Morgunblaðið - 24.08.1944, Blaðsíða 4

4
MORGUNBLAÐIÐ
Fimtudagur 24, ágúst 1944
Minningarkirkj a á æsku-
stöðvum sálmas kálds
J)ncjó(jíir Dt)cu'í(óóon
Garðræktarrabb
„EIN KIRKJAN ENN“, sagði
fólk og yppti öxlum, með lít-
ilsvirðingu, þegar jeg mintist á
það í vor á kvöldvöku Breið-
firðingafjelagsins að reist yrði
kirkja, sem yrði þjóðinni til
sóma í framtíðinni á æsku-
stöðvum Matthíasar Jochums-
sonar.
Jeg óskaði að hún yrði helg-
uð minningu Þóru Einarsdótt-
ur, móðir skáldsins og öðrum
mæðrum breiðfirskum, sem gef
ið yxði til minningar um í bygg
ingarsjóð kirkjunnar.
Sennilega þarf mál þetta of-
urlítillar skýringar, sem nú
skal gefin í stuttu máli:
Reykhólasveit skiptist alveg
í tvo hluta sökum landslags. —
Eru þeir Reykjanes og Innsveit.
Svipaður mannfjöldi er í báð-
um hlutum sveitarinnar, en
fleiri bæir í Innsveit.
Kirkjur tvær eru í sveitinni,
á Stað og Reykhólum. Báðar á
Reykjanesi. Staðarkirkja er nú
orðin gömul og viðir fúnir. —
Ekki er sennilegt, að hún verði
byggð upp aftur. Veldur þar
mestu, hve illa hún er í sveit
sett, miðað við vegleysur þar er
fara verður um langa leið þang
að úr Þorskafirði.
Enda ósk flestra, ef ekki
allra,- sem hlut eiga að máli,
að byggð verði kirkja í hennar
stað í hinum kirkjulausa hluta
sveitarinnar, Innsveit.
Allt safnaðarlíf þar verður
mjög í molum, vegna fjarlægð
ar og vegleysa, sem nútímamað
urinn fellir sig ekki við. Sumt
fólk þaðan sækir þó kirkju að
Reykhólum einu sinni á ári, en
margt getur aldrei sótt guðs-
þjónustu, einkum eldra fólk.
En það þráir nú guðsþjónustur
kirknanna manna mest.
Eins er óhætt að fullyrða, að
vaninn einn og ekkert annað,
ásamt nauðsyninni getur sætt
við þá gífurlegu örðugleika,
sem jarðarfarir um svo ógreið-
an veg til fjarlægrar kirkju,
valda, einkum á vetrum.
Nú hefir verið gjörð sam-
þykkt á almennum safnaðar-
fundi úr allri sveitinni um
nýja sóknaskiptingu. Er þá
Reykjanesið önnur sóknin, en
Innsveit ásamt Þorskafirði hin
sóknin. Með öðrum orðum. —
Það stendur til, að söfnuður
Innsveitar fari að byggja sjer
kirkju í staðinn fyrir kirkjuna
á Stað, sem er að verða ónot-
hæf að ýmsu eða öllu leyti. —
Gera mætti ráð fyrir, að ríkis-
sjóður, sem á. Staðarkirkju,
leggði eitthvað fram til nýju
kirkjunnar.
Um það er ekkert hægt að
fullyrða ýmissa ástæðna vegna.
Nú vil jeg spyrja, og sný
máli mínu einkum til Breið-
firðinga heima og heiman: Eru
líkindi til að fátækur, fámenn
ur söfnuður geti stuðningslaust
byggt kirkju, sem sje alþjóð til
sóma á æskustöðvum þess
skálds, sem orti þjóðsönginn og
Faðir andanna, þótt sleppt sje
að minnast á fleiri snilldarverk
Matthíasar, íslensku kirkjunni
til handa?
Þó efast jeg ekki um vilja
safnaðarins til slíks afreks.
Eftir síra Árelíus l\líelsson
r —
En þótt hann gæti það. Væri
það þjóðinni sómi? Naumast.
Jeg á ekki við, að þatna yrði
gerð stór kirkjá. Þess þarf
ekki fyrir 150 manns í söfnuði,
og þótt gera mætti ráð fyrir
gestahópum að sumrinu.
En þetta verður, jeg segi
verður að vera kirkja, sem að
svip og umhverfi ber blæ þeirr
ar göfgi, dýrðar og gróandi,
sem einkennir hugsjónir skálds
ins, sem orti ,,Leiðslu“. — Og
jafnframt þeirrar hlýju og ást-
úðar, sem móðirin fátæka í
Skógum umvafði þennan ást-
mög sinn.
Og þótt margt fallegt og ynd
islegt megi hugsa sjer til að
helga minningu um bænarmál
og ljóðaljóð slíkrar móður,
held jeg að hún mundi einskis
fremur óska sjer að liljublaði
í minningarkransinn sinn, en
einmitt guðshús, sem væri eitt
af altof fáum listaverkum
þeirar tegundar, sem unt væri
að sýna komandi kynslóðum.
Listaverk, sem. bæri vott um
heilan hug, samtakamátt, ætt-
jarðarást, tryggð við átthaga
og ástvini, og þó sjerstaklega
um þann skilning á göfugustu
hugsjónum kærleiks og fegurð
ar, sem þessi kynslóð á þó til
í innstu innum sálnanna.
Breiðfirðingar, ferðafjelög
og íþróttamenn byggja sjer
sæluhús og íþróttaskála á á-
fangastöðum sínum, verið þið
nú samtaka um að reisa guðs-
hus, musteri til minningar um
göfga ástvini á æskustöðvum
j eins mesta manns íslensku þjóð
arinnar. Hafið þetta hús að á-
fangastað. Fegrið það og um-
hverfi þess, með öllum hugs-
anlegum snilldarráðum. Kom-
ið þangað til að vinna þau heit
að reynast æskustöðvum og
ættjörð sannir vormenn vax-
andi menningar, hvar sem leið
ykkar liggur eða starfssvið ykk
ar er.
Þótt nútíminn telji kannske
lítilsvert og ótímabært að
hugsa um slík mál, þá minnist
þess, að í kirkjum fæddust
flestar, ef ekki allar hugsjónirn
ar, sem síðar urðu að bestu
skólunum, vinsælustu sjúkra-
húsunum, dýrðlegustu lista-
verkunum. Látið þennan helgi
dóm verða einingarafl og horn
stein þeirra framkvæmda, sem
blessa spor Breiðfirðingsins,
hvar sem hann gengur, svo feg
urstu bænir breiðfirskra
mæðra megi margfalda bless-
un til handa hverjum íslend-
ingi.
Arelíus Níelsson.
♦•♦ ■*. .*« •, ♦, ♦ ♦,♦ «
‘.♦V*.M»*4.*W*.MA4*«**.H.**»*4.M.*V«,»‘*‘VVVVWWV*A*VWVVVWVVVWV
X
Tökum upp í dug:
Amerískar vörur
Sportblússur, margar tegundir
Leðurjakka
Unglingabuxur
Herra sundbuxur
Dömuregnkápur (siiki)
Herra regnfrakka
GEYSIR H.F'
Fatadeildin.
.WmV*
•i* ♦:**.* *:* *i*
&$><&<$X$X§><$><§*$>$><&<§><$<§><$X$><$X§X§X§><$<$X$><$><$><§><$X$*$><$<$X§^<$>Q>Q&§^X$X§><$>Q><$>&$<$><$>
IV örugeymslu vugnur
Höfum nokkur stykki af fjór-hjóluðum vöru- |
geymsluvögnum fyrirliggjandi. I
Heildverslun I
Kristján 0. Gíslason & Co. hi. |
I. Flokkun og val kartaflna.
Kartöflur eru víða orðnar
allvel sprottnar hjer sunnan-
lands við sjávarsíðuna. í norð-
anverðu landinu og fram til
dala og sumsstaðar í uppsveit-
um, hafa aftur á móti nætur-
frost gert talsverðan skaða.
Sömuleiðis sjer sumsstaðar á
kartöflugrasi í lægðum hjer ná
lægt sjónum, því að kalda loft
ið er þungt og leggst í lægðirn
ar. En kartöflurnar halda tals-
vert áfram að þroskast meðan
stögnullinn og eitthvað af blöð
um stendur eftir. — Athygli
garðeigenda skal vakin á því,
að síðar í haust verða sölukart
öflur metnar og flokkaðar í
þrjá flokka, úrvalsflokk, I.
flokk og II. flokk, í Reykjavík,
Hafnarfirði og á Akureyri. í
úrvalsflokki verða aðeins teg-
undirnar Gullauga og rauð-
bleikar íslenskar, ef þær eru
heilbrigðar og vel með farnar.
Verður verðið hæst á þeim. I I.
flokk koma flestar aðrar kart-
öflutegundir, ef þær eru góðar
og óblandaðar. En blandaðar
kartöflutegundir eða smágall-
aðar lenda í II. flokki, ef þær
eru söluhæfar til manneldis. —
Um þetta hafa verið gefnar út
reglur og er þar og ýmsar upp-
lýsingar um flokkunina, að
finna í litlu riti, nýlega út-
komnu, sem „Kartöflur“ nefn-
ist. Utbýta búnaðarfjelög því
ókeypis. Ættu garðeigendur,
neytendur og þeir, sem versla
með kartöflur, að kynna sjer
þessi mál sem fyrst.
II. Vágestur í kálgörðum.
Ymsir hafa orðið fyrir því,
að fá æxlaveiki í kálgarða í
sumar. Kálið hefir orðið mjög
rýrt eða jafnvel drepist og þeg
ar það er tekið upp, sjást æxli
eða stórar og ljótar vörtur,
(ekki ósvipaðar ljelegum blóm
kálshöfðum) á rótunum. Veld-
ur sveppur veikinni og er hún
bráðsmitandi og getur lifað 5
—6 ár í moldinni, þar sem Hún
á annað borð er komin. Berst
æxlaveikin mest með káljurt-
um, sem fengnar eru úr sýkt-
um reitum til gróðursetningar
að vorinu. Er veikin í Vest-
mannaeyjum, Vík í Mýrdal,
Hveragerði, einkum í landi
Fagrahvamms og garðyrkju-
skólans og í gróðrarstöðinni
hjer í Reykjavík. Má ekki selja
káljurtir frá þessum stöðum.
Ennfremur berst veikin með
mold og einnig áburði undan
gripum sem jetið hafa sjúkt
kál eða rófur. Þeir, sem verða
æxlaveiki varir í görðum sín-
um, þurfa að grafa veiku jurt
irnar upp með moldarkekki
og brenna eða grafa djúpt nið-
ur á öruggum stað. Káljurtir
ætti svo ekki að rækta þar
næstu fimm árin. Gefið gaum
að vágesti þessum, svo að hann
verði kveðinn niður, sem fyrst
að fullu og öllu. Það er vel
hægt, ef aðgæsla er viðhöfð í
tæka tíð. Mest ábyrgð hvílir
auðvitað á þeim, sem rækta kál
til sölu og gróðursetningar víðs
vegar að vorinu. Þeir verða að
sýna fullan drengskap og
dreifa ekki frá sjer káljurtum,
ef æxlaveiki hefir orðið eða
verður vart í reitum þeirra og
görðum. Sótthreinsun reita er
mjög vandasöm og grasblettur
en ekki sýktur garður verður
að vera umhverfis reitina.
III. Ogn um tómata.
Borðið tómata, þeir eru holl
ir og verðið lækkað, er sagt í
blöðum og útvarpi. Tómatarnir
íslensku eru dýrir og fjörefna-
snauðir — hrópa aðrar raddir;
kaupið heldur döðlur vestan
frá Ameríku! Hverjum skal
nú trúa? Auðvitað eiga sem
flestir að borða tómata. Saman
burðurinn sem gerður var í
Ameríku á útitómötum og gróð
urhúsatómötum er villandi og
þarfnast skýringa. Það var
seinna gerður samanburður á
tómötum, sem ræktaðir voru
úti sólríkasta tímann um há-
sumarið og gróðurhúsatómöt-
um, sem ræktaðir voru — ekki
á sama tíma — heldur vor og
haust, þegar birtan er miklu
minni. Engin furða þótt þeir
reyndust fjörefnasnauðari en
hinir. Hjer á landi eru tómat-
ar ræktaðir sólríkasta tímann,
þegar bjart má heita dag og
nótt. Þeir fá því mikla birtu,
þótt hún auðvitað sje minni
inni en úti á sama tíma. — Ann
að atriði, sem að neytendum
snýr er það, að þeim er ekki
nógu Ijóst, að tómata ber að
selja flokkaða í þrjá flokka. í.
I. flokki skulu þeir vera stinn-
ir, reglulegir í lögun og án
yfirborðsgalla, með eðlilegum
lit og þá ekki svo fullþroskaðir
að þeir verði of meyrir innst.
Stærð sem jöfnust 4—6 eða 6
—7 cm. í þvermál. í. II. flokki
mega þeir vera smærri og mis
jafnari að stærð, óreglulegri að
lit og lögun og með smá-yfir-
borðsgalla. Athugið þetta, neyt
endur, þegar þið kaupið tómata
næst.
Ingólfur Davíðsson.
HJl 1 Rílll |
I Hjón, sem geta tekið að sjer ráðsmensku á I
I 20—30 kúa mjólkurbúi, geta fengið atvinnu |
I nú þegar- Óskað er frekast eftir miðaldra I
| hjónum. Góð íbúð er á staðnum. Uppl. í síma,;* |
I 1792 kl. 6—8 næstu kvöld. I