Morgunblaðið - 23.03.1954, Blaðsíða 2

MORGVNBLAÐIÐ
Þriðjudagur 23. marz 1954
Stöðvun toguronna s!áden,a-
Framh. af bls. 1.
verð á saltfiski stórlækkað, þ. e.
um 15—20%, en tilkostnaður við
rekstur skipanna aukizt, útgerð-
arvörur hækkað í verði, sömu-
leiðis viðhald skipanna. — Mátti
rekja tvennt hið síðasttalda til
minnkaðra siglinga skipanna til
annarra landa og færri kunnáttu-
manna um borð í þeim. Mögu-
leikar til að verka allan aflann
voru ekki fyrir hendi hjá togur-
vnum, þar sem húsakost vantaði
tilfinnanlega fyrir saltfisk og
skreið. Olli þetta aðstöðuleysi
togurunum oft og tíðum beinlínis
tapi, þar sem ýmist varð að selja
«flann beint úr sjó eða geyma
liann við ófullnægjandi skilyrði,
sem leiddu af sér aukinn vinrfu-
kostnað og lélegri framleiðslu. —
*Vegna tregrar sölu og langrar
geymslu varð vaxtakostnaður
■óeðlilega mikill.
VON UM AÐ ÚR RÆTTIST
Er að hausti kom, var flestum,
sem við togaraútgerð fást, það
Ijóst, að alvarlegir fjárhagsörðug
leikar steðjuðu að togaraútgerð-
inni almennt. Benti flest til þess,
að úr þeim örðugleikum yrði ekki
úætt, nema með opinberum að-
^erðum.
Af venjulegri bjartsýni vonuðu
•eigendur og forsvarsmenn togar-
anoa þó í lengstu lög, að aukinn
afli eða hækkað markaðsverð á
afurðum togaranna og auknar
siglingar á erlenda markaði,
Jcæmu í;hlut þeirra þótt fátt benti
•til þess; þannig að fjárhagsvand-
xæðin læknuðust að einhverju
deyti sjálfkrafa. Var því ekki
hafizt handa um að leita aðstoðar
ríkisvaldsins að svo komnu máli.
3HANNEKLA
CÆRIR VART VIÐ SIG
Eftir því, sem á haustið leið,
versnaði hagur togaranna með
viku hverri. Meðal togaranna,
sem allir tilheyra Fél. ísl. botn-
vörpuskipaeigenda, fóru fram at-
liuganir á fjárhagástandi togara-
ftotans. Leiddu þær athuganir í
Jjós, þótt fullnaðarreikningar
væru ekki fyrir hendi, að skipin
voru rekin með sívaxandi halla,
að þeim einum undanteknum,
sem urðu sérstakra happa aðnjót-
*mdi, að því er snerti mikinn afla
eða háar Þýzkalandssölur. Frá
l>ví í haust má því segja að sí-
fellt hafi sigið á ógæfuhlið. Hafa
erfiðleikarnir verið tvíþættir;
^innars vegar beinn og vaxandi
teksturshalli þessara stórvirku
atvinnutækja og hins vegar sí-
vaxandi erfiðleikar á því að
xnanna skipin vegna auðveldari
og eins vel launaðrar vinnu í
Jandi og nú síðast á öðrum fiski-
skipum, (þ. e. mótorbátum).
Með aðgerðum ríkisvaldsins
var eigendum vélbáta gert
kleift að greiða sínum skips-
höfnum aflaverðlaun af kr.
i 1.22 fyrir hvert kg. af þorski
( slægðum með haus, en togara-
• eigendur geta ekki selt sams
' konar afla sinna skipa fyrir
meira en kr. 0.85 pr. kg. þar
sem þeir njóta engra slíkra
fríðinda.
RÆTT VIÐ RÍKISSTJÓRNINA
Þegar svo var komið, en auk
Jþess lækkað verð á ýmsri fram-
leiðslu togaranna svo sem skreið,
var sýnt, að ekki var unnt að
halda áfram útgerðinni án opin-
herra aðgerða. Ræddu forsvars-
xnenn togaraútgerðarinnar hin sí-
vaxandi fjárhagsvandræði togar-
anna að nýju og fóru síðan á fund
ríkisstjórnarinnar og ræddu við
hana og fulltrúa hennar, um hið
etórfellda vandamál er skapazt
hafði.
Stjórn Félags ísl. botnvörpu-
ekipaeigenda benti á, að með nú-
verandi verði á afurðum togar-
anna' mundu þeir stöðvast einn
af öðrum, ef ekki væru fundin
xáð til úrlausnar af hálfu ríkis-
valdsins.
Einnig bentu togaraeigendur á,
að brýna nauðsyn bæri til að
veita 'togarasjómönnum skattfríð-
indi, til þess að jafna kjör þeirra
gagnvart þeim, sem í landi vinna
og viðurkenna á þann hátt áhættu
þeirra við störfin á sjónum og fá
þá til að taka upp aftur störf á
togurunum og stemma stigu við
áframhaldandi brottför sjómanna
af þeim.
MARGIR TOGARAR TÖPUÐU
DAGLEGA 4—6 ÞÚS. KR.
Nokkur yfirlit um fjárhagsaf-
komu ýmissa togara voru lögð
fram og kom í ljós, að margir
þeirra höfðu tapað í lengri tírna
frá 4000—6000 krónum á dag að
jafnaði. Nemur þannig tap ýmsra
togara hundruðum þúsunda kr. á
síðastliðnu ári, og fer versnandi.
STÖÐVUN VOFIR YFIR
Stjórn F.Í.B. hefur síðan
haldið áfram að safna gögnum
um afkomu hinna ýmsu félaga
og bæjarútgerða víðs vegar á
landinu, en fulltrúar all-
margra fyrirtækja utan af
landi hafa verið hér staddir
og eru enn. Hefur sú gagna-
söfnun, sem nú fer fram og
viðtöl við forsvarsmenn tog-
aranna, leitt í ljós það, sem
áður var vitað, að óhjákvæmi-
leg stöðvun vofir yfir togara-
flotanum, fáist ekki stórfelld
breyting á kjörum þeim, sem
togararnir eiga við að búa —
svo sem hliðstæð fríðindi þeim
fríðindum, sem bátaútvegin-
um hafa verið veitt, eða ann-
að jafngiit.
Sýning Magnúsar
Jónssonar enn opin
MJÖG mikil aðsókn var að mál-
verkasýningu Magnúsar Jónsson-
ar í Listvinasalnum um helgina.
Komu þá þangað á 6. hundrað
manns, en alls hafa um 2000 séð
sýninguna og fjöldi mynda selzt.
Vegna hinnar miklu aðsóknar
hefir nú verið ákveðið að sýn-
ingin skuli framlengd í 2—3 daga.
1065 kr. fyrir
11 rétta
BEZTI árangur í 11. leikviku var
11 réttir, sem komu fyrir á ein-
faldri röð. Var vinningurinn fyr-
ir hana 1065 kr. Næstu 2 vinning-
ar voru 660 kr. og 724 kr. fyrir
10 rétta. Vinningar skiptust
þannig:
1. vinningur 1065 kr. fyrir 11
rétta (1)
2. vinningur 532 kr. fyrir 10
rétta (2)
3. vinningur 32 kr. fyrir 9
rétta (33)
Rétt var röðin þannig: xlx 121
211 xxx
féiagi
FÉLAG íslenzka stúdenta í Kaup-
mannahöfn hélt fund miðviku-
daginn 17. marz 1954 um tillögur
dönsku stjórnarinnar í handrita-
málinu. Á þeim fundi báru þeir
Stefán Karlsson, stud. mag. og
Ólafur Halldórsson cand mag.,
fram eftirfarandi tillögu til álykt-
unar:
„Fundur haldinn í Félagi ís-
lenzkra stúdenta í Kaupmanna-
höfn miðvikudaginn 17. marz
1954 lýsir undrun sinni á því, að
Alþingi íslendinga og rikisstjórn
skyldu vísa tillögum dönsku
stjórnarinnar um lausn handrita-
málsins svo skjótlega á bug að
lítt rannsökuðu máli.
Fundurinn telur að hlutskipti
íslenzkra fræða og Háskóla ís-
lands hefði batnað til svo stórra
muna ef tillögurnar hefðu náð
fram að ganga að á það hefði
borið að líta.
Fundurinn fær ekki betur séð
en að þessi afstaða stjórnarvald-
anna hafi komið málinu í það
öngþveiti sem óvíst er hvernig
ráðið verður fram úr.
Jafnframt telur fundurinn
mikla nauðsyn að Alþingi og rík-
isstjórn undirbúi næsta stig máls-
ins með þvi að veita nú þegar fé
til að koma upp stofnun til rann-
sókna og útgáfu á íslenzkum
handritum og tryggi henni nægi-
leg fjárráð þegar fram líða stund-
ir.“
Tillaga þessi var samþykkt með
29 atkvæðum gegn 2.
(Frá ríkisstjórninni).
000
Morgunblaðið vill af tilefni
þessarar samþykktar islenzkra
stúdenta í Kaupmannahöfn, að-
eins segja það, að illa virðist nú
komin dómgreind íslenzkra stúd-
enta á Hafnarslóð. Fyrr á árum
skyldu íslenzkir stúdentar í Kaup
mannahöfn manna bezt kröfur
þjóðar sinnar. Meðal þeirra voru
þá ýmsir ágætustu framherjar í
sjálfstæðisbaráttunni. Nú finnast
29 stúdentar, sem ásaka Alþingi
íslendinga, ríkisstjórn og allan
almenning á íslandi, fyrir að
hafna þeim tillögum í handrita-
málinu, sem gengu í algert ber-
högg við þær kröfur, sem barizt
hefur verið fyrir í áratugi. En
þetta er leiðinlegt, en dapurleg-
ast þó fyrir hina ungu stúdenta
sjálfa.
Mikili snjór á Klrkju-
bæjarklausfri
KIRKJUBÆJARKLAUSTRI, 22.
marz: — Undanfarnar vikur hef-
ur verið hér blíðviðri með hæg-
um skúrum. Tók upp allan snjó
á þessu tímabili og mun klaki
vera að mestu úr jörðu. í nótt
skipti snögglega um veður og í
allan dag hefur verið hér myrka-
drífa og er nú kominn allmikill
snjór. — Gísli.
Ný íslenzk kvikmynd frum-
sýnd hér innan skamms
i mrmeitaraRiisoismr
i
í Stóislfi næsfa sumar !
i
Norskyr fornieif^fræSingur fekur þáft í þeim
ÍMNS og áður hefur verið nefnt opinberlega, verða í sumar gerðar
X víðtækar fornleifarannsóknir í dómkirkjugrunninum í Skál-
holti. Hefur Alþingi veitt fé til þessara rannsóknar á fjárlögum.
Rannsóknirnar verða gerðar á ábyrgð þjóðminjavarðar, en hann
hefur, mtð samþykki menntamálaráðuneytisins, óskað eftir að fá
til rannsóknanna norskan fornleifafræðing, sem reynslu hefði af
uppgrefti miðaldakirkjugrunna í Noregi.
Fyrir vir.samlegan atbeina
norska sendiherrans, Thorgeir
Andersen-Rysst, og góðar undir-
tektir þjóðminjavarðarins í Nor-
egi, dr. Arne Nygárd-Nilssen,
hefur það orðið að ráði, að hing-
að komi norski fornleifafræðing-
urinn Hákon Christie arkitekt og
vinni við rannsóknirnar eigi
minna en hálfan annan mánuð.
Gert er ráð fyrir, að rannsókn-
ir þessar hefjist um 15. júní og
má telja líklegt, að þær standi
yíir mikinn hluta sumars, þótt
erfitt sé um slíkt að segja fyrir-
fram. En allir eru sammála um,
að þessar rannsóknir beri að gera
sem vendilegast áður en hafizt
er handa um aðrar framkvæmd-
ir á staðnum, og mun því verða
lagt kapp á að ljúka þeim í sum-
ar. (Frétt frá Þjóðminjasafninu).
Skozku útgcrðarmennirnir og fiskimálastjóri.
Ml
Ljósm. Ol. K. M,
Skozkir iitgerðarffienn
kynntii sér bátaút®erð
í NÆSTA mánuði verður frum-
sýnd ný íslenzk kvikmynd, sem
Óskar Gíslason hefur tekið. Mynd
in er gerð eftir smásögunni „Nýtt
hlutverk", eftir Vilhjálm S. Vil-
hjálmsson rithöfund. Skýrðu þeir
Óskar Gíslason og Ævar R. Kvar-
an, sem hefur á hendi leikstjórn
kvikmyndarinnar fréttamönnum
frá kvikmyndinni í gær.
Mun þetta vera fyrsta tón- og
talkvikmynd sem framkölluð
hefur verið hér á landi og gengið
frá að öllu leyti hér. Kvikmynd-
inni er enn ekki full lokið, og er
verið að bíða eftir hentugu veðri
til að taka síðustu „senuna“.
GERIST HÉR f REYKJAVÍK
Kvikmyndin hefur verið tekin
eingöngu I vetur, og gerist leik-
urinn hér í Reykjavík. Efni leiks-
ins er hversdagssaga alþýðufólks.
Hefur Þorleifur Þorleifsson sam-
ið handritið í samráði við höf-
und sögunnar, og mun lítið brugð
ið út af henni. Eru myndir allar
teknar hér í Reykjavík, á Grett-
isgötu, Arnarhóli, Lækjartorgi,
við höfnina og um borð í skipi.
Innanhúsatriði-eru tekin í íbúð
hér í bænum, sem var breytt í
samræmi við efni myndarinnar.
LEIKENDUR
Nokkrir af leikendunum hafa
ekki fyrr komið fram. Eru alls
20 Teikendur og tvö ung börn.
Aðalleikendur eru Óskar Ingi-
marsson, Gerður Hjörleifsdóttir,
Guðmundur Pálsson, Einar Egg-
ertsson, Emilía Jónasdóttir og
Áróra Halldórsdóttir.
IGÆRDAG fóru héðan af landi
brott átta útgerðarmenn frá
Edinborg, sem komu hingað í
þeim tilgangi að kynna sér ís-
lenzka bátaútgerð, þar á meðal
rekstur 80—100 tonna báta. —
Heima í Skotlandi gera útgerð-
armenn þessir út frá Edinborg
litla togara, sem stunda botn-
vörpuveiðar á miðum þar við
land. Meðan Skotarnir dvöldu
hér áttu þeir fundi með útgerð-
armönnum og einnig greiddi
Fiskifélag Islands götu þeirra á
ýmsan hátt. — í stuttu samtali
við Mbl. í gærmorgun, létu Skot-
Æðikolbjrinn leikinn
í síðaifa slnn
arnir hið bczta yfir förinni hing-
að. Mynd þessi er var tekin af
þeim ásamt fiskimálastjóra,
Davíð Ólafssyni, við Austurvöll
í gær. — Fiskimálastjóri er annar
maður til vinstri handar á mynd
inni. — Skotarnir eru taldir frá
vinstri: Joe Croan, Walter Paton,
William Johnston, Norman Lyle,
Thomas L. Devlin, William
Cranie, Allan R. Caird og William
Liston.
Þjóðleikhúsið sýnir ,.Æðikol!inn“
hinn snjalla gamanlcik Holbcrgs,
í síðasta sinn í kvöld.
Leikurinn hefir verið sýndur
alls 16 sinnum við á>gæta aðsókn
og mikla ánægju leikhúsgesta, —
Myndin hér að ofan- er af Har-
aldi Björnssyni í hlutverki
Vielgeschrei, Æðikollsins.

A LAUGARDAGINN fara fram
báðir leikir næst síðustu umferð-
ar bikarkeppninnar ensku, milli
WBA og Port Vale, og milli
Sheffield Wednesday og Preston
eða Leicester. Þess vegna eru að-
eins 6 leikir úr 1. deild á 12 get-
raunaseðlinum, en hinir úr 2.
deild, en þeir leikir eru yfirleitt
erfiðari en leikir 1. deildar. Ars-
enal hefur gengð illa síðan það
féll út úr bikarkeppninni og er
það eitt af 3 liðum deildarinnar,
sem hafa fleiri tapleiki en sigra
á heimavelli, hin eru Middlesbro
og Newcastle. Aftur á móti er
Manch. Utd. eitt af 3; sem hafa
fleiri sigra cn töp að heiman. sem
er óneitanlega merki um styrk,
Hin 2 eru WBA og ,Úlfarnir.
Arsenal — Manch. Utd l(x2)
Cardiff — Newcastle 1
Chelsea — Tottenham 1
Hudersfield — Charlton 1
Manch. City — Liverpool 1
Sheff. Utd. — Burnley x(2)
Brentford — Swansea 1
Bristol — Rotherham x
Bury — Birmingham 2
Dancaster — Nottingham l(x>
Hull — Fulham l(x)
Notts Co — Stoke 1 .(22