Morgunblaðið - 21.04.1953, Blaðsíða 7

Morgunblaðið - 21.04.1953, Blaðsíða 7
Þriðjudagur 21. apríl 1953 MORGUNBLA ÐIÐ 7 Knud Zimsen fyrrverandi borgarstjóri ®TT OG UPPRUNI t HÚSI Bjarna riddara Sivert- Sens í Hafnarfirði fæddist Knud Zimsen 17. ágúst 1875. Systkina- hópurinn var stór, þau voru 10 áð tölú, og Knud hinn 5. í röð- inni að aldri. Faðir Knud Zim- sens, Christian Zimsen, var fædd- íir í Danmörku, en fluttist um fermingaraldur til íslands með foreldrum sínum, Christen Zim- Sen og konu hans. Fluttist fjöl- Skyldan árið 1855 til Reykjavík- ur. Gerðist Christen Zimsen þá Verzlunarstjóri við H'afstefns- Verzlun í Reykjavík, sem var til húsa þar sem nú eru skrifstofur Johnson & Kaaber. Bjó hann í Reykjavík til dauðadags og var iim tíma bæjargjaldkeri í Reykja vík. Móðir Knud Zimsens hét Anna Cathinka Jörgensén og var dönsk í báðar ættir. Faðir Knud Zimsens starfaði fyrst við Hafsteinsverzlun í Reykjavík, en 1866 gerðist hann verzlunarstjóri við Knudtzon- Verzlun í Hafnarfirði og fluttist þangað suður eftir. Hlóðust á hann ýmis opinber störf, og var hann upphafsmaður að margs- konar framkvæmdum í Hafnar- firði. Faðir Knud Zimsens var frá bærlega laginn að umgangast börn og hafði opin augu fyrig öllu, sem gildi gat haft fyrir upp- eldi barnanna. í leik hans við þau gægðist fram kennari og upp álandi. Barnasögur samdi hann þg sagði vel frá. Enginn vafi er á því, að Knud Zimsen hefur erft þessa eiginleika föður síns ©g þeir birzt í frábæru starfi hans við sunnudagaskóla frá Unga aldri. NÁMSFERILL Knud Zimsen var settur ungur til náms. Gekk hann í gagnfræða- skólann í Fiensborg, og fór síðan i lærða skólann. Þegar hann hafði lokið stúdentsprófi, aðeins 17 ára gamall, ræddi hann við föður sinn Og móður, hvaða nám hann skyldi Stunda. Eftir nokkra íhugun var afráðið, að hann færi til’ Hafnar og læsi verkfræði. „Þessi náms- grein var valin með hliðsjón af því, að mér lét vel að nema stærð fræði og eðlisfræði og var laginn við smíðar“, segir Zimsen í ævi- jninningum sínum. Verkfræðinám íslendinga var þá mjög óvenjulegt. Á undan Zimsen höfðu aðeins tveir íslend- ingar lokið verkfræðinámi, þeir Sigurðm Thoroddsen 1891, síðar landsverkfræðingur, og Sigurður Pétursson frá Ánanaustum 1899, en hann féll frá ári síðar. Zimsen lauk verkfræðiprófi í janúar 1900, þá 24 ára að aldri. Vann hann fyrst eftir það hjá bæjarverkfræðingi i Kaupmanna höfn við ýmis störf. M. a. hafði hann eftirlit með breytingum á skoipleiðslum í Kaupmannahöfn. Kveðst hann þá hafa komist á snoðir um, að steypa var gerð veikari en fyrirskipað var. Fann Zimsen að þessu, en fékk hina mestu óvild og ákúrur fyrir af- skiptasemina. Kærði hann þá mál ið fyrir hinum gamla og reynda bæjarverkfræðingi, sem mælti: „Þér hafið gert alveg rétt, ungi maður, en ég segi yður það satt, að þær stundir koma fyrir í lífi manna, að maður verður að loka augunum". VILÐI HELGA ÍSLANDI STARFSKRAFTA SÍNA Þótt Zimsen líkaði vel starfið í Kaupmannahöfn, var hann þó staðráðinn í að hverfa heim til íslands. Hann segir svo: „Enn var þar reyndar lítið um verklegar framkvæmdir, og þær flestar svo smávægilegar, að naumast þótti taka því að láta verkfræðinga sjá um þæi'. Ég hafði þó hug'boð um, að á því yrði breyting, og hún fyrr en varði. Hressandl vorgolan gerði vart við Sig í þjóðlifínu. Menn voru farnir að draga létt- ar andann. Eins Og göinlu menn- Minningarorði Knud Zimsen irnir vissu á sig veður, svo skynj- uðu menn nú, að ný öld fram- fara var í aðsi'gi á íslandi, eða öllu heldur ætti að orða það svo, að fyrsta framfaraöld þjóðarinn- ar væri að halda í garð. .. . Nú var röðin komin að mér að hjálpa hinum fyrsta frumherja í is- lenzkri verkfræði, til þess að stuðla að bættri verkmenningu á fsl^ndi“. UNDIRBÚNINGUR VERKLEGRA FRAMKVÆMDA Það varð eitt fyrsta verlt Éimsens, að honum var falið af stjórninni íslenzku að undirbúa stofnun ullarverksmiðju. Kymiti hahn. sér slíkar verksmiðjur í Danmörku, Noregi og Þýzkalandi og skilaði tillögum um málið. — Mun sú för hans hafa komið hon- um að miklu gagni á öðrum svið- um einnig. 1903 var svo stofnuð Klæðaverksmiðjan Iðunn við Rauðarárvík hér í bæ, þar sem nú er málningarverksmiðjan Harpa. Hér var tekinn upp að nokkru þráðurinn frá Innrétt- ingum *Skúla MagnúsSonar. Eftir að' heim -kom gekkst Zimsen fyrir stofnun félagsins Mjölnis, sem framleiddi mulning. Hann var einn af hvatamönnum að stofnun Talsímafélagsins, sem kom upp fyrstu talsímum í Reykjavík, hófst þegar handa um margvislegar verklegar aðrar framkvæmdir og framfarir. í ÞJÓNUSTU REYKJAVÍKURBÆJAR Skömmu eftir að heim kom réðist hann í þjónustu Re.vkja- víkurbæjar. Var það mikil gæfa fyrir þetta bæjarfélag að fá jafn ötulan, áhugasaman og vel mennt an verkfræðing í þjónustu sína. í samfleytt 30 ár má segja, að Zimsen hafi helgað Reykjavíkur- bæ starfskrafta sina, og þeir voru miklir. Hann var bæjar- verkfræðingur í Reykjavík frá 1902 til 1907. Hann var bygg- ingarfulltrúi um hrið og heil- brigðísfulltrúi. Hann vai' kosinn í bæjarstjórn 1908 ög átti þar sæti sem bæjarfulltrúi um 10 ára skeið. Þegar Páll Einarsson, fyrsti borgarstjóri í Rcykjavík, lét af störfum 1914, sótti Zimsen um starfið. Var hann þá búinn að vera bæjarfulltrúi í sex ár, hafði áður verið bæjarverkfræðíngur í fimm ár, og því öðlast verulega þekkingu á bæjarmálum. Auk þess hafði hann verið séttur borg- arstjóri um hríð árið 1911. Bæj- ai'stjórn kaus þá borgarstjóia og varð Zimsen fvrir valinu. HARÐVÍTUG KOSNING Sex árum síðar, 1920, skyldi kjósa borgarstjóra að nýju. En , þá hafði sú lagabreyting verið gerð, að borgarstjóri skyldLekki I kosinn af bæjarstjórn, heldur j með almennri kosningu. Varð sú kosningabarátta ein hin harðvít- ugasta og illvígasta, sem hér hef- ur verið háð. Ef marka mátti | blaðaummæli andstæðinganna, stóð harla lí.tið eftir af hæfileik- um, mannorði og verkum Zim- sens. Lauk svo þessaxi hörðu viðureign, að Zimsen var kosinn með 1760 atkvæðum, en keppi- nautur hans, Sigurður Eggerz, fékk 1584. 1926 varð Zimscn sjálfkjörinn. j Nokkru síðar var lögum enn breytt þannig, að bæjarstjórn kysi borgarstjóra, og var Zimsen kosinn i fjórða sinn 1930. MIKLAR FRAMFARIR i Á því 30 ára tímabili, sem Knud Zimsen kemur mest við sögu Reykjavíkur, gerðust mörg stórvirki, rnörg framfaramál voru undirbúin og þokað áleiðls: Vatns veitan, gasstöðin, höfnin, raf- magnsstöðin við Elliðaár, undir- búningur hitaveitu og Sogsyirkj- unar, auk fjölda annarra þýð- • ingarmikilla framkvæmda. Ferill j þessara merku mála, sem eru | undirstaða undir atvinnulífi og j velmegun Reykvíkinga, er rak- j inn ýtarlega í æviminningum ‘ Knucl Zimsens, einkum síðari bók , hans, sem kom út nú rétt fyrir áramótin, „Úr bæ í borg‘‘ Á Stríðsái'unum 1914—1918 og fyrstu ár á eítir reyndi mjög á Zimsén vegna margvíslegra erfiðleika. Þá var hér eldsneytis- skortur mikill, húsnæðisleysi, spánska veikin og margt fleira, „Eftir þetta gaf ég mig Guði a sem mæddi ekki sizt á honum. vald og setti allt traust á Jesúra . Krist sem frelsara minn. Smám LÁTIÐ AF STÖRFUM SEM 'saman þroskaðist ég í trúnni og BORGARSTJÓRI líf mitt breyttist. í stað óróa og Eftir að Zimsen var kosinn kvíða ríkti nú gieð'i og friður i borgarstjóri í fjórða sinn, tóku sál minni. Guð hafði tekið í taum starfskraftarnir að dvina. Hann ana og gert mig að sínu barni. hafði aldrei kunnað að hlífa sér I þá rösklega hálfu öld, sem síð- né viljað það. Veturinn 1931—32 an er liðin, hef ég lifað undir kveðst hann hafa verið tápminni handleiðslu Guðs, og tel ég gæft* við vinnu en áður. 1932 fékk hann lífs míns í því fólgna“. 3 mánaða frí frá störfum og sigldi j Byrjaði Zimsen þá þegar a«> til heilsubótar, en án árangurs. reka sunnudagaskóla fyrir böm Læknar ráðlögðu honum að og hélt þvi starfi áfram alla hætta störfum vegna ofþreytu, stund. þótt hann væri aðeins 57 ára að aldri. Lét hann því af embætti í ársbyrjun 1933. Hafði þá ver- Starf hans fyrir uppeldi æsku- lýðsins er rakið á öðrum stað hér í blaðinu. En Reykvíkingar munu ið borgarstjóri i I8V2 ár, en nærri jlengi nrinnast þeirra starfa me» þrir áratugir, síðan hann réð- [þakklátum hug. ist fyrst fastur starfsmaður hjá j Hin einlæga trú var honum bænum. Á þessu tímabili hafði jafnan mikill styrkur í öllu hans íbúum bæjarins fjölgað úr 7 þús- starfi. Trúartraustið var honun* undum í 30. þúsund. | sá aflgjafi, er hélt dugnaði, kjarki Þótt hann þ.vrfti lausn frá binu og bjartsýni við líði, hvnð sem á umsvifamikla starfi, þá var síður móti blés. en svo, að hann Vildi setjast í I ir helgan stein. Á þeim rúmlega. HEIÐURSFÉLAGl 20 árum, sem hann liifði eftir það, Zimsen var heiðursfélagi í Iðn- vann hann að mörgum áhuga- aðarmannafélagi Reykjavíkur, ^rt efnum sínum. | hann starfaði mikið á þeim vett- vangi. Ennfremur var hann bcijS- ursfélagi i KFUM og i Verkfræo- BKEYTTIR UTFARASIÐIR Eitt þeirra var barátta hans: ingafélagi íslands. fyrir gjörbreyttuni útfararsiðum. Árið 1940 var hann kosinn for- maður í stjórn kirkjugarðanna og gegndi því starfi til 1948, en eftir það var hann ráðunautur kirkjugarðsstjórnar. Dugnaður hans og samningslip.urð átti mik- inn þátt í því að koma upp Foss- vogskirkju. Var það eitt hans mesta áhugamál að gera útfarir einfaldari og ódýrari. Segir hann um sáðustu afskipti sin af kirkju- og kirkjugarðsmálum, að hann hafi haft umsjón með að koma upp kapellu, likhúsi og bálstofu í kirkjugaíðinum i Fossvogi. Hann segir: „Með þessari fram kvæmd munu LIKNESKI AF ZIMSEN I VÆNTANLEGU RÁÐHÚSI Bæjarráð Reykjavíkur sam- þykkti fyrir nokkru að fara þess á leit við Zimsen, að bæjai'sióðtgir léti gera af honum líkneski, brjóst mvnd, er standa skyldi i ráðhúsi Reykjavikur á sínum tírna. Þvi miður entist Zimsen ekki aldur til þess, að af þvi gæti orðið, en það verk verður að sjálfsögðw unnið eftir fráfaO hans. HEIMA VAR BEZT Zjmsen var tvígiftur. Fyrri . kona hans var Flora, dóttir Heint- útfararsiðirnir, zehnanns skipstjóra, er sigldi hér breytast, greftrunarkostnaðurinn | við land. Ilún féll frá 1927 Þau minnka og geymsla á likum í áttu eina kjördóttur, Ingibjorgu heimahúsum minnka til muna. ’ að nafni, sem gift er Aage Topt- Ætla ég að flestir muni fagna söe-Jensen sjóliðsforingja. Síðar* þeim breytingiun, sem gert er ráð ^ kona Zimsens er frú Anna, dúttix fyrir, að unnt verði að koma á ^ Einars Einai'ssonar í Háholti. — í sambandi við útfarir, þegar | Eignuðust þau tvö þörn,. Knút framkvæmdunum í Fossvogi er Hafstein og Önnu Jóhönnu. Var lokið“. Þetta ritar Zimsen 1948, sambúð þeirra hjóna óvenju góð nokkru áður en Fossv'ogskirkjan og ástúðleg. í hinum langvarandi var tekin í notkun. | veikindum Zimsens síðustu árín Sú mikla breýting, er hann (var hún honum ómetanleg sftk» spáði, er nú þegar að nokkru ’ og stytta. orðin að veruleika. Og í samræmi j Ég vii votta frú Önnu og iiörn- við þessar hugmyndir mælti . unum einlæga samúð og hlut-,. hanti sjálfur svo fyrir, að útför tekningu. -y hans skyldi fara fram viðhafnar- laust og í kyrrþey. Knud Zimsen var óvenjulegfir, atorku- og áhugamaður Reykvík ingar munu lengi minnast haps og húa að verkum hans. Gunnar Thoroddsen. . íf - )(*y r 3 í MERKILEG RITSTORF Annað stórmerkilegt verk vann hann eftir að hann lét af borgarstjórastarfi, og það var samning ritanna tveggja: „Við fjöi'ð og vík“, sem út kom árið 1948, og „Úr bæ í borg“, sem kom út um síðustu áramót. I þessum bókum er rakinn gangur fjöl- margra helztu umbótamála og verklegra framkvæmda í höfuð- borginni, fyrst og fremst á fyrsta FYRSTU fundum okkar Kn. þriðjungi 20. aldar. Er það mikils Zimsen bar saman 1906, er hann vert, að kunnugasti maður þeim sýndi okkur menntaskólanem- málum öllum skuli hafa tekið öndum mulningsstöðina Mjölnj, saman jafn ýtarlegt og jafn hluí- er hann haíði staðið fyrir atf laust vfirlit u* þessi mál. Verða stofna og reka. Mágur lians, Jó- j rít þessi ómetanleg heimildarrit bannes Sigfússon, yfirkennari, fvrir seinni tímá. Þau bera Zim- kenn<fi á þeim árum eðlisfræði I Steinorímiir iónsson; 5 SamverkðmaðHf sen gott vitni um nákvæmni hans, vandvirkni, sannsögli og heiðar- gagnfræðadeildinni og fann upp á því snjallræði að fá Zimsen til leik. Þau eru um Jeið ábending ^***?™. til allra um það, hversu oft hin- um vélarnar í Mjölni, þar á meég _ ,. al guíuvélina, er knúði mulnings- um nauðsvnlegustu malum er . 7 , , . , .. , . kvornma og sneri malar- mætt með tortryggni. þröngsýni, , sandsíum. Ziinsen tók á móti, j skilningsleysi ofi anduð, og okkur viö stöðina, fór ,neð 0kki£ I hversu oft þarf að berjast af al- ilnl j-,úsir!i hvatur í hreyfinguní’ ! efli árum saman til þess að hrinda stökk síðan léttilega upp á stalí slíkum málurn fram. Þetta er ejnnar vélarinnar og skýrði bygfin ; gömul saga og þó alltaf ný. I jngu Qg gang vélanna, þrátt fyrir skarkala sem þarna var. Gerði, i TRÚARTRAUSTIÐ hann það svo vel og skilmerki- A háskólaárum sínum snérist lega að inér hefur ávallt verið Knud Zimsen til einlægrar trú- það minnisstætt síðan og' maður-. ar. Lýsir hann því sjálfur svo inn einnig, lipiu- og Ijúfmannleg- í bók sinni „Við fjörð og vik“: Framh. á bls. 12. r..

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.