Morgunblaðið - 02.10.1943, Blaðsíða 8
8 M O R G U N BL A Ð I Ð ................ Laugardagur 2, okt. .1943.
. KARL A BJARGI ATTRÆÐUR
KARL Á. SIGURGEIRS-
SON — eða Karl á Bjargi, eins
og hann jafnan er nefndur
heima í sveit sinni — er fædd-
ur 2. október 1863 að Svartár-
koti í Bárðardal. Foreldrar
hans voru merkishjónin Sigur-
geir Pálsson, Jóakimssonar —
er sú ætt úr Aðalreykjadal —
og fyrsta kona hans, Vigdís
I Ialldórsdóttir frá Bjarnar-
Stöðum í Bárðardal — er ætt
hennar og alkunn Þingeyinga-
ffitt. (Ilún var systir Jóns föð-
ur Halldórs bankagjaldkera,
og voru þeir því að öðrum og
þriðja að frændsemi Pjetur
Ifalldórsson borgarstjóii og
Karl á Bjargi).
Sigurgeir Pálsson varð mjög
kynsæll maður, bæði hjer á
landi og fyrir vestan haf. Með-
al barna hans eru hinir þektu
Bardals-bræður og' systur
þeirra í Winnipeg — og er það
mikill ættbálkur. Sjálfur fór
Sigurgeir til Ameríku á efri
árum og andaðist þar 96 ára
gamall 1925. Sigurgeir var
maður mikill vexti og garpleg-
ur, fríður og höfðinglegur, en
Vigdís kona hans var talin ein
hin raesta fríðleikskona, og hef
ir það útlit mjög gengið að
erfðum í ætt þeirra — og ekki
síður sönghneigðin, sem mun
hafá verið mjög rík hjá þeim
háðum, en í öllum greinum ætt
arinnar eru söngmenn miklir
og- rík listhneigð.
Átta ára gamall fluttist
Ivarl með föður sínum vestur
að Þingeyrum, en þar bjó Sig-
urgeir nokkur ár, og síðar að
Víðidalstungu. Þaðan fluttist
hann vestur í Miðfjörð og bjó
þar á ýmsum stöðum, uns hann
fluttist alfarinn til Ameríku
árið 1900. (Alls mun Sigurgeir
hafa stundað búskap í nærfelt
hálfa öld).
Árið 1890 hóf Karl búskap
á Bjargi og hefir setið hinn
forna sögustað síðan, eða 53
ár. — Árið eftir eða 1891
kvæntist hann Margrjeti Jó-
hannesdóttur frá Auðunnar-
stöðum í Víðidal, en móðir
hennar, Ólöf Jónsdóttir, ekkja
Jóhannesar —- ættuð af Vatns-
nesi — bjó fyrir á Bjargi, er
Karl fluttist þangað. Sambtið
þeirra Karls og Margrjetar
varð þó mjög skömm, því að
hún andaðist fáum mánuðum
eftir brúðkaupið. — Tveim ár-
um síðar, vorið 1893 gekk Karl
að eiga Ingibjörgu Jóhannes-
dóttur, systur Margrjetar
fyrri konu sinnar. Varð hjóna-
band þeirra einkar farsælt alt
þar til Ingibjörg ljest 1938.
Þeim varð 8 bama auðið, og
þóttu þau, er upp komust,
f ramúrskaran di m annvænleg,
af þeim lifa þð nú aðeins þrjú:
Margrjet, gift í Reykjavík, og
bræðurnir Páll og Sigurgeir,
báðir vel kvæntir og búa á
Bjargi.
Bjarg var mikil jörð og all
erfið, þurfti margt verka-
manna til þess að nýta hana á
garnla vísu. Þar var því margs
að gæta og roargs að taka til
höndum fyrir ungan bónda, er
þar tók við fyrir aldamót.
Fyrsta búskaparafrek Karls
var að byggja upp bæ sinn,
svo að hann þótti raeð myndar-
legustu og best hýstu bæ.jum,
eftir því, sem þá gerðist, og
þá þegar byrjaði hann að
sljetta og bæta túnið, sem var
all stórt, en bæði þýft og
grýtt, svo að jarðabætur sótt-
ust þar seint með verkfærum
þeim og aðferðum, sem þá
tíðkuðust. — Karli varð líka
oft fram eftir ævinni tafsamt
frá verkum: Glaðværð hans,
gestrisni og híbýlaprýði ollu
því, að Bjarg varð brátt eins-
konar miðstöð fyrir allan
gleðskap í sveitinni — og eng-
inn taldi það lykkju á leið
sinni, sem um fór, að koma við
á Bjargi, enda voru þar allir
jafnt boðnir og velkomnir. og
jafnan vel veitt — stundum
kannske meira af góðvild og
rausn, en beinlínis af forsjá.
Þrátt fyrir alt þetta, og
þrátt fyrir að allur fyrri hluti
búskaparára Karls var fremur
erfiður tími fyrir bændur, bún-
aðist honum furðu vel — og því
betur, sem lengur leið, enda
voru þau hjónin samhent við
störfin engu síður en við að
haldi uppi glaðværð og gest-
risni. Ingibjörg var hin mesta
dugnaðarkona og fjölhæf,
vann hún og ljet vinna að tó-
vinnu svo að af bar, en Karl
'var hinn mesti vefari og óf
öllum stundum að vetrinum. —
Ingibjörg saumaði alt fyrir
heimilið og mikið fyrir aðra
sveitarmenn, því að hún ATar
afbragðs saumakona. Karl var
Hka talinn mjög verklaginn
maður og hagsýnn við vinnu,
enda má heita, að honum sleppi
aldrei verk úr henda heima
fyrir enn í dag.
Haustið 1921 fór Karl til
Yesturheims í boði systkina
sinna. Dvaldi hann þar vetrar-
langt — aðallega í Winnipeg,
en ferðaðist þó mikið um bygð
ir Islendinga, og komst alla
leið vestur að Kyrrahafi, til
Seattle, þar heimsótti hann
mágkonu sína Elinborgu Jó-
hannesdóttur, sem þar er bú-
sett, gift sænskum nvanni. Mun
Karl hafa sjeð ýmislegt í
þessari ferð, sem kom honum
að gagni síðari búskaparárin.
Karl á Bjargi hefir aldrei látið
opinber mál mikið til sín taka,
þó hefir hann átt sæti í hrepps-
nefnd allmörg ár. Safnaðarfull
trúi og í sóknarnefnd var hann
fjöldamörg ár, og beitti hann
sjer mjög — og þau hjón ba:ði
— fyrir bættum söng í kirkj-
unni, og mun mega þekka þeim
það fremur flestum ðrum, að
hafist var handa um að útvega
orgel í Staðarbakkakirkju. —
Er þeim, sem þessar línur rita,
enn í barnsminni, þegar þau
voru að basla með stofuorgel-
ið sitt á sleða út að Staðar-
bakka, til þess að Ingibjörg
gæti leikið þar undir sálma-
söngnum á hátíðunum, áður en
orgel var komið í kirkjuna.
Bæði voru þau hjónin mjög
sönghneigð, og ljek Ingibjörg
prýðisvel á orgel, enda fjekst
hún jafnan mikið við — þrátt
fyrir alt annríki — að kenna'
unglingum þá list.
Eitt. af þeim störfum, sem
Karl hafði á hendi fyrir sveit-
unga sína, var að vera grenja-
skytta. Það var hann í 62 ár,
fór fyrst á greni, er hann var
hjá föður sínum á Rófu (nú
Uppsölum) 1880, en síðasta
grenið vann hann 1942. Er tal-
ið, að hann hafi eytt hát.t á
þriðja þúsuna refum á þessu
árabili. Hann var líka einn'a
fyrstur til á þeim slóðum að
ala upp yrðlinga — lörigu áð-
ur en „refabú“ heyrðust nefnd
— en þann búskap hafa þeir
Bjargsfeðgar einnig stundað
hin síöustu ár.
Ivarl á Bjargi er ekki eius
mikill vexti og faðir hans var
— eða bræður hans sumir —
en þó nokkuð meira en meðal-
maður á hæð, vel vaxinn og
hinn mesti fríðleiksmaður er
hann enn í dag. — Eftir því
er öll framkoman, snyrtimann-
leg, kurteis og ljúfmannleg,
og þrátt fyrir þungar raunir
eins og ástvínamissir o. fl., er
hann og hefir altaf verið sí-
glaður í viðmóti, enda er hann,
eins og þeir frændur fleiri,
hinn mesti þrekmaður og karl-
menni bæði andlega og líkam-
lega. — Menn með þeirri skap-
gerð munu það hafa verið, sem
kallaðir voru „miklir borðar“
til forna. — Um gest.risni hans
og híbýlaprýöi lvefir verið
rætt hjer að ofa.n. — Svo vin-
sæll er Karl, að vjer hyggjum,
a.ð hann ha.fi aldrei átt óvin,
en öllum, sem honiun hafa
kynst eða, átt hafa saman við
hann að sælda, hefir þótt vænt,
um hann.
I vor sem leið brá Ivarl búi,
og tók þá yngri sonur hans,
Sigurgeir, við af honum til
fulls. En þeir höfðu búið sam-
an um skeiö á hálfri jörðinni.
Ilinum helmingnum tók eldri
bróðirinn, Páll, við, þegar
hann kvæntist, og hefir hann
nú komið sjer upp snotru íbúð
arhúsi nokkuö frá gamla
bænum, sem enn stendur, en
mun verða bygður upp undir
eins Og fært þykir. Liggur nú
mikið verk eftir þá Bjargs-
feðga, Karl og syni hans: Fjár-
hús, hesthús og hlöður úr
steinsteypu, og mundi bær og
f.jós einnig vera komið upp, ef
styrjöldin og dýrtíðin hefðu
ekki komið — túniö alt sljett
og vjelt.ækt og fært út um helm
ing — eða þó nær tveim þrið.ju,
ef við töðufeng er miðað.
------Nú óskurn við, gamlir
sveitungar og fyrrum heima-
menn Karls á Bjargi, honum
allrar blessunar á áttræðisaf-
mælinu. Ilarmar og mótlæti
hafa aldrei megnað að buga;
hann á hinni löngn lífsleið, til
bess var lundin of rökk. sálar-
þrekið of niikið og hreinleiki
hjartans of frábær. — Mætti
nú kveldið verða bjart — sam-.
boðið hinum langa og gæfu-
ríka starfsdegi.
Jóhann og Friðrik.
- Fnxaflói
Framhald af bls. 7
Islendinga að hafa sem
sóknaraðila á þessu vísinda-
þingi slíkan mann sem
Arna Friðriksson, sem eigi
þarf að efa, að kunni á því
tökin að hagnýta sjer ár-
angurinn af margra ára
vísindarannsóknum á fiski-
svæðunum hjer við land, ár
angur, sem alkunnur er orð
inn meðal vísindamanna á
þessu sviði og að áliti dóm-
bærra manna gefur skýr
svör við þeim spurningum,
sem með rannsóknunum var
leitast við að fá svarað.
★
Taikst að friða Faxaflóa,
er það afarstór og mikil-
vægur sigur, því að bæði er
það svo, að í Faxaflóa og
næsta nágrenni hans eru,
eins og fyr segir, aðalhrygn
ingarsvæði þorsksins og fló
inn því alveg tilvalinn klak
stöð þess ungviðis, og auk
þess ætti frekar að mega
gera sjer vonir um, að auðn-
ast mætti síðar að fá aðra
flóa og firði friðaða, eftir að
friðun Faxaflóa í reyndinni
hefði borið tilætlaðan ávöxt
til hagsbóta öllum þeim, er
fiskveiðar stunda hjer við
land.
f^X^OOOÖÖOOtX^OOOOOOO^X^OOOWX^OOOOOOOÓOOÖÖOÖOOOtXX^^^OOÖOOOOÖOOOOOÖOOOOOOOO^XK^OOOOOOOy
X - 9 -r + + Eftir Robert Storm \
'ooooooooooooooooooooooooooo
X-9 /S /N CONP£££,\-CE WlTH
A CCOTLAN9 YAZP lNOpBCTOZ
/N LQNDON■ S~~
/ X-9, l'VE JUST
( BEBN /N TOUCH W/TH 'lOUR
> CH/EP /N WASH/N6TON TH/S
( CASE VOWZE ON LOOKG UKE
V ESP/ONA6E. ACTUALLV /TS
/NTE/2NA T/ONAL POBBEPV/
ooooooooooooooooooooooooooo)
FOfZEiGN AGEN7S
HAVB BEEN SHiP-
P/NG UNCUT
D/AMONDS /NTD THE
US. /NNOCENT /
D/PLON/ATS ACE
/NUOLVED, BUTWE
DON'T KNOW JUSTj
HOW.
mf WE UNDEZSTAND A
I CACHE OF P/AmQNDD, WOETH
I MOKE THAN A M/LUON
A /S ON /TS INAV 70 ÁMEZ/CA
P/6HT NOyV/ rn
MEAKWH/LEi 3ACKSTAGE /N A WASH-
J/N6TON THEAT/ZE,
Yfirlögregluþjónninn: Jeg hefi nýlega verið í sam-
bandi við húsbónda yðar í Washington, X-9. Þetta
mál, sem virtist vera njósnamál, er í raun og veru
í sambandi við alþjóða þjófafjelag.
g- t
;|\lop» 1943, King 'Fcmuus SynJitate.
X-9: Hvað eigið þjer við, yfirlögregluþjónn? Yfir-
lögregluþjónninn: Útlendingar hafa smyglað óslípuð-
um demöntum inn í Bandaríkin. Saklausir diplomat-
ar koma við sögu. En við vitum ekki á hvern hátt
ennþá.
Yfirlögregluþjónninn: OkkUr skilst, að nú sje ver-
ið að smygla inn kassa með demöntum, sem eru milj-
ón dollara virði. — Á sama tíma í Washington: Þjón-
ustustúlkan: Þjer Ijekuð ljómandi vel, ungfrú Gilda.
Litli corpolalinn vill fá að tala við yður.