Morgunblaðið - 04.08.1965, Blaðsíða 15

Miðvikuclaffur 4. ágúst 1965
MORGUNBLAÐIÐ
15
— Minnísmerki
Framhald af bls. 6
18. öld. Stærst og frægast var
haffært skip með hollenzku
lagi. Yfirsmiður og eigandi var
Eyvindur Jónsson, duggusmiður
f. 1679 d. 1746. Duggan fórst við
land í ofviðri 1717.
Á þann flöt, sem að hafinu
veit er mótuð þessi ferskeytla
sem getur verið ort af hvaða
góðskáldi þjóðarinnar sem er:
Meðan íslenzkt flýtur far
og fornar sagnir geymast
afrek Duggu-Eyvindar
aldrei munu gleymast.
Og svo að forvitnir vegfar-
endur geti fengið að vita deili
ó hver lét gera, og hverjir önn-
uðust furðuverk þetta ' hefur
verið greypt með smóu letri
neðst ó bakflötinn:
Minnismerki þetta gerði og
gaf H.f. Ofnasmiðjan í Reykja-
vík 1965.
Gerð þess og lögun önnuðust
Sveinbjörn Jónsson, framstj. og
Póll Ragnarsson, fulltrúi skipa-
skoðunarstjóra ríkisins.
Þess skal getið, að vísan ó
stallinum er eftir Jökul Péturs-
son, málarameistara.
Þó tók til máls formaður
stjórnar Ofnaverksmiðjunnar
hf., Björgvin Sigurðsson hrl.,
sem afhenti oddvita Dalvíkur-
hrepps f.h. hreppsnefndar minn-
ismerkið til eignar og umsjár.
Gekk þá fram yngsti hluthafi
Ofnasmiðjunnar hf., Sveinbjörn
Björnsson, og afhjúpaði merkið
við lófatak viðstaddra.
Aðalsteinn Óskarsson, oddviti
Dalvíkurhrepps flutti því næst
ræðu, þar sem hann minntist
Eyvindar Jónssonar nokkrum
orðum og þakkaði gefendum
minnismerkisins og þá ekki sízt
Sveinbirni Jónssyni hina veg-
legu gjöf í nafni hreppsnefndar
og allra íbúa Dalvíkurhrepps. í
lok ræðu sinnar flutti hann
snjallt kvæði, sem Haraldur
Zóphoníasson á Dalvík hafði ort
í orðastað Eyvindar, þar sem
hann þakkaði þennan sóma sér
sýndan. — Einar Flygenring,
sveitarstjóri, flutti og ræðu og
ítrekaði þakkir hreppsbúa.
Loks lýsti Þórarinn Kr. Eld-
járn á Tjörn útsýni frá Karlsá
til glöggvunar ókunnugum og
nefndi nöfn fjalla, bæja og
kennileita, um leið og hann flétt
aði inn í lýsingu sína ýmsar frá-
sagnir um nafnkunna menn for-
tíðarinnar. — Að síðustu söng
Karlakór Dalvíkur tvö lög.
Að lokinni athöfninni bauð
hreppsnefnd Dalvíkurhrepps til
veglegs kaffisamsætis í hinu
glæsilega skólahúsi Dalvíkinga.
Þar talaði fyrstur Sveinbjörn
Jónsson og gaf fyrirheit um það,
að hann mundi senda „nokkur“
lajraseiSi í Svarfaðardallsá
næsta sumar.
Snorri Sigfússon, fyrrv. náms-
stjóri, flutti undir borðum mjög
fróðlegt erindi um „Duggu-Ey-
vind og fer meginefnið hér á
eftir.
Eyvindur Jónsson fæddist
(sennilega) árið 1678 að Sauða-
koti, sem var yzt á Upsaströnd
og eiginlega úti í sjálfum Ólafs-
fjarðarmúla. Mun kotið ekki
hafa verið lengi í ábúð, enda
varla talið til lögbýla. Foreldrar
hans voru Jón Bjarnason og
Björg Hrólfsdóttir, sem brátt
’Samkomur
Hörgshlíð 12
Engin samkima í kvöld, mið
vikudag og nk. sunnudag.
fluttust að Karlsá og bjuggu þar
síðan. Jón stundaði mikið báta-
og skipasmíðar, og síðan var þar
á bæ lengi fengizt við þá iðn.
Eyvindur þótti ódæll og ein-
ráður í æsku og samdi illa við
föður sinn. En hugkvæmur var
hann og framkvæmdasamur
snemma, gerði sér t.a.m. sund-
poll lítinn og lærði þar að synda,
meðan hann var barn að aldri.
Hann var orðinn formaður á báti
föður síns innan við tvítugt og
þótti kappsfullur og ógætinn
nokkuð, jafnvel fífldjarfur á
sjó. ^
Hann fór snemma að fást við-
skipasmíðar, og smíðaði smærri
og stærri skip, sem öll þóttu
frábær gangskip, svo sem Haf-
renningur. En frægastur er
Eyvindur fyrir duggu sína, sem
var lengi í smíðum, enda dró
hann efnið að víða og undirbjó
smíðina vel. Hefir hann án efa
lagt í hana aleigu sína eða því
sem næst. Duggan var með hol-
lenzku lagi enda komu Hollend-
ingar oft inn á Eyjafjörð inn
undir Hrísey, svo að hann hefir
haft duggurnar þá fyrir augum.
Eyvindur kynntist Hollending-
um vel, og þeir dáðust að áræði
hans og verksnilli. Gáfu þeir hon
um rá og reiða og legufæri í
dugguna sem að líkindum var
smíðuð einhvern tíma á árunum
1705 — 1712, því að það ár flyzt
hann að Krossum á Árskógs-
strönd. Sögn hermir, að hann
hafi gert duggunni gróf (duggu
lág) inn í sjávarlón á Árskógs-
sandi, sem þá hét Birnunessand-
ur, og geymt hana þar í vetrar-
laegi.
Duggan var haffært skip, þótt
ekki sé vitað til, að hún hafi
siglt til útlanda og ekki fara
sögur af, að hún hafi farið víðar
en um Eyjafjörð og til Grímseyj-
ar, Kolbeinseyjar og Skagafjarð-
ar. Eyvindur sigldi henni jafnan
sjálfur og aðeins á sumrin. Hún
fórst í ofviðri við Hofsós snemma
í júní árið 1717. Drukknaði þar
einn maður, sem vildi ekki
fylgja Eyvindi í land.
Ekki er vitað til, að Eyvindur
hafi fengizt við skipasmíðar eftir
þetta, a.m.k. ekki fyrir sjálfan
sig, enda örsnauður eftir áfallið.
Ýmis óhöpp og ólán tóku nú að
elta hann, bæði í fjármálum og
hjúskaparmálum. Fluttist hann
brátt til Skagafjarðar og Húna-
vatnssýslu, þar sem hann var af
Niels Fuhrmann amtmanni sett-
ur sýslumaður stuttan tíma, og
sýnir það að hann var talinn
fær í flestan sjó. Síðan fluttist
hann suður á land og var klaust-
urhaldari á Kirkjubæjarklaustri
til æviloka. Lenti hann þar í ill-
vígum deilum og málaferlum, og
reyndist þar hinn sami garpur
og vitsmunamaður. Á hann fjöl-
marga afkomendur sunnanlands.
Að loknu erindi Snorra Sig-
fússonar tóku margir til máls,
fyrstur Hjálmar R. Bárðarson,
skipaskoðunarstjóri. Sagði hann
m. a. að hugtakið „haffært skip“
væri afstætt miðað við ýmsa
tíma, taldi sennilegast, að dugga
Eyvindar hefði verið 10 — 30
brúttólestir að stærð. Hann kvað
ánægjulegt að minnast þess nú,
að á Akureyri væri nú í smíð-
um stærsta stálskipð, sem hingað
til hefði verið smíðað á íslandi,
335 lestir, og einmitt fyrir út-
gerðamann við Eyjafjörð, Magn-
ús Gamalíelsson í Ólafsfirði.
firði. Þannig tengdust fortíð og
nútíð.
Einnig töluðu Aðalsteinn
Óskarsson, oddviti Dalvíkur-
hrepps, Otto Schopka, fram-
kvæmdastjóri Landssambands

yy | HRINGVER VEFNAÐARVORUVERZLUN
Kjólafóður, ný tegund.
Silion — Nælon
Miúkt, sterkt, mikið litaval.
austurstræti 4
S I MI 17 9
iðnaðarmanna, Jón Stefánsson, |
útgerðarmaður á Dalvík, sem j
minntist þess, að Sveinbjörn
Jónsson hefði teiknað og staðið
fyrir byggingu fyrstu yfir-
byggðu sundlaugarinnar á land-
inu í Svarfaðardal, enda hefði
sundskylda skólabarna fyrst j
komið þar til framkvæmda, og j
einnig þess, að Sveinbjörn hefði
átt drjúgan hlut að því, að ráð-
izt var í lagningu Múlavegar til
Ólafsfjarðar, — Jón H. Þorvalds
son, form. Iðnaðarmannafélags
Akureyrai’, og Helgi Haraldsson,
oddviti Svarfaðardalshrepps.
Báru þeir allir fram þakkir til
Sveinbjarnar Jónssonar fyrir allt
það, sem hann hefir vel unnið
af óeigingjörnum hug og fram-
faraáhuga til hags og heilla fyrir
eyfirzkar byggðir og landið allt,
en í honum sameinast á sjald-
gæfan hátt hugmyndaauðgi, ósér
plægni og framkvæmdasemi.
Einnig þökkuðu þeir stjórn Ofna
verksmiðjunnar fyrir þá rausn
að kosta gerð og uppsetningu
hins óvenjulega og glæsilega
minnismerkis um hinn svarf-
dælska brautryðjanda.
Að lokum talaði Sveinbjörn
Jónsson og þakkaði öllum við-
stöddum áhuga þeirra á athöfn
dagsins og Svarfdælingum og
Dalvíkingum fyrir höfðinglegar
móttökur. Þegar staðið var upp
frá borðum sungu allir þjóðsöng
inn undir handleiðslu Gests
Hjörleifssonar, en Karlakór Dal-
víkur annaðist forsöngvarahlut-
verkið.
Sv. P.
— Ólafsvakan
Framhald á bls. 13
inn á'ður: lúðrasveit heldur
tón'leika á Þmghúsvöllunum,
og enn blása íslendingarnir
með, í sundilaug bæjarins
keppa danskir og færeyskir
sundmenn, á skeiðvellinum
leiða fæireyskir kniapair sam-
an hesta sína, á knattspyrnu-
vellinum keppir úrvalslið
Þórshafnar við danskt lið og
á handiboltavellinuim er líka
eitthvað um að vera: þar
keppa lið íslenzka ungmanna-
félagsins og færeys'ka liðið
Kyndil. Þeim leik lauk með
sigri heimamanna, sem vart
var nernia von, því að íslend-
ingarniir höfðu að eigin sögn
æft kniattsipyrnu en ekki hand
knaittleik, áður en þeir lögðu
af stað til Færeyja.
í miðbæmum heldur fólkið
áfram að ganga um göturnar
og þar er þröng á þingi, líkí
og 17. júní í Reykjavík. Við
og við stíga prédikarar upp á
bassa sína, en fólkiö gefur
sér ekki tíma til að stialdra við
og leggja við hlustir nema
smástumd.
• OG DANSINN HELDUR
ÁFRAM
Þegar degi tekur aö halla,
hefst dansiinn aö nýju. Fól'k-
ið á götunum myndair lamgar
keðjur og síðan hlykkjast
keðjam áfram í ótal bugðum,
það er dansaður „föroyskur
dansur“ og kveðið við raust.
Álengdar standa forvitnir að
komugestir, sem aldrei hafa
komizt í kynni við neitt þessu
líkt, sumir láta tilleiðast aö
vera með í dansinum og ó-
sjálfrátt eru þeir líka farnir
að söngla með.
Þannig er Ólafsvakan: dans
og söngur þær 48 stundir, sem
hún stendur yfir. Síðla næsta
da.gs fer fólki á götunum aft-
ur að fækka, það er endalaus
straumur af fólki niður að
bryggjunni, þar sem bátarnir
bíða. Margir eru með pinfcla
og svefnpoka undir hendinni,
en óvíst er hvort þeir hafa
nokfcurn tíma varið notaöir.
Vinnan keiiliar á ný og bát-
amir sigla út um hafnarmynn
ið hver á eftir öðrum full-
skipaðir fólki. Og það er aft-
ur orðið hversdagslegt í Þórs
höfm.
Krist!nn Ingvarsson
organisti — Minning
ÞA£) mun hafa verið dr. theol.
Jón Helgason biskup, sá lærði og
mæti maður, er reit persónu-
lýsingar frá Reykjavík á öld-
inri sem leið, og nefndi: „Þeir,
sem settu svip á bæinn“.
Það verður því fágætara sem
ibúafjöldinn hér vex, að einstak-
ir menn skeri þannig úr, og
verði þannig minnisstæðir, að
oss finnist einhvernveginn þeir
tilneyra bæjarmyndinni.
Eg held að það sé ekki of-
sagt, að þannig hafi vað á viss-
an hátt verið um þann yfirlæt-
isiausa, hlédræga og hljóðiáta
mann, Kristinn Ingvarsson,
kirkjuorganleikara, sem í dag er
til moldar borinn frá .Laugar-
neskirkjunni, þar sem hann
hafði gegnt organistastörfum
um fjölda ára.
Fjöldi Reykvíkinga man hann,
þennan silfurhærða, sviphýra
mann, með nótnatöskuna í hend-
inni, þar sem hann var að fara
til eða koma frá jarðarför. Fáir
rnunu hafa heyrt æviatriði eins
margra látinna bæjarbúa og
hann, því fáir munu hafa spilað
við fleiri jarðarfarir. Hann var
ekki í kastljósinu og kaus aldrei
að vera þar. Hann var eins og
að baki þar sem hann sat og
gjörði skyldu sína af alúð og
þeim innileik og hjartahlýju,
sem með honum bjó.
Hann var pilturinn, sem kom
austan úr Ólafsvallahverfinu á
Skeiðum og varð einn af oss.
helgaði orgelslætti og kirkjutón-
list líf sitt og samdí mörg hug-
næm sálmalög. Hann gekk ein-
hvernveginn þannig um kring
að öllum varð hlýtt til hans,
sem störfuðu við kirkjurnar hér
í Reykjavik, eða áttu samskipti
við hann, voru nemendur hans,
kunningjar eða sveitungar.
Ég á honum nær þrjátíu sam-
starfsár að þakka, þar sem
aldrei brá fyrir kuldalegu orði
— þar sem að vináttuböndin
urðu því sterkari sem lengur
leið.
„Ljúflyndi yðar sé kunnugt
öllum mönnum" segir Páll post-
uli á einum stað. Kristinn Ingv-
arsson átti einmitt svo mifcið
ljúflyndi og hlýleika — því var
hann eingöngu bjartur sá svip-
ur, sem þessum manni auðnaðist
að setja á þennan bæ, — sú
mynd, sem samferðamennirnir
geyma af honum í sálu sinni.
Hann kom sannarlega enga
erindisleysu til vor að austan.
Garðar Svavarsson.
Kveðja írá
Laugarneskirkju
Á kyrrlátu sumardagskvöldi
þú fórst,
þú kvaddir oss andlega stór.
En tónlistin hljómar i eyrum -
mér emn,
sem eitt sinin um huga þinn fór,
og kirfcjan þín geymir þann
göfuga hljóm
í girátum, í hvelfing og kór.
í samhljómum þínum viss
lífsfylling lá
svo ljúf eins og græðandi hönd.
—Við kveðjum þig vinur við
kirkjunnar ljós
á kærleikams hugljúfu strönd.
— Ó, leiði þig heim til sín
himmamna gíuð
í hljómanna eilífu lönd.
Magnús Einarsson.
Skógoreldar af
mannavöldum?
Bastia, Korsíku 3. ágúst (NTB)
Skógareldar hafa geisaff á
Korsíku um helgina og telur lög
reglan nær fullvíst, að upptök
þeirra séu af mannavöldufn. Seg
ir lögreglan, að við slökkvistarf-
ið hafi fundizt ýmsir hlutir í
i skóginum, sem bendi eindregið
til íkveikju.
Ýmsir aðilar á Korsíku hafa
lýst sig mjög andvíga því að
ferðamenn séu laðaðir til eyjar-
innar og leikur grunur á að
einhverjir þessara aðila hafi
kveikt' skógareldinn í þeim til-
gangi að fæla ferðamennina
burtu.
Um 1 þús. slökkviliðs- og
lögreglumenn unnu að því að
reyna að ráða niðurlögum elds-
ins, sem geisaði skammt fyrir
norðan Ajaccio, á vesturströnd
eyjarinnar. Ekki er vitað um
tjón á mönnum af völdum elds-
| ins.
— Skógareldar
Framhald af bls. 1
tjöld, peningar, vegabréf o. fl.,
varð eldinum að bráð. Vélbát-
ar björguðu hinu nauðstadda
fólki úr sjónum og fluttu það
til þorpa við ströndina, sem
tekizt hafði að bjarga.
Þegar eldarnir blossuðu upp
á ný í dag, hafði norðanvind-
inn lægt, en sterkur suðvest-
an-vindur æsti logana. Þegar
í stað var ákveðið að kalla út
aukinn mannafla til að berj-
ast við eldinn og menn flýðu
úr þorpum og tjaldstæðum,
sem eldurinn stefndi á. Hann
kom að þessu sinni upp ná-
lægt þorpinu Saint Clair.
Skógareldarnir, sem nú
geisa á Miðjarðarhafströnd-
inni, eru þeir verstu, sem
menn muna, en ekki er óal-
gengt að smærri eldar kvikni
þar um hásumarið í skrauf-
þurru kjarrinu.
Flestir tjaldbúanna, sem
misstu eigur sínar í eldinum
eru Þjóðverjar, ítalir, Bretar
og Belgar. Undanfarnar tvær
nætur hafa ýmsir þeirra sofið
á teppum undir berum himni
í þorpunum við ströndina, en
aðrir héldu heimleiðis þegar
og Ijóst varð, að þeir gátu
ekki snúið til tjaldstæðanna
aftur.
Slökkviliðsmenn óttast nú,
að suðvestan-vindurinn muni
blása nokkra daga og á meðan
verðá erfitt að stöðva út-
breiðslu eldsins.