Morgunblaðið - 05.04.1960, Blaðsíða 1

24 síðiur

47. árgangur 80. tbl. — Þriðjudagur 5. apríl 1960 Prentsmiðja Morg-unblaðsins
Rætt um uppsagnar-
frest á veiðirétti í Genf
Genf, >t- apríl. — Frá fréttamanni Mbl. Þ. Th.
H A R E, aðalfulltrúi Breta fór til Lundúna um helgina og var
ókominn til baka í morgun er fundir hófust að nýju. — Árdegis-
fundurinn hófst með því að minnst var látinna þjóðhöfðingja
Malaya og Kambodia. Fluttu þeir Fitsmaurice frá Bretlandi og
Gros, Frakklandi, stuttar minningarræður en þeim loknum reis
þingheimur úr sætum sinum og stóð þögull í eina mínútu.
Á árdegisfundinum töluðu þeir Barnes frá Líberíu, Velasques
frá Uruguay, Prado frá Argentínu og Adjaye frá Ghana.
Nýskipan á sölu
áburðar bérlendis
Umræður ekki takmarkaðar
Amador frá Kúbu lagði til að
hætt yrði að bæta mönnum á
mælendaskrá, en Correa fundar-
stjóri svaraði því til að hætt
skyldi að bæta við ræðumönnum
við almennar umræður, en ekki
væri hægt strax að takmarka um
ræður um tilllögur. Ég spurði
aðalfulltrúa íslendinga, ráðherr-
ana Guðmund f. Guðmundsson
og Bjarna Benediktsson, hvenær
væntanleg væri tillaga frá þeim
um sérstakan rétt háðra ríkja til
fiskveiða við eigin strendur, en
þeir sögðu að ekki hafi enn verið
tekin ákvörðun um hvenær hún
yrði lögð fram.
Fulltrúar Liberiu og Ghana
studdu báðir tillögu Bandaríkj-
anna á síðustu ráðstefnu, en virt
ust nú vera komnir nær kanad-
isku tillögunni, þó með þeirri
breytingu að þeir vilja nú veita
uppsagnarfrest á heimild til veiða
að sex sjómílum.
Fulltrúar Uruguay og Argent-
ínu héldu því hins vegar fram
að hvert land ætti sjálft að
ákveða bæði landhelgi sína og
fiskveiðitakmörk eftir landfræði-
legum staðháttum, en kváðust
SAS fær
DC8 þotu
STOKKHÓLMI, 4. apríl (NTB:
Norðurlandaflugfélagið SAS hef
ur nú fengið fyrstu þotu sína af
gerðinni Douglas D.C.-8.
Þotan, sem hlaut nafnið Dan
Viking, kom til Arlanda flug-
vallarins fyrir norðan Stokkhólm
síðdegis á mánudag frá Los
Angeles, með viðkomu í New
York og Kaupmannahöfn.
Flugvélin mun fyrst um sinn
verða notuð til þjálfunar flug-
liða. En í maí verður hún látin
hefja reglubundnar ferðir milli
Kaupmannahafnar og New York.
Dan Viking flaug með 920 km
hraða að meðaltali í þessari
fyrstu ferð sinni yfir Atlants-
hafið og var sjö tíma og 40 mín.
frá New York til Kaupmanna-
hafnar. Veður var mjög óhag-
stætt, en í góðu veðri er áætl-
að að vélin verði um sex og hálfa
klst. frá New York, en sjö og
hálfa til New York.
Á Arlanda flugvelli voru
mættir til að taka á móti hinni
nýju þotu m.a. forstjóri SAS,
Aake Rusck og forstjóri Douglas
verksmiðjanna, Donald Douglas
yngri.
DC 8 þoturnar taka 120 far-
þega og hafa 10 manna áhöfn,
þar af fimm flugfreyjur.
samt til sátta geta fallizt á kanad-
isku tillöguna.
Fulltrúi Ghana kvaðst fylgja
uppsagnarfresti á veiðileyfi inn-
an tólf mílna, bæði vegna þess
að hann gæfi fjarlægum ríkjum
ráðrúm til að breyta fiskveiðum
sínum og einnig vegna strand-
ríkjanna, sem þyrftu að auka út-
veg sinn á nokkrum árum.
12 mílur ekki nóg
Stöðugt er vaxandi umtal
um uppsagnarfrest, en því lýst
yfir, að ekki sé rétt að kalla
það sögulegan rétt, því ekki
sé hægt að vinna hefð aðeins
til að gera kleifa breytingu
til að milda brottrekstur.
Fulltrúi Argentínu sagði
land sitt eiga eitt hesta og fiski
ríkasta landgrunn í heimi og
væri þeim ekki nóg að fá
einkarétt til veiða innan tólf
mílna, heldur þyrftu þeir einn
ig forgangsrétt þar fyrir utan.
Á síðdegisfundi töluðu Quiroga
frá Boliviu, Tuncel frá Tyrklandi,
Djoyadisuryo frá Indónesíu og
Lecaros frá Chile. í fundarlok
tilkynnti formaður heildarnefnd-
arinnar, Correo, að ekki væri
hægt að takmarka umræður, því
umræður um einstakar tillögur
væru rétt byrjaðar.
Fulltrúi Bolivíu sagðist engra
hagsmuna hafa að gæta, en sem
hlutlaus aðili gæti hann metið
það að tillaga Bandaríkjanna
væri réttlátust.
Haf milli eyja verði friðað.
Fulltrúi Indónesíu kvaðst því
fylgjandi að ríki fengju sjálf að
ákveða landhelgi sína allt frá
J ÓHANNES ARBORG, 4. apríl
(NTB, Reuter). — Að minnsta
kosti einn blökkumaður var
drepinn og margir særðust er
mótmælagöngu og lögreglumönn
um laust saman í bænum Cler-
mont nálægt Durban í dag. Nokkr
ir lögreglumannanna meiddust
einnig er þeir réðust á 3000
nianna hóp blökkumanna til að
dreifa þeim.
Óeirðir brutust einnig út víðar
í Suður Afríku og í bænum S.J.
Smith, sem er fyrir sunnan Durb-
an, hófu blökkumenn grjótkast
af almenningsvögnum borgarinn
ar og reyndu að hindra alla um-
feið.
í Nyanga, þar sem oft hafa
brotizt út óeirðir, særðust fjórir
blökkumenn þegar lögreglan hóf
skothríð á mannfjöldann. Segir
lögreglan að þeir hafi skotið
vegna þess að flokkur blökku-
manna hafi hótað að ráðast á þá.
Sá sem skaut var liðþjálfi í lög-
þrem milum í tólf. En auk þess
þyrfti að taka sérstakt tillit til
landa eins og Filippseyja og
Indónesíu, sem væru eyjaklasar,
og viðurkenna að hafið milla eyj
anna og eyjarnar sjálfar væru
ein heild.
Lecaros frá Chile sagði að
byggja yrði heimild til stórrar
fiskveiðilögsögu á landfræðileg-
um aðstæðum og vildi að strand-
Framhald á bls. 23.
Dean og Hare
Komu
of seint
Genf, Jf. apríl.
— Einkaskeyti frá frétta-
ritara Mbl., Þ. Th. —
SAGT var frá því hér í
blaðinu á föstudaginn að
fulltrúar Breta og Banda
ríkjamanna hafi ekki
verið viðstaddir á Genf-
arráðstefnunni um land-
helgi þegar utanríkisráð-
herra íslands flutti ræðu
sína. Ástæðan fyrir
þessu mun ekki hafa
verið sú að þeir hafi
ekki viljað hlusta á
málflutning íslendinga,
heldur hafði ráðherrann
fengið ræðu sinni flýtt
og komu þeir af þeim
sökum of seint.
? Meðfylgjandi mynd er af
/ utanríkisráðherra Guð-
/ mundi I. Guðmundssyni
7 er hann flutti ræðu sína
J í Genf sl. fimmtudag.
reglunni sem greip til skamm-
byssu sinnar á örstuttu færi.
Aður hafði lögreglan notað kylf-
ur sínar til að framkvæma fyrir
skipun til blökkumannanna um
að hafa sig burtu.
Vilja cndurskipulagningu
Afríska þjóðarsambandið gaf í
dag út tilkynningu, þar sem talað
er um að kalla saman ráðstefnu
fulltrúa allra íbúanna sem hald-
in verði á algjörlega lýðræðis-
legan hátt, og rætt verði um
grundvöll fyrir nýtt Suður Af-
ríku Sambandsríki. Tilkynningin
krefst þess að neyðarástandi
verði aflétt, að leiðtogar blökku-
manna verði látnir lausir, að
vegabréfalögin verði afnumin og
að viðurkennt verði algjört mál-
frelsi í landinu.
Robert Magaliso Sobukwe, leið
togi Alafriska sambandsins, og 22
aðrir blökkumenn, lýstu því yfir
Framh. á bls. 23.
Frumvarp lagt fram
á Alþingi
FRAM er komið á Alþingi frum-
varp frá ríkisstjórninni um breyt
ing á lögunum um Áburðarverk-
smiðjuna og felast í því ný á-
kvæði um áburðarsölu hérlendis.
Áburðarverksmiðjan ein selur
áburð
f frumvarpinu er gert ráð fyr-
ir á Áburðarverksmiðjan annist
ein sölu áburðar hér á landi.
Skal hún selja framleiðsluvörur
sínar innanlands á kostnaðar-
verði, er verksmiðjan áætlar og
ákveður fyrir 1. marz ár hvert, að
fengnu samþykki landbúnaðar-
ráðherra. í hinu áætlaða kostn-
aðarverði skal reikna með nauð-
synlegum og lögákveðnum fram-
lögum í fyrningarsjóð og vara-
sjóð verksmiðjunnar.
Ríkisstjórninni skal vera heim
ilt að veita Áburðarverksmiðj-
unni einkaleyfi til innflutnings á
tilbúnum áburði, enda selji hún
áburð á kostnaðarverði, sem háð
er samþykki landbúnaðarráð-
herra.
Nýskipan til bóta.
Þessi nýja skipan stefnir fyrst
og fremst að því að koma á hag-
kvæmara og ódýrara fyrirkomu-
lagi en verið hefur við verzlun
með tilbúinn áburð. En á síðast-
liðnu ári vörðu bændur nál. 80
millj. króna til slíkra kaupa. —
Ástæðulaust þykir að láta sér-
stakt ríkisfyrirtæki vera milli-
Hð um sölu framleiðsluvara
Áburðarverksmiðjunnar hf. og
því síður ástæða til að halda slíku
fyrirtæki við til þess eins að
flytja inn áburð. Kostnaður við
rekstur Áburðarsölu ríkisiris
árið 1959 var kr. 674.441.91, en
brúttótekjur sama ár voru kr.
1.015.032.00 skv. því sem frá er
skýrt í greinargerð frv.. Þar er
auk þess sem að framan getur
talið nauðsynlegt að verzlun með
tilbúinn áburð sé öll hjá sama
aðila, til þess að tryggja að allt
af séu til hæfilegar birgðir aí
réttum tegundum áburðar þegar
til hans þarf að taka.
Jarðvegsrannsóknir auknar.
Með lögfestingu frumvarpsins
er gert ráð fyrir að úr gildi verði
felld lög nr. 51 frá 1935 um verzl-
un með tilbúin áburð. Þar með
mun Áburðarsala ríkisins hætta
störfum og verður eignum henn-
ar m.a. varið til þess að auka hús
næði búnaðardeildar Atvinnu-
deildar háskólans vegna jarðvegs
rannsókna og búa hana tækjum.
Segir í greinargerð, að eignum
áburðarsölunnar verði hvorki
betur né eðlilegar varið en til
a ðefla jarðvegsrannsóknir í land
inu og þá sérstaklega með það
fyrir augum að nýta tilbúinn
áburð betur en nú er gert hér
á landi.
Óeirðir í S-Afríku