Morgunblaðið - 09.02.1965, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLADIÐ
£>riðjudagur 9. febrúar 1965
Satchmo þarf líka
að raka sig
SATCHMO var að raka sig,
þegar við gengum inn í íbúð-
ina sem hann hefur að Hótel
Sögu. Hann stóð á ganginum
með kústinn í hendinni. Hann
brosti. Tennurnar og hvít sáp-
an runnu saman í andliti hans,
sem var eins og hvítur jökull,
þangað til maður horfði í aug-
un, þau voru hlý og tilgerðar-
laus. Þetta voru ekki frægs
manns augu. Og þó. Reynslan
kennir blaðamanninum einn
hlut: eftir því sem fólk er
frægara er það alúðlegra, fasið
einlægara: þannig er Satchmo.
Þó andlilið á honum væri
eins og íslenzkur jökull, var
höndin hlý eins og frumskóg-
arsól. Og brosið falslaust eins
og gleði barnsins.
Hann gekk inn í baðið og
hélt áfram að raka sig. —
Spurðu eins og þú vilt, sagði
hann. Ég hugsaði andartak, á
hverju ég ætti að byrja. Jú
íslandi.
— Það er gaman að vera
kominn hingað, sagði hann.
Stórkostlegt. íslenzku áheyr-
endurnir, sem ég spilaði fyrir
í gærkvöldi eru að mínum
smekk.
— Þú veizt að það er erfitt
að fá íslendinga til að syngja?
— Það gerir ekkert, ég finn
að það er mikill djass í þessu
fólki, það klappar saman lóf-
unum. Það er skemmtilegt. Ég
var glaður að geta gert það
hamingjusamt.
— Kveiðstu fyrir að koma
til íslands?
— Nei. Ég var fullur af eft-
irvæntingu. Alltaf ný og ný
reynslu, sem bíður manns. Líf-
ið er stórkostlegt ævintýr. Að
kynnast nýju fólki, löndum. I
love it.
— Þú hefur kannski hugsað
þig um tvisvar, áður en þú
komst hingað?
— Tvisvar, ég veit það ekki.
Mig langaði.
— Þú hefur haldið að kuld-
inn mundi drepa þig?
— Drepa mig, nei það hélt
ég ekki. En ég hélt að það
yrði kalt hér, miklu kaldara
en er. Þegar við flugum yfir
landið skömmu áður en við
lentum, leit sessunautur minn
út og sagði: Getur verið að
þetta sé ísland, ég sé h7ergi
nokkurs staðar neinn ís. Og
nú er einhver Ameríkani, hef
ég heyrt, sem vill kalla landið
Niceland, það líkar mér vel.
Hann hélt áfram að raka
sig. Ég stóð í dyrunum og við
horfðumst í augu í speglinum.
Hann sápaði sig aftur. Það var
eins og hann hefði gaman af
að breyta þessu svarta andliti,
mála það hvítt með sápunni.
— Þegar ég var kominn
hingað í hótelið í gær, sagði
hann, gekk ég út og skoðaði
mig um, mér fannst gaman að
sjá þetta fallega umhverfi hér,
og ég var frakkalaus, hver
mundi trúa því? Það er alls
staðar snjór um þetta leyti árs
nema á íslandi. Merkilegt.
Maður getur aldrei orðið svo
gamall að lífið hætti að koma
manni á óvart.
Hann rispaði svarta rák I
sápuna eins og barn, sem hef-
ur gaman af að leika sér. Og
einhvern veginn fannst mér ég
hafa þekkt þennan mann alla
ævi, hans hlýja hjarta, ein-
lægni hans. Allar hreyfingar
hans voru í ákveðnum töktum,
þeir voru líka ósjálfráðir og
eðlilegir.
— Hvað sögðu vinir þínir,
þegar þú kvaðst ætla til ís-
lands?
Hann hætti að raka sig og
horfði á mig.
— Þeir sögðu aðeins: Þú ert
heppinn, lagsmaður. Allir
vilja koma til íslands. Allir
þekkja landið, það er sagt frá
því í skólum og mönnum
finnst það forvitnilegt. Og
hver mundi trúa að óreyndu,
að það væri svona gott að
koma .... Umhverfið fallegt,
hótelið eins og bezt verður á
kosið, og maturinn góður. Ég
hélt að það yrði snjór hér, og
svo vakna ég upp við auða
jörð. Mér fannst einhvern veg-
inn jafn eðlilegt að hér væri
snjór og það er sjálfsagt að ég
raka mig með hvítri sápu.
Og hann brosti.
— Þú átt að koma hingað í
júlí eða ágúst, Sagði ég.
— Já kannski kem ég ein-
hvern tíma seinna.
— Þá skaltu veiða lax í fal-
legu umhverfi.
— Það gæti orðið skemmti-
legt, þá mundi ég taka kon-
una með, við búum á Long Is-
land, hún er ágæt stelpa.
— Hvert ertu að fara nú’na?
— Til Jómfrúareyja. Þar
eigum við að spila.
— Þær hljóta að vera mjög
fi ábrugðnar íslandi?
— Það geri ég ráð fyrir,
sagði Louis, en þetta er sjó-
bíssness. Við förum þangað,
sem okkur er sagt að spila. En
þetta er líka góð reynsla.
Svona vil ég hafa lífið. Til-
breytingarsamt, ríkt að
reynslu. Alltaf eitthvað nýtt.'
Ég hef ekki séð eftir neinu,
sem ég hef gert.
Ég spurði um djassinn.
— Heldurðu að hann sé orð-
in klassik músik?
Hann varð mjög alvarlegur
á svip. Hann lokaði munnin-
um og efri vörin með trompet-
örinu skagaði út úr sápunni.
— Klassiskur, endurtók
hann hálfundrandi, djassinn er
partur af klassiskri músik.
Hann hefur fengið margt úr
henni. Fólkið á baðmullarekr-
unum þekkti hana, fólkið á
fljótabátunum líka. Og hún
var í þjóðlögunum.
— Heldurðu að djassinn lifi?
— Já, ef fólkið lifir.
— Þú heldur þá ekki að
nein önnur hljómlist taki við
af honum.
— Hann er undirstaðan.
Allar stefnur í dansmúsik
byggjast á djassi.
— Þegar þú varst strákur,
varst þú á fljótabát?
— Já. Það var skemmtilegt
að hlusta á fyrsta flokks tón-
listarmenn spila þar góðan
djass. Svo spilaði ég líka sjálf-
ur. Það voru ógleymanlegir
tímar. Við sigldum frá New
Orleans eftir Mississippifljóti,
alla leið upp til St. Louis. Ég
var á fljótabátum 1919 til ’21.
Og ég var glaðúr. Ég var ham-
ingjusamur. Ég er alltaf ham-
ingjusamur, ef ég get spilað.
— Ég hef heyrt að þú hafir
byrjað að spila á vandræða-
heimili.
— Það er rétt. Við stóðum
úti á götu nokkrir strákar og
vorum að skemmta okkur —
reyndum einnig að safna okk-
ur nokkrum aurum. Strákarn-
ir spiluðu og ég var að syngja
og skjóta úr byssu stjúpföður
míns. Það var bannað að
skjóta, og ég var tekinn og
settur á hælið. Þar fékk ég að
spila á kornett, og á hverjum
sunnudegi lék ég „When the
er ómögulegt annað. Þar hafa
forfeður mínir verið svartir
þrælar, fluttir inn til Ameríku.
Þetta hefur verið óskaplegt líf
fyrir þetta fólk. En ég hef allt-
af haft það ógætt, ég er alltaf
brosandi og hamingjusamur.
Meira að segja þegar ég raka
mig, líður mér vel. En þetta
fólk hefur komið með taktinn
frá Afríku, geri ég ráð fyrir.
Það hlýtur að vera mjög langt
síðan, ég er að verða 65 ára og
foreldrar mínir voru auðvitað
miklu eldri. Og þannig getum
við rakið okkur lengra aftur í
myrkrið. En það fékk enginn
djassinn í blóðið nema ég. Og
ég er þakklátur fyrir það eða
finnst þér ég ekki vera þakk-
látur á svipinn. Forfeður mín-
ir sumir hafa verið þrælar, en
þeir hafa átt takt og músik.
És. afkomandi beirra. er aftur
skrúðgöngu op veifaði til fólks
ins og hermenn heilsuðu og
allir voru glaðir, og allir hróp-
uðu Satchmo. Ég ætti dásam-
legt efni í ævisögu, ef ég léti
skrifa hana.
— Þú ættir að fara til Viet-
nam.
— Til hvers?
— Til að þeir hætti að bch j-
ast þar.
Hann brosti. Andlitið á hon-
um var aftur orðið kolsvart.
Hann skoðaði mig í speglinum,
svo sápaði hann sig aftur.
— Mikið er ég ánægður að
hafa komið hingað, sagði hann.
Lífið er stórkostleg reynsla. og
ég er alltaf hamingjusamur.
— Ég sé það, sagði ég.
— Það er gott, sagði hann,
þá skiljum við hvor annaru
Fólk er allsstaðar svipað. Þ. 3
leitar bess sama: að geta slemð
Ljosriiyndirnar af Louis Armstrong tók ljósm.
samtalið fór fram.
Mbl. Ol. K. Magnussou á Uotel Sogu í gær, me„„n
Saints go marching in“. Seinna
spilaði ég það inn á plötu, þá
var ég orðinn 36 ára. Foreldrar
mínir skildu, þegar ég var í
æsku — eða eins og sagt er:
hjónabandið fór í hundana. Þá
var ég sendur til ömmu minn-
ar, ætli ég hafi ekki verið 9
eða tíu ára gamall. Þegar ég
kom af vandræðaheimilinu fór
ég aftur til móður minnar og
stjúpföður. Það var 1912.
— Hafði móðir þín músik í
blóðinu?
— Nei, ekkert af mínu fólki.
Djasginum sló eins og eldingu
niður í mig einan. Annars hef-
ur áreiðanlega verið músik í
forfeðrum mínum. Ég hlýt að
vera kominn frá Afríku, það
á móti frjáls ems og fuglinn.
Og ég fer og þeysist fram og
aftur um heiminn, og sé ekki
eftir neinu sem ég hef gert.
Aldrei. Hef aldrei séð eftir
neinu. Þegar ég fór til Afríku
átti ég góða daga. Fólkið tók
mér eins og vini. Ég var einn
af þeim. Ég skildi þá einhvern
veginn svo vel, og þeir mig.
Þetta var allt svo skemmtilegt
og auðvelt. Hvar sem ég var,
hylltu þeir mig og klöppuðu
eins og börn. Þeir kölluðu
Satchmo út úr frumskóginum,
allsstaðar var þetta nafn á vör
um þeirra. Og þegar ég kom
til Leopoldville, hættu þeir að
berjast í fjóra daga, eða með-
an ég staldraði við. Ég fór í
rétta tóna. Erum við ekki allt-
af að reyna að slá rétta tónaT
Ég hef ekkert gert alla mína
ævi nema spila. Þegar ég var
14 eða 15 ára lék ég á Honki-
tonk í New Orleans. Síðaf
spilaði ég í hljómsveit" Kid
Orys. Þegar „King“ Oliver fór
til Chicago 1918, tók ég við
hljómsveit hans í New Orle-
ans. Það var greit! Fólk kom
alls staðar þar sem ég spilaði
eða söng. Og svo hélt lífið á-
fram eins og konsert. Ég segi:
kíp rolling. 1921 til ’22 spilaði
ég í veitingahúsi Tom Anders-
sons með „The Tuxedo Brass
Band“. Þangað kom ríkt fólk
og eyddi peningum, skemmti
sér, borgaði. Á daginn spilaði
ég svo við jarðarfarir. Það fór
vel saman. 1921 sendi „King*
Oliver mér skeyti og bað mig
að koma til Chicago og spila
á annað korenetið í Lincoln
Gardens. Ég lét ekki segja mér
það tvisvar. Ég fór norður og
spilaði í hljómsveit hans. Það