Morgunblaðið - 05.11.1944, Blaðsíða 8

8
MORGUNBLAÐIÐ
Sunnudag'ur 5, nóv. 1944

Útg.: H.f. Arvakur, Reykjavík
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson
Ritstjórar:
Jón Kjartansson,
Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjóri: ívar GuðmundssoD
Auglýsingar: Axni Öla
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla,
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriítargjald: kr. 7.00 á mánuði innanlanda,
kr. 10.00 utanlands
í lausasöiu 40 aura eintakið, 50 aura með Lftsbók,
Þeir vinna illt verk
m
í TVÖ ÁR hafði þjóðin beðið eftir því að Alþingi inti
af hendi þá frumskyldu þingræðisins, að mynda stjórn
í landinu, sem Alþingi stæði að og bæri ábyrgð á. Allan
þenna tíma höfðu foringjar stjórnmálaflokkanna kepst
um að lýsa yfir því, að þeir teldu það vera helgustu
skyldu þingsins að leysa þetta verkefni og að það væri
höfuðsmán, ef þetta tækist ekki.
Þenna söng kyrjuðu foringjar stjórnmálaflokkanna,
hver í kapp við annan, alt til laugardagsins 14. október
s. 1. En þann dag var það gert heyrum kunnugt, að þrír
þing^lokkar hefðu komið sjer saman um málefnagrund-
völl til stjórnarmyndunar. Þá var hinu langþráða marki
náð. Þingræðisstjórn myndi verða mynduð næstu daga.
En þá skeður það einkennilega, að Framsóknarmenn
ætla gersamlega að tryllast. Áður en ríkisstjórnin er
formlega mynduð og áður en nokkuð er látið uppi um
málefnasamning flokkanna, er að stjórninni stóðu, rjúka
Framsóknarmenn af þingi og boða.fundi víðsvegar um
landið, til þess þar að rægja hina nýju stjórnarsamvinnu
og afflytja hennar mál á alla lund.
★
Þessi fáheyrða framkoma Framsóknarmanna hefði ver-
ið skiljanleg og afsakanleg, ef þannig hefði verið á málum
haldið, að Framsóknarflokknum væri varnað þátttaka
í því samstarfi, sem náðist að lokum. En þessu var ekki
þannig varið. Þvert á móti. Alt hugsanlegt var gert til
þess að reyna að koma á samstarfi allra flokka. En það
var Framsóknarflokkurinn, sem sagði sig úr leik. Hann
braust út úr, enda þótt Sjálfstæðisflokkurinn, sem for-
ystu hafði í þessum tilraunum, taldi engan veginn von-
laust að samstarf myndi takast. Og eftir að Framsóknarfl.
hafði rofið fjögra flokka samstarfstilraunina, var honum
enn boðið að vera með í myndun tveggja flokka stjórnar,
með Sjálfstæðisflokknum. En því tilboði hafnaði Fram-
sókn einnig.
Eftir alt þetta gerist Framsóknarflokkurinn svo bíræf-
inn að ætla að telja þjóðinni trú um, að flokkar þeir, sem
nú hafa tekið höndum saman og int af hendi frumskyldu
þingræðisins með myndun ábyrgrar ríkisstjórnar, hafi
unnið eitthvert óhæfuverk, sem þjóðin eigi að fordæma.
Hvílík ósvífni! Og hvílíkt regin skilningsleysi á dóm-
greind kjósenda í landinu'
★
Lofum Framsóknarmönnum að fara sína leið. Þeir hafa
nú farið um landið þvert og endilangt og reynt á alla lund
að ófrægja ríkisstjórnina og flokka þá, sem að henni
standa. Þeir hafa afflutt málefnagrundvöll stjórnarinnar
og bætt við frá eigin brjósti, eftir því sem henta þótti á
hverjum stað.
En nú hafa plöggin verið lögð á borðið. Þar getur hver
og einn sjeð um hvað samið er og dæmt frá eigin brjósti.
Það er engan veginn sennilegt, að fólkið í sveitunum fylgi
Framsóknarflokknum í þessu gönuhlaupi. Enda gæti vart
meiri ógæfa hent sveitirnar en það, ef þær færu nú að
einangra sig og rísa gegn þeirri stórvirku nýsköpun í at
vinnulífi þjóðarinnar, sem stjórnarflokkarnir hafa efst á
stefnuskrá sinni.
★
Á sama tíma sem Framsóknarmenn fara berserksgang
um--sveitir landsins til þess að rægja ríkisstjórnina,
streyma að henni kveðjur og árnaðaróskir frá fjelögum
og fjelagasamböndum, sem heita stjórninni fylsta stuðn-
ingi. Þetta sýnir betur en nokkuð annað, að þjóðin er að
vakna. Vakna til skilnings á því, að þjóðin býr yfir mikl-
um og glæsilegum möguleikum, ef hún ber gæfu til að
hagnýta sjer þá.
En það má þjóðin vita —og það veit hún — að framtíð
hennar verður ekki trygð með sundrung og-tflokkadrætti.
Þess vegna eru Framsóknarmenn nú að vinna ilt verk.
Ríkisstjórnin treystir á dómgreind og þegnskap fólks-
ins, að það láti ekki ofstopamennina villa sjer sýn.
Skákeinvígið
SKÁKEINVÍGI Baldurs Möll
ers og Ásmundar Ásgeirssonar
um Skákmeistaratitil íslands
hófst sunnudaginn 1. október,
eins og lesendum Morgunblaðs
ins er kunnugt. Síðan hafa ver-
ið tefldar níu skákir.
Fyrsta skákin var tefld í
Oddfellowhúsinu. Baldur hafði
hvítt og vann eftir tæpa 50
leiki. Önnur skákin hófst í
Thorvaldsensstræti 2 miðviku-
daginn 4. okt. og lauk 6. okt.
með sigri Ásmundar. Þriðja
skákin hófst 8. okt. og lauk 10.
okt. með sigri Baldurs. Fjórðu
skákina vann Ásmundur eftir
þriggja daga viðureign 14. okt.
Fimta skákin varð jafntefli,
sunnudaginn 15. okt. Sjöttu
skákina vann Ásmundur, eftir
harðan bardaga, en Baldur
vann sjöundu skákina óvænt,
en glæsilega. Áttundu skákina
vann Ásmundur á sunnudag-
inn var (29. okt.), og er það
eina skákin, sem lauk formlega
sama daginn og hún hófst. Ní-
unda skákin var tefld á mið-
vikudaginn var (1. nóv.) og
lauk formlega í fyrrakvöld með
jafntefli. Vinningar standa því
þannig, að Ásmundur hefir
unnið fjórar skákir og gert
tvær jafntefli, en Baldur hefir
unnið þrjár og gert tvær jafn-
tefli. Baldur þarf því að vinna
síðustu skákina, sem verður
tefld í dag til að halda íslands-
meistaratitlinum.
Skáksamband Islands, sem
sjer um kepnina, hefir tekið
upp þá nýbreytni að sýna á-
horfendum skákirnar á sýning-
arborði og hefir einhver skák-
meistari skýrt skákirnar þar
fyrir áhorfendum. Hefir þetta
fyrirkomulag reynst mjög vin-
sælt og aðsókn verið miklu
meiri en að venjulegum skák-
mótum.
úrslitaskákin tefld í dag og
hefst kl. 2 e. h. í húsi Sjálfstæð
isflokksins, Thorvaldsensstræti
2. Ásmundur leiku hvítu.
Lýðveld isháf íða r-
kvikmynd sýnd
í New York
UM 100 íslendingar komu
saman nýlega í Henry Hudson-
gistihúsinu í New York til að
horfa á kvikmyndir af lýðveld
ishátíðahöldunum hjer þann
17. júní s. 1. íslendingafjelagið
í New York hjelt samkomu
þessa.
Loftur Guðmundsson ljós-
myndari, sem nú dvelur í
Ameríku, sýndi kvikmyndir
er hann hafði tekið af lýðveld
ishátíðinni og voru myndirnar
í eðlilegum litum. Ennfremur
var sýnd kvikmynd af ferða-
lagi forseta íslands til Amer-
íku. Áhorfendur klöppuðu
mjög þegar íslenskir áhrifa-
menn komu fram á myndun-
um, einkum voru mikil fagnað
arlæti, þegar myndirnar af for
setanum voru sýndar.
Að kvikmyndasýningunum
loknum voru sungnir ætt-
jarðarsöngvar.
Bragí Ólafsson hefir verið
skípaður hjeraðslæknir í Eyrar-
bakkahjeraði.
ver/i,
;i ókripar:
t ]r daaíeaa Íífi
Rjómi út á „recept“.
FLESTIR Reykvíkingar, sem
komnir eru til vits og ára, muna
eftir þeirri hneysu og menning-
arleysi, er fólk varð að sýna
læknisvottorð, eða koma með
uppáskrift frá lækni til þess að
fá keypta ávexti hjá ríkinu. ■—
Einhverja hollustu og að dómi
kunnra sjerfræðinga nauð-
synlegustu íæðu, sem ís-
lendingar þurfa að neyta til þess
að halda heilsu.
Velviljaðir menn, sem vildu
gera gott úr öllu, afsökuðu þetta
ástand með því, að skortur væri
á gjaldeyri og við hefðum ekki
ráð á af þeim ástæðum, að
flytja nýja ávexti inn í landið.
Má vera að nokkuð hafi verið
til í því.
Nú er því ekki til að dreifa,
að við fáum nýja ávexti, hvorki
eftir læknisráði nje með öðru
móti, því þeir eru alls ekki til.
Samgöngurnar við útlönd eru
svo tafsamar, að innflytjendur
geta ekki tekið á sig að flytja
inn nýja ávexti, því mikill meiri
hluti hverrar sendingar er orðinn
ónýtur er hingað kemur.
En við losnum ekki við „re-
ceptin“ fyrir því, Reykvíkingar,
er við viljum gera okkur daga-
mun í mat eða drykk. Nú fæst
ekki rjómi í Reykjavík nema
upp á „recept“!
•
Vantar það, sem við
á að jeta.
JÁ. Þannig er það hjá okkur
í Reykjavík, að íbúarnir geta
ekki fengið rjómadreitil til há-
tíðabrigða hvað, sem í boði er.
Það var þó huggun margra, á
meðan hægt var að fá rjóma-
lögg, að bæta samsullið, sem
kallað er mjólk, með rjóma.
Þá má með sanni segja, að
það vanti það, sem við á að jeta,
því ekki er smjórklípu að fá í
þessum bæ, þó gull sje fyrir það
boðið. Engin hætta er heldur á,
að menn borði yfir sig af eggj-
um. Smjörlíki og blámjólk er
engin kjarnfæða í skammdeg-
inu. En kannske •megum við
hrósa happi á meðan við getum
fengið það án „recepts?"
Snjókúlu skæru-
hernaður.
Á HVERJUM VETRI, þegar
snjókoma er hjer í höfuðstaðn-
um, hefst skæruhernaður mikill
á götum borgarinnar með snjó-
kúlum. Enginn maður er óhultur
fyrir skæruliðunum, sem halda
þessum hernaði uppi, en það eru
aðallega unglingar, sem leggja
slíka hermensku fyrir sig.
Nú er ekkert við því að segja,
og er vafalaust eðlilegt, að hraust
ir strákar fari í snjókast inn-
byrðis. En rólynt fólk, sem geng-
ur um göturnar vill helst vera
laust við að taka þátt í slíkum
leik. Snjókast unglinga á göt-
unum, er þar að auki hættulegur
leikur, sem getur valdið og hef-
ir raunar valdið slysum.
Lögreglan okkar, sem sjálf er
orðin æfð í skotfimi, en hefir vit
og smekk til þess að æfa sig að
skjóta í mark úti á Seltjarnar-
nesi, þar sem skothríðin móðgar
engan, nema ef til vill æðarfugl-
inn, ætti að hafa auga með snjó-
kúluskæruliðunum og taka dug-
lega í lurginn á þeim. — Væri
gott, ef lögreglan gæti kent hin-
um ungu hermönnum, að æfa sig
í snjókasti, þar sem ekki er am-
ast við þeim.
„Við skulum kýla í
regnhlífina".
í FYRRAKVÖLD gekk jeg
inu
____i
fram hjá tveim dreng-stubbum á
fjölfarinni götu hjer í bænum.
Þeir voru að æfa sig í snjókasti
á mönnum, sem gengu fram hjá
þeim. Tvær stúlkur nálguðust þá
og er þær sáu, að strákarnir voru
með snjókúlur, kölluðu þær til
þeirra: „Góðu strákar. Kastið
ekki í okkur. Þið getið skemmt
regnhlífina, ef kúla kemur í
hanaj'.
En er stúlkurnar höfðu þetta
mælt, mátti sjá, að piltum var
fyrst skemt. Þær Ijetu snjókúlu-
hríðina dynja á stúlku tetrun-
um miskunarlaust. „Við skulum
kýla í regnhlífina“, sagði stærri
strákurinn og hinn ljett ekki
segja sjer það tvisvar. Að lok-
um fór á þá leið, að snjókúla
hitti regnhlífina og hún rifnaði,
en strákar þutu eins og öskot í
burtu.
Það hvað ekki vera hægt að fá
sæmilega regnhlíf hjer í bæ und-
ir 50—60 krónum.
Glóðaraugað.
ÖNNUR SAGA úr skæruhern-
aðinum á Reykjavíkurgötum, er
einnig um tjón — en það var
manntjón. Kunningi minn, sem
jeg hitti í morgun var með þetta
líka litauðuga glóðarauga á
vinstra auga.
—. Æ, jæja, karlinn, varð mjer
að orði. Þú hefir ekki orðið lang
lífur í stúkunni.
— Þetta er ekki af því, svar-
aði mannauminginn. Það voru
bannsettir prakkararnir hjer í
götunni. Jeg fekk snjóbolta svona
illilega á sviðin í gærkvöldi. Það
þyrfti að taka duglega í lurginn
á þessum strákum. Þeir hætta
ekki fyr en þeir stórslasa ein-
hvern.
m
Kirkjudyr í hálfa
gátt.
„ER siður að gráta í kirkjunn,
eða við gröfina hjer?“, er haft
eftir kerlingu, sem var við jarð-
arför í bygðarlagi, þar sem hún
hafði ekki komið áður.
Það er sennilega sinn siður í
landi hverju með það, en eitt ar
alveg fastur siður hjer við jarð-
arfarir frá dómkirkjunni, að að-
alkirkjudyrnar eru ekki opnaðar
nema til hálfs, þegar kirkjufólk-
ið fer út, hvað margir, sem eru
í kirkju. Þessi sparnaður, á að
opna báðar hurðirnar, veldur ó-
þarfa þrengslum í anddyrinu,
enda er það oft þannig, að lík-
vagninn er kominn vestur und-
ir Uppsalahorn, þegar þeir síð-
ustu komast loks út úr kirkj-
unni.
Það ætti að vera bæði kostn-
aðarlítið og fyrirferðarlítið, að
bæta úr þessu til hagræðis fyrir
fólk, sem kemur til kirkju við
jarðarfarir.
Tillaga um blaðaút-
gáfu.
KUNNUR borgari hjer í bæn-
um, sem jeg var að ræða við á
dögunum, um blaðaleysið, hafði
þessa tillögu um blaðaútgáfu:
„Mjer finst, að verkföll í prent
smiðjum ættu ekki að ná til dag
blaðanna. Dagblöðin eru nauð-
syn, sem almenningur þarf að
fá, eins og t. d. rafmggn, vatn og
matvæli. Það verða ávalt samn-
ingar fyr eða síðar í hverju verk
falli og mjer finst það ætti að
leyfa að gefa út dagblöðin upp á
væntanlega samninga. ■— Blöðin
ýrðu bara að samþykkjá, að
reyna ekki að hafa nein áhrif
á deiluna í það og það skiftið“.
Þetta finst mjer góð tillaga.