Morgunblaðið - 08.08.1959, Blaðsíða 1

‘yb sídur og Lesboli
46. árgangur
169. tbl. — Laugardagur 8. ágúst 1959
Prentsmiðja Morgunblaðsins
íslendingar byggja víkkun
landhelginnará alþjóðolögum
Forsætisráðherra átti fund með
enskum blaðamönnum
HINIR brezku blaðamenn, sem hér dveljast nú í boði Sölumið-
stöðvar hraðfrystihúsanna gengu í gær á fund forsætisráðherra
Emils Jónssonar, sem hafði fallizt á að halda fund með þeim. —
Ymislegt bar á góma á þessum fundi og skal hér lítillega skýrt
írá nokkrum atriðum.
Færa íslendingar sig npp á
skaftið
Brezku blaðamennirnir voru
m. a. áhugasamir að fá að vita,
hvað íslendingar gerðu, ef Bret-
ar t. d. féllust á 12 mílna land-
helgina, eða ef íslendingar fengju
hana viðurkennda á hinni vænt-
anlegu ráðstefnu í Genf, — hvort
íslendingar myndu þá ekki færa
sig upp á skaftið og víkka land-
helgi sína um aðrar 12 mílur.
Forsætisráðherra sagði að hér
væru ólíku saman að jafna. ís-
lendingar teldu að aðgerðir
þeirra við víkkun landhelginnar
upp í 12 mílur væri í samræmi
við alþjóðalög. Hún hefði verið
byggð á áliti sérfræðinga í þjóð-
arrétti og hefði stuðst við þáð
álit laganefndar S. Þ. að land-
helgi gæti verið allt upp í 12
mílna breið.
Varðandi frekari útvíkkun
landhelginnar t. d. eftir að al-
þjóðaráðstefna hefði fjallað um
málið, horfði málið allt öðru vísi
við og sömu lagalegu aðstöðuna
skorti og undir aðgerðir íslend-
inga nú.
Forsætisráðherra tók það fram
að það væri alveg rétt sem Bret-
ar segðu, að íslendingar hefðu
framkvæmt víkkun landhelg-
innar einhliða, en við það væri
ekkert athugavert og mætti í því
sambandi benda á að íslendingar
hefðu um áraraðir reynt að fá
rétt sinn viðurkenndán, en það
hefði stöðugt strandað á því að
Bretar hefðu haldið fast við hina
úreltu þriggja-mílna reglu.
Varðandi þetta atriði sagði for-
sætisráðherra að lokum, að ekki
væri enn unnt að segja, hvort
íslendingar hefðu þörf fyrir meiri
útvíkkun landhelginnar en orðið
væri. Ef reynslan sýndi að at-
vinnulíf þeirra þarfnaðist meiri
útvíkkunar væri það réttur og
skylda íslenzkra stjórnvalda að
reyna að fá framgengt frekari út-
víkkun. Hún yrði þó aðeins fram-
kvæmd á lagalega traustum
grundvelli.
Hlíta íslendingar ákvörðun
ráðstefnunnar
Þá spurðu blaðamennirnir: —.
Setjum nú sem svo, að ráðstefn-
an f Genf færi á þann veg, að
nægilegur meirihluti fengist fyr-
ir því að breidd landhelgi skyldi
vera minni en 12 mílur, myndu
Islendingar þá hlíta þeirri á-
kvörðun.
Forsætisráðherra svaraði að
Islendingar niyndu að sjálfsögðu
telja sig bundna af slíkri ákvörð-
un svo framarlega sem önnur
ríki, sem eins stendur á fyrir
beygðu sig líka undir það.
Við þessi ummæli var sem
brezku blaðamennirnir kímdu og
höfðu orð á því, að þess væri víst
ekki að vænta, að Rússar myndu
beygja sig fyrir slíkri ákvörðun.
Ástæðulaus málarekstur
Þá spurðu fréttamennirnir,
hvort Islendingar myndu vilja
leggja landhelgisdeiluna fyrir
Alþj óðadómstól.
Þessu svaraði Emil Jónsson svo
að íslendingar teldu rétt að skapa
lagareglurnar fyrst um þessi mál
og dæma svo og í öðru lagi hlyti
málarekstur að taka lengri tíma
en svo, að honum yrði lokið fyr-
ir Genfarráðstefnuna og því væri
skynsamlegra að bíða hennar.
Úrsögn úr NATO?
Einnig spurðu þeir, hvort Is-
lendingar ætluðu að segja sig úr
Atlantshafsbandalaginu í sam-
bandi við þessa deilu.
Svaraði forsætisráðherra því
til, að um þetta væru uppi ýmsar
raddir, en enginn stjórnmála-
flokkanna væri fylgjandi því
nema kommúnistar, sem hvort
sem væri hefðu alltaf verið á
móti þátttöku í NATO. Ráðherr-
ann sagði, að í öllum flokkum
væri viss tilhneiging (tendens)
til þess að beita úrsagnarhót-
un úr NATO við Breta, en
ábyrgir forustumenn flokkanna
væru ekki á þeirri skoðun.
Kasscm cnn
í hættu
KAIRO 7. ágúst: — Eitt Kairo
blaðanna skýrir svo frá, að kom-
izt hafi upp um kommúniskt sam
særi gegn stjórn íraks, á seinustu
stundu. Viðriðnir samsærið
hafi verið stjórnmálaleiðtogar
og herforingjar, se Kassem
hefði hingað til treyst fullkom-
lega. Segir ennfremur, að upp-
reisnarmenn hafi ætlað að
láta til skarar skríða 6. ágúst —
með því að flugherinn gerði loft-
árás að landvarnamálaráðuneyt-
inu.
Matthías Johannessen
rá&inn ritstjóri Morgun-
blaÖsins
MATTHÍAS Johannessen blaða-
maður hefur nú verið ráðinn einn
af ritstjórum Morgunblaðsins.
Herlögregla með alvœpni
hindrar íslenzka lög-
gœzlumenn í sfarfi
Varnaði þeim að fœra konu, sem ók
ölvuð á Keflavíkurflugvelli, til
Þjarkað
GENF, 7. ágúst. — Tsarapkin,
fulltrúi Rússa við viðræðurnar
um stöðvun kjarnorkutilrauna,
sakaði Bandaríkjamenn um að
fyrirhuga áframhaldandi tilraun-
ir innan tíðar, eða þegar árið,
sem þeir hétu að gera engar til-
raunir, væri liðið. Vitnaði hann
í því sambandi í bandaríska þing-
menn. Brezki fulltrúinn sagði
betra að reyna að halda áfram
skynsamlegum ' umræðum, en
vitna í hina og þessa einstaklinga
og reyna að þyrla upp moldviðri.
blóðrannsóknar
í GÆRKVÖLDI barst Mbl. eftir-
farndi fréttatilkynning frá utan-
ríkisráðuneytinu:
Aðfaranótt 6. þ. m. varð sá at-
burður við aðalhlið Keflavíkur-
flugvallar, að allmargir vopnaðir
herlögreglumenn komu í veg fyr-
ir að kona varnarliðsmanns, sem
grunuð var um ölvun við akstur,
væri færð til læknis til blóðrann-
sóknar. Konan neitaði blóðtöku,
en samkvæmt íslenzkum lögum
er heimilt að láta lækni taka blóð
sýnishorn úr þeim, sem grunaðir
eru um áfengisneyzlu, þótt sak-
borningur mótmæli. Hafa þessi
ákvæði íslenzkra laga nýlega ver
ið staðfest af Hæstarétti og var
varnarliðinu tilkynnt sú niður-
staða.
Utanríkisráðherra hefur tekið
málið upp við bandaríska sendi-
ráðið í Reykjavík til þess að
koma í veg fyrir að svona at-
burðir endurtaki sig og að þeir
sem valdir eru að atburðinum
verði látnir sæta ábyrgð.
Blaðið átti í gærdag tal við
Björn Ingvarsson, lögreglustjora
á Keflavíkurflugvelli, um atburð
þennan, og sagðist honum frá á
þessa leið:
Það gerðist um kl. 22:30 á mið-
vikudagskvöldið, er íslenzkur ,ig
bandarískur lögreglumaður voru
á eftirlitsferð um flugvallarsvæð
ið, að þeir sáu, hvar VW-bifreið
með R-númeri hafði verið stöðv-
uð nálægt bjórskemmum varnar-
liðsins. Var bifreiðin með fullum
framljósum, og héldu lögreglu-
mennirnir, að eitthvað væri að
og gengu þar að til þess að at-
huga málið.
Er þeir komu að bifreiðinni,
sáu þeir, hvar kona sat undir
stýri og karlmaður við hlið henn
ar. Virtist lögreglumönnunum,
að þau væru bæði undir áfengis-
áhrifum og færðu þau því að
aðalhliði flugvallarins, en þar
eru ísenzkir og bandarískir tög-
reglumenn jafnan á verði.
★
Þegar konan var færð fyrir ís-
lenzka varðstjórann, þóttist hann
sjá glögg ölvunareinkenni á
henni og óskaði eftir, að nun
gengist undir blóðrannsókn. Bað
konan þá um að fá að tala við
mann sinn í síma, en það var
ekki hann, sem var með henn:
í bílnum, og var hermi veitt leyíi
til þess. Eiginmaðurinn kom á
vettvang að vörmu spori og kali-
aði nokkra yfirmenn úr varnar-
liðinu. — Reis nú ágreiningur
milli íslenzka varðstjórans og
greindra yfirmanna um skyldu
konunnar til að gangast undir
blóðrannsókn.
★
Rétt er að taka það fram í þessu
sambandi, að varnarliðinu var á
sínum tíma sendur dómur Hæsta-
réttar um óvefengjanlega skyldu
manna til að gangast undir slíka
rannsókn, eða vera færðir til
hennar með valdi ella. Einnig
Framh. á bls. 2
Matthías er 29 ára gamall, fædd-
ur hér í Reykjavík og lauk prófi
í norrænum fræðum við Háskóla
íslands á árinu 1955. Síðan var
hann um skeið við framhalds-
nám við Kaupmannahafnarhá-
skóla.
Matthías hefur birt eftir sig
þrjár bækur, ljóðabókina „Borg-
in hló“, „Njála í íslenzkum skáld-
skap“ og „í Kompaníi við allif-
ið“, samtöl við Þórberg Þórðar-
son.
Við Morgunblaðið hefur
Matthías unnið frá árinu 1952.
Hvað
gera
Þjóðverj
ar
BON, 7. ágúst — Formaður
utanríkismálanefndar sam-
bandsþingsins í Bonn, skýrði
svo frá í dag, að nefndin
mundi á næsta fundi ræða,
bvort V-Þýzkalandi bæri nú
að taka upp eitthvað samband
við leppríki Rússa í A-Evrópu.
Fyrr hafði spurzt, að sam-
bandsstjórnin væri að íhuga
hvort heppilegt væri að bjóða
Póllandi og Tékkóslóvakíu
griðasáttmála. Eftir heim-
sókn Krúsjeffs til Póliandsvar
málið lagt á hilluna.
Nýtf handarískt gervi-
tungl fœr orku frá sólinni
Markar tímamót í geimfluginu
C'APE CANAVERAL, 7. ágúst. — Bandarískir vísindamenn
hafa nú skotið á loft gervitungli, sem að vissu leyti markar
tímamót í geimferðasögunni, því að rafhlöður tunglsins
cndurhlaðast með orku sólarinnar. — Þessu nýja gervi-
tungli var skotið upp í dag með þriggja þrepa Thor-Able-
tJdflaug, en sjálft gervitunglið vegur 142 pund. Nú eru á
lofti sex gervitungl, 5 bandarísk og eitt rússneskt.
geti orðið nytsamar í áætlunum
um geimferðir manna, — um
skýjamyndanir, loftsteina og
geislun — svo eitthvað sé nefnt.
Könnuður sjötti fer á hálfum
sólarhring umhverfis jörðu. —
Minnsta fjarlægð hans frá yfir-
borði jarðar er 256 km, en mesta
40,000 km. Sérstök vararaketta
er á Könnuði — og mun verða
kveikt á henni með því að það
Þetta er fullkomnasta og marg-
brotnasta gervitungl hingað til
— og jafnframt stærsta Banda-
ríkjamanna. Þegar tilkynnt var
síðdegis, að það hefði komizt á
rétta braut umhverfis jörðu, var
m. a. greint frá því, að þetta nýja
tungl, sem nefnt er Könnuður
VI., hafi mjög fullkomin og
margbrotin mælitæki, sem varpi
til jarðarinnar ýmsum mikils-
verðum upplýsingum, sem m. a.
falli inn í gufuhvolfið. Mun
rakettan þá auka ferð þess og
varna „slysi“.
★-----------------------* *
Sunnudagur 9. ágúst
Efni blaðsins m.a.:
Bls. 3: Á leið til Eyja.
— 6: Sárin eftir grísku borgarastyrj-
öldina.
— 8: Forystugreinarnar: „Holding
Company“ og Engin atbuga-
semd frá Hirti. „liamingjusam-
asta æska heimsins“.
(Utan úr heimi).
— 9: íslenzkur lögfræðingur og rit-
verk hans. (grein um ólaf
Lárusson, prófessor).
— 14: Fyrsta umræða E.D. um kjör-
dæmamálið.