Morgunblaðið - 26.02.1955, Blaðsíða 9

Laugardagur 26. febrúar 1955
MORGUNBLAÐiÐ
9
Hönd hans er hjáípfús — flugvélin ætið fil taks

> JORN PÁLSSON heitir
hann og er flugmaður.
Undanfarin ár hefur hann
annazt sjúkraflug hér á ís-
landi og öll þjóðin
þekkir hann eða veít hver
hann er. Hann hefur verið á
flugi talsvert á 3. þús. klst.
og ófáir eru þeir, sem eiga
honum líf sitt að launa. Hann
hefur ætíð verið til taks til
siúkraflugs jafnt að nóttu sem
degi.
Gott starf þessa manns
viðurkennir öll þjóðin og er
honum þakklát fyrir.
«
BJÖRN PÁLSSON er einn aí
stofnendum Svifflugfélags ís-
lands og stundaði svifflug um
árabil. En svo komu fyrstu vél-
flugurnar til landsins og þá beind
ist áhuginn að þeim og hann hóf
vélflugnám sitt. Kennarar hans
voru þeir Agnar Kofoed Hansen,
Sigurður Jónsson og Björn Ei-
ríksson. Þeir voru allir með
fyrstu flugmönnum okkar, enda
er fluglistin hér á landi ekki ýkja
gömul.
Svo er það árið 1947 að Björn
eignast sína eigin flugvél, var
það tveggja sæta tvíþekja, KZ3,
og átti hann hana utn nokkurt
skeið. En vélin var ekki hentug
og of lítil, var t. d. mjög óhægt
um að flytja sjúklinga í henni,
þar sem þeir urðu að sitja upp-
réttir, en þeir misjafnlega til þess
hæfir sökum veikinda sinna. En
nú var Björn byrjaður sjúkraflug
sitt og ekki aftur snúið, svo stefna
varð að því að komast yfir stærri
Frásögn af feið í sjúíirdiugvélinni með Bfrni Pá!isynir sem liefur lenf véisnni í
flesfum sveifism þessa isnds við misjafnar aðsfæður og iðulega í kapphiaupi
við manninn með Ijáinn.
víkurflugvelli hefur Björn aðset-
ur sitt og geymir flugvélina þar.
Voru farþegar mættir þar kl
steini í Kerlingarskarði. Björn
þekkir landið eins og fingurna á
sér og nefnir mér margt af því,
FÆÐINGARSTAÐUR
„LITLU FLUGUNNAR"
LENDINGIN hjá Reykhólum er
bagalegt. Fólk sem verður þá að
fá flugvél til sjúkraflutninga á
ekki annarra kosta völ, en að
leigja til þess stóra flugvél, sem
getur verið allt að tífalt dýrari.
En þegar varahreyfill er til stað-
ar tekur endurskoðunin auðvitað
margfalt skemmri tíma.
Það mun vera ætlun Kvenna-
deildar Slysavarnafélagsins að
10.30, en með vélinni fóru þeir! sem fyrir augun ber. Svo er nokkuð erfið, en Björn er ýmsu!ver-ía fé Því> er safnaðist inn s.l
vanur og tekst lendingin vel. Það
og hentugri vél. Var það líka zíngeyma flugvélarinnar setjumst
sýnt að slíkt flug var mikil nauð- við inn í hana og hann setur vél-
syn hérlendis, ekki hvað sízt. ina í gang. Síðan sendir hann
vegna þess hve vegasambandið flugáætlunina til flugturnsins í
var slæmt á hinum ýmsu stöð- gegnum talstöðina. Flugtími til
um og aðstæður lækna i sveitum Reykhóla áætlar hann að verði
landsins erfiðar til stórra að- 43 mín. Sú áætlun stóð heima
Sigurður Elíasson tilraunastjóri | komið yfir Hvammsfjörðinn, sem
á Reykhólum og með honum raf- ! er isi lagður allt fram undir ' er nístandi kuldi úti, frostnepju-
virki, er gera skyldi við rafstöð skerjagarðinn. Fellsströndin tek-| stormur. Björn festir ullarteppi
tilraunastoðvaririnar á Reyhhói- ur við og Galtardalur, síðan framan á nef vélarinnar, síðan
um, sem hafði verið í lamasessi Þverfell, Skarðsströndin og Ak- förum við heim að íbúðarhúsinu.
uin nokkurt skeið. ureyjar. Þar bjó fyrir nokkrum Þar er okkur boðið til stofu, og
rafvirkinn segir mér, að í þessari
stofu hafi hin fræga „Litla fluga“
Sigfúsar Halldórssonar fæðst, og
þarna er líka píanóið, sem hún
var fyrst spiluð ó. Sigurður Elías-
son, tilraunastjóri, samdi text-
ann. í hinni myndarlegu sundlaug
að Reykhólum þvoði Sigfús sig
hreinan af syndum þessa heims
og höndlaði andann sem til litlu
. flugunnar þurfti!
Sigurður Elíasson segir mér að
Björn hafi dugað þeim vel hér í
Reykhólahreppnum og víðar. —
Þar hefur hann a. m. k. tvisvar
j bjargað mannslífum og annazt
. ýmsa flutninga hingað bæði póst
j og annað, segir hann.
j — Það er slæmt með þessi af-
skekktu byggðarlög, segir Björn.
Það er ekki að búast við því að
fólk vilji búa þar sem ekki næst
í lækni á neyðarstund vegna erf-
iðra samgangna. Og víst er það
þó mikil bót fyrir þær sveitir að
sjúkraflugvélin er til taks hve-
nær sem er.
Björn Pálsson í flugmannssætinu.
— Ljósm. Har. Teits.
Eftir að Björn hefur fyllt ben- árum einsetumaður, en nú er
enginn búsettur þar. Við sjáum
gerða.— og er svo auðvítað enn
þótt hægt miði í áttina.
Næst er það, árið 1950, að Biörn
og Slysavarnafélag íslands slá sér
saman um kaup á nýrri vél og
greiddi SVFÍ 60% af kostnaðar-
verðinu en Björn það sem á
vantaði. Björn tók svo að sér
rekstur vélarinnar að öllu leyti
og er svo enn í dag. Vél þessi
var að vísu ekki nema tveggja
sæta en þannig útbúin að hægt
var að koma fyrir sjúkrakörfu.
Vél þessi var vel nothæf, en fyr-
irsjáanlegt var strax í upphafi,
að hún vrði of lítil. Var bví á
árinu 1954 keypt ný vél. að bescu
sinni fjögra sæta af Cessna 180
og flaug Björn henni í fvrsta
sinni 13. marz 1954. Þessi vél er
sérstaklega góð og hentug til
sjúkraflugsins. Getur hún lent á
ákaflega stuttri braut og hafið
sig til flugs á enn skemmri braut,
eða h. u. b. á þrem lengdum sín-
um. í vélinni eru öll helztu tæki
sem til flugsins þarf, svo sem
blindflugstæki, talstöð og mót-
takari o. fl.
FLUGTÍMI TIL REYKHÓLA:
43 MÍN.
NÝLEGA tók fréttamaður frá
Morgunblaðinu sér far með Birni
Pálssyni og var ferðinni heitið
til Reykhóla í Barðastrandar-
sýslu. í flugskýli nr. 2 á Reykja-
hjá honum — alveg upp á mín-
útu!
Veðrið er bókstaflega sagt öllu
betra en við er að búast í miðj-
um febrúar: heiðskýrt og sól yfir
landinu. Þegar við erum komnir
upp í 2000 feta hæð sjáum við
alla leið austur að Eyjafjallajökli
og Snæfellsjökull sést einnig,
mjallahvítur og tignarlegur. —
Stefnan er tekin norður á bóginn
og við líðum yfir hrímhvítt land-
ið. . . .
— Bindandi? segir Björn við
spurningu minni um hvort ekki
sé bindandi að vera sjúkraflug-
maður. Það fer eftir því hvernig
á það er litið. Mér finnst staríið
svo tilbreytingaríkt og yfirleitt
skemmtilegt, að ég finn ekki iil
þess að það sé bindandi. Og svo
er það líka þetta, að maður er að
láta gott af sér leiða, hjálpa ná-
unganum, og það er mikils virði.
Þakklæti fólksins örvar og maður
leggur gjarna hart að sér m. a.
vegna þess.
IIESTURINN OG
SKESSAN
VIÐ fljúgum fyrir Kolbeinsstaða-
fjall yfir Gullborgarhraun, hjá
Svínafelli og yfir Sátudalinn. I
vestri er Hestur, Skyrtunna og
Sáta, og Björn segir mér þjóð-
söguna um þessa dranga og skess-
una, nátttröllið, sem varð að
húsin á Bæjarey. Þarna er mikið
íshröngl í firðinum, enda varð
flóabáturinn Baldur að snúa við
þar á leið sinni til Króksfjarðar-
ness nú fyrir skömmu. Fyrr en
varir erum við komnir að Reyk-
hólum og það grillir í brautina
skammt frá tilraunastöðvarhús-
inu. En hér er allhvasst, líklega
6—7 vindstig og ákaflega svip-
vindótt undir Reykjanesfjallinu.
IIREPPSTJÓRINN
OG BRAUTIN
— Lendingarskilyrðin eru víða
orðin ágæt, segir Björn mér. —
Ruddar hafa verið brautir hæfi-
lega langar fyrir vélina mína að
lenda á. Ef um nýja staði er að
ræða, þar sem ég hef ekki lent
á áður, bið ég fólkið í nágrenn-
inu að rannsaka þann stað sem
SOFNUN FYRIR VEL
OG SKRÚFU
— Það er oft betra að eiga við
flugið að vetrarlagi, segir Björn,
sunnudag á söfnunardegi SVFÍ,
til kaupa á varahreyfli og skrúfu
á flugvélina. Það er skiljanlega
mikið nauðsynjamál og auðveld-
ar starfið að mun og gerir það ör-
uggara á þann veg, að minni
möguleikar verða á því að neita
þurfi aðframkomnum sjúklingum
um skjóta hjálp.
Flugvélin malar þetta jafnt
og þétt, og við svífum í 2—3 þús.
feta hæð fram hjá fjöllum, dölum
og ám. Þarna er Fagraskógarfjall,
þar sem Grettisbæli er og sagan
segir, að hann hafi lengi dvalizt
í. Og svo er Eldborg og nokkur
hraun, sem hún gaus á söguöld.
Mýrarnar taka við, láglendar með
ótal tjörnum, ísi lögðum.
— Ekki væri gott Við sjúkra-
flugið að eiga ef flugþjónustan
og landsíminn væru ekki jafn lið-
leg og raun er á. Það kemur svo
iðulega fyrir að það er kallað á
mig í talstöðina, þegar ég er á
flugi og komið til mín áriðandi
skilaboðum um sjúkraflutning.
Sama er að segja um það, þegar
fólk úti á landi þarf að hringja
til mín seint á kvöldin eða um
nætur. Þá gerir það oft gæfu-
muninn, hve þessir aðilar eru
hjálpfúsir.
NÆSTI
ÁKVÖRÐUNARSTAÐUR
ÓKUNNUR
BORGARNES og Hafnarfjall,
Akranes og Akrafjall, allt er
Myndin er af fyrstu og annarri sjúkraflugvélunum og er tekin á
helzt kemur til greina og merkja Hrafnabjörgum í Hörðudal í Dölum. Vélin lengst til v. er TF—KZA
síðan. Auðvitað verð ég svo að j 0g lengst t. h. TF—LBP (Auster-flugvélin), en hin síðarnefnda er
athuga brautina vel úr lofti áður! nú á Akureyri.
en ég reyni að lenda á henni. I
Fólk leggur vitanlega misjafnan
skilning á það, hvað er góð braut
þá eru tjarnir og vötn ísi lögð
og hægt að lenda á þeim. Það
og hvað ekki. Mer er serstaklega skefur líka vel af ísnum Annars
rmnmsstætt eitt sinn, er eg þurfti er líka hægf að setja skiði & f]ug.
að lenda a stað, sem eg hafði ekki j yé]ina en é hef ekki orðið að
lent a aður. Eg bað hreppstjor- | grípa til þeirra ennþá Veðrið
ann að kanna brautina fyrir mig
bagar oft illilega, en maður reyn-
og sagði honum að ef hann gæti ir eins og maðmL getur að koma
“■< gSB ’ XSRnðKiRgns •« v
Myndin er af hinni nýju sjúkraflugvél Björns Pálssonar, Cessna
180, á flugbrautinni að Reykhólum. Björn er að breiða teppi yfir
tnótorinn svo hann kólni ekki um of.
ekið á 60 km hraða í jeppabifreið
yfir hana, þá myndi ég geta lent.
Segir nú ekki frekar af því fyrr
en ég kom á staðinn og flaug þar
yfir til athugunar á aðstæðunum.
Sá ég þá strax að illa var lend-
andi á brautinni, en um fárveikan
sjúkling var að ræða svo ekki
dugði annað en að lenda. Hafði
ég líka áhuga fyrir því að segja
hreppstjóranum meiningu mína í
nokkrum vel völdum orðum um
það hvort hann hefði ætlað sér
að kála mér! Lendingin tókst
slysalaust þó varasöm væri. Þeg-
ar ég kom út úr vélinni spurði ég
bóndann hvernig honum hefði
dottið í hug að halda þetta nægi-
lega góða brauti til lendingar og
hvort hann hefði í raun og veru
getað ekið á jeppanum sínum á
60 km hraða yfir þessa ófærð.
Hann svaraði því ofurrólegur að
það hefði hann getað, en þó hefði
hann á miðjum vellinum orðið að
aka í fyrsta gíri!!
— Svona er það, heldur Björn
áfram, en það er svo sem ekki
við því að búast að fólk eigi gott
með að dæma um — að óreyndu
— hvað sé nothæf flugbraut og
hvað ekki.
fólki til bjargar. En auðvitað eru
mér settar sömu hömlur af veðr-
um og öðrum aðstæðum og flug-
mönnum almennt.
AÐ lokinni máltíð leggjum við
af stað til flugvélarinnar. Innan
stundar erum við komnir á loft
og yfirgefum þessa afskekktu
sveit. Bæjaþyrpingin á „Torf-
unni“ minnkar óðum og hverfur
í fjarskanum. Þarna, þar sem til
forna var höfuðbýli og heim-
kynni frægra garpa, er nú til-
raunastöð fyrir Vesturland og
byggð þar hefur aukizt.
Framundan er Breiðafjörður
og Snæfellsnes. . . .
Björn skýrir mér frá starfsemi
og rekstri sjúkraflugvélarinnar:
— Slysavarnafélag íslands
greiddi 60% af andvirði þessarar
vélar eins og hinnar fyrri og ég
40%. Sjálfur sé ég algjörlega um
reksturinn. Ennþá erum við rétt
að hefja starfið, það er eftir að
kaupa varahreyfil og \araskrúfu
á vélina. í vetur varð flug-
þetta að baki okkar og Reykjavik
böðuð rauðum geislum lágstæði-
ar sólar á þorranum er skammt
framundan, samansett af ótal
smádeplum, húsum og örmjó
strik á milli, göturnar. — Inn
við Sundin rýkur úr reykháf-
um beinamjölsverksmiðjunnar í
Laugarnesi, en á ytri höfninni
liggja flutningaskip.
Fyrr en varir höfum við lækk-
að flugið mikið og Björn setur
„flapsana" á og það er eins og
hann setji handhemil á, það dreg-
ur svo greinilega úr ferðinni.
— Nei, segir Björn að lokum,
ekkert starf vildi ég fremur inna
af höndum. Það er oft erfitt og
ónæðissamt, en vitundin um að
vera að hjálpa náunganum er
mikils virði og til mikillar örfun-
ar. En sem betur fer hvílir ekki
rekstur flugvélarinnar eingöngu
á sjúkrafluginu, heldur ekki hvað
sízt á allskyns öðrum flutningi
með farþega, póst og annan flutn-
ing.
Þ E G A R vélin er lent fær
Björn skilaboð um að hann sé
beðinn að hringja í Pósthúsið.
Síðar um daginn flaug hann
sjúkraflug til Hólmavíkur. Og
svona er það alla daga hjá hon-
um: næsti ákvörðunarstaður
vélin stopp í tvo mánuði ókunnur en hönd hans er útrétt
vegna þess að verið var að fram
kvæma allsherjareftirlit á henni.
Þetta er skiljanlega ákaflega
til hjálpar og flugvélin bíður....
— ht. J