Morgunblaðið - 10.05.1963, Blaðsíða 8

0
MORCU1VBLAB1B
Fostudaguf 1G. maí 1963
TONLEIK AR
nIESSÍAS
FYRIR 20-30 árum urðu þeir
viðburðir mestir í íslenzku tón-
listarlífi, þegar tekin voru til
flutnings hin miklu kórverk
• klassísku meistaranna: „Sköpun-
in“ eftir Haydn, „Messías" Hand-
els o.fl. o.fl. Tónlistarfélagið, sem
þá hafði á sínum vegum bæði
hljómisveit og kór, hafði forgöngu
um þetta. Síðar tókst svo slysa-
lega til, að Tónlistarfélagskór-
inn lagðist niður, og uim árabil
var hér eniginn blandaður kór
starfandi, sem væri þess umkotn-
inn að færast slíik verkefni í fang.
Á sama tíma færðist hljómsveit-
arstartfið æ meir á atvinnugrund
völl, unz hér var komin á fót
hljómsveit, sem að stofni til var
skipuð fastlauinuðum hljóðfæra-
leikurutru
Þegar svo var komið, mátti
beita loku fyrir það skotið, að
nokkur aðili annar en hljóm-
sveitin sjálf gæti staðið fyrir
svo fólksfreku og kostnaðar-
sömu- fyrirtæki. sem flutningur
stórra kórverka hlýtur að vera,
og þá því aðeins, að kórfólkið
legði fram krafta sína að mestu
eða öllu leyti endurgjaldslaust
Af þessum ástæðum höfðu þá-
verandi forráðamenn Sinfóniu-
hljómsveitarinnar forgöngu um
það, í samróði við dr. Róbert
A .Ottósson og fleiri, að setja á
stofn söngsveitina Fílharmoníu,
og var dr. Róbert ráðinn stjórn-
andi hennar. Hlutverk söngsveit-
arinnar átti að vera og hefir ver-
ið að aðstoða Sinfóníuhljómsveit-
ina við flutning stórra kórverka.
Síðan hefir orðið gagnger breyt-
ing á skipulagi Sinfóniubljóm-
sveitarinnar og nýir menn tekið
þar við stjórntaumum, en góðu
heilli hefir samstarfið við Fílbar-
moníukórinn haldizt, og er ástæða
til að leggja áherzlu á þá ósk
og von, að svo megi verða á-
fram.
Árangur þessa samstarfs hing-
að til hefir komið fram í því
meðal annars, að frumflutt hafa
verið hér tvö merkileg tónverk:
„Carmina burana“ eftir Carl
Orff (í samvinnu við Þjóðleik-
húskórinn) og „Sálumessa"
Brabms, og loks nú í endurflutn-
ingi á „Messiíasi" Handels, en
það verk var áður flutt hér und-
ir stjórn dr. Vietors Urbancics
fyrir um það bil 20 árum. Ölf
þessi verk hafa verið flutí undir
stjórn dr. Ró'berts A. Ottóssonar,
og eru þeir tónleikar meðal hinna
eftirroinnilegustu, sem Sinfóníu-
hljómsveitin hefir átt hlut að
á síðustu árum.
★
ÞAÐ er nokkuð villandi, þeg-
ar sagt er, eða látið að því liggja
að sá „Messías", sem við heyrð-
urn hér í samkomubúsi Háskól-
ains í dymbilvikunni, hafi verið
saminn á 24 dögum síðsumars
1741. Sarani nær er hitt, að eft-
jr frumflutniraginn í Dyblinni í
apríl 1742 endurskoðaði Handel
verkið og endursamdi mikið af
því. Síðan hefir það verið „end-
urskoðað“ meira eða minna við
hvern flutning, að segja má. Er
það jafnan flutt mjög stytt, og
má kalla, að margar styttingarn-
ar séu orðnar hefðbundnar. Er
sennilega kiominn tími til að
„endurskoða" á ný þær venjur,
sem skapazt hafa um þetta, og
mun það hafa verið gert að ein-
hverju leyti við flutninginn hér.
Allt slíkt er vandaverk. En þeg-
ar hlýtt var þessurn flutnmgi
var sú hugsun áleitin, að verkið
í heild hefði orðið ábrifaníkara,
ef sumum kórköflunuim, sem
sleppt var, hefði verið haldið,
en einsöngskaflamir styttir sem
því nemur eða vel það. í>ví það
er staðreynd, hvort sem okikur
líkar bétur eða ver, að það er
kórbálkur Handels fyrst og
fremst, sem höfðar til nútíma
hluistanda, þótt þeim hinum sama
geti þótt aríuform hans óhóflega
endurtekningasamt og stundum
beiralínis leiðigjarnt. Er þetta at-
hugandi, ef „Messías" væri tek-
inn til flutnings að nýju áður en
langt liður.
Skemmtilegt var það, að í
þessurn flutningi var hljóðfæra-
skipan Hándels sjálfs lögð til
grundvallar en eragin af hinum
mörgu ,,endurskoðuðu“ útgáfum.
Það mun hafa verið Mozart, sem
fyrstur tók sér fyrir hendur að
bæta röddum við hljómsveitar-
undirleikinn í „Messíasi", og var
verkið gefið út með þeim við-
bótum 1803. Síðari „endurskoð-
aðar“ útgáfur hafa margar stuðzt
við hana fremur en frumgerðina,
svo að segja rraá, að þessi útgáfa
Mozarts, — sem þó mun ekki
vera hans verk að ölllu leyti, —
liggi til grundvallar mestöllum
„Messsíasar“-flutningi í hálfa
aðra öld. Umritun á hljómsveit-
arhlutverkinu í „Messiasi“ get-
ur hatflt síraair afsakanir, þótt
furðulegt megi telja, hvað jafn-
vel heiittrúaðir Hándel-dýrkend-
ur hafa leyft sér í því efni. Hitt
er ánægjuiegt, að áhugi skuli
á síðustu áratugum vera að
vakna fyrir frumgerð verksins,
og fagnaðarefni, að hún skyldi
nú vera valin til flutnings hér.
Semballiran — það sjaldgæfa
hljóðfæri hér á landi, — sem feng
iran hafði verið að láni í Bama-
músíkiskólanum og hér gegndi
mikilvægu hlutverki, átti drjúg-
an þátt í þeim trúverðuga svip,
sem flutningurinn bar að þessu
leyti.
„Messías“ var að þessu sinni
sunginn á íslenzku og er eðlilegt
og æskilegt, þótt þeir, sem kunn-
ugir eru verkinu með enska
frumtextanum, felli sig ef til vill
ekki rraeir en svo við það í byrj-
un. Þorsteinn Valdimansson bjó
ritningartextana til söngflutn-
ings í samráði við stjórnanda.
En þótt ótrúlegt megi virðast,
þar sem tveir svo snjallir menn
hafa um fjallað, þarf íslenzki
textinn gagngerðra endurbóta
við. Framburðurinn ,,Je-rú-sal-
em“ er óíslenzkulegur, og áherzl
ur eins og „for-smáð-ur“ eða —
í einnri stuttri aríu — til skiptis
„um-breytast“, „um-breyt-ast“
og „umbreyt-ast“ orka stórlega
truflandi á áheyrandann og draga
athygli frá því, sem máli skipt-
ir, á einkar óæskilegan hátt.
Annars bar þessi flutningur
öil merki þess, að vel hafi ver-
ið vandað til hans, og á honum
var hátíða- og helgiblær. Söng-
sveitin Fíliharmonía virðist vera
í stöðugri framför, og eru eirakuim
Kosningaskrifsfofan í
Suðurlandskjördæmi
nefur verið opnuð að AUSTURVEGI 22, SELFOSSl.
Stuðningsfólk Sjálfstæðisflokksins er beðið að hafa
samband við skrifstofuna og gefa henni upplýsingar
varðandi kosnmgarnar. Skrifstofan er opin alla virka
daga frá kl. 10—10. Sími 289.
„Messíasa-flutningi Sinfóníuhljómsv eitarinnar og Fílharmoniukórsins.
kvenraddimar sérlega góðar.
Flúrsöngur sópranraddanna, sem
hjá Hándel nálgast oft að verða
ómanraúðlega kröfubarður, var
hér svo hreinn, nákvæmur og
fágaður, að unuin var á að hlýða.
Karlmennirnir verða enn að
sækja sig tilrouna, bæði að radd-
fegurð og þrótti, ef þeir eiga að
halda til jafns við konurnar.
Af einsöngvurunum kom frú
Álfheiður Guðmundsdóttir mest
á óvart, þar sem hér var um að
ræða frumraun hennar á tónleika
sviði. í rödd hennar er á lágsvið-
inu ylur og mýfct, og öll meðferð
hennar virtist bera því vitni, að
hún vissi, með hvað hún var
að fara, og meinti það. En ofætl-
un mundi flestum söngkonum,
eftir að hafa skilað með prýði
miklu alt-blutverki, að söðla
skyndilega um og syngja erfiða
sópranaríu. Þetta var misráðið,
þótt furðuvel tækist. — Rödd firú
Hönnu Bjarnadóttur á mikinn
ljórraa, einkum á háum tónum,
en hún er heldur ópersónuleg,
og svo er um sörag hennar yfir-
leitt. — Sigurður Björnsson kann
þann söngstíl, sem hér á við,
og fór að flestu leyti vel með
hlutverk sitt. En hann þarf að
gæta betur tónmyndunar sinnar
en hann gerði að þessu sinni,
svo að hvimleið tiihneiging til
að „hanga neðan !í“ tóninum
verði ekki að óþolandi vana. —
Kristinn Hallsson átti við þau
vandkvæði að stríða, að þetta
'hluíverk er helzt til lágt fyrir
rödd hans, og naut hann sín því
ekki sem skyldi. En traustum
tökum tók hann það að vanda.
Dr. Róbert Abraham Ottósson
er sá, sem veg og vanda bar af
>essum tónleikum í öllu, sem
máli skiptir. Hann færist ógjarna
í fang önnur viðfangsefni en þau,
sem honum finnast þess virði,
að hann leggi sig allan fram.
Vandinn var sjálfsagt ósmár, en
vegurinn er heldur efcki lítill.
Flutningur ,,Mess'asar“ var hon-
um til hins mesta sóma.
MUSICA NOVA
ÞAÐ bar til nýlundu á tón-
leikum ,sem Musica nova gekkst
fyrir á hótel Sögu 28. f.m., að
þar komu fram amerisk hjón,
sem léku saman á fiðlu og celló
þrjú samtímatónverk, samin
fyrir þessi hljóðfæri: Sónatínu
eftir Honegger, Duo concertante
eftir K. Kroeger, ungt amerískt
tónskáld, og Duo eftir tékkneska
tónskáldið Bohuslav Martinu.
Fjórða verkið á efnissforánni var
svíta fyrir celló án undirleifos
eftir tékknesk-ameríska tón-
skáldið Ernst Krenek.
Cellóleikarinn Roger Drink-
all reyndist vera snillingur á
hljóðfæri sitt, margvísleg blæ-
brigði þess virtust honum jatfn-
tiltæk, og þær hörðu kröfur, sem
sum þessi verk gerðu til leikni
og mótunarhæfileika, ollu honum
engum erfiðleikum. Leikur hans
var í stuttu máli áheyrilegur og
sannfærandi í senn. Kona hans,
fiðluleikariran Derry Deane, lætur
ekki sitt eftir liggja, þótt ekki
sé hún annar eins „virtúós" og
rraaður hennar. Samleikur þeirra
var með mifclum ágætum.
Af viðfangsefnunum þótti und
irrituðum ameriska verkið
skemmtilegast, þótt höfundur
þess sé litt kunnur, enda mun
hann vera kornungur. Það er
fullt af lífsþrótti og skemmtileg-
um hugmyndum, kannske heidur
lausbeizluðum, en þá líka óbæld-
um. Venk Honeggers og Kreneks
auka tæpast mifolu við frægð
þeirra, og verkið eftir Martinu
ber á köflum svip þeirra æfinga,
sem snjalilir hljóðfæraleikarar
liðka sig á að morgni dags, til
þess að ,,halda sér í formi“.
En tónleikarnir voru mjög á-
nægjulegir og kannske efoki síð-
ur nýstárlegir — hér að minnsta
kosti — en sumt aranað nýmæli,
sem Musica nova hefir haft að
bjóða.
KARLAKÓR REYKJAVÍKUR
KARLAKÓR Reykjavíkur
heldur þessa daga í Austurbæj-
arbíói hinar árlegu söngskemmt-
anir fyrir styrktarfélaga sína.
Sigurður Þórðarson tónskáld,
sem stofnaði kórinn fyrir 36 ár-
um og hefir stjórnað honum nær
óslitið síðan, hefir nú látið atf
söngstjórninni, en við hefir tek-
ið Jón S. Jónsson tónskáld 'rá
ísatfirði, ungur og vel menntaður
hæfileikamðaur í sinni grein. Sá
sem þessar línur ritar, hefir ekki
alltaf verið sammála Sigurði Þórð
arsyni um verkefnaval né með-
ferð viðfangsefna. Engu að sdð-
ur skal þetta tækifæri notað til
að votta honum þakklæti og
virðingu fyrir frábærlega ötula
og ósérplægna forystu Karlakórs
Reykjavíkur í meira en aldar-
þriðjung. Mun ekki ofmælit og
engum gert rangt til, þótt sagt
sé, að áraragur af starfi kórsins
sé fyrst og frerrast að þafoka óbil-
andi áhuga, þrautseigju og kjarki
haras og með fordæmi sínu hefir
hann örvað aðra til starfa, einn
ig utan síns kórs. Mun þvi lengi
búa að áhrifum hans í íslenzk-
um karlakórssöng. Það var mjög
að maklegleikum, að kórinn heiðr
aði Sigurð sérstafclega í upphafi
tfyrstu söngskemmtunar sinnar
s.l. mánudag með því að syngja
utan efnisskrár lag eftir hann
og færa honum blómvönd, sam
hinn ungi söngstjóri aflhenti fyr-
irrennara sínum.
Efnisskrá þessara tónleika var
að mestu af léttara tagi. Tvö
islenzk lög, eftir Skúla Halldors-
son og söngstjórann, Jón S. Jóns-
son, munu hafa verið fllutt hér í
fyrsta skipti. Hvorugu tónskáld-
inu virðist hatfa tekizt verulega
upp í þessum lögum. „Harpa“.
lag Skúla, var otf sundurleitt að
stil til þess að það gæti orðið
áhritfaríkt sem heild. „Líf“, lag
Jóns, var slétt og fellt en heldur
rislítið. Þrjú Norðurlandalög juku
litlu við langgróna íslenzka hefð
í karlakórssöng. Tveir þættir úr
„Cantiones duarum vocum“ (tví-
radda söngvum) eftir Orlando
di Lasso báru atf öðrum viðfangs-
efnum að tónlistargildi, en hefðu
sennilega notið sín enn Detur
ef þau hetfðu verið flutt af litl-
um hóp samvalinna söngmanna.
Síðari hluti efnisskrárinnar var
helgaður amerískri tóralist, og
voru flest þau lög flutt í útsetn-
ingu söngstjórans: tveir negra-
sálmar og fimm söngvar úr söng-
leiknum „Wesf Side Story“ eftir
Leonard Bernstein. Negrasálm-
arnir nutu sin allvel, og mun þó
Mklega meðferð hvítra manna á
þessum frumstæðu og sérstæðu
trúarljóðum sinna blöfoku bræðra
jaflnan orka tvímælis. Lögin úr
„West Side Story" eru — þrátt
fyriir hið fræga natfn höfundar
síns — ekki annað en dæguriög,
góð dægurlög að vísu og áheyri-
leg, en léttvæg, að minnsta kosti
þegar þau hafa verið slitin úr
samibandi við leiksviðið, sem er
þeirra rétti bakgrunnur.
Eiras og ráða má af ofanrit-
uðu, hetfir nýi söngstjórinn farið
gætilega af stað um verkefna-
vad og gætt þess stranglega að
ætlast efcki til of mikils, hvorKi
atf kór né áheyrendum. Ég ,er
þeirrar trúar, að báðum sé meira
ætlandi, og mundu þeir þegar
til lengdar lætur verða þakklát-
ari fyrir kjarnmeiri viðurgern-
ing. í þeirri vissu, að ekki standi
þar á söngstjóranum, er hann
boðinn velkominn til starfs.
Einsöngvar og tvísöngvar Ey-
glóar Viktorsdóttur og Guðmund-
ar Jónssonar voru mikilvægur
þáttur í flutningi laganna úr
„West Side Story“, og auk þesa
söng Guðmundur einsöng i
nokikrum lögum. Fóru bæði skil-
merkilega. með hlutverk sín.
Fimm hljóðfæraleikarar aðstoð-
uðu með undirleik á píanó, git-
ar, kontrabassa og sláttarhljóð-
færi, og er það nýlunda á is-
lenzkum karla.kórstónleikum.
Jón Þórarinsson
Þjófarnir voru
gripnir á staðnum
BROTIZT var inn í Kaupfélagið
Þór að Hellu aðfararnótt sunnu-
dags. Þjófarnir voru staðnir að
verki og handteknir á staðnum.
Innbrotið var framið að lokn-
um dansleik að Hellu sl. laugar-
dagskvöld. Þrír piltar um tvít-
ugt frá Reykjavík, sem voru á
dansleiknum, misstu af bílum
þeim sem fóru til Reykjavíkur
og urðu strandaglópar.
Voru þeir að ráfa um þorpið,
þar til einn þeirra fór upp á
svalir kaupfélagshússins, braut
þar rúðu og fór inn. Stal hann
6 kartonum af sígarettum og
sneri sér svo að peningaskápn-
um, en tókst ekki að opna hann.
Annar pilturinn fór einnig inn
og stal einu kartoni af siígarett-
um og nokkru af peningum, sem
'hann fann á gólfinu. Sá þriðji
hafði engin afskipti af þessu.
Þegar gæzlumenn samkomu-
hússins og lögregluþjónar, sem
'þar voru, áttu leið fram hjá
kaupfélagshúsinu, sáu þeir til
þjófanna í gegnum rúðu og hand
sömuðu þá snarlega.
Þjófarnir skiluðu þýfinu og
játuðu á sig verknaðinn. Þeir
voru fluttir til Reykjavíkur.
Fundur Sjálfstæðis-
manna á Helki
Aðalfundur Sjálfstæðis- Ingólfur Jónsson, ráð-
félags Rangæinga verður herra, mætir á fundinum
haldinn að Hellu, laugar- og ræðir um stjórnmála-
daginn 11. maí kl. 13,30. viðhorfið.