Morgunblaðið - 16.07.1961, Blaðsíða 10

10
MORGVNBLAÐIÐ
Sunnu'dagur 16. júlí 1961

Hugab oð heilsubrunnum — 4
¥ GREINAFLOKKI þessum
hefir verið sagt lauslega
frá ýmsu, sem fyrir augu
og eyru bar fyrstu dagana á
ferðalagi milli tíu frægra
heilsubaðstaða í Þýzkalancti.
Ferðin er eiginlega ekki
nema rétt hafin — hér á síð-
um Mbl. að segja — megin-
leiðin er eftir, og einungis
e einum baðstað af þessum tíu
hafa verið gerð nokkur skil.
Ég lít líka á þennan eina,
Bad Nauheim, sem upphaf
og miðdepil ferðalagsins í
senn — og urðu hinir stað-
irnir einkum til upprifjunar
og frekari áherzlu á það,
sem við sáum og heyrðum í
Bad Nauheim, þótt hvar-
vetna væri reyndar eitthvað
nýtt að sjá og hver staður
hafi sín sérkenni, bæði hið
ytra og innra, ef svo mætti
segja.
Þessir níu kúrstaðir munu
því sitja á hakanum í frá-
sögnum þessum, og vendi ég
mínu kvæði nú í dálítinn
kross. Við skulum að sinni
hverfa þar frá, sem síðustu
grein lauk, , þegar við, ís-
lenzku ferðafélagarnir, vor-
um að yfirgefa Bad Nau-
heim í Hessen og tókum
stefnuna til hinna glöðu Rín-
arlanda. í staðinn skulum
við nú líta um öxl — heim
í Hveragerði.
★
Þetta er í rauninni ekkj svo
jnikill útúrkrókur, því að þýzka-
landsförin var fyrst og fremst
farin með tilliti til Hveragerð-
is — til þess að kynnast því,
hvernig þýzku baðstaðirnir eru
skipulagðir og hvernig þeir
starfa og glöggva sig á því, hvort
ekki sé ómaksins vert að vinna
að því að koma upp fullkomnu,
glæsilegu heilsulindabóli í Hvera
gerði, þar sem allt bendir til,
að aðstæður séu fyrir hendi til
slíks.
* ELLEFTI BAÐSTAÐURINN
Nauðsynlegt er að gera fjöl-
þættar rannsóknir á staðnum áð-
ur en ráðleigt getur talizt að
ráðast í viðamiklar framkvæmd
ir á þessu sviði. Raunar hefir
þegar verið unnið að allvíðtæk
um rannsóknum í Hveragerði
á vegum Gísla Sigurbjömssonar,
forstjóra, einmitt með þetta fyr-
ir augum. Margt er þó enn eftir
að rannsaka — og mun Gísli
ekki hugsa sér að ganga þar frá
hálfköruðu verki. Nýlega var
t. d. í Hveragerði á hans vegum
þýzkur bakteríufræðingur, dr. H.
J. Dombrowski frá Bad Nau-
heim, um rúmlega þriggja vikna
skeið og athugaði lífverur þær,
sem þróast í hveravatninu. —
Áður en Dombrowski hvarf aftur
utan, bauð Gísli ferðafélögun-
um úr Þýzkalandsförinni til
Hveragerðis til þess að fregna
nokkuð af rannsóknum Dombrow
skis. — Þar bættist sem sagt
ellefti baðstaðurinn við ferða-
skrá okkar.
★ MARGT BÝR í VATNINTT
Hinn þýzki vísindamaður lét
mjög vel af dvöl sinni í Hvera-
gerði og kvaðst telja sig hafa
fundið þar marga hluti merki-
lega, þótt hann vildi raunar fátt
ákveðið segja um rannsóknir
sínar, þar sem þær væru eigin-
lega rétt að hefjast — aðalstarf
ið væri eftir, við úrvinnslu þess
efniviðar, sem hann hefði. safn-
að að sér.
Dr. Dombrowski !hélt heim-
leiðis með fjölda sýnishorna af
hinum margvíslegu lífverum,
sem þrífast í afrennslisvatni
hveranna og í hveraleirnum.
Fengum við að sjá sumt af þessu
í smásjám vísindamannsins, en
þarna er m. a. um að ræða ýms
ar tegundir einfrumunga — kís-
ilþörunga, blá- og grænþörunga
o. fl. — svo og margs konar
smákvikindi, orma og flugur.
Þar á meðal fann hann örsmáa
Einkennandi fyrir hina þýzku kúrstaði eru undurfagrir skrúðgarðar (Kurparke). Þessi mynd
er frá einum slíkum, Bad Pyrmont í Neðra-Saxlandi. Baðstjórnin þar hikar ekki við að
nefna garð sinn „fegursta kúrgarð í Þýzkalandi" í auglýsingabæklingum — og það má mikið
vera, ef það er ekki nokkuð nærri lagi.
koma í Ijós við frekari athugun,
sem kann að hafa meiri beina
þýðingu að því er snertir lækn
ingamátt lindanna í Hveragerði.
En það er það, sem fyrst og
fremst er á dagskrá hér. — Dr.
Dombrowski lagði t. d. áherzlu
á það, er hann ræddi við okkur
félagana, að hann hefði hér
fundið lífverur í 91 gráðu heitu
á öðrum tímum árs, og þá sér-
staklega að vetrinum, til þess
að fá Ijósa heildarmynd af því,
hvað er að gerast í hveravatn-
inu, ef svo mætti segja — en
allt það, sem hér hefir lauslega
verið drepið á, hefir mikla þýð-
ingu með tillití til þess að
ákvarða, hvern lækningamátt
Hveragerðis-lindirnar hafa — og
Lindirnar bíða þess
að líkna hinum sjúku
flugu, sem hann telur líkur til,
að sé ,,ný af nálinni", þ. e. áð-
ur óþekkt, eins og fyrr hefir ver
ið getið um hér í blaðinu.
Ef grunur Dombrowskis um
fluguanga þennan reynist réttur,
verður fundur hennar e. t. v.
talinn merkasti árangur starfs
hans í Hverage’rði, frá almennu
fræði-sjónarmiði. En margs ann
ars merkilegs varð hann vísari
— og fleira á kannski eftir að
valíni, en slíkt væri afar óvenju
legt, ef ekki einsdæmi. Yfirleitt
væri talið, að líf þróaðist ekki i
heitara vatni en 86—88 gráðum.
Einnig þótti vísindamanninum
merkilegt að finna kísilþörunga
í sjálfum leirhverunum.
k NAUÐSYN RANNSÓKNA
Vísindamaðurinn kvað nauð-
synlegt að gera svipaðar rann- j
sóknir og hann hefir hér hafið
hvers konar. — Dr. Domþrowski
margtók það fram, að hann gæti
ekkert endanlegt sagt þar að lút
andi, fyrr en hann hefði unnið
úr þeim mikla efnivið, sem hann
hefði með sér frá Hveragerði,
og jafnvel ekki fyrr en enn frek
ari rannsóknir hefðu farið fram
á staðnum. Þó lagði hann áherzlu
á, að miklir möguleikar virtust
vera fyrir hendi til baðlækn-
inga í Hveragerði — það tel ég
k SÓÐASKAPURINN
í lok samtalsins bar dr.
Dombrowski fram gagnrýni, sem
mér finnst þurfa að koma hér
fram. Hann er maður mjög
kurteis og var sýnilega á báðum
áttum, hvort hann ætti að láta
þetta „flakka“, enda bað hann
okkur þess lengstra orða, að taka
það ekki sem hans persónulegu
gagnrýni, heldur sem aðvörun
vísindamanns. En það, sem hon«
um lá á hjarta, var sóðaskapur.
inn og hirðuleysið, sem hvar«
vetna blasir við, ef gengið er
um hverasvæðið. Var auðheyrt,
að vísindamanninum blöskraði,
þótt hann færi um þetta eins
fáum orðum og mildurn og unnt
var.
Við höfðum veitt því athygli,
er við gengum með dr. Dom-
browski um hverasvæðið, að það
er nánast eins og ein allsherjar-
ruslakista, þar sem fleygt hefir
verið hvers kyns járnadrasli, ó«
nýtum garðyrk j uáhöldum og
spýtnabraki — jafnvel í sjálfar
hveríaholurnar. Til dæmis um
fjölbreytnina, má geta þess, að
á einum stað gat að líta smá«
tré, sem augsýnilega var rétt
búið að fleygja þarna, því að
það var enn allaufgað. — Þá
var okkur og bent á það, að
frárennsli frá nokkrum húsum
fer um opinn skurð inni á sjálfu
hverasvæðinu. — Vísindamaður
inn kvaðst ekki ætla að tala um
óprýði þa, sem væri að öllu
Úthverfan á Hveragerði: Rör, blikk, spýtnarusl, garðhrífa — og laufguð hrísla,
aði hinum erlenda vísindamanni að vonum, þótt hann segði ekki margt.
Þetta blöskr
Litið til Hveragerðis — með
þýzka kurstaði i baksýn
mér óhætt að fullyrða, sagði
hann. — En þið verðið fyrir
alla muni, sagði hann enn frem-
ur, að glöggva ykkur til fulls á
eigindum þeirra ,,meðala“ —
þeirra linda, sem hér bíða þess
að verða sjúku fólki til líknar
og blessunar, áður en nokkrar
stórframkvæmdir verða hafnar.
Þið getið ekki farið að reisa hér
fullkomin nýtízku baðhús, með
öllum þeim mikla og dýra bún
aði, sem til heyrir, byggja hótel
o. s. frv. — til þess svo að standa
uppi einn góðan veðurdag og
segja: — Jæja, nú höfum við
hérna þennan líka fína baðstað
— en að hverju eigum við nú
helzt að snúa okkur? Hjartasjúk-
dómum, gigt, öndimarsjúkdóm-
um, lömunum? Þetta þarf að
liggja ljóst fyrir, áður en farið
er að hræra steypuna. Þess vegna
eru ýtarlegar rannsóknir á mörg
um sviðum óhjákvæmilegar —
og spara iafnframt fé og fyrir-
Vinfn
draslinu á hverasvæðinu — en
sér fyndist, að hann yrði að
vara við hvers konar sóðaskap
þar, sem vel gæti spillt hverun-
um varanlega, jafnvel gert þá að
gróðrarstíu sjúkdóma í stað
heilsulinda (sbr. opna frá-
rennslið). Þá kvað hann illger-
legt að ljúka rannsóknum á
hverasvæðinu, nema það yrði al
gerlega hreinsað, þar sem öll
hin framandi efni, er þar væm
nú saman komin, hlytu að hafa
truflandi áhrif á nákvæmar, efna
fræðilegar rannsóknir.
Auðvitað eigum við ekki að
þurfa að láta útlendinga segja
okkur jafnsjálfsagðan hlut eins
og það, að okkur beri að ganga
þrifalega um heimkynni okkar,
En það er nú samt svo, að hirðu
leysi og jafnvel hinn versti sóða«
skapur er allt of áberandi í dag.
legri umgengni íslendinga.
Hveragerði er þar vissulega ekk«
ert einsdæmi. Reykvíkingar og
íbúar annarra stærri og eldri