Morgunblaðið - 26.02.1966, Blaðsíða 15

Laugardagur 26. febrúar 1966
MORGUNBLAÐIÐ
15
Oddgeir Kristjánsson tónskáld
IWinningerorð
STARF að ýmiskonar menning-
armálum í íslenzkum bæjum hef-
ur að jafnaði hvílt á herðum
áhugamanna. Manna, er með
þrotlausu starfi í áraraðir eða
jafnvel tugi ára 'hafa glatt sam-
borgara sína í dagsins önn, gefið
lífi þeirra meira gildi og lífs-
fyllingu. Manna, er að loknu
dagsverki tóku til við hugðar-
efni sín á sviði menningar og
lista, miðluðu samborgurunum
án minnstu kröfu um endur-
gjald, þeirra var nóg, ef vel
hafði til tekizt. Starf þessara
áhugamanna í litlu samfélagi,
þar sem aðstæður til menning-
arstarfa eru ýmsum takmörkun-
um háðar, verður seint metið
sem skyldi. Einn þessara áhuga-
manna var Oddgeir heitinn
Kristjánsson.
Oddgeir var fæddur hér í Vest
mannaeyjum 16. nóvember 1911,
og lézt 18. febrúar s.l. aðeins 54
óra að aldri. Foreldrar hans
voru hjónin Kristján Jónsson,
trésmiður og Elín Oddsdóttir.
Oddgeir ólst upp í fjölmenn-
um systkinahópi. Byrjaði strax
um fermingu að vinna fyrir sér
við verzlunarstörf og var við
þau störf um langt árabil. Starf-
aði lengst af hjá tveim aðalverzl-
unum í bænum, og vann sér
traust bæði húsbænda sinna og
viðskiptamannanna. Skömmu eft
ir 1940 hættir hann verzlunar-
störfum og verður forstjóri Bif-
reiðastöðvar Vestmannaeyja. —
Var hann við það starf í 14 ár,
en tók þá við söng- og tónlistar-
kennslu í barnaskóla Vestmanna
eyja og vann við það til ævi-
loka.
Þetta er í fáum orðum hin
almenna starfssaga Oddgeirs
heitins Kristjánssonar, og þótt
hún í fljótu bragði virðist ekki
írábrugðin starfssögu margra
annara, var 'hún þó um margt
mjög til fyrirmyndar. Er þá
fyrst, að Oddgeir heitinn var
framúrskarandi samvizkusamur,
mátti ekki vamm sitt vita í
neinu og glaðværð hans og lip-
urð komu oft að notum í eril-
sömu starfi. Mun þess ekki sízt
hafa gætt, er hann var forstjóri
Bifreiðastöðvarinnar, t.d. á anna
dögum vetrarvertíðarinnar. —
Hjálpsemi hans og samúð með
þeim er á einn eða annan hátt
fóru halloka í lífinu var ríkur
þáttur í skapgerð hans. Al-lt þetta
gerði það að verkum að með
starfi sínu og framkomu ávann
Oddgeir sér virðingu samborg-
aranna, ljúfur og góður dreng-
Þau gaf hann fyrst og fremst
Vestmannaeyingum. Þau verða
sungin og spiluð um langa fram-
tíð, þar sem Eyjamenn koma
saman. Þau eru í vissum skiln-
ingi hluti af Eyjum, hluti af lífi
og starfi fólksins, enda samin oft
á tíðum í tilefni af hátíðum og
hátíðastundum Vestmannaey-
inga.
Oddgeir heitinn var gæfumað-
ur í lífinu. Ein mesta gæfa hans
var er hann gekk að eiga eftir-
lifandi konu sína, Svövu Guð-
jónsdóttur. Þau eignuðust 3 góð
börn, 2 stúlkur og einn dreng,
en urðu fyrir þeirri miklu sorg
að missa drenginn, mikinn efnis-
pilt aðeins 9 ára að aldri. Þá
sorg báru þau hjónin af mikilli
karlmennsku. Samlíf þeirra
hjóna var með slíkum ágætum
að erfitt er að hugsa sér að það
hefði getað verið betra. Minnist
ég margra yndislegra stunda á
heimili þessara góðu hjóna. Þar
var gott að korna,, tíminn var
fljótur að líða við músik og
söng, skemmtilegt spjall eða við
að koma saman gamanbrag.
Og þegar ég að lokum kveð
þig, kæri vinur, þá er gott að
minast samvistanna við þig, allt
frá þeim dögum er við vorum
í foreldrahúsum, lékum okkur
saman. Þú eldri og hafðir for-
ystuna fyrir okkur strákunum,
þá skeði nú ýmislegt skemmti-
legt. Og árin líða, gönguferðir
út um Eyjuna, þú tókst gítar-
inn og sungið var við raust. Þetta
var skemmtilegt líf. Og svo
koma fullorðinsárin. Þá koma
nýjar hliðar í ljós. Áhugi þinn á
ljósmyndun og garðrækt gefur
ótal tilefni til skemmtilegra og
uppbyggjandi samræðna.
Oddgeir Kristjánsson fæddist
16. nóvember 1911 á Garðsstöð-
um í Vestmannaeyjum, sonur
hjónanna Kristjáns Jónssonar
trésmiðs, f. 13. marz 1883, en fað-
ir Kristjáns var Jón bóndi og
rennismiður Erlendsson á Arn-
geirsstöðum í Fljótshlíð. Móðir
Oddgeirs var fædd 27. janúar
1889, dóttir Odds bónda í Orms-
okti í Fljótshlíð, fvarssonar. Föð-
ursystir Maríu Jónsdóttur, móð-
ur séra Sigurðar Einarssonar í
Holti.
Oddgeir Kristjánsson ólst upp
í Vestmannaeyjum í stórum
systkinahóp við margbreytiileg
störf og aflaði sér eins mikillar
menntunar eins og kostur var
á og las ógrynni bóka um hin
margbreytilegustu efni.
Prentiðn stundaði Oddgeir
1924—-1925 og nám í trompet-
leik hjá Hallgrími Þorstéinssyni
í Reykjavík 1926—1928 og fiðlu-
leik lærði Oddgeir hjá Þórarni
Guðmundssyni 1931—1932. Tón-
fræði lærði Oddgeir hjá dr.
Róbert A. Ottóssyni 1944—1945.
Að frumkvæði Brynjólfs heit-
ins Sigfússonar kirkjuorganleik-
ara í Vestmannaeyjum var
Lúðrasveit Vestmannaeyja stofn
uð 1904 og stjórnaði Brynjólfur
lúðrasveitinni til 1916 en þá lagð
ist lúðrasveitin niður um skeið.
Árið 1918 flutti Helgi heitinn
Helgason tónskáld til Vest-_
mannaeyja, þá nýkominn frá
Kanada. Tók Helgi þá þegar við
forystu og stjórn lúðrasveitar-
innar og starfaði sveitin undir
leiðsögn hans til 1921 en þá
flutti Helgi til Reykjavíkur og
andaðist þar ári síðar háaldrað-
ur.
Haustið 1924 var Lúðrasveit
Vestmannaeyja endurvakin öðru
sinni. Auðbjörn Emilsson ann-
aiðst leiðsögn lúðrasveitarinnar
fyrsta árið, en þá tók við Hall-
grímur Þorsteinsson frá Reykja-
ví'k og dvaldi hann í Eyjum í
þrjú sumur og síðan Ragnar
Benediktsson frá Mjóafirði í
fjarveru Hallgríms.
Árið 1925 byrjuðu þeir Odd-
geir Kristjánsson og Hreggvið-
ur Jónsson að leika í lúðrasveit-
inni undir stjórn Hallgríms Þor-
steinssonar og störfuðu þar til
ársins 1932, en þá hætti sveitin
störfum.
Árið 1939 flutti Hreggviður
Jónsson aftur til Vestmanna-
eyja eftir nokkurra ára búsetu í
Reykjavík, þar sem hann hafði
starfað í lúðrasveitinni Svanur.
Hófust þeir þá handa um endur-
reisn lúðrasveitarinnar Oddgeir
og Hreggviður og hefir lúðra-
sveitin nú starfað óslitið í 27
ár. —
ur.
En þetta er aðeins önnur hlið-
ln — hin er hið mikla og fórn-
fúsa starf, er hann vann að tón-
listarmálum þessa bæjar. Ber
þar hæst, er hann 1939 tekur
að sér hljómsveitarstjórn við
Lúðrasveit Vestmannaeyja. Starf
sveitarinnar hafði þá legið niðri
um nokkurra ára skeið. Safnaði
hann saman nokkrum yngri og
eldri áhugamönnum. Markið var
sett 'hátt, þetta skyldi verða góð
hljómsveit og byggðarlaginu til
6Óma. Og það tókst. En það gekk
ekki erfiðlaust. Kvöld eftir kvöld
var setið við æfingar, útsetningu
laga eða við ráðagerðir um
hvernig mætti koma sveitinni
yfir þá fjárhagslegu hjalla, er á
veginum urðu. Enginn, sem nokk
uð til þekkir í þessu efni, fer í
grafgötur um það mikla starf,
er hér hefur verið innt af hendi.
Og allt þetta var látið í té að
loknum venjulegum vinnudegi
við erilsöm störf, og án nokk-
urra launa. Og þegar litið er til
baka, verður manni ef til vill
hvað ljósast hvað þetta starf var
í rauninni þýðingarmi'kið. Eða
er í rauninni ekki erfitt að hugsa
sér þjóðhátíðina án lúðrasveit-
arinnar eða önnur manna- og
gleðimót í byggðarlaginu. Starf
Oddgeirs heitins í þágu lúðra-
sveitarinnar var mikið og mun
halda minningu hans á lofti um
ókomin ár, en þó hygg ég að
lögin hans muni þó vara lengst.
Oddgeirs Kristjánssonar er
sárt saknað í Eyjum. Þar er góð-
ur drengur genginn. Eiginkonu,
börnum, barnabörnum og ást-
vinum sendi ég innilegar sam-
úðarkveðjur og bið þeim bless-
unar.
Bj. Guðm.
t
LÚÐRASVEIT Vestmannaeyja
efndi til 'hljómleika í Landa-
kirkju sunnudaginn 2. jan. s.l.
Oddgeir Kristjánsson stjórnaði
hljómsveitinni að vanda. Lúðra-
sveit og áheyrendur voru í há-
tíðaskapi og Landakirkja þétt-
setin. Leikur Lúðrasveitarinnar
var mjög góður og það kom
glöggt fram sem áður var vitað
að stjórnandi sveitarinnar var
vanda sínum vaxinn.
Síðasta lagið sem Lúðrasveit-
in lék að þessu sinni var „Nú
árið er liðið“. Þar kom það fram
hversu Lúðrasveitin hlýddi vel
skipunum stjórnanda tónsprot-
ans. Lagið var leikið af þeirri
snilld að lengra verður ekki
komizt. Áheyrendur sátu kyrrir
í sætum sínum eftir að leiknum
var lokið, þeir fundu að þeir
höfðu þarna upplifað innblásna
stund.
Oddgeir Kristjánsson hafði
líka kvatt þarna sitt síðasta ár.
Hann lézt í miðju starfi við
kennslu 18. febrúar s.L
Oddgeir Kristjánsson hefir all
an þann tíma óslitið verið stjórn
andi lúðrasveitarinnar en Hregg-
viður Jónsson formaður.
Frá Lúðrasveit Vestmanna-
eyja er svo glöggt greint hér að
störfin þar eru nátengd og sam-
tvinnuð uppistöðunni í ævistarfi
Oddgeirs, hljómsveitarstjórninni,
tónsmíðum og kennslu í hljóð-
færaleik.
Margur gæti ætlað að stjórn
lúðrasveitarinnar væri eitt, á-
samt kennslu og þjálfun sveitar-
innar, ærið starf. í lúðrasveit-
inni munu á þessu 27 ára tíma-
mili hafa starfað um lengri eða
skemmri tíma fast að hundrað
menn og nú eru í sveitinni milli
tuttugu og þrjátíu, en þetta eru
og hafa alla tíð verið ólaunuð
tómstundastörf, en samtímis
'hefir Oddgeir stundað verzlunar-
og skrifstofustörf, verið fram-
kvæmdastjóri Bifreiðastöðvar
Vestmannaeyja um langt árabil,
annast allumfangsmikil umboðs-
og erindrekastörf ,setið um lángt
árabil í stjórn Sparisjóðsins,
Byggðasafnsnefnd, svo nokkuð
sé nefnt og einn af stofnendum
og virkur þátttakandi í Tón-
listarfélagi Vestmannaeyja.
í nær þrjá áratugi hefir Lúðra-
sveit Vestmannaeyja leikið í
heimabyggð sinni, Vestmannaeyj
um, á flestum mannamótum og
verið svipmesti þátturinn í há-
tiðum eins og t.d. Þjóðhátíð
Vestmannaeyja og Sjómannadags
hátíðahöldunum auk fjölmargs
annars, en að auki hefir Lúðra-
sveit Vestmannaeyja undir hljóm
sveitarstjórn Oddgeirs Kristjáns-
sonar borið hróður Eyjanna víða
um land. Lúðrasveitin hefir leik-
ið opinberlega í Reykjavík, Kefla
vík, Hafnarfirði, ísafirði, Akur-
eyri, Borgarnesi, Flateyri, Eski-
firði, Reyðarfirði, Hallormsstað,
Neskaupstað og víða um Rangár-
valla- og Árnessýslur.
Oddgeir Kristjánsson hefir
verið afkastamakið og gott tón-
skáld og hafa lög hans og tón-
smíðar orðið vinsæl. Yfir þeim
er þýður, hugljúfur blær sem
ber í sér þýðleika og fegurð.
Oddgeir er og verður tónsmiður
fólksins í landinu.
En þó er þess enn ógetið, sem
skýrir hið mikla ævistarf Odd-
geirs. Erfðir og meðfæddir hæfi-
leikar eru að sjálfsögðu grund-
völlur þess sem afrekað hefir
verið, en Oddgeir hefir heldur
ekki staðið einn í starfi. Oddgeir
kvæntist 15. des. 1933, jafnöldru
sinni, Svövu Guðjónsdóttur,
fæddri 8. febrúar 1911. Svava
hefir skapað amnni sínum það
heimili, sem hefir orðið þeim
hjónum það skjól, sem gott
heimili getur bezt orðið. Þar hafa
sannazt spakmælin að þar er
eilíft sumar er samlyndið býr
og sólskin í glugga hvert sem
hann snýr. Umhverfi húss þeirra
Svövu og Oddgeirs er fegursti
og bezt hirti skrúðgarðurinn sem
til er í Vestmannaeyjum.
Oddgeir hóf kennslu í hljóð-
færaleik við Gagnfræðaskóla
1 Vestmannaeyja 1948 og hefir
verið fastráðinn kennari hjá
gagnfræðaskólanum og barna-
skóianum í Vestmannaeyjum frá
árinu 1956 og unnið þar frábær
störf.
Oddgeir Kristjánsson var í
æsku alin upp við kröpp kjör,
eins og þá var almennt á landi
hér, svo jafnvel jaðraði við skort
og tók að starfa strax og kraftar
leyfðu. Hann varð aldrei fjáður
maður, sem kallað er, enda stóð
hugur ‘hans ekki til söfmmar
þeirra fjármuna sem mölur og
ryð granda .En við fráfall sitt á
tiltölulega ungum aldri hefir
Oddgeir skilað bæjarfélagi sínu,
landi og þjóð miklu og góðu
dagsverki, án þess að hann hygði
nokkru sinni á að fullheimta
starfslaun að kveldi.
Oddgeir Kristjánsson var með-
almaður á hæð, fríður með bjart-
an og hreinan svip og fastmót-
aða skapgerð. Þrátt fyrir tak-
markaðan veraldarauð þá var
Oddgeir og kona hans alla ævi
veitendur en aldrei þiggjendur í
samskiptum sínum við samferða-
fólkið og samborgarana.
Er lát Oddgeirs fréttist um
bæinn, þá setti menn hljóða,
skyldir jafnt sem óskyldir fundu
að þeir áttu mætum manni eftir
að sjá og spurningarnar vökn-
uðu ein af annarri: hvað verður
nú um lúðrasveitina? Hvemig
fer nú með söng- og hljóðfæra-
kennslu í skólúnum í Vest-
tmannaeyjum? Hvernig verður
•skarð Oddgeirs fyllt? Þótt svona
spurningar séu öðrum þræði eig-
ingjamar, þá spegla þær glöggt
það álit og traust sem Oddgeir
naut hjá samborgurunum.
Ár Oddgeirs Kristjánssónar
eru liðin í aldanna skaut. Hann
kvaddi samborgara sína í Landa-
kirkju með hljómleikunum á
sunnudaginn fyrstan í nýárinu,
með þeim áhrifum að áheyrend-
urnir urðu djúpt snortnir.
í dag kveðja Vestmannaey-
ingar Oddgeir Kristjánsson í
Landa'kirkju snortnir af helgi
kveðjustundarinnar með virð-
ingu og þakklæti.
Helgi Benediktsson.
Jón Cuðjónsson
Miiiningarorð
ÞEGAR litið er yfir farinn veg,
koma venjulega fram í hugann
ýmsir samtíðarmenn og þá helzt
þeir, sem með góðri viðkynn-
ingu sinni í gegnum fjölda ára,
'hafa fest rætur í huga manns.
Einn af þeim er hinn nýlega
látni vinur minn, Jón Guðjóns-
son múrarameistari, að Hagamel
6 hér í bænum.
Hér verður ekki farið út í ættir
eða uppvaxtarár þessa vinar
míns, það hefir áður verið gert.
Okkar viðkynning hófst er hann
var með útgerð í Sandgerði, á
árunum um og eftir 1919. Þarna
Varu um fjörtíu karknenn á
sama húslofti í fjórum herbergj-
mn hver skipshöfn með sína
ráðskonu, skipshafnirnar að
miklu leyti siknu menn vertíð
eftir vertíð og aldrei ósamkomu-
lag sem minnisvert er.
Jón Guðjónsson var þarna með
sína skipshöfn og fylgdi land-
mönnum sínum til verka ótrauð-
ur og vinsæll af öllum. En það
mun hafa verið fyrsta útgerðar-
vertíð hans frá Sandgerði, að
hann varð fyrir því óláni að
bátur hans fórst með fimm
mönnum, í suðaustan ofsaveðri
í Miðnessjó. Þetta var nýr bát-
ur og einn af hinuni stærri svo-
kölluðu landróðrabátum, er frá
Sandgerði gengu þá. Þetta mun
hafa orðið Jóni þungt áfall, jafn
góður drengur og hann var, en
samt lagði hann ekki árar í bát
við þetta óhapp, skaphöfn hans
var ekki þannig gerð að gefast
upp þótt á gæfi sjór. Hann eign-
aðist annan bát og gerði út frá
Sandgerði og að nokkru frá
Reykjavík um fjölda vertíða.
Sameignarmaður hans í útgerð-
inni, mun mestan tímann hafa
verið Þorgeir Pálsson útgerðar-
maður í Reykjavík.
í landlegum þarna var ýmis-
legt haft til að eyða tímanum,
sagðar sögur, farið í glímur og
sitthvað fleira. Jón Guðjnósson
var fyllilega með í að eitthvað
væri gjört til að eyða tímanum
þegar ekki var neitt aðkallandi
viðvíkjandi útgerðarmálum. En
þarna voru ekki bíó eða leik-
hús. Það var því oft að menn
söfnuðust saman til sögusagna í
rökkrinu, en er ljós höfðu verið
kveikt var unnið að veiðarfær-
um. Þetta var ekki ólíkt og var
í baðstofunum á Suðurnesjum í
gamla daga, nema að ekki var
mikið um að einn sæti í sögu-
lestri, sem var venja á heimilum
þarna.
Jón Guðjónsson var einn ágæt
asti maður í svona margmennu
sambýli. Hann var ljúfmenni en
þó ákveðinn og afgerandi. Hann
gat hlegið dátt að léttri fyndni,
grófar gamansögur var honum
lítið um. Gott var að koma á
heimili hans og þeirra systkina
og foreldra hér í bænum, enda
mun oft hafa verið gestkvæmt
mjög þar, bæði af innan- og ut-
anbæjarfólki. Undirritaður var
þar hálfgerður heimagangur eft-
ir að hafa flutzt til Reykjavíkur,
þar til ég eignaðist stærri fleytu
og stundaði þá sjó öll haust,
sem og annan tíma ársins. Mað-
ur finnur bezt hvers virði góðir
vinir eru, þegar maður á erfitt
að fá tímann til að líða. Því
miður mættumst við ekki oft í
seinni tíð. Hann var á kafi í
byggingum og það stórhýsum
innan um, en ég í útgerðar- og
fiskverkunarmálum.
En á síðustu vikunum, sem
Jón lifði, fann ég hann þó
nokkrum sinnum. Ég er þakk-
látur fyrir þær stundir. Þar
kynntist ég enn betur hversu
sterk skaphöfn hans var. Það
var ekki neitt líkt því að þarna
væri maður, sem væri að ganga
skeiðið á enda, og vissi það. Þó
þjáður væri heilsaði hann manni
með bros á vör, og með bros á
vör kvaddi hann mann. Það var
sem honum findist ekkert gera
ti'l, hvað væri að gerast með
sig, það væri allt 1 lagi. Enda
var það, því að hann var um-
vafinn ástúð og umhyggju systur
sinnar og fóstursystkina fram til
síðustu stundar. Það er lítill vafi
að Jón Guðjónsson var einn af
þeim mönniun, sem allir sakna,
er einhver kynni hafa haft af
honum. Blessuð sé minning hans.
Sveinbj. Einarsson.