Morgunblaðið - 21.05.1957, Blaðsíða 1

20 síður
44. árgangur
112. tbl. — Þriðjudagur 21. maí 1957.
Prentsmiðja Morgunblaðsins
Gengislækkun óhjákvæmileg
vegna aðgerða Alþingis ■ vetur
Ríkisstjórnin hefnr slegið öll met
í sknttpíningu
Yfirlýsing Áka Jakobs-
sonar á Alþingi í gœr
¥ RÆÐU, sem einn af þingmönnum Alþýðuflokksins, Áki
Jakobsson þingmaður Siglfirðinga, flutti í Neðri deild
Alþingis í gær komst hann m.a. þannig að orði: „Kemur
ríkisstjórnin raunverulega ekki auga á neitt nema nýja
skatta? Er það ætlun hennar um næstu áramót að leggja
2—300 millj. kr. nýja skatta á þjóðina? Færeyingum eru
borguð 50—70% hærri laun en íslenzkum sjómönnum af
því að gengi krónunnar er vitlaust skráð. Sér hver maður
að gengislækkun verður óhjákvæmileg, sérstaklega eftir að-
gerðir Alþingis í efnahagsmálunum í vetur“.
Þessi ummæli eins stuðningsmanns ríkisstjórnarinnar
vöktu geysiathygli.
ORÐRÓMUR UM GENGISLÆKKUN
Bjarni Benediktsson beindi þeirri fyrirspurn til
fjármála- og viðskiptamálaráðherra, hvort þeir væru
sammála Áka Jakobssyni. Sjálfur kvaðst Bjarni Bene-
diktsson hafa heyrt það úr ýmsum áttum undanfarna
daga að ríkisstjórnin léti það nú berast til gæðinga
sinna, að gengið yrði fellt með haustinu.
Kommúnistar við sama
heygarðshornið
VÍNARBORG, 20. maí: — Frelsisráðið ungverska,
sem stofnað var eftir októberbyltinguna, hefir samið skýrslu
um manndráp kommúnista í Ungverjalandi. — Af skýrslu
þessari má sjá, að 2000 Ungverjar hafa verið teknir af
lifi eftir byltinguna, sakaðir um samsæri gegn ríkinu.
Þá er þess einnig getið, að Rússar, hafi flutt 35 þús.
Ungverja nauðuga til Sovétríkjanna, þar sem þeim hefir
verið komið fyrir í þrælabúðum. Ennfremur er bent á, að
allar fangabúðir í Ungverjalandi sé yfirfullar, jafnvel þær,
sem einungis eru ætlaðar unglingum 14 árá og yngri.
ÞRIÐJA UMRÆÐA UM
STÓREIGNASKATTINN
í miðri ræðu Bjarna Benedikts
sonar var fundi frestað, þar sem
venjulegur fundartími var liðinn.
Hófst hann aftur kl. 8,30 síðdegis.
Er sagt frá honum í lok þessarar
frásagnar.
Hér fer á eftir frásögn af fundi
Neðri deildar fyrrihluta dagsins,
þar sem fyrrgreind ummæli
féllu.
Þriðja umræða um frumvarpið
til laga um skatt á stóreignir hófst
kl. 1,30 í gær. Skúli Guðmunds-
son fylgdi breytingartillögu meiri
hluta fjárhagsnefndar úr hlaði og
skýrði þær. Jóhann Hafstein hélt
langa og ýtarlega ræðu um mál-
ið og lýsti yfir skoðun minni-
hluta nefndarinnar, að réttast
væri að slá máli þessu á frest í
heild. Þá skýrði hann ýtarlega
efni breytingartillagna minni-
hlutans sem eru alls í 10 liðum.
RÆÐA
ÁKA JAKOBSSONAR
Næstur tók til máls Áki Jakobs
son. Lýsti hann sig þegar í upp-
hafi andvígan þessari skattaálagn
ingu og væri hann á móti málinu.
Hann kvað rétt að gera sér það
ljóst, að þessi skattur væri lagð-
ur á eignir, sem búið væri að
leggja tekjuskatt á áður. Hins
vegar væri þeim eignum, sem
mest þörf væri á að skattleggja
skotið undan í frumvarpi þessu.
Með þessari síendurteknu skatta-
álagningu myndi svo fara, að
menn teldu sig ófrjálsa að eign-
um sínum. Mundi þetta leiða til
þess að menn í stærri stíl reyndu
að skjóta tekjum og eignum und-
an eðlilegri skattaálagningu.
Þá ræddi Áki stóreignaskatt-
inn, sem lagður hefði verið á
samfara gengisbreytingunni 1950.
Hann hefði verið lagður á vegna
þess að stríðsástandið hefði skap-
að vissum einstaklingum óeðli-
legan gróða, sem stafað hefði af
hinu óeðlilega ástandi, er leiddi
af stríðinu. Álagning stóreigna-
skatts þá hefði verið verjandi
samfara því sem stórfelld gengis-
breyting fór fram.
BITNAR AÐALUEGA Á
REYKJAVÍK
Áki Jakobsson kvað það mundi
verða vinsælt hjá ýmsum að taka
eignir frá hinum ríku. Þessi skatt
ur mundi þó fyrst og fremst
koma niður á rekstri fyrirtækja
og þá sérstaklega hér í Reykja-
vík. Þegar væri farið að bera á
samdrætti í atvinnulífi hér í bæn
um. Um s.l. áramót hefðu verið
lagðir á skattar, sem næmu 500
millj. kr., er sýnilega hefðu þeg-
ar haft í för með sér samdrátt í
atvinnulífi þjóðarinnar. Rökin
fyrir þessum nýja skatti væru
því engin þegar honum væi-i
bætt ofan á alla aðra skatta, sem
fyrir eru. Áki benti á, að öll iðn-
fyrirtæki þyrftu nú miklu meira
rekstursfé en áður hefði verið,
vegna hinna nýju gjalda. Ofan á
þetta bættist svo að bankarnir
væru svo fast keyrðir, að þeir
þyrftu fremur að draga inn fé
sitt en að auka útlánin þar sem
þeir væru þegar með yfirdrátt
í seðlabankanum.
RÍKISSTJÓRNIN
SLÆR ÖLL MET
Þá kvað Áki ríkisstj. get vel
við unað sína skattaálögu, þó að
þessum skatti væri sleppt, því
hún væri þegar búin að slá öll
met í þessu efni. Hinar síendur-
teknu skattaálögur væru megin-
ástæða til þess að fleiri og fleiri
atvinnurekendahópar kæmu til
ríkisstjórnarinnar til þess að
biðja um styrki. Þessir styrkir
væru svo greiddir með enn aukn-
um almennum álögum. Þessu
fylgdi svo að fleiri og fleiri menn
þyrfti til alls konar eftirlits. Fólk
væri tekið frá jákvæðum fram-
leiðslustörfum til neikvæðra
skrifstofustarfa. — Áki lagði
áherzlu á að þessi skattur myndi
leggjast þyngst á iðnaðinn í
Reykjavík. Hann væri í rauninni
skattur á Reykjavík og mundi
hafa þær afleiðingar, að draga
saman atvinnuna hér í bænum.
Þessum skatti væri stefnt beint
að sjálfri uppsprettu þjóðarstarf-
anna, atvinnunni sjálfri.
Þá ræddi Áki verðlagsákvæðin
og taldi að þau væru framkvæmd
af fullkomnum fávitaskap. Það
væri eins og þeir, sem með þau
mál færu, héldu að álagning væri
þjófnaður. Þeir gerðu sér. ekki
grein fyrir því, að af álagning-
unni tæki t. d. allt verzlunar-
og iðnaðarfólk laun sín. Kvað
hann málgagn kommúnistaráð-
herranna jafnvel hafa gengið svo
langt að státa af því að viss félög
væru rekin með tapi. Þessi nýi
skattur kæmi því niður á fyrir-
tækjum, sem væru þegar harð-
pínd, með óviturlegum verðlags-
ákvæðum.
GENGIÐ VITLAUST SKRÁÐ
Þá spurði Áki Jakobsson
hvað hér væri eiginlega verið
að gera. Hvort ríkisstjórnin
kæmi raunverulega ekki auga
á neitt nema nýja skatta.
Ætlar hún um næstu áramót
að leggja á 2—300 millj. kr.
nýja skatta? Kvað hann okk-
ur nú vera að borga Færey-
ingum 50—70% hærri laun en
íslenzkum sjómönnum af því
að gengið væri vitlaust skráð
og Færeyingarnir tækju laun
sin í erlendum gjaldeyri.
Kosið í Færeyj-
um í dog
f DAG, þriðjudag, kjósa Færey-
ingar hina tvo fulltrúa sína, sem
sitja eiga danska þjóðþingið. —
Einungis þrír flokkar munu taka
þátt í kosningunum, en það eru
Sámbandsflokkurinn, sem býður
fram Jóhann Poulsen, Jafnaðar-
mannaflokkurinn, Pétur Mohr
Dam og Fólkaflokkurinn, Tór-
stein Petersen. Kosningaréttur-
inn í Færeyjum er miðaður við
23 óra aldur.
Færeyskum sjómönnum, sem
stunda veiðar á færeyskum skip-
um, hefur verið gefinn kostur á
að kjósa um borð í skipunum,
ef þau eru fjarri Færeyjum. —
Margir höfðu þegar kosið, áður
en þeir fóru til veiða.
ÓHJÁKVÆMILEG
GENGISLÆKKUN
Sæi hver maður að gengis-
lækkun yrði óhjákvæmiieg,
sérstaklega eftir aðgerðir Al-
þingis í efnahagsmálunum í
vetur.
Aki kvaðst skilja fyrrverandi
samherja sína „Alþýðubandalags
menn“. Stefna þeirra væri sú,
að einstaklingarnir mættu ekk-
ert eiga en allir skyldu vera á
framfæri ríkisins. Hann ætti erf-
iðara með að skilja skattæði
Framsóknarmanna, nema ef vera
kynni að þeir væru með þessu
að draga fram hlut Sambands
íslenzkra samvinnufélaga. Ræddi
hann síðan nokkuð skattamál SlS
og hve óheillavænleg áhrif þau
hefðu á þjóðarbúskapinn. Skatt-
fríðindin hefðu á bernskuskeiði
samvinnufélaganna átt rétt á sér
vegna þeirra kringumstæðna,
sem þá ríktu, en væru nú ekki
lengur fyrir hendi. SÍS hefði nú
bezta aðstöðu allra fyrirtækja í i
þjóðfélaginu hvað rekstur snerti
og starfsskilyrði öll. En þar að
auki hefði það enn skattfríðindin.
Hann kvað það bezt mundu vera
fyrir SÍS og stuðningsmenn þess
að það tæki sjálft þátt í rekstri
ríkisbúskaparins eins og aðrir að-
ilar landsins. Að síðustu sagði
Aki Jakobsson að skattur þessi
leysti engan vanda. Það sem gera
þyrfti væri að stöðva dýrtíðina.
Skattinum væri ætlað að leysa
fjárþörf íbúðarbyggjenda. Það
þyrfti stöðugt að vera að auka
sjóði þá, er lánuðu fé til bygg-
inga. Ástæðan væri sú, að þegar
þetta fé kæmi í sjóðina aftur
væri það orðið að verðmæti til
aðeins brot af því, sem það hefði
verið þegar það var lánað, vegna
þess að dýrtíðin væri stöðugt
vaxandi. Ef dýrtíðin væri stöðv-
uð þyrfti ekkert frumvarp um
húsnæðismálastjórn eða aðrar
ráðstafanir í húsnæðismálum.
Vandamál atvinnuveganna hefði
í vetur verið leyst með bráða-
birgðaúrræðum. Þessi nýi skatt-
ur væri nýtt bráðabirgðaúrræði,
en leysti engan vanda.
FYRIRSPURN
BJARNA BENEDIKTSSONAR
Að lokinni ræðu Áka Jak-
obssonar tók Bjarni Benedikts
son til máls. Kvaðst hann vilja
nota tækifærið til þess að
spyrja viðskiptamálaráðherra
og fjármálaráðherra þá Lúð-
vík Jósefsson og Eystein Jóns-
son að því, vegna þess að þeir
væru nú, sem sjaldan kæmi
fyrir, staddir á fundi deildar-
innar, hvort þeir væru sam-
mála Áka Jakobssyni, stuðn-
ingsmanni ríkisstjórnarinnar,
um það, að það væri fyrirsjá-
anlegt og óhjákvæmilegt að
gengi íslenzku krónunnar yrði
fellt. Hann kvaðst ekki síður
spyrja að þessu vegna þess,
að hann hefði heyrt orðróm
um það víðs vegar um landið
að ríkisstjórnin léti það berast
til gæðinga sinna, að gengið
yrði fellt með haustinu. Sagð-
ist hann í fyrsta lagi vilja
spyrja að þessu, en í öðru lagi,
hvort stjórnarvöidin hygðust
misbeita valdi sínu til þess að
gera einstökum gæðingum
sínurn aðvart um væntanlega
gengisfellingu.
ALDREI MEIRI DÝRTÍÐ
Bjarni Benediktsson minnti
einnig á hvað Áki hefði sagt fyr-
ir er hið alkunna jólagjafafrum-
varp ríkisstjórnarinnar var sam-
þykkt í vetur. Hann hefði þá
bent á að það væri aðeins bráða-
birgðaúrræði. Hefði hann í því
verið hreinskilnari en almennt
gerðist hjá stuðningsmönnum
stjórnarinnar. — Minnti Bjarni
einnig á að málgagn stærsta
stjórnarflokksins, „Þjóðviljinn“
hefði haldið því fram, að Fram-
sóknar- og Alþýðuflokkurinn
hefðu viljað knýja fram gengis-
fellingu, en ráðherrar kommún-
ista í ríkisstjórninni staðið gegn
því. Spurði hann hvort nú væri
búið að hnoða svo deigið að
menn mættu búast við gengis-
fellingarbrauði með haustinu,
Frh. á bls. 2.
Stjórnarmyndunin
í Ðanmörku
KAUPMANNAHÖFN, 20. maí: —
Siðdegis í dag gekk H. C. Hansen
forsætisráðherra á fund konungs
og tilkynnti honum, að ekki væri
unnt að mynda samsteypustjórn
á breiðum grundvelli.
Miðstjórn Radíkalafl. hefur
ákveðið, að flokkurinn taki
ekki þátt í ríkisstjórn með vinstri
flokknum og íhaldsmönnum. Aft-
ur á móti er flokkurinn reiðubú-
inn að styðja vinstrimenn eina.
Erik Eriksen lýsti því yfir á
fundi stjórnmálaflokkanna í dag,
að flokkur hans teldi, að vinstri-
og íhaldsmenn hlytu að mynda
stjórn, ef farið yrði eftir niður-
stöðum kosninganna og vilja
kjósenda.
Gert er ráð fyrr, að viðræður
um stjórnarmyndun hefjist aftur
á miðvikudag næst komandi.