Morgunblaðið - 28.08.1956, Blaðsíða 6

0
M 0VLC11N n L 'A B 1T)
"’riðjuclagur 22. ágúst 1D36
Kastalinn í Edinborg upplýsiur að næturlagi.
Un.nen.dur fagurra lista fylgjast
rneð Edinhorgariiátíðinni
12. ágúst 1956. |
EDINBORGARHÁTÍOIN 1956.
Sunnudaginn 19. ágúst hófst tí-
unda alþjóðahátíð leiklistar og
hljómlistar í Edinborg. Þegar
fyrsta hátíðin var haldin fyrir tíu
sumrum, voru fáir svo bjartsýnir
að gera sér vonir um, að þetta
fyrirtæki yrði svo langlíft. Nú er
hátíðin viðurkennd sem einn
helzti viðburður á sviði lista og I
engin hætta á, að hún muni falla
niður um fyrirsjáanlegan tíma. I
Allir unnendur fagurra lista j
verða að fylgjasí með því, sem;
gerist á Edinborgariiátiðinni,* 1
hvar sem þeir eiga heima á hnett- j
inum. Jafnvel Rússar eru farnir.
að lita hátíðina hýru auga, þótt
rússneskir listamenn baíi aldrei ’
komið þar fram. En komið hefur
til íals, að rússneskur ballett j
dansi hér næsta ár.
Sú þjóðsaga gengur í Edinborg
á hverju ári, að hátíðinni fari
hrakandi, hún sé ekki jafngóð og;
árið áður. Fyrstu hátíðirnar fengu1
þegar fyrir nokkrum árum á sig i
eins konar helgiblæ í meðvitund;
Edinborgarbúa. Og vissulega varl
það opinberun í fyllstu merkingu
orðsins, þegar fyrsta hátíðin'
kynnti Edinborgarfólki hljóma
Vínar-hljómsveitarinnar, svo að'
aðeins sé nefndur einn ógleyman-'
legur atburður. Svipað finnst
mönnum nú um aðrar hátíðir, I
þær voru mun betri en sú sem yf- ]
ir stendur. Menn eiga svo erfitt
með að átta sig á þeirri einföldu1
staðreynd, að rriinningin geymir1
einungis hið mesta og bezta, enj
smælki og mylsna fara forgörð- j
um og gleymast.
Og hvernig verður svo hátíðinj
í ár? Mér finnst hún ekki gefa
minni fyrirheit en beztu hátíðir á
undan. Og til að auka á hátíðar- ]
svip verður drottningin þar með
manni sínum. Þau ætla að j
skemmta sér þar tvo fyrstu dag-
ana. Það er ótrúlegt, hve slíkt'
getur hresst upp á svona sam-
komur: glitrandi demantar og
heiðursmerki á svölum bregða
býsna miklum svip yfir hljóm-
listarsal eða leikhús.
Eins og ævinlega hefst hátíðin
á sunnudagskvöld með hljómleik
Bréfkorn frá Skoílandi
Stúdenlaráð sendir
fuilfrúa
FJÓRÐA alþjóðaþing I.U.S. hófst
í Prag, hinn 26. þessa mánaðar.
Stendur það yfir til 4. september
n. k. Hefur stúdentaráð Háskóla
íslands, sent þrjá fulltrúa á þing-
ið og eru það þeir: Ólafur Hauk-
ur Ólafsson, stud. med., Jón Grét-
ar Sigurðsson, stud. jur., og Björg
vin Vilmundarson stud. oecon.
Eru þessir fulltrúar þegar farnir
utan.
Þá sendir stúdentaráð einnig
fulltrúa á alþjóðasambandsþing
C.O.S.E.O., sem haldið verður á
Ceyion, dagana 11.—21. sept. n. k.
Þangað fara þeir Skarphéðinn
Pétursson, stud. theol og Ingólfur
Guðmundsson stud. theoh
um. Þá munu The Royal Philhar-
monic Orcliestra frá London og
Edinburgh Chorai Union fara
með Níundu hljómkviðu Beet-
hovens (í D-minor). Sir Thomas
Beecham stjórnar hljómsveitinni.
Á sviði hljómlistar verða marg-
ir höfuðviðburðir í ár. Má þar
fyrst geta þess, að Vínar Hofmus-
ikkapelle heldur þrjá hljómleika
með verkum eftir Mozart, Schu-
bert og Beethoven. Þessi afburða-
kór, sem nú er meira en 450 ára
gamall, syngur við messu á hverj
um sunnudegi í keisaralegu kap-
ellunni í Vínarborg, en fer mjög
sjaldan til annarra landa.
'Söngskrá kórsins verður mjög
girnileg til áheyrnar: Eftir Beet-
hoven syngja þeir Messu í C-maj-
or (opus 86) og Fantasíu fyrir
kór í C-minor (opus 80). Eftir
Schubert syngja þeir Messu nr.
6 í E flat major, og eftir Mozart
Krýningarmessu hans í C-major
(K. 317). — Þessir hljómleikar
eru öllum mikið tilhlökkunar- [
efni.
Ungverska tónskáldið Ernst
von Dohnani, sem nú er 79 ára,
tekur þátt í hátíðinni. Hann ætl-
ar að leika píanó-verk eftir
sjálfan sig, eina af fiðlu-sónötum
sínum (með Campoli), kvintett j
fyrir píanó og strengjahljóðfæri I
með Nýja Edinborgarkvartettin-1
um, og að lokum hin hugþekku og
svifléttu tilbrigði hans við vöggu
söng fyrir píanó og hljómsveit,
með Skozku útvarpshljómsveit-
inni undir stjórn Ians White.
Næst er rétt að minnast á Sin-
fóníu-hljómsveitina í Bcston,
sem þeir stjórna til skiptis Charl-
es Munch oð Pierre Monteux. Ein
leikarar með hljómsveitinni
verða Isaac Stern, Clifford Cur-
zon og Robert Casadeus. Auk
klassískra verka flytur hljóm-
sveitin nokkur ný verk eftir
bandaríska tónsnillinga, sem hafa
ekki verið flutt í Evrópu fyrr.
Eins og að líkum lætur, verð-
ur mikið leikið eftir Mozart, þar
sem afmæli hans er fyrir svo
skömmu um garð gengið.
The London Mozart Players
halda þrjá hljómleika með heims
þekktum einleikurum, svo sem
Robert Casadesus, Wolfgang Schn
eiderhan, Leon Goosens og Nina
Milkina.
Annað tónskáld, sem mjög er á-
berandi á þessari hátíð, er Schu-
mann, en eítir hann verða meðal
annarra leikin Fantasía (opus
17), Waldscenen (opus 82) og
Sinfónskar etýður (opus 13).
Miklu fleiri hljómlistar-atriði
verða á hátíðinni, og þau eru í
I rauninni svo mörg, að jafnvel hjn
helztu verða seint upp talin. Eg
get rétt skotið því að lesendum,
I að meðal einleikara verða Rosa-
’ lyn Tureck (sem leikur Partitas
j eftir Bach), Louis Kentner og
Myra Hess. Og af einsöngvurum
' má nefna Gerhard Hiisch og Irm-
: gard Seefried.
i í ár er mikill mannfagnaður
að Ríksóperunni í Hamborg, sem
mun flytja fimm söngleiki að
þessu sinni. Til minningar um
Mozart fara þeir með Töfraflaat-
una, og syngur Horst Giinter hlut
verk Papagenos. Næst á dag-
skránni veröur lítt þekkt og van-
rækt létt ópera eftir þýzka tón-
skáloið Petör Cornelius. Ópera
þessi er samin um eina söguna í
Þúsund og einni nótt og heitir
Der Barbier von Bagcíad. Hún
hefur ekki verið flutt síðan árið!
1906. Hið skemmtilega bassahlut-J
verk í óperunni syngur Arnold'
vc-n Mill.
Þá fer Rikisóperan með tvær i
óperur eftir Strawinski á sömu
dagskrá: Ödipus Rex og Mavra.1
Hvorug þeirra hefur heyrzt í1
Bretlandi fyrr.
Og að lokum flytur hún Salomc i
eftir Richard Strauss, og skipta'
tvær söngkonur aðalhlutverkinu
á milli sín, þær Helga Pilarczyk
og Christ Göltz.
BALLETT:
Ennþá einu sinni verður Sadl-
er’s Wells BaHett-inn á hátxðinni. ]
Hann mun flytja nokkur ný verk,
og auk þess klassísk eftirlætis-:
verk, svo sem Coppclia, Svana-
vainiö og Lss Syiphides. Snill- [
ingarnir Margot Fontayn og Mich'
eal Scmes dansa þar helztu hlut-
verkin.
Mikið nýmæli á þessari hátíð
er indverski balletíinn (Ram Gop
al Iiidian Bailet). Ram Gopal
kemur hingað sjálfur með flokk
sinn, sem mun dansa nýjan og
langan ballet. Þetta verk er sér- j
staklega samið fyrir vestræn j
augu, fegurstu atriðum í forn- |
indverskum dansi er beitt á þann
hátt, að við getum sem bezt notiö j
þeirra. Ballettinn heitir Ævintýr-1
ið um Taj Mahal, og þarf ekki að
útskýra efnið nánar.
LEIKUIST:
Það hefur oft heyrzt, að leik-
list verði út undan á hátíðinni,
en nú verður ekki annað sagt en
leikin verði verk, sem ættu að
þola hörðustu gagnrýni. Má þar
fyrst minnast á The Stratford On-
tario Festival Company frá Kan-
ada, sem flytur tvö mikil verk:
Hinrik fimmta eftir Shakespeare
og Öáipus konung eftir Sófokles.
Tyron Guthrie setur leik Sófok-
lesar á svið og beitir þeirri ný-
lund.u að láta alla leikendur hafa
grímur fyrir andliti. Þetta á að
vera til þess, að fram komi sem
bezt helgiblær fórnarinnar og
harmsaga Ödipusar.
Frá Ítalíu kemur leikflokkur
frá Fíccolo Tcatro í Mílanó. Hann
flytur tvö verk: gamanleikinn
Arlecciiino eftir Goldoni (saga af
þjóni, sem reyndi að þjóna tveim
herrum samtimis), og leikrit eft-
ir Luigi Pirandello. Þetta er mjög
nýstárlegt leikrit að því leyti, að
áheyrendur verða að taka þátt í
leiknum. Hugmyndin á bak við
þetta er sú, að leikrit geti þá að-
eins talizt fullkornlega raunsætt,
þegar leikendur, en ekki höf-
undur, ráða yíir efni og gangi
leiksins. Syo leikritið er í sjálfu
sér ófullgert, en skáþast á sviðinu
fyrir samvinnu leikenda og á-
horfenda.
Loks má geta mikilvægs leik-
listarviðburðar, sem ef til vill
verður mönnum minnisstæðari en
flest annað á hátíðinni. Það er
leikrit í bundnu máli, eftir velska
snillinginn Dylan Thomas, sem
drakk sig í hel vestur í Bandaríkj
unum fyrir fám vetrum. Ég veit
ekki, hve vel íslenzkir lesendur
þekkja verkið Under Milk Wocd.
Það er tuttugu og fjögra klukku-
stunda saga lítils sjávarþorps í
Wales. Thomas reit þetta útvarps-
leikrit rétt áður en hann dó, og
það hefur áreiðanlega verið erfitt
að setja það á svið. Eini skugginn
yfir þessum væntanlega leik-
ilstarviðburði er sá, að annars
flokks kvikmyndaleikari, Donald
Houston, fer með hlutverk þul-
sins.
Tveggja leikrita má enn geta,
„Fanny’s Firsí Play“ eftir George
: Bernard Shaw, og óhugnanlegs
j leikrits eftir skozka skáldið Jam-
j es Bridie, „The Anaíomist“. Það
I fjallar um sanna sögu frá Edin-
j borg, þegar læknaskólinn var í
örum vexti og líkræningjar seldu
■ honurn kirkjugarðslík til krufn-
; ingar.
j Þetta eru nú helztu viðburðirn-
1 ir. Þó er rétt að minna á geysi-
j mikla sýningu á verkum franska
málarans Georges Braque, sem
! stofnaði kúbismann með Picasso.
Mei'kasta framlag skozkra lista
j manna á hátíðinni í ár verður
: með sérstökum hætti. Það eru al-
] þýðufólk, sem dansar og syngur
' á nokkurs konar kvöldvöku Þar
1 munu konur frá Ljóðhúsum
! syngja þófarasöngva, suðureysk-
: ir fiðiusnillingar munu leika þjóð
lög, sekkjapípuleikarar verða þar
og dansfólk. Og síðast en ekki
sízt, yndisleg stúllca frá írlandi,
j Mary O’Hara, sem öllum söngv-
I urum betur syngur keltneska
: söngva.
Magnús Magnússon.
sterifar ur
daglega íifánu
Glerbrot í mjólk.
HÚSMÓÐIR í Hlíðunum skrif-
ar mér og hefir furðulega j
sögu að segja: „Morgun einn fyr-
ir skömmu, er ég var að losa úr (
mjólkurflösku, sem ég hafði
keypt í mjólkurbúð í Blönduhlíð
inni fann ég mikið af örsmáum
glerbrotum í mjólkinni og auk
þess eitt stórt, augsýnilega úr
flöskustút, en flaskan sjálf var
heil utan bg innan. — Ég fór
með þessa mjólkurflösku ó-
þvegna, með brotunum í í mjólk-
urbúðina þar sem ég hafði keypt
hana og var mér þar lofað, að
hún skyldi send rétta leið. —
Sjálfir verða þeir, sem hér eiga
hlut að máli að gera upp við sig
hvort slíkt sé forsvaranlegt •—
mitt álit er, að það sé hegningar-
vert. — Eða hvað segja læknar
um þetta? — er það kannske ný-
tilkomið, að holt sé að leggja
glerbrot sér til munns?
Húsmóðir í Hlíðunum".
Ekki notaleg tilhugsun.
ÞAÐ er alls engin furða, þótt
húsmóðirin sé hvassyrt út af
þessu atviki. í bréfinu spyr hún
ennfremur, hvort mjólkursamsal-
an sé svo illa stæð, að nauðsyn-
legt sé að losa mjólk af brotnum
flöskum á heilar og selja síðan
sem góða og gilda vöru. — Ó-
sennilegt tel ég, að það sé skýr-
ingin — heldur virðist hér víta-
vert gáleysi og ókærni um að
saka, sem engan veginn má láta
átölulaust. Má telja mildi, að ekki
skyldi hljótast slys af þessari
brotamjólk, sem húsmóðirin, bréf
ritari minn, fékk upp í hendurn-
ar. Hugsum okkur bara, að barn
hefði orðið til að opna flöskuna
til að svala þorsta sínum á mjólk-
inni. Það er ekki víst, að það
hefði verið jafn aðgætið og hús-
móðirin og afstýrt voðanum í
tíma. — Væri annars fróðlegt að
fá einhverja skýringu á þessu
fyrirbæri. Það er ekkert notaleg
tilhugsun fyrir fólk, að geta átt
von á slatta af glerbrotum í
mjólkurglasinu sínu.
Slæmt koks.
UR Kjósinni er mér skrifað.
„Það eru að verða hrein
j vandræði með að fá sæmilegt
| koks síðan gasstöðin í Reykjavík
j hætti að framleiða það. Það koks,
sem fáanlegt er síðan — og inn er
I flutt — er svo vont, að lítt mögu-
legt er að halda lifandi með því
í þeim eldavélum, sem eingöngu
brenna koksi. Hefir ein kona hér
í sveitinni sagt mér, að hún verði
að fara ofan á næturnar til þess
að bæta i vélina, — að öðrum
kosti sé ekki hægt að halda lif-
andi í henni yfir nóttina — en
það er nauðsynlegt með þessar
koksvélar yfirleitt.
Ætti að vera ljóst, hvað slíkt
hefir í för með sér, ef húsmæður
| fá ekki svefnfrið um nætur eftir
erfiðan vinnudag. — Þess er því
fastlega vænzt, að úr þessu verði
bætt hið bráðasta af þeim, sem
það heyrir undir, að ekki sé flutt
inn sú vara, sem lítt eða ekki
er nothæf. — En það er vitað, að
fjöldi heimila notar þessar vélar,
sem eingöngu brenna lcoksi, enda
afbragðs eldfæri, þegar almenni-
legt eldsneyti fæst í þær.
— St. G.“
Methraði í Louvre.
MONA Lisa í Louvre, er nokk-
uð sem enginn ferðamaður
í París situr sig úr færi
með að heimsækja, þótt ekki
sé nema til þess að standa
nokkur augnablik augliti til
auglitis við brosið ódauðlega,
sem meistarinn
V i n c i festi á
1 é r e f t fyrir
næstum 500 ár-
um. — Því að
það er margt
annað að sjá í
sölum Louvre-
safnsins. Senni-
lega mun það
varla einn af
hverju þúsundi
ferðamanna, sem fer um þá alla.
i Annars getur danskt blað nýlega
um harla óvenjulega keppni, sem
háð er um þessar mundir meðal
Ameríkumanna í París, bæði
þsirra sem þar eru búsettir og
svo ferðamanna. Keppnin er í því
fólgin, að komast á sem stytztum
tíma gegnum alla Louvre-salina.
Keppendum er gert að skilyrði
að staðnæmast fyrir framan Mona
Lisu og draga andann!
Síðasta metið er 3 mínútur
og 59 sekúndur, en í næstu viku,
stendur til að öll gólfin í Louvre
verði bónuð og má vænta þess, að
það muni auka á hraðann og
hnekkja metinu!
Ars longa — vita brevis!