Morgunblaðið - 01.06.1958, Blaðsíða 16

16
MORCVNTtL ifílfí
Sunnudagur 1. júní 1958
— Umferbarlögin
Framhald af bls. 15.
vinstra megin fram úr ökutæki,
en gæta skal þá sérstakrar var-
úðar.
Aka má fram hjá vegagerðar-
tæki með þeim hætti, sem hag-
kvæmastur er, miðað við aðstæð-
ur, enda sé gætt sérstakrar var-
úðar.
★
í 'sambandi við aðalbrautar-
reglur eru miklu skýrari ákvæði,
en í eldri lögum. Er gert ráð íyrir,
að vegamótverðiýmistmerkt með
biðskyldu- eða stöðvunarmerkj-
um. Þar sem biðskyldumerki
verða sett, skal sá, sem kemur
af hliðarvegi skilyrðislaust víkja
fyrir umferð þess vegar, sem
hann ekur inn á eða yfir, hvort
heldur um aðalbraut er að ræða
eða ekki. Þar sem sett verða
stöðvunarmerki, ber öku.nann:
skilyrðisla . að nema staðar og
þtgar ekið er af stað aftur, er
skylt að sýna ýtrustu varúð og
víkja fyrir umferð frá báðum
hliðum, hvort sem um aðalbraut
er að ræða eða ekki.
Um ökuhraða segir m.a. á þessa
leið: Ökuhraða skal ávallt miða
viC gerð og ástand ökutækis,
staðhætti, fæ.., veður ug umferð
og haga þannig að aksturinn
valdi ekki hættu eða óþægindum
fyrir aðra.
Þar er í allmörgum
liðum skýrt frá því, nvar öku
manni ber að aka hc~gt og sýna
ýtrustu varkárni, í þéttbýli til
dæmis, við vegamót. við hæðar-
brúnir, og þar sem útsýni er tak-
mörkuð að öðru leyti, þat sem
börn eru við veg o. s. frv. Enn
fremur segir, að í þéttbýli msgi
eigi aka hraðar en á 45 km.
hraða á klukkustund. Utan þétt-
býlis má eigi aka hraðar en 70
km. á klukkustund. Almer-nings-
vögnum og vögnum, sem flytja
mega 10 farþega eða fleiri svo
og vörubifreiðum, sem eru 3,5
smálestir eða meira að heildar-
þyngd, má þó ekki aka hraðar
en með 60 km. hraða. Bifreiðum
sem draga tengi- og festivagn má
eigi aka hraðar en 45 km. Lög-
reglustjóri gat þess í þessu sam-
bandi varðandi heimildina til að
hækka ökuhraðann í þéttbýli upp
í 45 km. hraðá, að hann teldi
sennilegt að fáar götur inhan
Hrir.gbrautar myndu aafa skil-
: jí fyrir svo hr--- - .ur. Aft-
irr á móti er ekki ólíklegt að sá
hraði verð. jur á Hringbraut,
Miklubraut og fleiri aðal-umferð
E.æðum. 70 icm. hraðinn utan
þéttbýlis hefur með þessu verið
hækkaður um 10 km. fyrir hina
smærri bíla en er óbreyttur varð
andi stærri vagna.
Eins og sagt var hér að framan
eru sett í þessi lög ákvæði um
stefnuljós á bifreiðum. Um það
nánúi.
62 gr.
Bkylt er að gefa merki um
breytta akstursstefnu, þegar þörf
er á, til leiðbeiningar fyrir aðra
umferð, Merki þessi skal einkum
gefa, þegar breytt er um aksturs-
stefnu á vegi eða vegamótum eða
ekið er af stað frá brún akbraut-
ar. Merki skal gefa með stefnu-
ljósum á þeim ökutækjum, er
hafa skulu slík tæki. Annars
skulu þau gefin með því að rétta
út hægri eða vinstri hönd, eftir
því, sem við á, eða á annan greíni
legan, ótvíræðan hátt. ökumanni
er skylt að hætta merkjabending-
um, þegar þær eiga ekki lengur
við.
Ökumaður, sem ætlar að nema
staðar eða draga snögglega úr
hraða, skal gefa þeim, sem á
eftir koma, greinilegt merki um
þá ætlun sína. Skal það gert
með hemlaljósmerki á þeim öku-
tækjum, sem hafa skulu hemla-
ljós, en annars með því að rétta
upp hönd eða á annan greinileg-
an og ótvíræðan hátt.
Ökumanni er skylt að gæta
þess vandlega, áður en merki er
gefið, að breyting á akstursstefnu
eða hraða valdi ekki hættu eða
verulegum óþægindum fyrir aðra.
Merkjagjöf leysir ökumann ekki
undan varúðarskyldu.
Stefnuljós verða lögleidd.
I sérreglum um reiðhjól segir:
Barni yngra en 7 ára er óheimiit
að aka reiðhjóli á almannafæri.
Óheimilt er að flytja farþega á
reiðhjóli. Þó má vanur ökumað-
ur, sem orðinn er 17 ára flytja
barn yngra en 7 ára á reiðhjóli,
enda sé því ætlað sérstakt sæti.
I ákvæðunum um umferð
gangandi manna, segir, að þar
sem gangstétt eða gangstígar eru
ekki meðfram vegum, skulu
menn að jafnaði ganga á hægri
vegarbrún o galdrei fleiri en 2
samhliða. Menn eigi því þegai
svo stendur á að ganga á mótí
umferðinni. Um þetta hafa ekki
verið nein sérákvæði í lögum áð-
ur, • aðeins viðurkennd vinstri
handar umferð, líka gangandi
manna.
I ákvæðunum um refsiogar er
ekki að fifína veigamiklar breyt
ingar, én telja má líklegt, að
refsingaf muni verða strangari.
Tekinn er af allur vafi um það,
að svipta skal mann réttmdum
til að stjórna ökutæki, ef nann
hefur orðið sekur um vítaverðuii
akstur, eða ef telja verður að
framferði hans sem ökumanns
sé varhugavert vegna öryggis um-
ferðarinnar. Réttarsviptingin
skal vera um ákveðinn tíma, eigi
skemur en einn mánuð eða að
fullu og öllu, ef miklar sakir eru,
eða um ítrekað brot er að ræða.
Ef lögreglustjóri telur, að mað-
ur hafi unnið til ökuleyfissvipt-
ingar, skal hann svipta hann ’Jku
leyfi til bráðabirgða. Sú ákvörð-
un skal borin undir úrskurð dóm-
ara, svo fljótt sem verða ma.
Geta má þess. að refsing fyvir
ölvun við akstur er varðhald e"a
fangelsi, en dómara er þó heim-
ilt að beita sektarefsingu, ef vín-
andamagn í blóði ökumanns hef-
ur - erið undir 1.20%« og önnur
atvik leiða ekki til strangari
refsingar. Lágn.arkstími öku-
leyfisviptingar vegna sams konar
brota, ef vínandamagnið er yfir
1.20%» er 1 ár.
Þá er í lögum þessum gert
ráð fyrir að almenningi skuli
veitt fræðsla í umferðarlöggjöf
og öðru því, sem stuðlað
getur að umferðaröryggi
og umferðarmenningu. Umferðar
reglur eru gerðar að skyldunams
grein í barna- og unglingaskói-
um og er ætlazt til að allir nem-
endur taki próf í þeim.
í nefndinni sem samdi umferð
arlagafrumvarpið voru auk Sig-
urjóns Sigurðssonar lögreglu-
stjóra þeir Sigurgeit Jónsson,
bæjarfógeti í Kópavogi, Geir
Zoega. fyrrum vegamárastjóri.
Theódór Líndal prófessor og
Benedikt Sigurjónsson, hæstarétt
arlögmaður, Þessi nefnd var skip
uð i marzbyrjun 1955 og fruir -
varpið var lagt fram á Alþmgi
á árinu 1957. Lögreglustjóri
Kvaðst vona, að þessi nýju log
myndu hafa í för með sér aukna
umferðarmenningu og verða til
þess að draga úr slysum.
Hann benti þó á að ekki yrði
bætt úr x þeim efnum með ným
umferðarlöggjöf einm saman.
Fleira þyrfti að koma til. Ai-
menningur þarf að kynna sér um
ferðarlöggjöfina og fara eftir
henni. Ennfremur veltur miluð
á framkvæmd laganna, aðstöða
þeirri, sem þeim, er um fram-
kvæmdina eiga að sjá, er sköpuð
og góðri samvinnu almennings og
stjórnvalda.
í sambandi við þessi ummæli
lögreglustjóra ber að minnast
þess, að lögreglan í Reykjavík
á við óviðunandi húsakost að búa.
Telur lögreglustjóri aðkallandi
nauðsynjamál að úr því verði
bætt sem allra fyrst og hafizt
handa um byggingu nýrrar lög-
reglustöðvar. Bifreiðakostur íög-
reglunnar er og óíullnægjandi
vegna þess, að ekki hafa fengizt
innflutningsleyfi til endurnýjun-
ar, þrátt fyrir ítrekaðar beiðnir.
Er það þo svo sem allir vita pð
góður bifreiðakostur er nauðcyn-
leg undirstaða nútíma löggæzlu
Sv. Þ.
i I i
SKAK
iii
Hugleiðingar um mislita
biskupa í endatafli
ÞAÐ er ekki svo sjaldan, sem
það klingir í eyrum manns á
skákmótum, hér heima, að ein-
hver skák sé jafntefli vegna þess
að það séu mislitir biskupar á
borðum. Það er hin mesta fjar-
stæða að kveða alltaf upp sama
dóminn yfir slíkum endatöflum.
Það er með þessi endatöfl eins
og riddaraendatöflin, að bezt er
að eiga fjarlæg frípeð til þess
að stríða andstæðingnum með.
Yfirleitt þarf annar aðilinn að
eiga eitt eða tvö peð fram yfir,
til þess að vinningur sé fyrir
hendi. Þó eru til stöður þar sem
jöfn peð duga ekki til þess að
ná jafntefli, vegna þess að við-
komandi biskup er á röngum
reit.
Eftirfarandi dæmi er tekið úr
skák þeirra Rubinstein — Grún-
feld í Carlsbad 1929.
ABCDE FGH

ABCLEFGH
Hvitt: Rubinstein.
Svart: E. Grúnfeld.
Fyrsta verkefni hvíts er að
þvinga fram e5, svo að dragi úr
Dagsbrún vann
Á þriðjudagskvöldið var háð í
Alþýðuhúsinu fjölmenn skák-
keppni, er 'Dagsbrúnarmenn og
bílstjórar á Hreyfli tefldu á 30
borðum. Var þetta spennandi
keppni, en Dagsbrúnarmenn unnu
þarna frækilegan sigur. Á 22 borð
um höfðu þeir fullan sigur, en
jafntefli á einu. Hreyfilsmenn
unnu á 7 borðum.
Áttræð í dag
Bentína Hallgrímsson
f DAG á frú Bentína Hallgrims-
son áttræðisafmæli. Hún er fædd
og uppalin á Búlandsnesi við
Djúpavog, en þar bjuggu foreldr-
ar hennar, Björn Gíslason hrepp-
stjóri og Þórunn Eiriksdóttir.
Hún varð fögur og glæsileg kona,
er vakti athygli. Hvar sem hún
fór, var yfir henni tíginmannleg
reisn og þokki, Ung að aldri var
hún sett til mennta í Reykjavík
og tók þar brátt þátt í samkvæm-
islífinu. M. a. kynntist hún heim-
ili Hallgríms biskups Sveinsson-
ar og frú Elinu konu hans. Trú-
lofaðist hún Friðriki syni þeirra,
sem þá var guðfræðikandídat frá
Hafnarháskóla og gerðist síðar
prestur að Útskálum og fékk
veitingu fyrir prestakallinu vor-
ið 1900. Fáum vikum síðar voru
þau geíin saman í hjónaband.
Dvöl þeirra á Útskálum var
ekkí löng, aðeins 3 ár. Þá fluttust
þau með tvö börn sín vestur um
haf, og gerðist séra Friðrik prest-
ur íslenzkra safnaða í Argyle-
byggð í Kanada. Þau hjón urðu
mjög ástsæl af söfnuðunum og
festu þar vestra djúpar rætur.
Dvöldust þau með þeim í 22 ár.
Tuttugu árum eftir burtför þeirra
kom ég til Argyle og fann þegar,
hve minningin um þau var þar
lifandi og björt. Frú Bentína var
áhugamikill starfsmaður sunnu-
dagaskóia og plantaði fagran
blómareit við heimakirkju sína,
eins og hún síðar vann að við
Dómkirkjuna í Reykjavík. I
Argyle fæddust þrjú af börnum
þeirra hjóna, og þar ólst upp
hinn mannvænlegi barnahópur.
Frú Bentína var umhyggjusöm
húsmóðir og hinn bezti styrkur
manni sínum og börnum.
í Reykjavík bjó hún manni sín-
um einnig unaðslegt heimili og
vann með honum að safnaðar-
málum og fegrun Dómkirkjunn-
ar, en þar var hann prestur og
prófastur full 20 ár. Var hún
um hríð í stjórn Kvenfélags Dóm-
kirkjusafnaðarins og Mæðrafé-
lagsins.
Lát manns hennar, 6. ágúst
1949, var henni svo þung raun,
að hún treystist ekki til að vera
áfram i húsi þeirra, heldur hvarf
hún af landi burt og dvelst nú í
Englandi hjá dóttur sinni frú
Esther Jackson, 12 Christchurch
Crescent, Radlett, Herts.
Þangað hugsa nú til hennar vin
ir hennar með þökk fyrir ástúð
og tryggð og biðja þess, að kvöld
ið verði henni gott og fagurt og
sólarlagið afturelding feginsdag.
Á. G.
hreifanleik Bb6. 1. Kg4, Be3 2.
Ba4!, c5 3. Bb3, Bd2 4. Bc4! (Leik
ið af nákvæmni eins og við var
að búast hjá Rubinstein. Mark-
miðið er að loka línunni a7—gl,
svo að Bd2 verður ávallt að gæta
a5.) 4. . . Kg7 5. a4, Kf8 6. Kf3,
Ke7 7. Ke2, Ba5 8. Kdl, Bb4 9.
Be2, Kd6 10. Kc2! (Ekki 10. h5,
vegna gxh5 11. Bxh5 Ke7 12.
Kc2, c4! 13. Be2, Kf7!! 14. Bxc4f
Kg6, jafntefli). 10. .. Bel 11.
h5, gxh5 12. Bxh5, Ke7 13. Kd3,
Kf8 14. Kc4, Bb4 15. Kd5, Bc3
16. Kxc5, Bd2 17. g6, Kg7 18. Kb5,
og endirinn er einfaldur.
Nokkur orð um samlita biskupa
Þegar við ætlum að leggja út
í endatafl með samlitum bisk-
upum, byrjum við fyrst að ath.
hvort peðin okkar standi á sam-
litum reitum og biskupinn. Ef
þau eru á gagnstæðum lit lítum
við björtum augum á framtíð-
ina.
Hvers vegna? spyr einhver.
Það er vegna þess, að þegar
við eigum biskup á svörtum reit
hefur hann ótakmarkaðan hreif-
anleik, ef peðin eru á hvítum
reit.
í öðru lagi gætum við vel að
kóngsstöðunni, sem sé að kóng-
urinn eigi greiða leið að mið-
borðinu. Yfirleitt er hagstætt að
eiga peðmeirihluta á drottningar
væng. Við reynum því að varast
endatöfl, ef andstæðingurinn hef-
ur þennan plús, nema við höfum
eitthvað sem vegar upp á móti,
t.d. betri kóngsstöðu.
ABCDEFGH
' m.
ABCDEFGH
Hvítt: Eliskases.
Svart: Bra .er.
Ef við metum þessa stöðu
byrjum við á að athuga peða-
stöðuna. Hvítu peðin eru sam-
stæð og þar að auki á svörtum
reitum. Svörtu peðin eru sund-
urslitin og auk þess á hvítum
reitum. Þau eru því ákjósanlegt
skotmark fyrir hvíta biskupinn.
Kóngsstaðan er svipuð. ViS dæm
um því hvítu stöðuna betri.
1. g3! (Leikið til þess að koma
kóngnum út á miðborðið). 1. ..
Bg4 2. Bg2! (Ekki 2. gxf4, Kf5
3. Bg2, Kxf4 4. Bxd5, Bc8 5.
Bg2, Ke3 6. d5, Bd7! 7. c6, bxc6
8. dxc6, Bxc6!! 9. Bxc6, Kf4 og
skákin er jafntefli, þar sem kóng
urinn kemst fyrir h-peðið). 2. ..
f3 (Ef 2. .. Be6 3. gxf4, Kf5 4.
Kg3, Kf6 5. Bf3, dl, a4 og vinnur.
3. Bfl, Kf5 4. Bd3f, Ke6 5. Kgl,
Kd7 6. Kf2, Kc6 7. Bc2! (Hvitur
teflir af fullkominni nákvæmni.
Ef 7. .. Kb5 þá 8. B.b3! og hót-
ar núna 8. Bdl.) 7. . . b6 8. cxb6,
Kxb6 9. Bdl, Be6 (Þýðingarlaust
væri 9. .. Kb5 10. Bxf3, Bxf3 11.
Kxf3, Kc4 12. Ke3, Kc3 13. g4!
og kemur með drottningu á und-
an). 10. Bxf3, Bf7 11. Ke3, Kb5
12. Kf4, Kb4! (Hér kemur til
kasta andspænis, sem byggist
á leikþvingun. 13 Ke5, Kc4
En núna missir biskupinn á f7
andspænið við „kollega" sinn á
f3). 14. Bhl, Bg8 15. Bg2!, Bf7
16. Bf3 og riú er komin upp staða
þar sem svartur þarf að leika á
undan hvítum. Svartur gaf. Dæm
in eru tekin úr bók dr. R. Fine
„Basic chess endings". IRJóh.