Morgunblaðið - 17.08.1948, Blaðsíða 10

10
MORGTJNBLAÐIÐ
Þriðjudagur 17. ágúst 1948
Athugasemd við grein
Jéhanns M. Kristfánssonaf
iiiningarorð um
Friðrik Arnbjarnarson
í GREIN „Landkynning —
Þjóðkynning“ eftir herra Jó-
hann M. Kristjánsson, er birt-
ist í Morgunblaðinu 8. þ. m. er
nokku.ð sveigt að Ferðaskrif- taldi jeg ekki rjett fyrir hönd
Eftir Þorleif Þórðarson
stofu ríkisins og mjer persónu-
lega. Svigurmæli greinarhöf-
Ferðaskrifstofunnar að mæla
með því, að 20—25 þúsund
unuar í minn garð hitta ekki j krónur af dýrmætum gjaldeyri
marks og hirði jeg ekki um að
elta ólar við þau. En rjett þyk
ir mjer að leiðrjetta það, sem
rangfært er og varðar Ferða-
skrifstofuna.
Greinarhöfundur talar um tvo
ameríska rithöfunda, er leitað
hafi styrks frá hinu opinbera
til útgáfu bóka um ísland og
skýrir frá því, að Ferðaskrif-
stofa ríkisins hafi spornað við
því, að þeir yrðu umbeðinnar
aðstoðar aðnjótandi. J. K. læt-
ur þess ekki getið, hverjir rit-
höfundiar þessir eru, svo að
ráða verður af líkum hverja
um er að ræða.
I fyrra sumar voru hjer
amerísk hjón Mrs og Mr. Pratt j
að viða að sjer efni í bók um
Island, hún sem rithöfundur en
hann myndatökumaður. Frú
Pratt mun vera annar rithöfund
urinn, er J. K. á við í grein
sinni. Hinn rithöfundurinn mun
vera kona J. K. frú Ella
Krstjánsson, sem samdi bók um
Island i fjelagi við greinar-
höfund. Þessa hefði J. K. átt að
láta getið til þess að upplýsa
tengsl hans við höfund og hand-
rit.
Mrs. Pratt var hjer eins og
áður er sagt með manni sínum
og undi, að mjer virtist, hag
sínum hið besta Þau hjónin
voru svo að segja daglegir gest-
ir á Ferðaskrifstofunni þá tvo
mánuði, er þau dvöldu hjer og
var þeim veitt margskonar fyr-
irgreiðsla og reynt að uppfylla
óskir þeirra eftir því sem efni
stóðu til. Þeim stóð til boða
ókeypis ferðalög í ferðum skrif-
stofunnar, og notuðu þau sjer
það að nokkru. Myndir er þau !
vantaði í bókina til viðbótar og fer þess á leit, að Ferðaskrif-
þeim, er Mr. Pratt tók, voru stofan mæli með því, að hon-
þeim útvegaðar að kostnaðar- j um verði veitt gjaldeyrisleyfi
lausu, auk þess buðu stofnanir til Ameríkuferðar, svo að hann
og einstaklingar þeim í ferða- j geti unnið þar að framgangi
lög um landið. Að þau færu ferðamálanna í þágu íslands.
fram á við hið opinbera, að það Ferðaskrifstofan svaraði þess-
veitti þeim styrk til útgáfu bók- ari málaleitun með brjefi, sem
arinnar, er mjer ekki kunnugt mjer finnst rjett að birta orð-
um, og kom því aldrei til kasta rjett, því að efni þess gefur til
Ferðaskrifstofunnar, að mæla kynna afstöðu Ferðaskrifstof-
með eða móti styrkveitingu til unnar til máls þess, er grein
J. K. fjallar um og vísar um
leið á bug þeirri fullyrðingu
J. K. að Ferðaskrifstofan vilji!
þjóðarinnar væri varið til styrkt
ar útgáfu bókar þessarar, þar
sem vitað var einnig, að bók
Mrs. Pratt var í þann veginn að
koma út í Bandaríkjunum.
Þetta er þá saga bókaútgáf-
unnar, sem J. K. gerir svo mikið
veður út af í grein sinni. Bók
Mrs. Pratt er þegar komin út
og mun Ferðaskrifstofan gera
allt, sem í hennar valdi stend-
ur til að greiða fyrir sölu henn-
ar. Bók Jóhanns og konu hans
á vonandi eftir að fullkomnast
i að efni og stíl og komast í hend
ur útgefanda, er telur ábóta-
von í að gefa hana út.
J. K. skrifar langar greinar
af miklum fjálgleik um land-
kynningu og ferðamál. Hann
hefur líka ætlað að gera mikið
í þessum efnum.
í október 1947 tilkynnti Jó-
hann Ferðaskrifstofu ríkisins
brjeflega, að hann væri í þann
veginn að stofnsetia ferðaskrif-
stofu í New York undir nafn-
inu „United World Tourist
Bureau“ og ljet fylgja ósk um,
að Ferðaskrifstofan veitti ferða
mönnum, er til íslands kæmu,
fyrir hans tilstilli, fyrirgreiðslu.
Að sjálfsögðu fagnaði Ferða-
skrifstofa ríkisins þessari fregn
og hjet því að veita „túristum“
Jóhanns, eins og raunar öllum
ferðamönnum, hverskonar fyr-
irgreiðslu. Hvar „United World
Tourist Bureau“ er niður kom-
in veit jeg ekki, en hitt er mjer
kunnugt um, að við höfum ekk-
ert þurft að hafg fyrir túristum
Jóhanns.
30. janúar 1948 skrifar J. K.
Ferðaskrifstofunni brjef á ný
útgáfu bókar Mrs. Pratt. J. K.
hefur því fljettað hjer smá skáld
sögu inn í ritsmíði sína.
Hitt er rjett,
Kristjánsson fór
að Jóhann ekkert gera ferðamálum til fram
fram á við | dráttar. Hún mun vinna mark- j
ríkisstjórnina, að hún keypti víst að því að fá hingað þann
fyrirfram 1000 eintök af bók
þeirri, er hann og kona hans
áttu í smíðum, á 3—4 dollara
hvert eintak. Rjett er það einnig
að leitað var umsagnar Ferða-
skrifstofunnar í þessu máli. Jeg
hafði nokkru áður en formleg
beiðni um styrkveitingu kom
frá J. K. haft tækfæri til þess
að líta lauslega yfir handrit frú
Ellu og manns hennar. Ýmislegt
var þar vel'og vingjarnlega sagt j
í garð íslendinga, en mörgu var skrifstofu ríkisins, að hún mæli
fjölda ferðamanna, sem hægt'
er að veita sómasamlega fyrir-,
greiðslu.
Brjefið til J. K. fer hjer á
eftir:
Vjer þökkum brjef yðar dag-
sett 30. f. m., þar sem þjer ræð- |
ið fyrirætlun yðar um að fara j
til Bandaríkjanna, til þess að
vinna þar að framgangi ferða-
mála í íslands þágu, og þar sem
þjer farið þess á leit við Ferða-
eirinig, að mínum dómi, ábóta-
vant og þurfti mikillar lagfær-
ingar við. Og að athuguðu máli
með því, að yður verði veitt
gjaldeyrisleyfi til ferðarinnar.
Vjer þökkum einnig fyrir afrit
af greinargerð, er þjer senduð
viðskiptamálaráðuneytinu á sín
um tíma. Greinargerðin er vel
samin og hvað efni hennar við-
víkur, þá erum vjer henni sam-
mála.
Önnur og þriðja málsgrein
brjefs yðar gefur tilefni til eft-
irfarandi skýringar: Ferðaskrif
stofan er einmitt nú að vinna
að því í fjelagi við ferðaskrif-
stofu í New York, er íslenskur
maður veitir forstöðu, að nafn
íslands verði sett inn á áætlan-
ir hinna stóru skemmtiferða-
skipa, er leggja leið sína til
Evrópulanda. Einiúg hefur skrif
stofan leitað aðstoðar íslenska
sendiráðsins í Washington og
ræðismannsskrifstofunnar í
New York. Og hvað viðvíkur
möguleikunum á því að fá ferða
menn með flugvjelum frá Ame-
ríku, þá ,skal þess getið, að
Ferðaskrifstofan stendur í nánu
sambandi við American Over-
seas Airlines, en nefnt fjelag
hefur mikinn hug á að flytja
hjngað þann fjölda skemmti-
ferðafólks, er vjer getum veitt
móttöku.
Ut af ósk yðar um að Ferða-
skrifstofan mæli eindregið með
því, að yður verði veittur um-
ræddur gjaldeyrir, viljum vjer
taka það fram, að Ferðaskrif-
stofa ríkisins, sem opinber stofn
un, getur því aðeins gefið ákveð
in meðmæli bundin við nafn,
að hún hafi náin kynni af við-
komandi aðila eða hafi notið
samstarfs við hann. En henni
er aftur á móti ljúft að segja
þetta um málefni það, er brjef
yðar fjallar um:
Ferðaskrifstofu ríkisins er
það ljóst, að tekjur af heim-
sóknum erlendra ferðamanna
eiga eftir að verða þjóðarbú-
skap íslendinga drjúgur styrk-
ur, og að því meiri orku, sem
beint er í þá átt að ryðja ferða-
straumnum farveg, því fyrr má
vænta árangurs. Ferðaskrif-
stofan hlýtur því að vera því
meðmælt, að mönnum og stofn-
unum, er af einlægni og dugn-
aði vilja vinna að framgangi
ferðamálanna, verði veitt gjald
eyrisleyfi og önnur aðstoð þess
opinbera, svo að þeir eða þær
geti beitt kröftum sínum í þágu
þessa stórmáls.
Þetta eru þau stuðnings og
meðmælaorð, er Ferðaskrif-
stofan getur látið í tje. Og þótt
segja megi, að þau sjeu almenns
eðlis, þá lítum vjer svo á, að
vjer höfum látið í ljós það álit
vort, að nauðsyn beri til að unn
ið sje að framkvæmd þessara
mála, og ósk um, að gjaldeyris-
yfirvöldin greiði götu þeirra, er
þau þekkja að dugnaði og fram-
takssemi og vilja vinna að þess-
um málum.
Vjer vonum að gjaldeyris-
yfirvöldin sjái sjer fært að taka
afstöðu til gjaldeyrisumsóknar
yðar, eftir að þjer hafið sýnt
eða sent henni afrit af brjefi
þessu“.
Framh. á bls. 12
hreppstjóra á Stóra-Osi
ÞANN 1. júlí s. 1. andaðist
Friðrik Arnbjarnarson, hrepp-
stjóri að heimili sínu, Stóra-
Ósi í Miðfirði og var jarðsung-
inn 14. s. m.
Friðrik lieitinn var fæddur á
Stóra-Ósi 15, september 1881,
sonur Arnbjörns Bjarnasonar,
hreppstjóra þar. Hann kvongað-
ist 1906 eítirlifandi konu sinni,
Ingibjörgu Þorvaldsdóttur,
prests að Melstað. Reistu þau
bú á Stóra-Ósi og bjuggu þar
allan sinn búskap. Þeirn varð
11 barna auðið og lifa 7 þeirra.
Með Friðrik á Stóra-Ósi, eins
og hann var jafnan nefndur í
dagiegu tali, er hniginn í val-
inn einn hinn glæsilegasti
bændahöfóingi, sem jeg hefi
kynnst Hann var ekki skóla-
genginn, en í viðræðum um al-
menn mál svo sem hjeraðsmál
og landsmál, var hann hlutgeng-
ur hvar sem var og Ijet engan
kjósa orð úr munni sjer, enda
var hann gæddur óvenjulegu
raunsæi og góðum gáfum.
Heimili Friðriks og konu hans
var í þjóðbraut og nokkurskon-
ar miðstöð stórs svæðis. Gest-
risnina og alúð húsbændanna
munu allir muna, er henni
kynntust. —• En lengst munu
menn þó muna þá sólskinsglað-
værð, er jafnan reis í nærveru
húsbóndans sem gestgjafa, hin
hnitnu tilsvör og leiftrandi
fyndni hans, dálítið ögrandi
stundum en þó nær ávalt
græskulaus Þau kynni gleym-
ast ekki auðveldlega, þeim er
þau reyndu. Á slíkum stundum
minnti hann mig oft á Einar
Benediktsoon skáld, bæði í raun
og sjón, enda voru þeir skyld-
ir, báðir komnir af Bjarna Hall-
dórssyni, sýslumanni á Þingeyr-
um. j
Mörgum vinum Friðriks
þótti hann hljedræeur um of. j
Umsvifamikill bardagamaður
með vitsmuni hans og — mjer |
liggur við að segja — áskapað-
ar vinsældir, hefði vissulega
getað komist langt. En þrátt
fyrir hljedrægni sína komst
hann ekki hjá því að verða að
sinna margháttuðum, opinber-
um störfum. Hann var odd-
viti sveitar [sinnar frá 1916,
um langt skeið hreppstjóri og
sýslunefndarmaður hin síðari
ár. Annar aðal-starfsmaður
Sparisjóðs Vestur-Húnavatns-
sýslu hafði hann verið mjög
lengi; í yfirkjörstjórn sömu
sýslu og í yfirfasteignamats-
nefnd. Þá átti hann og sæti á
búnaðarþingi. Þegar störfum er
þann veg hlaðið á einn mann,
þá er það öruggur vottur þess,
að fáum nágrönnum og sveit-
ungum Friðriks mun hafa þótt
varlegt að ráða tii lykta vanda-
sömum málum, án þess að hans
álits væri leitað Þannig var
þessu og 'arið á dönum Gests
Oddleifssonar 02 Niáls. Til
þeirra manna var ráða leitað,
er öðrum fremur, sökum vits-
muna og góðgirni, höfðu getu
til að gefa mönnum holl ráð.
Og hví skyldi ekki svo vera enn
í dag.
Jeg hefi fáum samferðamönn
um þurft að sjá á bak, sem jeg
hefi saknað jafn mikið og Frið-
riks á Stóra-Ósi Mjer er þó
Ijóst að sá söknuður er einber
eigingirni. Jeg harma að missa
vin, sem jeg vildi fá að njóta
lengur. Slíkt er mannlegt, en
byggist ekki á rökrjettri hugs-
un. Á manntalsþingi s. 1. sum-
ar sagði Friðrik við mig, að
hann kæmi ekki á fleiri slík
þing.Jeg sá að honum var alvara
og þótti það mikil tíðindi ef
hann skyldi reynast sannspár
um þetta. Fáum vikum fyrir
andlát Friðriks hitti jeg hann
að máli. Þá var ljóst að hverju
fór og jeg skildi vel að honum
var það ekki síður ljóst en öðr-
um. En hin þróttmikla karl-
mannslund vinar míns var ekki
buguð. Þvert á móti var hann
glaður cg reifur að vanda og
kvaddi m,g með spaugsyrði á
vörum, þótt líkamsþrótturinn
væri að fjara út eftir langvar-
andi og þungbær veikindi. En
þrátt fyrir þau var bjart yfir
dánarbeði þessa manns, sem var
fullkomlega æðrulgus og ótta-
laus gagnvart hinu óþekkta
framundan.
Við jarðarför Friðriks heitins
mættu tvcfalt fieiri menn, en
manntal prestsins sýnir íbúa í
sveit hans Mjer varð það þá
fyllilega ljóst, sem jeg þó raun-
ar vissi vel áður, að það voru
fleiri en jeg sem syrgðu hjeraðs
höfðingjann, og vildu votta hon
um virðingu sína og vinarþel.
Minning Friðriks á Stóra-Ósi
mun lengi lifa.
Guðbr. ísberg.
(0 þús, flóttamenn
hafa komið til
Breflands
EFNAHAGS- og fjelagsmála-
ráð Sameinuðu þjóðanna, sem
nú situr á ráðstefnu í Genf,
ræddi í dag flóttamannavanda-
málið í Evrópu. Philips, fulltrúi
Bretlands, skýrði í því sam-
bandi svo frá, að Bretar hefðu
til þessa leyft um 60,000 flótta-
mönnum að setjasí að í Eng-
landi. Hann bætti því við, að
ýmsurn skyldmennum þessara
innflytjenda mundi bráðlega
verða leyft að koma til Bret-
lands. — Reuter.