Morgunblaðið - 03.05.1946, Blaðsíða 5

Föstudagur 3. maí 1946
MOhdUNBLAÐIB
5
INGI T. LÁRUSSON
JEG minnist þess, þegar jeg
var drengur tíu eða elleí'u ára
gamall, að jeg kom til Seyðis-
fjarðar, að vetrarlagi ög dvaldi
þar í nokkra daga. Þar sá jeg
margt, sem mjer sveitacirengn-
um þótti merkilegt og minnis-
stætt enda var þá Seyðisfjörð-
ur í hröðum vexti og atvinnu-
og skemtanalíf alt í miklum
blóma.
Eitt kvöldið sem jeg dvaldi í
þessum ævintýralega bæ, kom
jeg var á skemtisamkomu og
er mjer mjög minnisstætt, að
þar heyrði jeg í fyrsta skifti
einsöng, á opinberri samkomu
og var það Kristján heitinn
Kristjánsson læknir, sem söng
þar nokkur lög, en ^nn hafði
fallega rödd og var mjög
músikalskur maður, eins og
þjóðkunnugt er.
Þegar aðalskemtiatriðum sam
komunnar var lokið, byrjaði
dansinn og heyrði jeg þá í
fyrsta sinni spilað fyrir dansi
á píanó. Sú músik fanst mjer
fögur og aðlaðandi. Jeg heyrði
einhvern spyrja, hver það væri
sem spilaði og svaraði einhver
annar, að það væri Ingi Lárus-
son. Sá sem spurði furðaði sig
á því að slíkur unglingur gæti
spilað svo mikið, en þá svar-
aði einhver nærstaddur að Inga
væri óhætt, þó ungur væri, þeg
ar hann væri sestur við hljóð-
færið.
Þegar dansinn hafði staðið
nokkra stund, stóð upp frá
hljóðfærinu drengur á ferm-
ingaraldri. Hann var brosleit-
ur og þegar hann gekk frá
hljóðfærinu, var hann ljettur í
spori. Þetta var Ingi T. Lárus-
son og sá jeg hann þarna, í
fyrsta skipti. Jeg varð hrifinn
af að sjá þennan unga hljóð-
færaleikara. Mjer fannst hann
sjerstaklega drengilegur og
fallegur og hann fylti hug
minn, sem fýrirmynd þess, sem
af guðs náð væri innbiásinn
snillingur á sviði hljómlistar.
Nokkrum árum síðar kyntist
jeg Inga T. Lárussyni persónu-
lega og vórum við góðir vinir
ætíð síðar. Mjer eru vel minnis-
stæðar þær stundir þegar jeg
heimsótti hann á Seyðisfirði,
á unglingsárum hans, en þá var
hann byrjaður að semia lög
sjálfur. IJann hafði oi’gel heima
í sínu herbergi og var þá stund
um ekkert tregur að spila fyr-
ir mig lög, eftir ýmsa fræga
snillinga, á sviði tónlistarinn-
ar, en þess á milli spilaði hann
lög eftir sjálfan sig. Jeg man
greinilega hvað mjer þótti þá
strax fallegt lag hans við kvæði
Jónasar Hallgrímssonar, „Nú
andar suðrið“ o. s. frv. en það
lag samdi Ingi á unglingsárum
sínum. Eitthvert fyrsta lagið,
sem jeg held að Ingi hafi sam-
ið, er við kvæði Páls Ólafsson-
ar „Ó, blessuð vertu sumarsól",
og varð það landfleygt á örfá-
um árum, enda kom það
snemma fyrir almennings sjón-
ir, í „Organtónum" Brynjólfs
Þorlákssonar .A þessum árum
samdi Ingi nokkur falleg kvæða
lög, t. d. við vísur Páls Ólafs-
sonar, „Sólskríkjan mín situr
enn*á sama steini“ og við vís-
ur Þorsteins Erlingssonar,
„Litla skáld á grænni grein“.
A þessum árum samdi Ingi líka
fánalag, við kvæði Einars Bene
TÓNSKÁLD
gift Guðmundi Þörsteinssyni
lækni, á Borgarfirði eystra og
Snorri Lárusson, nú á Akur-
• n eyri.
diktssönar „Rís þú unga íslands
merki“, og þykir mjer það
fallegast allra þeirra laga, sem
jeg hef heyrt við það kvæði.
Snemma samdi Ingi líka gull-
fallegt lag við kvæði Einars
Benediktssonar, ,,í svanalíki
lyftist moldin hæst“.
Aðeins örfá af þessum fyrstu
lögum Inga, hafa birst á prenti,
en þau sem p^entuð hafa ver-
ið, hafa öll orðið þjóðkunn, á
örfáum árum og eru þau nú
daglega sungin, í hverri ein-
ustu bygð landsins. En megnið
af lögum Inga hefur ennþá
ekki komið fyrir almennings-
sjónir og eru þau því alveg ó-
kunn mestum hluta þjóðarinn-
ar. ■ En nákomnir vinir Inga,
fengu stundsm að heyra hann
sjálfan spila mörg lög eftir sig
og jeg veit, að bæði mjer og
öðrum, sem áttu þess kost, að
vera með Inga í vinahóp, verða
ógleymanlegar þær stundir þeg
ar hann spilaði, fyrir okkur,
ýms af lögum sínum, sem eru
hvert öðru fegurra og ekki síst
er hann gat sjálfur túlkað þau
frá hljófærinu og gefið þeim
það líf og anda, er hann sjálf-
ur kaus.
Þegar Ingi Lárusson var
fimtugur, fyrir nokkrum árum,
spilaði hann nokkur af lögum
sínum í útvarpið, en Þorsteinn
Hannesson söng þau. Þá fór
Ingi fram á það, (við útvarpið,
að þau yrðu tekin upp á hljóm-
plötu. En þá vildi svo óheppi-
lega. til að útvarpið sá sjer það
ekki fært, vegna vöntunar á
góðum plötum. Jeg hygg að
Ingá hafi þótt þetta leitt og
þar með glataðist einasta tæki-
færið, til þess, að fá nokkur af
bestu lögum Inga hljóðrituð í
hans eigin meðferð. En vel gæti
jeg trúað því, að mörgum sem
unna hljómlist og fögfum lög-
um þætti það nú mikils virði,
ef til hefðu verið, á hljómplöt-
um nokkur af lögum hans, spil-
uð 'af honum sjálfum.
Dr. Páll ísólfsson sagði í út-
varpinu, fyrir nokkrum árum,
að Ingi T. Lárusson væri ein-
hver sú allra lyriskasta sál, sem
hann hefð,i nokkui’n tíma þekt.
Þessi orð Páls ísólfssonar tel
jeg mikils virði og eflaust rjett.
Ingi T. Lárusson bjó yfir ó-
venjulegum auði, af fögrum
melódíum, sem mótuðust í með
ferð hans, þegar hann var sest-
ur við hljóðfærið. En því mið-
ur mun Ingi aldrei hafa hirt
um það, að setja á pappír nærri
allar þær melódíur, sem í hug
hans bjuggu og karmski eru
engar þeirra til nú, nákvæm-
lega eins og þær voru, þegar
hann túlkaði þær sjálfur á
hljóðfæri.
Ymsir músikalskir rRenn,
sem þektu Inga T. Lárusson
vel, hafa jafnvel haldið því
fram, að hann hafi verið eins-
konar Schubert okkar, hjer á
landi, svo ijettar og fagrár voru
margar melódíur hans. En nú
þegar hann er látinn, verða
kannske lög hans lítilsmetin,
við fráfall hans, eins og lög
Schuberts, þegár hann dó í fá-
tækt og algjörðu umkomuleysi.
Það hefir verið sagt, að allar
eigur Schuberts hafi verið seld
ar, fyrir nokkur ríkismörk,
þegar hann dó og þar á meðal
var mikið af hans allra fegurstu
verkum, sem nú hafa verið gef-
in út, mörgum sinnum, í miljón
um eintaka, um allanrv heim.
Vel getur svo farið, að ís-
lenska þjóðin telji, síð^r meir,
sjer vansæmd, að Ingi T. Lárus
son var lægstur á tónlistamanna
styi'k, hjá þjóðinni, árið sem
hann dó.
, Ingi T. Lárusson yar fædd-
ur á Seyðisfirði, 26. ágúst 1892,
sonur Lárusar Tómassonar,
skólastjóra þar og konu hans
Þórunnar Gísladóttir Wium.
Systkini Inga voru .þrjú, Gísli
símritari á Seyðisfirði, dáinn
fyrir nokkrum árum, Margrjet
Ingi var giftur Kristínu
Ágústsdóttir Blöndal en þau
slitu samvistum eftir nokkurra
ára. sambúð. Þau áttu eina dótt-
ur, er hún nú búsett á Norð-
firði, hún heitir Tnga Lára.
Ungur fór Ingi til náms, í
Verslunarskólanum hier í
Reykjavík, og eftir það stund-
aði hann aðallega verslunar- og
skrifstofustörf, en var í nokk-
ur ár póstafgreiðslumaður og
símstjóri á Norðfirði.
Nokkur síðustu ár æíinnar,
var Ingi T. Lárusson mjög
heilsuveill og naut illa sinna
hæfileika, af þeim ástæðum og
tvö síðust^j árm sem hann lifði
var heilsa hans alveg þjotin,
svo að hann várð að liggja rúm-
fastur. Allann þann tíma dvaldi
hann hjá Guðmundi Stefáns-
syni símstjóra á Vopnafirði og
reyndist Guðmundur og kona
hans Inga traustustu vinir, í
raunum hans og veikindum og
eiga nú vinir Inga og þjóðin
öll, þeim hjónum mikið að
þakka, fyrir þeirra mikla dreng
lyndi og umönnun allan þann
tíma, sem hann lá helsjúkur á
sóttarsæng.
Þegar Ingi dvaldi síðast í
Reykjavík, vaið hann alvarlega
veikur, af þeim sjúkdómi, sem
síðar dróg hann til'dauða. En
þá kom það greiniléga í ljós,
hversu marga vini hann átti
. Ingi T. Lárusson.
i.
Svífa nú tónar sárir landi yfir.
— Svali’ er í blænum, morgunn vorsins unga.
Sönghörpur stynja undir ekkans þunga,
alls staðar harmur, hvar, sem óður lifir.
Bláfjólum hlíða blika tár á hvarmi.
Bjarkir í lundi hnipnum greinum standa.
Þrestir í lyngi, svanir söngvalandi
saknaðarkvæðum leyna innst í barmi.
Hnigið er skáld, er söng í sálir inn
sólfegurst ljóðin, gulli dýrri hreima.
Hátt, yfir snilling, lætur líkaböng.
Hljómdísir kveðja kærsta vininn sinn,
kliða’ ’onum þakkir, aldrei honum gleyma,
honum, sem skært af hreinni guðs náð söng.
II.
9
Svo fylgir hugur þjóðar þjer á braut,
og þú átt hennar hjartastrengi alla.
Hún mun um raðir alda aldrei gleyma
þeim arfi dýra, sem hún frá þjer hlaut.
Við hljómsins leik er heilög sæl’a að dreyma,
og hvílast svo við móðurjarðar skaut.
Og meðan Heimir hörpu lætur gjalla
mún hlýtt í kyrð á ljúfa sönginn þinn.
Á helgum slóðum hefðu róminn snjalla.
í hliðskjálf þá ert boðinn velkominn.
Og Jónas setur þig við hægri hönd •—
þá hefst við sóiblik tóna og stefja gleði.
Og hörpuslátt frá drottins dýrðarhöll
í dagsins eilífð heyra má um lönd.
— því slíkum hreim hann unni mest af öllu.
En þaðan engin skyggir sjónarrönd.
Og þar sjest aldrei sólin síga að beði.
Þar signist allt við helgilog og dag.
Svo þar er hvorki líf nje lán í veði.
í Ijóssins sönghöll ómar skærst þitt lag.
Sig. Arngrímsson.
hjer, því jafnvel fólk sem aldrei!
hafði hann augum litið, sendi!
honum þá kveðjur sínar og góð-‘
ar gjafir. Öll slík vinsemd hafði
djúp áhrif á hina listrænu sáli
hans, og engin orð hvorki i .
ræðu nje riti geta lýst því þakki
læti, sem Ingi bar til þeirra
er sýndu honum vinsemd, í
veikindum hans. aðeins við-
kvæmustu hljómar, listrænnar
sálar geta túlkað þær þakkir
og einmitt þeir hljómar er jeg
viss um, að hafa ómað í sál
Inga T. Lárussonar, siðustu
stundirnar, sem hann lifði, í
þessum heimi.
Ungur mun Ingi hafa orðið
fyrir ýmiskonar vonbrigðum í
lífinu, eins og.gengur og ger-
ist. En þar sem hann var ó-
venju viðkvæmur í lund og
dulur að eðlisfari, mun hann
ekki hafa flíkað tilfinningum
sínum við aðra. Og á síðari ár-
um var hann jafnvel tregur til,
að halda á lofti þeim lögum sín-
um, sem túlka best tilfinning-
ar hans og minningar, og nú
minnist jeg þess, að nokkru
áður en Ingi fór síðast hjeðan*
úr Reykjavík, var hann heima
hjá mjer seint um kvöld. Allir
í húsinu voru háttaðir og farn-
ir að sofa, nema við tveir og ‘
konan mín.. ÞS“ settist Ingi við
pianóið og spilaði eftir sig lag,
við vísu eftir Stefán frá Hvíta-
dal, „Það er svo margt að minn-
ast á“, þetta lag er ákaflega
melankolst, en með afbrigðum;
fallegt. I þetta skifti varð sorg-
in og viðkvæmnin í laginu, svo
sjerstök, að við sem hlustuð-
um, sátum í leiðslu og hugur
okkar klöknaði og síðan minn-
ist jeg aldrei svo Inga, að mjer
komi ekki þessi kvöldstund í
hug.
Þegar Ingi dvaldi síðast í
Reykjavík, kom hann sjerstak-
lega oft á heimili eins ákveð^
ins vinar síns hjer. Og þótt þar
væri ekki rúmt um húsakynni,
var þar ætíð rúmt um vináttu
og gleði og þar ríkti altaf list-
rænn andi og mikil músik. Á
þessu heimili undi Ingi sjer vel
og þangað komu oft ýmsir vin-
ir hans og velunnarar og áttu
þar með honum ánægjulegar
stundir, þá spila^i Ingi oft mörg
■af fegurstu lögum sínum og
hygg jeg að þær stundir sjeu
ógleymanlegar þeim sem þeirra
nutu.
Þann 24. mars s. 1. Ijest Ingi
T. Lárusson, austur á Vopna-
firði, eftir langa og erfiða legu,
tæplega 54 ára gamall. Honum
auðnaðist ek);i að fagna sól
þessa sumars, með hinu gull-
fa'gra lagi sínu, „Ó, bktssuð
vertú sumarsól“, en Ríkisút-
varpið byrjaði dagskrá sumars-
ins, með þessu lagi, núna á
sumardaginn fyrsta og þann
dag heyrðist oU í útvarpinu spil
að, þetta sama lag. Og jeg er
þess fullviss, að þetta lag og
mörg fleiri af lögum hans, eiga
eftir að hljóma í mörg ár, á
öldum Ijósvakans. frá íslenska
Ríkisútvarpinu, þjóðinr.i til
ánægju og um leið verða þau
óbrotgjarn minnisvarði um
nafn Inga T. Lárussonar.
í dag verður Ingi
til grafar borinn hjer í
Reykjavík, samkv. háns eigin
. ósk. Og nú í sumar og á ó-
Framh. á bls. 12.