Morgunblaðið - 01.10.1944, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ
Sunuudagur 1. okt. 1944.
Dr. Sigfús Blöndal
sjötugur
Dr. SIGFÚS BLÖNDAL í
Kaupmannahöfn er sjölugur á
morgun. Hann hefir í nærfelt
fimmtíu ár dvalist í Kaup-
mannahöfn og lengst af verið
bókavörður við Konunglega
bókasafnið, uns hann fyrir
nokkrum árum ljet af þeim
störfum vegna aldurs, en hjelt
þó áfram að vera lektor í ís-
lensku við háskólann, er hann
þá hafði tekið að sjer nokkr-
um árum áður. Sigfús mun
einna fjöílfróðastur allra ís-
lendinga, er nú lifa, enda hafði
hann góða aðstoðu til að afla
sjer margskonar fróðleiks sem
bókavörður og skrásetjari við
safnið, og auk þess er hann af-
burða tungumálamaður. — Sú
saga gekk um hann, er hann
var við nám í latínuskólanum,
að eitt sinn hafi fjelagar hans
komið heim til hans, er hann
var að véltast úm af hlátri af
grískri fyndni, er hann var að
lesa. Auk ensku, þýsku og
frönsku, er dr. Sigfús talar reip
rennandi, er hann vel að. sjer
í ítölsku og hefir lagt stund á
rússnesku og ýmis önnur mál.
Þekking hans er þó ítarlegust í
íslenskum fræðum og hefir
hann samið margar fræðilegar
ritgerðir um margskonar efni
og gefið út rit. (Ævisögu .Jóns
Ólafssonar Indíafara, Odyss-
eifskviðu Hómers o. fL). Hann
hefir og fe/igist við skáldskap
og gefið út safn af frumsömd-
um kvæðum: „Drottningin í
Algeirsborg og önnur kvæði“
og þýtt m. a. Bakkynjurnar
eftir Euripides.
Enn eitt verk hans mun
halda nafni hans á lofti í mörg
hundruð ár, hin mikla orðabók
hans um íslenskt nútíðarmál
með dönskum þýðingum, sem
ber nafn hans og prentað var
á árunum 1920—1924. Hafði
hann ásamt konu sinni frú
Björgu Þorláksdóttur unnið að
henni í nál- 20 ár, en naut einn-
ig aðstoðar margra íslendinga
við samningu hennar, einkum
dr. Jóns Ófeigssonar. í orðabók
þessari mun vera um 120.000
orð úr íslensku nútíðarmáli og
eru þar geysimörg orð af al-
þýðu vörum, er áður höfðu
ekki verið skrásett. Orðabók
þessi er því sannkölluð gull-
náma fyrir íslensk og germönsk
málvísindi og er svo um hnút-
ana búið, að bókin verði sífellt
endurnýjuð og endurbætt með
stofnun íslensk-danska orða-
bókarsjóðsins, er kona hans frú
Björg átti frumhugmyndina að.
Háskóli íslands sæmdi Sigfús
doktorsnafnbót í heimspeki í
viðurkenningarskyni fyrir orða
bókarstarfsemi hans, er hann
var fimmtugur.
A þessum tímamóttum í ævi
hans munu fjölmargir íslend-
ingar senda honum hlýjar hug-
arkveðjur og þjóð hans mun
ætið minnast hans sem eins af
ágætustu sonum sínum, er
vann afreksverk það, er henni
má vera einna kærast, á þeim
áratugum, er íslensk sjálfstæð-
isbarátta var farsællega til
lykta leidd. Orðabók hans mun
verða einn af hyrningarstein-
um í hinu mikla verki, er há-
skóli vor hefir ákveðið að láta
gera, samning vísindalegrar ís-
lenskrar orðabókar frá 1540 til
vorra daga.
A. J.
Sr. Ólafur Magnússon
Framh. af bls. 7.
segja. Hann dó 1909, ef jeg man
rjett.
Það var alltaf viss passi, áð-
ur. en samtalinu lauk, að Páll
segir:
— En hafið þjer lesið pass-
íusálmana á latínu, sjera Ólaf-
ur minn?
— Þeim fækkar víst, sem lesa
passíusálmana á því tungumáli,
segir sr. Ólafur, um leið og
hann fer að týgja sig til ferðar.
V. St.
Þrír hershöfðingjar.
London: Þýska frjettastofan
skýrir frá því, að þrír þýskir
hershöfðingjar hafi nýlega dá-
ið hetjudauða í fremstu víglínu
Voru það þeir Gerhard Linde-
mánn, Betz og Albercht. Ekki
var sagt hvar þeir hefðu fallið.
Sannleiksþorsta
svalað
Einhver hollvinur sannleik-
ans, sem þó kann betur við að
láta ekki nafns síns getið, er að
tala utan að því í Morgunblað
inu í gær, að jeg hafi farið með
ósannindi í svargrein til próf.
Nielsar Dungals, þar sem jeg
mótmælti þeirri staðhæfingu
prófessorsins, að ráðgert hafi
verið að reisa Hallgrímskirkju
fyrir opinbert fje. Jeg sagði:
„Kristnir Islendingar ætla sjer
að reisa Hallgrímskirkju fyrir
frjálst gjafafje fyrst og fremst.
Um annað hefir aldrei verið
rætt“. Þessi orð mín eru ekki
blekking og ekki ósannindi,
háttvirti nafnleysingi. Allir,
sem hafa hugmynd um skipan
kirkjumála á landi hjer, vita,
að söfnuðirnir verða yfirleitt
sjálfir að standa allan slraum
af kostnaði við byggingu og
viðhald sóknarkirkna. Hall-
grímskirkja hefir í því efni
enga sjerstöðu. Hún er sóknar
kirkja að lögum. Ef ráðgert
hefði verið að reisa hana íyrir
opinbert fje, hefði þurft til þess
sjerstaka löggjöf. Slík löggjöf
er engin til. Hallgrímskirkja
hefir lögum samkvæmt enga
sjerstöðu gagnvart öðrum sókri
arkirkjum. Hið opinbera hefir
ekki tekið á sig neinar skuld
bindingar við hana.
Af þessu er auðsætt, að það
er staðleysa, að ráðgert hafi
verið að reisa Hallgrímskirkju
fyrir opinbert fje, gripin úr
lausu lofti vegna vanþekking-
ar eða vísvitandi blekkingartil
raun í því skyni að gera söfn-
uðinn tortryggilegan.
Hitt er mjer vel kunnugt um,
enda ljet jeg það ótvírætt í
ljós í fyrnefndri svárgrein
minni, að Hallgrímssöfnuður
hefir leyft sjer þá bjartsýni að
vonast til að minningarkirkja
yfir ástsælasta mann íslenskr-
ar kristni og einstæðan vel-
gerðamann þjóðarinnar allrar,
myndi geta átt von það al-
mennrar vinsemdar, að op-in-
berir aðiljar myndu jafnvel
vilja greiða eitthvað fyrir fram
kvæmd byggingarinnar. Og við
höfum meira að segja í tilrauna
skyni leitað fyrir okkur um
hug bæjarstjórnar Reykjavík-
ur í því efni, en þeirri fyrir-
spurn, sem beint var til henn-
ar um það, hefir ekki einu
sinni verið svarað. Þeir, sem í
alvöru telja sannleikann sagna
bestan, ættu að geta ályklað af
þessu, hverjar skuldbindingar
hið opinbera hefir tekið á sig
gagnvart Hallgrímskirkju og
hve sú fullyrðing hefir við mik
il rök að styðjast, að ráðgert
hafi verið að reisa þessa kirkju
fyrir opinbert fje. En hinsveg
ar getur enginn við því gert,
þótt einhverjir vilji heldur hafa
það, sem ósannara reynist,
hvað sem þeir segja, sem þessu
máli eru kunnugir og vila,
hverju þeir halda fram.
Brjefritarinn nafnlausi telur
að gjafafjárupphæðin til Hall-
grímskirkju sje ekki orðin há
og vitnar í opinbera greinar-
gerð hinnar almennu fjársöfn-
unarnefndar þeirri getgátu til
stuðnings. Hann er vitanlega
jafn ófróður um það eins og
annað, sem snertir mál Hall-
grímssafnaðar, að kirkjunni hef
ir borist fje úr öðrum áttum,
sem ekki hefir farið um hendur
þessarar nefndar. Jeg get gefið
honum og öðrum þær upplýs-
ingar, að Hallgrímskirkja á nú
hálfa miljón króna í handbæru
fje, eða fimmfalda þá upphæð,
sem hann telur vera í sjóði
hennar, og þar með eru ekki
taldir þeir peningar, sem kven
fjelag safnaðarins hefir safnað
af miklum dugnaði. Það fje á
hvort sem er ekki að ganga iil
byggingarinnar sjálfrar, held-
ur til skreytingar á kirkjunni.
Auk þess eru í vörslu biskups
sjóðir, sem gefnir hafa verið
til sjerstakra framkvæmda í
kirkjunni, svo sem til altaris
skrej^ngar og, orgelkaupa, er
nema samtals 50—60 þús. kr.
Ennfremur á kirkjan gjafalof-
orð fyrir kirkjuklukkum. Jeg
er ekki að miklast yfir þessum
upphæðum. ,,En sannleikurinn
er sagna bestur“. En það er
ekki efamál, að þessar upphæð
ir væru orðnar margfaldar, ef
söfnuðurinn hefði ekki átt að
mæta þeim rógi og óvináttu
hjer í höfuðstaðnum, sem er
einstætt og óþekkt fyrirbæri í
sögu nokkurs safnaðar á ís-
landi.
Sigurbjörn Einarsson.
Blaðið „Berklavörn"
selt á götunum
ídag
BERKLAVÖRN, blaö Sam-
bánds ísl. berklasjúklinga, verð
ur selt á götunum í dag.
Blaðið er 36 bls. að stærð, vand
að að frágangi.
Efni þess er m. a.:
Avarp til vina og styrktar-
manna S.Í.B.S., Frá 4. þingi
S.Í.B.S., Berklavarnir — Heilsu
vernd barna eftir Helga Ing-
' varsson yfirlækni, Tíundin af
heilbrigðisdögunum eftir sjera
Sigurð Einarsson, La Belle
Dame Sans Merci, kvæði eftir
John Keats, Berklahættan á
stríðstímum eftir Ólaf Geirs-
son berklayfirlækni, Um skarfa
kál eftir Huldu, Fjelagsmál eft
ir Andrjes Straumland, Vinnu-
heimilið, Ræða eftir Jóh. Þ.
Jósefsson alþm., Baráttan við
berklaveikina eftir Jónas Krist
jánsson lækni, Imba eftir Odd-
nýju Guðmundsdóttur, Gagn-
kvæmar skyldur eftir Jón
Rafnsson, Stríð og friður eftir
Björn Guðmundsson frá Fagra
dal,' Minni íslands, ræða flutt
á lýðveldisfagnaði sjúklinga að
Vífilsstöðum 17. júní 1944, eft-
ir Jón frá Ljárskógum, Með
morgunkaffinu eftir Valdimar
Ágústsson og Fjárhagur S.Í.B.S.
Námskeið í sænsku. Sendikenn
ari Peter Hallberg, fiL lic., mun
í vetur halda námskeið í sænsku
í háskólanum fyrir stúdenta og
aðra, sem þess óska. Kennslan
er ókeypis. Námskeiðið verður á
miðvikudögum kl. 5.30^-7 og
hefst miðvikudag 4. okt. í 6.
kenslustofu háskólans.
Samsæti
S. 1. föstudag var Flosa Sig-
urðssyni trjesmíðámeistara
haldið samsæti í G. T.-húsinu í
Reykjavík. Þar voru saman-
komnir vinir hans og samstarfs .
menn í góðtemplarareglunni.
Hófinu stýrði Ludvig C.
Magnússon skrifstofustjóri, en
Árni Óla rithöfundur talaði
fyrir minni heiðursgestsins og ’
færði honum að gjöf frá templ,
urum brjóstmynd, sem Ríkarð
ur Jónsson myndhöggvari
hafði gert af Flosa sjötugum,
en það varð hann 24. júní þ. á.
Þá fluttu og ræður stórtempl-
ar, umdæmistemplar og ýmsir
aðrir auk samsætisstjóra, en
heiðursgesturinn svaraði.
Veislan fór hið besta fram,,
og var auðheyrt, að þar var
vini fagnað og góðum fjelaga,
stórbrotnum athafnamanni og
góðum þegni lands síns.
Flosi er kvæntur hinni góð-'
kunnu merkiskonu, frú Jónínu
Jónatansdóttur, en hún gat ekki
setið boðið vegna sjúkleika, en
fjölskylda hans var þar að
öðru leyti, svo og riokkuð af •
starfsliði Elliheimilisins Grund,
en það er og hefir jafnan verið
frá stofnun eitt af mörgum
starfsheimilum Flosa Sigurðs-
sonar.
Þinpenn í bo5i
ú Bessaslöium
Frá skrifstofu Alþingis, hefir
blaðinu borist eftirfarandi:
Síðastliðinn miðvikudag, 27.
^þ. m. buðu forseti íslands og
frú hans, alþingismönnum, ráð
herrum, skrifstofustjóra Al-
þingis og fulltrúum í skrifstofu
þingsins, ásamt konum þeirra,.
til kaffidrykkju að Bessastöð-
um. Lagt var af stað , hálfri
stundu fyrir nón, og voru um
80 manns í förinni. Þegar til
Bessastaða kom, bauð forseti
íslands gestina velkomna í hin
um nýja móttökusal, sem reist
ur var þar á síðastliðnu vori.
Síðan var sest að kaffidrykkju
og þvínæst skoðuð híbýli for-
seta og einnig nýreist, vönduð
úthýsi Bessastaðabúsins. Að því
loknu var aftur gengið til Bessa
staðastofu og setið þar að góð-
um fagnaði og við samræður
fram undir kvöld. Áður en
heim var haldið, ávarpaði for-
seti sameinaðs Alþingis forseta
íslands og frú hans, þakkaði
þeim góðar viðtökur og árnaði
þeim vélfarnaðar. Gestirnir
tóku undir þau orð og hyltu
forsetahjónin með ferföldu
húrrahrópi.
Starfsafmæli
Framhald af bls. 8.
vill láta lítið á sjer bera, en er
alþektur fyrir sjerstaka vand-
virkni og samviskusemi við
störf sín.
Jeg sendi þjer, Hjörtur hjá
Magnúsi Benjamínssyni, í
nafni vina þinna, okkar hug-
heilustu hamingjuóskir, og við
vonum, að þjer veitist ótal
gæfusamra starfsdaga á kom-
andi árum. Og eigir þú „passa“,
sem heimilar þjer hreysti og
háan aldur. gættu þess þá vel
að glata honum ekki. B.