en samkvæmt samningi þeim, er
gilti til ársloka 1937.
6. gr. Urskurður gerðardóms-
ins víkur fyrir löglega gerðum
samningi deiluaðila á hvaða tíma
sem er.
langt verði þess að bíða, að
þessir blessaðir „mannvinir4*
auglýsi erlendis, að „flótta-
menn“ geti fengið frítt far
hingað, með því að gera nefnd-
inni aðvart? Eða kannske að
„flóttamennirnir“, sem þegar
eru hingað komnir, sjái um að
dýrð nefndarinnar beini flótta-
mannastraumnum hingað sjálf-
krafa?
Ef það á að vera hlutverk
hinnar umgetnu nefndar að
styðja að innflutningi útlend-
inga hingað, og greiða fyrir
því, að þeir geti sest hjer að,
hafa ,,mannvinirnir“ mjög skot-
ið yfir markið. Sje þeim umhug-
að um að láta ljós mannkær-
leika skína, hafa þeir meira en
nóg verkefni heima fyrir. Þeim
væri nær að beita áhrifum sín-
um til þess, að hindra innflutn-
ing útlendinga hingað.
Borgarar með ábyrgðartil-
finningu geta ekki horft að-
gerðalausir á þennan skrípa-
leik í sambandi við þessa svo-
nefndu erlendu ,,flóttamenn“.
Og ef stjómarvöld — og yfir-
völd lands og bæja gera ekki
skyldu sína gagnvart þjóðinni
og landinu í þessu efni, verSa
borgararnir að taka höndum
saman og verja rjett sinn, þann
rjett, sem þeim einum ber.
Fyrirlestur um
íslensk skáld
Khöfn í gær. FÚ.
Klukkan fimm eftir íslensk-
flytur Gunnar Hansen fyrirlest-
um tíma næstkomandi föstudag
ur um íslensku skáldin Jónas
Guðlaugsson og Jóhann Sigur-
jónsson í danska útvarpið og
les upp sýnishorn úr skáldverk-
um þeirra.
Unga ísland, febrúarhefti, er
komið út. I. blaðinu er mynd af
ungméyjakórnum, sem stundum
syngur í barnatímum útvarpsins;
þá er stuttur sjónleikur, er Mat-
arveisla nefnist; þá er saga, Reim-
leikinn í ræningjaskipinu, og
framhaldsgreinar. Röskur dreng-
ur heitir grein, sem 12 ára pilt-
ur skrifar um fjelaga sinn.
Á að gera ísland að gróðrarstíu
fyrir flakkandi erlendan
landshornalýð?