Morgunblaðið - 11.09.1963, Blaðsíða 12

12
MOHGUNBLADIB
Miðvíkudagur 11. sept. 1963

Útgefandi: Hf. Arvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Sigurður Bjarnason frá Vigur
Matthías Johannessen,
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Auglýsingar: Arm Garðar Kristinsson.
Útbreiðsiustjóri: Sverrir Þórðarson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480.
Áskriftargjald kr. 80.00 á mánuði innanlands.
1 lausasöiu kr. 4.00 eintakih.
TÍMABÆR AÐVÖRUN
Vffirlýsing sú, sem stjórn
Sölumiðstöðvar hrað-
frystihúsanna hefur nýlega
birt um ástand og horfur hjá
þessum þýðingarmikla at-
vinnurekstri, er í senn tíma-
bær og þó uggvænleg. For-
ráðamenn hraðfrystihúsanna
telja, að hin stórfelda hækk-
un framleiðslukostnaðar und-
anfarið stefni fiskiðnaðinum í
verulega hættu, þannig að
jafnvel vofi yfir „algjör
rekstrarstöðvun margra hrað-
frystihúsa á næstu mánuð-
um.“
í fréttatilkynningu Sölu-
miðstöðvar hraðfrystihús-
anna er síðan komizt að orði
á þessa leið:
' „Augljóst er, að hraðfrysti-
iðnaðurinn, sem á afkomu
sína undir erlendu markaðs-
verði í harðri samkeppni við
þjóðir með tiltölulega stöð-
ugt verðlag, getur ekki tekið
á sig 11—12% hráefnishækk-
Un, 30% hækkun vinnulauna
á rúmu ári, auk sambærilegra
hækkana á öðrum kostnaðar-
liðum, eins og launum til
fastra starfsmanna, akstri,
vatni, rafmagni, viðhaldi
véla, áhalda og húsa o.s.frv.,
á sama tíma sem frystihúsin
fá aðeins 2—3% hækkun á
framleiðsluvörum sínum á
erlendum mörkuðum."
! Það er alþjóð kunnugt, að
hraðfrystihúsin eru stærsti
atvinnuveitandinn í flestum
kaupstöðum og sjávarþorpum
landsins. Hagnýting aflans og
afkoma fólksins byggist að
langsamlega mestu leyti á
rekstri frystihúsanna. Það er
þess vegna mjög mikilvægt
að þau séu rekin á öruggum
og heilbrigðum grundvelli og
veiti stöðuga og varanlega at-
yinnu.
Hraðfrystiiðnaðurinn hefur
verið í mikilli uppbyggingu
og framför undanfarin ár. Um
allt land, í hverju sjávar-
þorpi og kaupstað eru rekin
myndarleg og fullkomin hrað
frystihús, sem vinna verð-
mæta vöru úr meginhluta
sjávaraflans. Góðra markaða
hefur verið aflað fyrir þessar
íslenzku afurðir, þær hafa
víða getið sér ágætt orð og
er óhætt að fullyrða að þær
séu beztu og vönduðustu út-
flutningsafurðir okkar.
Sú hætta, sem nú vofir
greinilega yfir hraðfrystiiðn-
aðinum er ekki aðeins vanda
mál þeirrar atvinnugreinar.
Hið stöðuga kapphlaup milli
kaupgjalds og verðlags, sem
nú virðist vera að komast í
algleyming, felur í sér mikinn
háska fyrir íslenzkt efnahags-
líf. Það er bein ógnun við jafn
vægis- og viðreisnarstefnuna,
sem núverandi ríkisstjórn hef
ur markað og tekizt hefur að
tryggja vaxandi framleiðslu,
velmegun og framfarir í land-
inu.
MERKUR LISTA-
VlÐBURÐUR
ITeimsókn danska ballettsins
til íslands er merkur
listaviðburður. Danski ball-
ettinn er ein hinna beztu í
heimi. Hann á sér langa og
glæsilega sögu og byggir á
traustum grundvelli erfða-
venju og reynslu. Hann hefur
farið víða um lönd og aflað
sér og landi sínu viðurkenn-
ingar og frægðar.
Danir eru ein fremsta
menningarþjóð heimsins. —
Meðal þessarar litlu norrænu
þjóðár hefur þroskazt fjöl-
breytt og þróttmikið listalíf.
Hún hefur átt marga stór-
brotna listamenn, sem auðg-
að hafa menningar- og hsta-
líf heimsins.
íslendingar fagna heim-
sókn danska ballettsins. Hún
mun eiga sinn þátt í að gefa
þessari fögru listgrein byr
undir vængi x okkar landi,
þar sem hún er enn ung og
skammt á veg komin.
SV'IFUR AÐ
HAUSTI
ITaustið er á næstu grösum.
Fyrir norðan er tekið að
snjóa, og fjallvegir spillast
og teppast. Hin eilífa saga
árstíðaskiptanna endurtekur
sig enn einu sinni. Grösin
sölna og hinn guli litur
haustsins færist yfir landið.
Kjarr- og trjágróður skartar
þúsundlitu skrauti. Dýrð
haustlitanna er kveðja lands-
ins til liðins sumars. Fegurð
haustsins er þrungin trega og
söknuði. Lífið, gróandinn í
ríki náttúrunnar er að leggj-
ast í dvala, Frost og snjóar,
myrkur og skammdegi, leysa
hinar björtu sumarnætur með
ilm úr grasi og skógi af hólmi.
En handan við fölva hausts-
ins vakir vonin um nýtt vor
og sumar.
Veröur Malaysia
ekki stofnuð?
Duncan Sandys talinn ráða úrslitum
Kuala Lumpur, 9. sept.
— AP BC. Bhattacharjee.
BREZKA stjórnin virðist nú
búa sig undir lokaþátt baráttu
þeirrar, sem miðar að því að
fá komið í kring myndun ríkja
sambandsins Malaysia.
Fulltrúi Bretastjórnar, Dun
can Sandys, er væntanlegur
til Kuala Lumpur á morgun.
Þar ætlar hann að reyna að
jafna ágreining þann, sem rík-
ir með stjórnum þeirra ríkja,
sem ætlunin er að taki þátt í
myndun samibandsins, þ.e. Mal
aya, Singapore, Sarawak og
N-Borneo.
Þeir, sem þekkja til stjórn-
málaástandsins, teija, að hlut-
verk Sandys sé mjög erfitt,
enda megi vel vera, að fram-
tíð Malaysia-samóandsins sé
undir starfi hans nú komin.
Ætlunin var, að Sandys
kæmi til Kuala Lumpur í dag,
en för hans var trestað, af
óþekktum ástæðum.
Varautanríkisráðherra Indó
nesíu, Suwito, lét að því liggja,
er hann var í Singapore fyrir
skemmstu, að Indónesía muni
krefjast þess, að myndun ríkja
sambandsins verði rædd hjá
Sameinuðu þjóðunum. Ekki
vildi Suwito skýra frá ein-
stökum atriðum, sem krafizt
myndi, að rædd yrðu.
Ráðamenn Indónesíu og Fil-
ippseyja eru andvígir stofnun
Malaysia. Talið er víst, að
andstaða þeirra hafi ráðið
mestú um, að forseti Malaya,
Tunku Abdul Rahman, ákvað
að fresta myndun sambands-
ins þar til 16. þm. Ákvörðun
forsetan's vakti talsverða and-
úð í hópi meðráðamanna hans,
og stappaði nærri upplausn.
Hefur svipuð afstaða gert vart
við sig í hópi ráðamanna ann-
arrá væntanlegra sambands-
ríkja.
Forsætisráðherra Sarawak,
Stephen Kalong Ningkan
krefst þess, að æitarhöfðingi
verði valinn fyrsti landstjóri
ríkisins. Tunku og ráðherrar
hans hafa andmæií á þeim
grundvelli, að Malaysia-samn-
ingurinn feli konungshjónum
Malaysia þetta vald.
Fulltrúi Ningkan er kominn
til Kuala Lumpur til að reyna
að komast að samkomulagi
um þetta atriðL '
Duncan Sandys
Forsætisráðherra Singapore,
Lee Kuan Yew, lýsti yfn sjálfs
stjórn ríkisins 31. ágúst. Held-
ur hann því fram, að hann
hafi fengið í hendur frá Bret-
um stjórn utanríkis- og varn-
armála. Tunku hefur neitað
þessu algerlega, og heldur því
fram, að yfirstjórn þessara
mála hefði átt að fá stjórn
Malaysia í hendur.
Lee, forsætisráðherra, hefur
nú sent Duncan Sandys sér-
staka yfirlýsingu, þar sem
þess er krafizt, að Sandys
„skýrði nokkur atriði“ varð-
andi Malaysia-samninginn, að
öðrum kosti verði ekki hjá
því komizt, að skýra frá af-
skiptum Bretastjórnar af á-
kveðnum málum. Sé þvi at-
hæfi stjórnarinnar þann veg
farið, að ekki verði kallað
annað en endurvakin nýlendu
stefna.

Kjúklingastríð EBE
og Bandaríkjanna
FYRIRSJÁANLEGT er, að
háir innflutningstollar land-
anna í Efnahagsbandalagi
Evrópu, EBE, á bandariskum
alifuglum, munu leiða til
hærri innflutningstolla Banda
ríkjanna á ýmsum fram-
leiðsluvörum EBE, síðar í
þessum mánuði.
Löndin í EBE hafa hækkað
innflutningstolla á banda-
rískum alifuglum, þá sérstak-
lega kjúklingum, geysimikið
undanfarið hálft annað ár.
Tollurinn nam 4,8 banda-
rískum centum pr. íbs, en er
nú 13,4 cent. Samdrátturinn,
sem í þessu hefur leitt, er
slíkur, að bandarískir kjúkl-
ingaframleiðendur selja nú
aðeins fyrir 14 milljónir dala
árlega til landanna í EBE, en
seldu fyrir 55 milljónir áður.
Bandaríska stjórnin neitaði
á miðvikudag tilboði EBE um
tollalækkun, sem nema átti
1,3 centum. Talsmaður stjórn-
arinnar lýsti því yfir við það
tækifæri, að þessi lækkun
myndi ekki hafa nein áhrif á
útflutning bandarískra ali-
fugla. Nauðsyn bæri til að
lækka tollana mun meira.
Stjórnin í Washington hefur
látið gera lista. yfir 19 fram-
leiðsluvörutegundir landanna
í EBE, sem Bandaríkin kaupa
nú fyrir um 112 milljónir
dala árlega. Verða bandarísk-
ir innflutningstollar hækkað-
ir það mikið á þessum vörum,
að jafnvægi náist, en það þýð-
ir, að gjaldeyristekjur EBE
rýrna um 60 milijónir dala,
a.m.k.
Bandaríska stjórnin hefur
nú leitað til innflytjenda í
Bandaríkjunum, og næstu vik-
ur fá þeir að segja álit sitt á
fyrirætlun stjórnarinnar, þ.e.,
hvort þeir telja tollahækkanir
koma rétt niður á einstökum
vörutegundum.
Talsmaður stjórnarinnar
sagði á miðvikudag, að Banda-
ríkin væru alltaf til viðtals
um tollalækkanir, af því tagi,
sem EBE hefði nú stungið upp
á. Hitt yrði þó að horfast í
augu við, að verulegar lækk-
anir verði að bjóða, eigi við-
skipti 6-landanna ’og Banda-
ríkjanna ekki að dragast
mikið saman.
Innflutningstollar EBE hafa
valdið mörgum framleiðend-
um annarra *ríkja, sem gert
hafa viðskipti við bandalags-
ríkin, miklum áhyggjum.
Afleiðingar tollahækkan^nna
hafa komið mjög illa við
marga, en þó óvíða jafn mik-
ið og við kj úklingaframleið-
endur vestan hafs. Þeir hafa
gert sér mikið far um að auka
sölu sína síðustu árin, enda
eru bandarískir kjúklingar
vinsælir mjög í Evrópu.
Skútustaðakirkja 100 ára
SÍÐASTLIÐINN sunnudag var
minnzt 100 ára afmælis Skútu-
staðakirkju. Hófst hátíðin kl. 14.
Veðrið var dásamlegt, sólskin
og hlýtt. Var saman kominn mik
ill mannfjöldi. Sóknarprestur-
inn, séra Örn Friðriksson predik-
aði, en fyrir altari þjónuðu séra
Friðrik A. Friðriksson, fyrrver-
andi prófastur á Húsavík og séra
Sigurður Guðmundsson, prófast-
ur á Grenjaðarstað. Aðrir prest-
ar, sem viðstaddir voru athöfn-
ina, eru þeir séra Jón Bjarman,
séra Sigurður Haukur Guðjóns-
son og séra Þórarinn Þórarins-
son. Kirkjukórinn söng undir
stjórn Jónasar Helgasonar,
Grænavatni.
Að guðsþjónustunni lokinni,
var öllum boðið til kaffidrykkju
í félagsheimilinu Skjólbrekku.
Voru veitingar mjög rausnarleg-
ar, en þær önnuðust konur í
sókninni. Undir borðum voru
ræðuhöld og söngur. Formaður
sóknarnefndar, Jónas Sigurgeirs
son, rakti sögu kirkjuimar síð-
ustu 100 árin. Var hún byggð á
árunum 1861 til 1863. Frá 1865
er til kostnaðarreikningur yfir
bygginguna að upphæð 1030 rík-
isdalir og 90 skildingar. Síðan
hafa farið fram endurbætur á
kirkjunni. Á síðastliðnu ári var
framkvæmd mjög myndarleg
endurbót og var kirkjan þá
einnig raflýst. Kostnaðurinn var
tæpl. 170 þús. kr.
Ýmsar góðar gjafir bárust
Skútustaðakirkju í tilefni af
þessum merku tímanlótum.
Bræðurnir Þórir, Steingrímur,
Sigurður og Eggert Steinþórs-
synir gáfu eitt eintak af Guð-
brandsbiblíu, ljósprentaðri, til
minningar um móður sína, Sig-
ríði Jónsdóttur. Þá gáfu börn
séra Árna Jónssonar frá Skútu-
stöðum og Auðar Gísladóttur 30
altarissilfurbikara, hina fegurstu
gripi, til minningar um móður
sína. Frú Ólöf Árnadóttir afhenti
hlutina fyrir hönd gefenda með
hlýlegu ávarpi. Þá bárust kirkj-
unni kveðjur og árnaðaróskir.
Var þessi dagur hinn ánægjuleg-
asti og öllum viðstöddum minn-
isstæður. — Kristján.