Morgunblaðið - 05.12.1965, Blaðsíða 8

8
MORGU N B LAÐIÐ
Sunnudagur 5. des. 1065
UM BÆKUR
DÆGURVÍSA JAKOBÍNU
Jakobína Sigurðardóttir:
DÆGURVÍSA. Saga úr
Reykjavíkurlífinu. 176 bls.
Skuggsjá, 1965.
DÆGURVÍSA er þverskurðar-
mynd af lífinu, eins og því er
lifað í einu, tilteknu húsi í
Reykjavík. Þetta er ekkert ný-
tízkuhús. Það er upp á gamlan
máta: hæð, ris og kjallari. íbúar
þess eru hver út af fyrir sig, og
þó innbyrðis skuldbundnir af því
að búa undir sama þaki.
Á loftinu er ungt, ástfangið
par, sem lifir í eigin heimi og
kærir sig ekki um neitt, sem ger-
ist utan þess heims. Þarna er
líka miðaldra piparmey —
kennslukona, sem læzt hafa
áhuga á uppeldismálum til að
afla sér álits í stöðu sinni. En
draumar hennar standa nú samt
til annarra hluta. Og Iþarna er
stúdent, sem hyggur á Ameríku-
för.
Á hæðinni búa hjón með börn
sín, ung. Gamall bóndi, faðir
húsbóndans, dvelst hjá þeim um
þessar mundir. Vinnukonu hafa
þau einnig með barn á framfæri.
Vinnukonan gegnir líklega veiga-
mesta hlutverki sögunnar. 1 vit-
und hennar birtast eins og mynd-
ir á tjaldi þau lifssannindi, sem
höfundi munu vera öðru fremur
hugstæð.
í kjallaranum er hálffertug
saumakona, gamaldags ekkja,
heiðarleg, þröngsýn, en ekki
jafnstaðföst gegn ágengni karl-
kynsins. Hún á dóttur, sem kom-
in er á sjoppualdur, og er sú
dóttir 'hennar villingur mikill, en
engu síður dúx í skóla.
Ekki eru þó hér með taldar
allar persónur Dægurvísu, ekki
einu sinni aðalpersónur. Geta
verður um ungan listmálara,
gamlan kærasta frúarinnar á
hæðinni, sem kemur í heimsókn,
meðan eiginmaðurinn er bundinn
á vinnustað. Uppgjafa sveita-
prestur heimsækir gamla mann-
inn, bóndi í ráðskonuvandræð-
um ber að dyrum hjá vinnukon-
unni, piltungur einn gengur fyrir
íbúa hússins og leggur að þeim
að skrifa undir friðarávarp og
svo framvegis. Húsið tengir þetta
fólk saman. í>að er sjálft ein
persónan.
Nafn sögunnar gefur tvennt
til kynna: að hún gerist á einum
degi og: — að hún gerist á iíð-
andi stund. Undirtitillinn leiðir
svo hugann að því, að þarna sé
á ferðinni raunsætt verk.
Ekki þarf að lesa margar síður
af sögu Jakobínu til að sann-
færast um, að hér er á ferðinni
höfundur, sem þorir að tala. Að
því leytinu minnir hún á fáar
íslenzkar skáldkonur, nema Ól-
öfu frá Hlöðum. Um hæfileika
Jakobínu sem rithöfundar er
ekki að efast. Ekki þarf heldur
að fara í grafgötur um mann-
þekking hennar og lífsskilning,
né heldur túlkunargetu á list-
rænum vettvangi.
Dægurvísa er í rauninni tví-
þætt verk. Hún er verk hins
innra — þess sem í huganum
gerist, og hún er verk hins ytra
—• þess sem er sjáanlegt og
heyranlegt. Höfundur lýsir ann-
ars vegar inn í hugskot persón-
anna; hins vegar eru þær látnar
lýsa sér sjálfar með orðum og
látbragði. En Jakobínu tekst
ekki jafnvel að spinna þessa tVO
ólíku þræði. Henni lætur langt-
um betur að greina frá því, sem í
huganum gerist, heldur en hinu,
sem sést og heyrist. Hún er
meistari að lýsa hugrenningum
fólks.
Samtölin ná óvíða því marki,
sem skáldkonan hlýtur að ætla
þeim. í>ess vegna verður harla
lítið úr Svövu, konunni á hæð-
inni, sem og listmálaranum,
Hidda, kærasta hennar frá eldri
tíð. Samtöl þeirra eru hvorki
eðlileg né nútímaleg. Orðræður
Svövu eru stirðar og þvingaðar
og harla langt frá talshætti og
framkomu ungrar konu, eins og
nú gerist. Hrifning hennar af
frægð Hidda er líka óeðli-
leg. Vandræði hennar andspænis
Kröfur iðnaðarins
til rafmótora eru hver annarri svo ólíkar,
sem hugsazt getur.
Á einum stað er krafizt verndunar hita-
beltisloftslagi, á öðrum verða þeir að vera
verndaðir gegn sjávarseltu. í efnaiðnaðin-
um, séu þeir staðsettir þar sem hætta er á
sprengingum, þoli þeir mikinn þrýsting.
Séu þeir í opnum kolanámum verða þeir
að vera verndaðir gegn sprengigasi.
Hversu ólík, sem innri og ytri skilyrði
kunna að vera, mega þau ekki valda rugl-
ingi um gerð þeirra mótora, sem nota skal.
Pess vegna höfum vér hafið smíði nýrra
VEM-standardmótora, sem henta hinum
ólíkustu aðstæðum og sem jafnframt eru
byggðir samkvæmt alþjóðlegum reglum
um gerð og hæfni.
Á afkastasviðinu 0.12 til 100 kW einusam-
an, er i dag unnt að smiða 14 tegundir
mótora, sem henta hartnær 16000 breyti-
legum aðstæðum!
Gjörið svo vel að leita nánari upplýsinga.
Vér afgreiðum árlega meira en tvær milij.
rafmótora viðsvegar um heim og bjóðum
yður einmitt þá tegund, sem þér leitið að!
Þeir, sem áhuga hafa snúi sér tii:
Verzlunarnefndar þýzka Alþýðulýðveldis-
ins fyrir utanríkisverzlun á íslandi,
Laugavegi 18, Reykjavík. — Pósthólf 582.
Sími: 19984.
Útflytjendur
Deutscher Innen- und Aussenhandel
| <£é-eXj>ngú-æA/tfjL |
104 Berlin, Chausseestr. 111/112,
Deutsche Demokratische Republik
Þýzka Alþýðulýðveidið.
þessum æskuvini sínum eru því
lítt sennileg.
Hiddi á að vera frægur maður
og sigldur. En hann ber sannar-
lega ekki keim af þess konar
persónu. Miklu fremur líkist
hann uppskafningi, sem langar
til að vera frægur og sigldur, en
er það ekki.
Samtal þeirra fellur í engan
farveg; t. d. spyr Hiddi konuna,
hvers vegna hún hafi gifzt manni
sínum.
„Hjónaband mitt er mitt einka-
mál,“ svarar konan klaufalega.
Annað svar á hún ekki þá stund-
ina.
En þegar hún fer að íhuga
málið í einrúmi verður allt annað
uppi á teningnum. I>á koma henni
í hug [þessi orð, sem gátu einmitt
verið efni í verðugt svar:
„Hvers vegna giftist hún Jóni?
Hiddi á ekkert með að spyrja
hana um það, hvorki beint né
óbeint. Og enginn. Auðvitað
hlaut hún að giftast einhverjum,
hún er ekki af þeirri tegund
kvenna, sem piprar. Hvað annað
hefði hún átt að gera?“
Frúin og vinur hennar eru serrv
sagt veikustu púntarnir í sög-
unni. Eiginmaðurinn er eins og
skuggi, og mun honum ætlað að
vera það. Vinnukonunni er hins
vegar greinilega lýst. Samtal
hennar við hinn ráðskonulausa
bónda er betur heppnað en önnur
samtöl í bókinni. l>ar eru fá orð
sögð, en þeim mun fleira lýst.
Börnin í sögunni eru eins og
brúður. Þeirra hlutur er sá einn
að skýra drættina í svipmótí.
mæðra sinna.
Saumakonan í kjallaranum er
áþreifanleg mannlýsing, þó hún
komi ekki mikið við sögu. Lags-
maður hennar er fullýktur,
sömuleiðis dóttirin. Henni er r
sögunni lýst sem hverju öðru
vandræðabarni. Það væri sann-
kallað heimsundur, ef annað eins
trippi næði markverðum árangri
í námi; en stúlkutetur þetta er
sagt vera gáfnaljós hið mesta.
Afstaða móðurinnar til þessa
einkabarns síns er líka harla
furðuleg og lítt í samræmi við
nútiðarhugsunarhátt. Þessi vinn-
andi móðir ætlar „ekki að gera
neinn vinnuþræl úr þessu eina
barni sínu. Hún er staðráðin að
veita henni allt, sem hún sjálf
hefir farið á mis við í lífinu,
menntun skemmtanir, vellaunað
starf, auð hamingju.“
Kannski hefur einhver kona
hugsað svona um síðustu alda-
mót; en varla nú.
Elskendurnir á loftinu eru eins
og huldumenn úr álfheimum.
Þeir eru tæplega af þessum
heimi. Það er ekki, fyrr en sagan
skilur við þau, skötuhjúin, að þau
ganga úr berginu og vakna upp
við vondan draum: að lífið er
ekki eintóm rómantísk ást. Það
er einnig af holdi og blóði.
Stúdentinn er veikgeðja pilt-
ur, stendur hæfilega álengdar
frá umhverfi sínu, fellur þó all-
vel inn í hlutverk sitt. Því hann
er elskhuginn í draumi kennslu-
konunnar — piparmeyjarinnar.
Og þar er komið að nærfærnustu
mannlýsingu bókarinnar. Þessi
miðaldra jómfrú er eins og tákn
hins athafnalausa vilja. Þrá
hennar er því sterkari, þar sem
hún veit, að henni verður aldrei
fullnægt. Bilið milli hugrenninga
og framkomu getur ekki orðið
geigvænlegra.
Konan situr um þennan unga
mann, horfir á hann eins og
dreymin ungpía horfir á ljós-
mynd af leikara, veit með sjálfri
sér, að ævintýrið verður aldrei
annað og meira en ljósmynd,
hvað sem hún horfir og hvað
sem hún þráir.
Einn góðan veðurdag hleypur
á snærið hjá henni. Hún getur
gert honum greiða, svo um mun-
ar. Hann verður ákaflega þakk-
látur; meira að segja svo þakk-
látur, að hann spyr hana, hvort
Kövral
gálffeppi
gólfmoftur
baðmoftur
teppamottur
gangadreglar
teppadreglar
Mikið urval — fallegir litir