Morgunblaðið - 19.09.1958, Blaðsíða 11

Föstudagur 19 sept. 1958
MORCVTSBLÁÐIÐ
11
//
Þá þótti ekki fínt að hafa altrödd
//
TÓNLEiKAR
Viðtal við Elsu Sig-
íúss á 25 ára söng-
afmæli heníiar
ELSA SIGFÚSS á afmæli á þessu
ári. 25 ár eru liðin frá þvi hún
hélt sína fyrstu tónleika í Dan-
mörku og jafniengi hafa Danir
fengið að heyra í henni í útvarp-
inu Þessara tímamóta minnist
hún með því að koma heim og
vinir hennar með því að efna til
hljómleika, svo þeir, og aðrir,
fái tækifæri til að heyra hana
syngja. Ákveðnir eru tónleikar í
Dómkirkjunni og til orða hafa
komið aðrir hljómleikar með létt-
ari efnisskrá. Utan Reykjavíkur
kveðst hún a. m. k. syngja á Eyr-
arbakka, æskustöðvum föður síns.
— Mér þykir alltaf bezt að
syngja í kirkju, eða í útvarp,
sagði Elsa, þegar tíðindamaður
blaðsins náði tali af henni daginn
eftir komuna hingað. Það stafar
sennilega af því að ég er alltaf
dálítið taugaóstyrk. Þó hef ég
gaman af að halda hljómleika —
þegar þeir eru afstaðnir.
Söng áttund laegra en aðrir
— Eigum við ekki að byrja á
„----en hánd kan være sa smuk“ syngur Elsa og litli áheyr-
andinn virðist allt í einu gera sér ljóst hve dásamleg verkfæri
hendurnar eru.
Elsa Sigfúss
byrjuninni? Þér hafið sjálísagt
snemma komizt í kyrini við tón-
listina, alin upp á slíku músik-
heimili.
— Já, pabbi var orgelleikari
og tónskáld, eins og kunnugt er,
og mamma píanóleikari og söng-
kona, og tónlist var alltaf í há-
vegum höfð á heimilinu. Við syst-
kinin helguðum svo tónlistinni
krafta okkar. Einar bróðir minn
gerðist fiðluleikari og leikur nú
í Sinfoníuhljómsveitinni í Árós-
um. Kona hans leikur og áfiðluog
synir þeirra tveir á selló og fiðlu.
Annar er sérlega efnilegur og
hefur hlotið mörg verðlaun fyrir
fiðluleik. Fjölskylduna langar
alltaf til að koma hingað og halda
hér hljómleika.
Sjálf byrjaði ég að læra á
selló. Ég hafði alltaf þessa djúpu
rödd og söng öll lög áttund neð-
ar en venjan er, svo erigum datt
í hug að ég gæti orðið söngkona,
nema Þórarni Guðmundssyni
fiðluleikara og mömmu. Þau
trúðu því að eitthvað væri hægt
að gera úr svona rödd. Á þeim
tíma þótti altrödd ekki „fín“.
Engin var söngkona, sem ekki
hafði háa rödd. Það var ástæðan
til þess að- ég valdi sellóið og
fór til Danmerkur til að læra
sellóleik árið 1928. En það var
ekki gott heldur, því hendurnar
á mér eru svo stuttar, að ég hefði
aldrei orðið verulega góður selló
leikari. Dóra Sigurðsson hvatti
mig til að snúa mér að söng og
1933 hélt ég svo mína fyrstu
hljómleika í Kaupmannahöfn.
Ég fékk afbragðs dóma. Sagt var
að röddin væri alveg sérstök, en
spannaði ekki stórt svið. Nú vissi
ég ekki hvað ég átti að taka mér
fyrir hendur. Það eru engin
óperuhlutverk skrifuð fyrir rödd
eins og mína. Dóra stakk þá upp
á því að ég leitaði mér að við-
fangsefni meðal laga af léttara
taginu. Ég var ekkert hrifin af
því, fannst öll dægurlög svo ó-
merkileg. Þó fór svo að ég fann
tvö lög, sem mér þóttu góð, og
þá hugsaði ég með mér, að það
hlytu að finnast fleiri slík.
Ég fór nú til Polyphon og
söng inn á hljómplötu. Platan
seldist svo vel að ég hélt áfram á
sömu braut. Síðan hef ég alltaf
sungið í danska útvarpið og öðru
hverju syng ég á hljómleikum
og félagasamkomum. í sumar
söng ég t.d. á 4 tónleikum á dag
tvo daga í röð á Ambulancedag-
en á Jótlandi.
Var studd að hljóðnemanum
Nú setjum við plötu á grammo-
fóninn og ég fæ að heyra Elsu
Sigfúss syngja nýtt lag, sem hef-
ur náð miklum vinsældum i Dan-
mörku og heyrzt hefur í útvarp-
inu hér. Það heitir „Hænderne"
og fjallar um margvíslegar
hendur — kröfuharðar hend-
ur, gjafmildar hendur, við-
kvæmar hendur, órólegar hendur,
blíðar hendur, smáar, óræðar
hendur og gamlar sinaberar hend
ur. Elsa fer að vanda aðdáanlega
vel með textann, og á myndinni
sem þessum línum fylgir sést
hvernig lítill áheyrandi á hljóm-
leikum hjá henni virðist allt í
einu hafa áttað sig á hvað hend-
urnar eru annars dásamleg verk-
færi. Höfundi textans er það
vafalaust ljóst líka, því hún er
lömuð og getur aðeins hreyft
höfuðið og aðra höndina.
Það má skjóta því hér inn í að
Elsa hefur alltaf hlotið mikið
lof í Danmörku fyrir hve vel
hún fer með mál og texta. Hún
hefur hlotið Tagea Brandt
styrkinn, en hann er veittur lista-
konum, sem skara fram úr, til ut-
anfarar. Aðeins tvær útlendar
konur hafa hlotið hann, Anna
Borg og Elsa Sigfúss.
— Ég söng „Hendurnar" fyrst
á jólatónleikum Politikens, segir
Elsa, þegar platan er búin. Þá lá
ég í sjúkrahúsi. Stjórnendur þess
ara hljómleika höfðu valið mig til
að syngja og gerðu út sendinefnd
til mín. Læknirinn gaf mér leyfi,
en sendi með mér hjúkrunarkonu
til að styðja mig að hljóðneman-
um. Mér hefur stundum reynzt
æði erfitt að standa við hljóð-
nemann meðan ég syng. En hvað
skal gera? Maður syngur svo
miklu verr sitjandi. Hvað að mér
er? Ég datt á bónuðu eldhúsgólfi
hér heima árið 1947 og laskaði
hrygginn. Síðan hef ég verið
sjúklingur meira og minna. Sem
betur fer er ég sæmileg núna, í
bili að minnsta kosti. Ég hefi
þó alltaf getað sungið, á milli þess
sem ég hefi legið í sjúkrahúsum.
■— Og nú búið þér í Kaupmanna
höfn með móður yðar og dóttur?
— Já, ég á 16 ára gamla dó.tt-
ur, sem ég tók af vöggustofu
5 daga gamla. Mig hafði alltaf
langað til að eiga barn og úr því
þannig stóð á að ég gat ekki eign-
azt það sjálf, þá tók ég það til
bragðs að taka að mér litla telpu.
Aldrei hef ég séð eftir þeirri á-
kvörðun og er fjarskalega ham-
ingjusöm með að eiga Eddu. Hún
hefur lokið skólagöngu sinni og
vinnur nú á skrifstofu í Kaup-
mannahöfn. Hana langaði til að
verða kennari, en það er dýrt
og þessi veikindi mín hafa kostað
mikið fé. Nei, hún kærir sig ekki
um að helga sig tónlistinni, en
hún hefur næmt músikeyra og
syngur. Edda gat ekki kom-
ið með mér hingað, en mamma
er með mér. Hún er alltaf að tala
um góða loftið „heima“ og fjöll-
in „heima“, þó hún sé í rauninni
dönsk. Hún fluttist til Danmerk-
ur til mín eftir að pabbi dó.
Sólarlagið — Bach eða Mozart?
Pabbi dó árið 1939. Hann var
þá búinn að þiggja boð á kirkju-
söngmót ' Dann órku og hafði
samið ræðuna, sem hann ætlaði
að flytja þar.Við mamma mættum
í hans stað, hún las upp ræðuna
og ég söng nokkur lög eftir hann.
Ég skil ekki enn þann dag í dag
hvernig okkur tókst þetta.
Pabbi var góður maður og
mikill tilfinningamaður. í síðasta
skiptið sem ég kom heim áður
en hann dó, hafði ég með mér
bílinn minn. Þá ókum við oft út
fyrir bæinn og nutum útsýnisins.
Einu sinni þegar við sátum þann-
ig og horfðum á sólarlagið, sagði
pabbi: „Þetta er Bach“, og hlust-
aði á hafið við fjöruborðið en ég
skynjaði það öðru vísi, því ég var
með hugann við liti fjallanna, og
svaraði: „Nei, þetta er Mozart".
Og nú þegar ég er komin heim,
á ég ekki heitari ósk en að fá að
sjá ísland í sól. Haldið þér ekki,
að ef þér setjið þetta í blaðið og
allir hjálpa mér til að biðja guð
um gott veður, að mér verði að
ósk minni og ég fái að sjá ísland
í haustlitum og sólskini?
— E. Pá
Ungverska leppstjórnin
sakar Bandaríkin
um njósnir
VÍNARBORG, í sept. Reuter. —
Ungverska leppstjórnin hefir
sakað' bandaríska stjórnarerind-
reka í Búdapest um tilraunir til
að koma af stað byltingu í land-
inu með því að skipuleggja
njósnastarfsemi þar.
Búdapest-útvarpið skýrði frá
því, að þessar ásakanir hefðu
komið fram í yfirlýsingu sem for-
mælandi stjórnarinnar, Laszlo
Gyaros, birti nýlega. Hann sagði
m.a. að allmargir „bandarískir
njósnarar“ hefðu verið handtekn
ir og mundu hljóta „réttláta refs
ingu“.
Gyaros sagði að bandarískir em
nálægt því 5 stundir á músik
þetta kvöld! (Sama endurtók sig
daginn eftir). En þrátt fyrir lengd
ina var ómögulegt að láta sér
leiðast, því bæði var fjölbreytni
mikil, og svo var hér um ágæta,
og stundum alveg framúrskar-
andi listamenn að ræða. Það er
ómögulegt að fara hér út í það,
að lýsa hverju atriði fyrir sig,
það yrði allt of langt mál.
Píanóleikarinn ígkarev lék
verk eftir Chopin, Skrjabin og
Lizt. Hann er ungur og mjög
glæsilegur píanóleikari og var
leikur hans mjög „brilliant“.
Nesterov, barytonsöngvari og
Pílane, sópransöngkona, sýndu
mikla yfirburði, hvort á sínu
sviði í aríum og þjóðlögum o. fl.
og hrifu áheyrendur mjög. En
mest fannst mér þó koma til
Jashvílí, hinnar ungu stúlku, sem
lék á fiðlu af svo mikilli snilld og
innri hita að sjaldgæft er að
heyra slíkt.
Allt þetta var fyrir hléið og
hefði verið nægilegt prógramm,
en nú var helmingurinn eftir.
Var hann helgaður nýstárlegri
hljóðfærum en maður á annars að
venjast á tónleikum hér.
Tsimbaly-leikarinn Ostromet-
skíj sýndi mikla galdra á hljóð-
færi sitt. Hann býr yfir fágætri
tækni, og nær óskiljanlegri, þar
sem hann lemur í sífellu með
tveimum litlum „hömrum“ á
strengina. — Harmonikuleikar-
inn Kazakov lék þarna Tokkötu
og fúgu í d-moll eftir Bach, ásamt
fieiru, sem var þó léttara inni-
halds. Mér varð hugsað til Thom-
askantorsins mikla, og ég sá hann
brosa í kampinn. Það Var annars
undravert hve harmonikuleikar-
inn hafði mikið vald yfir hljóð-
færinu. Bezt þótti mér hann leika
„Gaukinn" eftir d’Aquin, sem var
aukalag.
Blínov, sá er lék á balaleika
er fínn músikmaður og snillingur
á sitt hljóðfæri. — Bandúra-trí-
óið, sem var samansett af Pal-
venkó, Pólístsúk og Trétjakova,
þrem ungum blómarósum, söng
að lokum og spilaði nokkur lög.
af mikilli prýði. Lauk þar með
þessum eftirminnanlegu tónleik-
um sovétlistamannanna, og allir
fóru heim í góðu skapi. Einn er
samt enn ótalinn, sem alltaf var
í „eldlínunni“, og lék undir hjá
flestum hinna, Mihail Bank, ung-
ur maður, en hafði sitt músik-
hjarta á réttum stað. Vakti hann
sérstaka athygli sem prýðilegur
undirleikari allt kvöldið.
Fögnuður áheyrenda var geysi-
mikill og urðu listamennirnir að
leika eða syngja sitt aukalagið
hver.
— P.t
--------------------- f
Brú á Botnsá >
í Mjóafirði
ÞÚFUM, 12. september: — Ný-
lega er kominn flokkur manna
frá vegagerð ríkisins til brúar-
gerðár á Botnsá í Mjóafirði. Eru
, . , _, , , þarna um 20 menn alls undir
niosnahrmgum í Budapest og
létu sig kostnað eða erfiðleika stJorn J°nasar Gislasonar, bruar
engu skipta. í bandaríska sendi- [ smiðs og verkstjóra. Hyggja
ráðinu væru margir njósnarar menn gott til að fá brú á þessa
sem kæmu fram í gervi dipló- [ á, sem oft er ill yfirferðar. Sam-
mata Hann sagði t.d. að hernað- tímis vinnur flokkur manna frá
---*-----i--- sendiraðsins,---
TÓNLISTARLÍF bæjarins er nú
að hefjast að nýju, og það af
miklum krafti, svo, að ef marka
má af byrjuninni, má vænta
mikils á komandi vetri. Juilliard-
kvartettinn, einn bezti strok-
kvartett sem nú er starfandi í
heiminum, var hér fyrir skömmu
og lék tvívegis fyrir styrktarfé-
laga Tónlistarfélagsins, og síðast-
liðið þriðjudagskvöld léku þau
Mary Luise Boehm og Kees Koo-
per á píanó og fiðlu, einnig fyrir
styrktarfélaga Tónlistarfélagsins.
Sama kvöld voru tónleikar sovét-
listamanna í Þjóðleikhúsinu. Báð-
ir þessir tónleikar voru svo end-
urteknir daginn eftir. Carmen-
tónleikar Sinfóníuhljómsveitar
fslands hófust í Austurbæjarbíói
í gærkvöldi, og margt fleira mun
verða á boðstólum á næstunni.
Þetta er nú allt gott og blessað.
En það er óneitanlega mikið
vandamál, hvernig skipuleggja á
tónleikahald bæjarins svo að
tónleikarnir dreifist jafnar yfir
veturinn en verið hefur, en komi
ekki í einni „kássu“, eins og t.d.
nú, þegar tvennir tónleikar eru á
dag. En þetta er mál sem for-
ráðamenn tónleikahalds hérmunu
að sjálfsögðu taka til athugunar,
enda ber til þess brýna nauðsyn!
Tónleikar í Austurbæjarbíói
Þar léku þau hjónin Mary
Louise Boehm og Kees Kooper
á píanó og fiðlu, á vegum Tón-
listarfélagsins. Kooper er snjall
fiðlari og ágætur tónliscarmað-
ur. Túlkun hans á verkefnunum
bar þess ljósan vott að hann not-
ar hina miklu og öruggu tækni
sína í þjónustu andans sem í verk
unum felst, en forðast allt yfir-
borðslegt. Frúin er þá einnig
mikilhæfur píanóleikari, og var
samleikur listamannanna með á-
gætum í D-dúr sónötu Handels,
Vorsónötu Bethoovens og Rapso-
díu nr. 1 eftir Béla Bartok.
Frú Boehm lék á flygilinn
„Jeux d’eau" . eftir Ravel og
Scherzo í cis-moll eftir Chopin.
Tæknilega séð leysti hún hlut-
verkið mjög vel af hendi, og sýndi
mikla kunnáttu, en fór full hörð-
um höndum um hljóðfærið (sem
er orðið úr sér gengið og varla
nothæft), og maður saknaði oft
þessa lítilræðis sem kallast skáld-
skapur, sem óneitanlega fyrir-
finnst mikið af hjá Chopin, hin-
um andríka meistara „klavers-
ins“. En víða gætti þó tilþrifa í
leik frúarinnar, og gerðu áheyr-
endur góðan róm að leik þeirra
hjóna og klöppuðu þeim óspart
lof í lófa.
Tónleikar sovétlistamanna
í Þjóðleikhúsinu
Maður varð að flýta sér svo
sem hægt var úr Austurbæjar-
bíói í Þjóðleikhúsið, pví þar hóf-
ust tónleikar 11 sovétlistamanna
kl. 9. Þeir stóðu svo yfir í 3 klst.,
svo að samanlagt hlustaði maður
arráðunautur sendiráðsins, sem
hann nafngreindi ekki, væri að
skoða hernaðarmannvirki í sjón-
auka, „jafnvel líka á nóttinni“!
„Njósnararnir sem hafa verið
handteknir af ungverskum yfir-
völdum munu hljóta réttláta refs
ingu“, sagði Gyranos. „Þeir sem
viðurkenndu sekt sína og gáfu
sig fram við yfirvöldin, geta
vænzt sýknunar. Sambandiðmilli
Ungverjalands og Bandaríkjanna
getur því aðeins batnað að þessi
bættismenn héldu uppi mörgum ólöglegu samtök verði leyst upp“.
vegagerðinni að vegagerð í Mjóa
firði.
Er nú unnið að lagningu vegar
frá Heydal og út með Mjóafirði
vestanverðum og byrjað á ýtu-
ruðningi á vegi austan fjarðarins,
frá Ögurhreppi að Hörgshlíð.
Bændur úr Dölum, þar sem
skorið var niður í fyrrahaust,
koma til lambakaupa í Reykja-
fjarðarhrepp og fá þar líflömb. í
öðrum hreppum í sýslunni verða
ekki lambakaup. — P.P.
-J